Paşa'dan Cheney'e rezidans resti
26 Mart 2008
Cheney'in Ankara'daki görüşmeleri sırasında ilginç bir gelişme yaşanmış ve ABD'li Başkan Yardımcısı ile Büyükanıt, Çankaya Köşkü'nde özel bir ofiste görüşmüştü. Diplomatik teamüllere pek uygun olmayan bu uygulamanın perde arkasını ise bugün hurriyet.com.tr aydınlatıyor... Zeynep Gürcanlı YAZIYOR
ABD Başkan Yardımcısı Dick Cheney'in
Ankara ziyareti sırasında sıradışı bir uygulama yapılarak, Cheney'in Genelkurmay Başkanı Orgeneral
Yaşar Büyükanıt'la görüşmesi için kendisine Çankaya Köşkü'nde bir oda tahsis edilmişti.
Daha önce, devlet başkanları dışında kimseye yapılmayan bu uygulamanın, aslında resmen Başbakan Recep
Tayyip Erdoğan'ın misafiri olan Cheney'e yapılması, "Çankaya'da
ABD Başkan Yardımcısı'na özel muamele" olarak yorumlanmıştı.
Ancak Cheney'e bu "özel muamelenin" altında, Orgeneral
Yaşar Büyükanıt'ın "ABD rezidansına gitmem" restinin yer aldığı ortaya çıktı.
Diplomatik kaynaklara göre,
ABD Başkan Yardımcısı'nın gezisi planlanırken, Cheney
Ankara'ya "Türk Genelkurmay Başkanı ile de görüşmek isterim" mesajını iletti. Genelkurmay Başkanlığı bu isteğe sıcak yaklaştı, bunun üzerine görüşmenin "nerede yapılacağı" konusu üzerinde çalışmalara başlandı. Ancak kriz de bu aşamada çıktı.
Amerikalı yetkililer, Cheney'in "Başkan Yardımcısı" olması nedeniyle,
Yaşar Büyükanıt'ın kendisini "ziyaret etmesi gerektiğini" savunarak, görüşmenin Cheney'in Çankaya Köşkü'ndeki resmi görüşmelerin ardından geçeceği
ABD Büyükelçilik rezidansında yapılmasını istediler.
Ancak Genelkurmay Başkanlığı
ABD'den gelen bu talebi reddetti. Genelkurmay Başkanı Orgeneral
Büyükanıt'ın,
ABD rezidansına gitmeyeceği,
ABD Başkan Yardımcısı ile "Türk makamları dışında herhangi bir yerde görüşmesinin sözkonusu olamayacağı" bildirildi.
Krizin aşılması ise, Türk protokolcülerin bulduğu "Çankaya formülü" ile aşıldı. Böylece, Çankaya Köşkü'nde Cheney'e bir oda tahsis edildi. Orgeneral
Yaşar Büyükanıt da, Cheney'i Çankaya Köşkü'ndeki bu odada "ziyaret etti."
6 YIL ÖNCE DE SORUN OLMUŞTU ABD Başkan Yardımcısı Cheney,
Ankara'ya 2002 yılında yaptığı ziyaret sırasında da dönemin Genelkurmay Başkanı Orgeneral Hüseyin Kıvrıkoğlu ile başbaşa görüşme istemiş, ancak bu istek de küçük çaplı bir "kriz" olmuştu.
6 yıl önceki ziyarette dönemin Başbakanı Bülent Ecevit, Cheney ile Kıvrıkoğlu'nun baş başa görüşmelerinin "uygun olmayacağı" yolunda görüş bildirince, Kıvrıkoğlu Ecevit'in Başbakanlık resmi konutunda verdiği resmi akşam yemeğine Türk heyeti içinde katılmış, böylece Cheney ile görüşme imkânı bulmuştu.
GENELKURMAY GÖRÜŞMESİ ALMANLARLA KRİZ OLMUŞTU
Genelkurmay Başkanı'nın Türkiye protokol sıralamasındaki konumunun Batı ülkelerinden farklı olması, daha önce de benzer görüşme krizleri yaşanmasına neden olmuştu.
Mart 1997'de
Ankara'yı ziyaret eden dönemin Alman Dışişleri Bakanı Klaus Kinkel, o zamanki Genelkurmay Başkanı Orgeneral Karadayı ile görüşme talebinde bulunmuş, ancak "protokol sorunu" nedeniyle mekân konusunda anlaşma sağlanamadığından, görüşme gerçekleştirilememişti. Almanya'da Genelkurmay Başkanları'nın "Başbakan'a değil, Savunma Bakanı'na bağlı olduğunu" söyleyen Alman protokolü, görüşmenin "Kinkel'ın kaldığı otelde gerçekleşmesi" üzerinde ısrar etmişlerdi. Oysa Orgeneral Karadayı'ın da Alman Bakan'ın kaldığı yere gitmeyi reddetmesi üzerine kriz aşılamamış, Kinkel üç günlük
Ankara ziyaretini, Genelkurmay Başkanı ile görüşemeden tamamlamıştı.
Ancak Kinkel'den sadece bir ay sonra
Ankara'yı ziyaret eden dönemin Fransa Dışişleri Bakanı Herve De Charette, kendi ülkesinde de genelkurmayın Savunma Bakanlığı'na bağlı olmasına rağmen, Almanların gösterdiği uzlaşmaz tavrı benimsememiş ve Karadayı ile Genelkurmay Başkanı'nın rezidansında bir sabah kahvaltısında bir araya gelmişti.