Çocukluk ve gençlik yılları (1881 - 1905) 
Kız kardeşi
Makbule Hanım, annesi
Zübeyde Hanım ve Atatürk
Mustafa Kemal Atatürk,
1881 tarihinde
Selanik, Koca Kasım Paşa Mahallesi, Islahhane Caddesi (Apostolu Pavlu Caddesi No: 75, Aya Dimitriya Mahallesi, Selanik,
Yunanistan)'nde bugün müze olan 3 katlı ve 3 odalı ve pembe boyalı evde doğdu.
[2] 1839'da
Kocacık'ta doğduğu sanılan babası
Ali Rıza Efendi aslen
Manastır'a bağlı
Debre-i Bâlâ (Yukarı Debre)'dandır. Milis subaylığı, evkaf kâtipliği ve kereste ticareti yapan
Ali Rıza Efendi,
1871 yılında
Zübeyde Hanım'la evlendi. Bu çiftin Fatma (1872-1875), Ahmet (1874-1883), Ömer (1875-1883), Mustafa (Kemal Atatürk) (1881-1938), Makbule (Boysan, Atadan) (1885-1956) ve Naciye (1889-1901) adında altı çocukları oldu.
[3] Fatma dört, Ahmet dokuz, Ömer sekiz yaşlarında iken, o senelerde salgın olan kuşpalazı (
difteri) hastalığından çocuk yaşlarında öldüler. En küçük kardeş Naciye, Mustafa Kemal'in
Harp Okulu'nu bitirdiği sene, oniki yaşındayken verem hastalığına yakalanıp hayatını kaybetti.
Makbule Hanım
1956 yılına kadar yaşadı.
Eğitim Hayatı
Öğrenim çağına gelen Mustafa, annesinin isteğiyle Hafız Mehmet Efendi'nin
mahalle mektebinde öğrenime başladı, daha sonra babasının isteğiyle Mektebi Şemsi İbtidai (
Şemsi Efendi Mektebi)'ne geçti. Bu sırada babasını kaybetti (
1888). Bir süre
Rapla Çiftliği'nde Hüseyin dayısının yanında kaldıktan sonra
Selânik'e dönüp okulunu bitirdi. Bu arada
Zübeyde Hanım,
Selânik'te gümrük memuru olan
Ragıp Bey ile evlendi.
Şimdi müze olan Koca Kasım Paşa Mahallesi Islahhane Caddesi'ndeki ev 1870'de Rodoslu müderris Hacı Mehmed Vakfı tarafından yaptırılmış ve 1878'de yeni evlenen Ali Rıza Bey tarafından kiralanmıştır. Ancak o öldükten sonra Mustafa ve ailesi bu evden yanındaki 2 katlı, 3 odalı ve mutfaklı daha küçük eve taşınmışlardır.
[4]
Mustafa,
Selânik Mülkiye Rüştiyesi'ne kaydoldu ve
1893 yılında
Selânik Askerî Rüştiyesi'ne girdi. Bu okulda Matematik Öğretmeni Yüzbaşı Üsküplü
Mustafa Sabri Bey "Kemal" adını ilave etti. Fransızca öğretmeni Yüzbaşı
Nakiyüddin Bey (Yücekök), özgürlük düşüncesiyle genç Mustafa Kemal'in düşünce yapısına etkiledi. Mustafa Kemal
Kuleli Askerî İdadisi'ne girmeyi düşündüyse de ona ağabeylik yapan Selânikli bir subay Hasan Bey'in tavsiyesine uyarak
Manastır Askerî İdadisi'ne kaydoldu.
1896-
1899 yıllarında okuduğu
Manastır Askerî İdadisi'nde Tarih öğretmeni
Kolağası Mehmet Tevfik Bey (Bilge), Mustafa Kemal Efendi'nin tarih'e olan merakını güçlendirdi.
[5] 1899'da İstanbul'da
Mekteb-i Harbiye-i Şahane (Harp Okulu)'na girerek
1902'de Mülazım (
Teğmen) rütbesiyle piyade sınıf sekizincisi (1317 - P.8) olarak mezun oldu. Akabinde
Erkan-ı Harbiye Mektebi (Harp Akademisi)'ne devam etti ve
11 Ocak 1905'te Kurmay Yüzbaşı rütbesiyle bitirdi.
[6]