[Constantin]

MODEMLER
Modemler doğrudan yada telefon hattı ile bilgisayarları birbirine bağlarlar. Böylece dünyanın her yerindeki bilgisayarlar birbirleri ile veri alışverişinde bulunabilirler.
Modemlerin hızları bps ile ölçülür. Standart olarak 300/1200/2400/4800/9600/14400/28800 (56K ya kadar yükseldi) sıralaması geçerlidir .Günümüzde 2400 bps’nin altında modem kullanılmamaktadır. 2400 bps’lik modemler artık yerini daha hızlı olan 56 K’lık modemlere bırakmaktadır.
Modemler ilk ortaya çıktığında sadece veri transferini sağlamaktaydılar.Günümüzde ise modemler kullanıcılara fax işlevini sunmaktadırlar. Fax / modem kartları , standart bir fax cihazı ile yapılabilecek işleve sahiptirler. Fax/ modem kartları , class 1 ve class 2 olarak iki olarak iki grupta incelenir. Bugün yaralanılan fax programları oldukça gelişmiştir. Bu programların işlevlerine , bir veri tabanına girilmiş numaralara sırayla fax çekebilme , her birine özel işlevler yapabilme , meşgul olan numaraların tekrar aranmasını sağlama ve gelen fax lardan veri toplayabilme işleri örnek olarak gösterilebilir. Tüm bunların yapılabilmesi kullanılan yazılımın gelişmişliğine bağlıdır.
14400bps ve üssü modemlerin bir çoğu son zamanlarda ses desteğide sağlamaktadırlar. Bu modemler özel yazılımlar ile telesekreter gibi kullanılabilirler. Hatta interaktif olarak hizmet verenleri de vardır. Bu tür modemler yoluyla yönlendirilebilen ses uygulamaları geliştirilebilir. Bu işlem ise kullanıcıların yapacağı seçimler doğrultusunda gerçekleştirilir. Örneğin yapılacak seçim doğrultusunda , kullanıcıların , gelen mesajları dinlemesi sağlanabilir.
MODEM ÇEŞİTLERİ:
Modemler dahili ve harici olarak iki çeşittir.
DAHİLİ MODEMLER
Dahili modemler bilgisayara takılan diğer kartlar gibi , kasa içinde bir yuvaya takılırlar. Modem kartının üzerindeki iki çıkıştan birisi Özellikle COM1 ve COM2 büyük olasılıkla zaten kullanımdadır ve modemimiz bunlardan birine ayarlı ise problem çıkar. Bu durumda iki çözüm vardır. Modemi COM3 e ayarlarız yada kullanımdaki portlardan birini kullanım dışı bırakırsınız.
Bilgisayarınızda bulunan seri portların (COM 1, COM 2, COM 3, COM 4) kapatılması yada yönlendirilmesi ile ilgili jumper ayarlamalarını , I/O kartının kullanıcı klavuzundan yararlanarak yapabilirsiniz.
1. ADIM: Bu işlemleri yaptıktan sonra, modem kartını 8 yada 16 bitlik olmasına göre uygun bir yuva seçip ana karta takın.
2. ADIM: Telefon hattından gelen kabloyu line yazan girişe takın.
Burada çıkabilecek problem , soketlerin uyumsuzluğu yada soketin bulunmaması olabilir. Bu durumlarda telefon hattınıza bir soket bağlantısı yapmanız gerekir.
3. ADIM: Modem üzerindeki diğer bir girişe ise telefondan gelen kablonun soketi takılmalıdır. Bu bağlantı , telefonun hatta bağlı kalmasını sağlar.
4. ADIM: Modem kartınızın yanında gelen modem yazılımını yükleyin. Eğer kaliteli bir yazılım kullanıyorsanız , otomatik olarak modemin ayarlarını görecektir.
Bu ayarlar :
· Modemimizin kaç bps olduğu(300/1200/2400/4800/9600/14400/19200/28800),
· Hangi seri portu kullandığı(COM1, COM2, COM3, COM4),
· Hangi IRQ’yu kullandığı,
İle ilgilidir.
Ayarlar ile birlikte modemin marka ve modelinide otomatik olarak görebilir.
Aksi halde her ayarlamayı yazılıma tanıtmak zorundasınız.Bu işlemi bir kere yapacaktır.yanlış belirtirseniz modeminiz çalışmayacaktır.
5. ADIM: Modeminiz test işlemine hazır durumdadır. Modem yazılımına girip ATZ komutunu verin. OK mesajını görürseniz modeminiz kullanmaya hazır demektir. Basit ve kullanışlı bir modem yazılımı kitap ile verilen diskette vardır.
HARİCİ MODEMLERİN MONTAJI
Harici bir modemin bağlanması , dahili bir modeme göre oldukça kolaydır. Harici bir modemde , zaten varolan seri bir çıkışı kullanabilir ve ayar yapmaya gerek kalmadan modemi çalıştırabilirsiniz.

1. ADIM: Harici modem ile gelen ve modem ile bilgisayarın seri portu (COM1, COM2) arasında bağlantı kuran bir kablo vardır. Bu kabloyu bulun.
ADIM
: Bu kablonun bir ucunu modeme diğ
er ucunu bilgisayarınızın kullanılmayan seri portuna takınız. Bu seri port genellikle COM2’ dir. Çünkü COM1 fare tarafından kullanılmaktadır. telefon hattına diğeri ise telefon cihazına bağlanır. PROGRAMLANIR LOJİK KONTROL (PLC)


Programlanır lojik kontrolör endüstriyel otomasyon sistemlerinin kumananda ve kontrol devrelerini geliştirmeye uygun yapıda giriş-çıkış ve iletişim ara birimleri ile donatılmış,kontrol yapısına uygun bir bir sistem programı altında çalışan bir endüstriyel bilgisayardır. Başlangıçta, roleli kumanda sistemlerinin yerine kullanılmak üzere düşünnülmüş ve ilk ticari PLC, 1969 yılında Medikon firması tarafından geliştirilmiştir. O yıllarda roleli kumanda devreleri yerine kullanılmak üzere geliştirilen bu aygıt, yalnız temel lojik işlem komutları içerdiğinden, PLC adı ile sürülmüştür. İlk ticari PLC’nin piyasada başarı ile uygulanmasından sonra , Allen bradley, General electric, Gec, siemens ve Westinghous gibi firmalar orta maliyette yüksek performanslı PLC’ler geliştirmelerinden sonra, bu aygıtlar endüstriyel otomasyon devrelerinde yaygın olarak kullanılmaya başlanmıştır.
Günümüzde üretilen PLC’ler ise , lojik temelli işlemlere ek olarak aritmetik ve özel matematiksel işlemlerin yapılmasını sağlayan komutlarıda içerirler. Komut kümesinin geliştrilmesi sonucu daha karmaşık kontrol ve kumanda işlemleri gerçeklenmektedir. Bu kontrolörlerin geri beslemeli kontrol devrelerinde de kullanılmaya başlanması, alışa gelmiş PLC adının tartışılasına neden olmuştur. Bir çok üretici firma , bu kontrolörlerin hem lojik temelli kumanda devrelerinde hemde geri beslemeli kontrol sistemlerinde kullanılmaları nedeni ile, PLC yerine, programlanır kontrolör adını kullanmayı daha uygun görmüşlerdir.
PLC’lerin en yaygın kullanıldığı alanlar, endüstriyel otomasyon sistemlerinin kumanda devreleridir. Bilindiği gibi, kumanda devreleri yardımcı role veya kontaktör, zaman rolesi ve sayıcı gibi elemanlarla gerçeklenen devrelerdir. Günümüzde bu tür devrelerin yerini aynı işlevi sağlayan PLC’li kumanda sistemleri almıştır. Küçük boyutlu bir kaç PLC modeli dışında, yeni üretilmekte olan bütün PLC modellerinde, bir kontrol algoritması yazmak için gerekli aritmetik işlemlerin yapılmasını sağlayan komut desteği bulunur. Bir PLC’nin geri beslemeli kontrol sistemlerinde sayısal kontrolör olarak kullnılması, ADC ve DAC giriş-çıkış birimleri ile sağlanır.
Temel Yapı;
PLC’ler endüstriyel otomasyon devrelerinde doğrudan kullanıma uygun giriş ve çıkış birimleeri ile donatılmıştır. Bu aygıtlara basıç, seviye, sıcaklık algılayıcıları ve kumanda düğmesi gibi iki değerli, lojik işaret bilgisi taşıyan elemanlar, kontaktör selenoid gibi kumanda devrelerinin sürücü elemanları doğrudan bağlanabilir.(şekil 1,1).
Bir PLC;
Bir sayısal işlemci ve bellek,
Giriş ve çıkış birimleri,
Programlayıcı birim,
Besleme güç kaynağı
Gibi temel kısımlardan oluşur.
ROLELER

Roleler elektrik elektronik devrelerinde çok kullanılan bir elemandır. Sanayide sistem kontrolünde, motor, ısı, ışık sistemlerinin devreye girip çıkmasında (on-off) kullanılır.
Roleler, diğer bir anlatımla düşük akımlarla büyük güçlerin anahtarlanmasını sağlayan elektromanyetik anahtarlardır.
Rolelerin;
Nüve, Bobin, Kontaklar,ve gövde diye adlandırdığımız çeşitli kısımları mevcuttur.

NÜVE
Nüve tek parça yumuşak demirden veya silisyumlu saçlardan rolenin büyüklüğüne göre yapılırlar. Nüvenin yumuşak demirden yapılmasının nedeni üzerinde artık mıknatisiyet kalmaması içindir.

Metal parça nüveye yine metal parça olan normalde açık ve kapalı kontaklar monte edilir. Aynı şekilde metal nüve üzerine sarılan bobin elektromıknatısı meydana getiri.

BOBİN
Rolenin bobini yalıtkan bir malzeme üzerine makara eklinde sarılmış iletkenlerden meydana gelir.rolenin büyüklüğüne ve çekeceği akıma göre iletken çapı ve sipir sayısı değişir. Bobin uçlarına gerilim uygulandığı zaman bobin elektromıknatıs olur, karsında buluna metal kontakları çeker.

KONTAKLAR
Bütün kontaklar, uyarma akımı tarafından açıcı veya kapayıcı olarak yapılırlar. Kontakların yapıldığı malzemenin özel olması gerekir. Açma kapama esnaında meydana gelen ark’ın çok kısa sürede çok kısa sürede kontakları bozmaması gerekir.

GÖVDE
Nüve üzerinde bulunan bobin ve kontaklar, dış etkenlerden korunmak için bir gövde içersine alınır. Gövde şeffaf sert plastikten yapıldığı gibi, metalden de yapılır. Gövde çok ince olan bobin tellerini koruma altına aldığı gibi, hasas olan kontakları dış etkenlerden korur. Arıca kontakların kısa sürede kirlenip oksitlenmesini önler.
Rollerde ençok kontak arızaları meydana gelir. Sürekli olarak devrede çalışan role kontakları devanlı oalrak açılıp kapanır. Sürekli açalap kapanma belirli bir zaman sonunda kontaklarda oksitlenme meydana getirir.bu olay kontaklarda geçirgenliği ortadan kaldırır.
Diğer bir arızada büyük akımlı açılp, kapanan kontaklarda ark meydana getirir. Ark kısa sürede kontakları kömürleştirir, normalde açık olması gereken kontak kapanır ve bir daha açılmaz.
Çok az meydana gelmasine rağmen bobin uçlarının kopmasıda meydana gelen arızalardır.
Yukarda açıkladığımız role, elektronik sistemlerde çok kullanılan normal rolelerdir. Diğer role çeşidide aşırı akım roleleridir. Aşırı akım roleleri, elektrik motorlarını aşırı akımlardan korumak için kullanılırlar. İki çeşit aşırı akım rolesi vardır.
A-Manyetik Role
B- Termik Role


TRANSDÜSERLER – SENSÖRLER
( ALGILAYICILAR)

Bir teknik bilgi zincirinin başında ve sonunda hemen her zaman insan çevresi ile olan bir algılayıcı (sensör) yer almaktadır. Gerek süreçler ile ilgili kontrol fonksiyonların gerekse de bilgilerin giriş ve çıkışlarında bu süreçlerin doğal insan yeteneklerine uyarlanması gerekmektedir. Bu işte en önemli rolü algılayıcılar oynamaktadır.
Algılanacak büyüklükler basınç, sıcaklık, nem, ışık, uzaklık olduğu gibi buhar, gaz, duman da olabilir. Algılanan bu büyüklükler (mV) cinsinden dönüştürülürler ve elektronik devrelerden geçirildikten sonra gerekli işlevleri (uyarıları ) yaparlar. Tabiattaki bir değişikliği algılayan, hisseden elemanlara SENSÖR, hissedilen bu değişikliği başka bir enerjiye çeviren elemenlara da transdüser denir. Fakat bunların kesin olarak birbirinden ayırmak zordur. Örneğin sesi hisseden bir sensördür. Aynı zamanda ses enerjisini elektrik enrjisine dönüştüren bir TRANSDÜSERDİR.
MANYETİK TRANSDÜSERLER
Uzun çalışmalar sonucu, yarı iletken malzemeler, manyetik alan etkisi altında kaldığı zaman gerilim ürettiği belirlenmiştir. Bu raştırmalar sonucunda da manyetik transdüserler geliştirilmiştir.
Çalışma prensibi (şekil 6.1) de verilen (P-N) yarı iletken malzemede açıklandığı gibidir. Şekildede görüldüğü gibi yarı iletken malzeme DC gerilim kaynağından beslenmiştir. Yarı iletken malzemeye manyetik bir alan yaklaştırılırsa, gerilim uygulanan uçların tam karşısındaki uçlarda gerilim üretilir üretilen bu gerilim şu şekilde gerçekleşir.
Bataryanın negatif ucundan çıkan elektronlar yarı ilrtken malzeme içersindeki taşıyıcıların yüklenmesine yardımcı olurlar.
Bu anda yarı iletken malzemeye yaklaştırılan manyetik alan bu taşıyıcılarda yük değişimine sebep olur. Buda yarı iletken malzemenin karşı uçlarında manyetik alana göre düşey doğrultuda bir erilim meydana getirir.

ÜNİVERSAL MOTORLAR
Üniversal motorların özelliği, seri sargılı olduklarından AC ve DC gerilimlerde çalışırlar.
Üniversal motorların akım kontrolları, tristör ve triyaklarla yapılır. Motor değişik yüklerde çalışırken motor hıznın sabit kalması sağlanır.
Üniversal motorlarda, alan sargısıyla, armatür sargıları seri bağlıdır, her iki sargıdanda aynı akım geçer. Üniversal motorun çalışmasını ve hızını regüle etmesinide şu şekilde açıklayabiliriz.
Alan sargılarının meydana getirdiği manyetik alan, armatür sargılarının meydana getirdiği alana karşı olur. Bu anda armatürün itilerek dönmesi sağlanır. Armatürün manyetik alan içinde dönmesi sırasında, sargılar üzerinde endüklenen ters kutuplu gerilim, motorda zıt elektromotor kuvveti meydana getirir. Armatür veya motor hızı; zıt elektromotor kuvvetinin büyüklüğüyle orantılıdır.
Motor akımının değeri ise, tatbik edilen gerilimle, hıza bağlı olarak meydana gelen zıt EMK arasındaki fark ile orantılıdır. Hızın motor akımı , motor akımınında hızla orantılı olması, üniversal motorlara kendi kendinin hızını regüle etmesini sağlar.
İlk anda üniversal motora gerilim tatbik edildiğinde zıt EMK’i sıfır olduğu için, motor sargılarından çok büyük akım geçer. Buda armatüre, ilk hareketini yenecek, rahatca harekete geçmesini sağlayacak bir itme kuvveti sağlar. Motor yükünde bir azalma olduğu taktirde hızı artacaktır. Aynı anda zıt EMK’i de artar. Uygulanan gerilim ile arasındaki fark azaldığı için sargılardan geçen akım azalır, motorda otomatik olarak normal hızına döner. Böylece değişik yüklerde motor sabit hızda çalışır.
Üniversal motorların AC ve DC gerilimlerde çalıştılarından bahsetmiştik. Üniversal motorlar AC kaynakta yarım dalga ve tam dalga doğrultucularla çalıştırılırlar. Yarım dalga doğrultma ile çalışan üniversal motorlar gücünden ve hızından %25 kaybeder .
Kontrol devrelerinde kontrol elemanı olarak triyak kullanılmıştır. Triyak’a paralel olarak bağlanan RC ikilisinin görevi, endüktif olan motor bobininde akım ve gerilim arasında meydana gelen faz farkını gidermektir. Devre akımının 0 olduğu her alternans sonunda, triyak’ın uçlarındaki gerilimi yükseltir. Tryaka paralel bağlanan 100 ohm.’lık dirençle 0,1 mikro faratlık kontansatör gerilim yükselmesini sınırlar. Bu da triyak’ın daha düşük bir gerilim altında yeniden tetiklemesine yol açar. Unix Hakkında Ön Bilgi

UNIX İşletim Sistemi, AT&T firmasının Bell laboratuarlarında, bir grup yazılımcının program geliştirme esnasında ortaya çıkan zorluklara çare olmak üzere geliştirilmeye başlanmış, kazandığı özellikler sayesinde ticari uygulama alanlarına kadar yayılmıştır.
UNIX işletim sistemi üç ana bölümden oluşan, bu bölümlerin karşılıklı etkileşimleriyle fonksiyonel bir bütün olarak iş gören bir sistem olarak düşünebiliriz.
İşletim sisteminin sözü edilen kısımları şunlardır:
Kernel
Shell
Sistem Programları, Komutları
Bu üç bölümü kısaca tanımlayacak olursak;
Kernel makinanın donanım fonksiyonlarını , dosya sistemini, giriş-çıkış cihazlarını ve işlemleri yöneten kısımdır.
Shell dışarıdan yeniden düzenlenebilir bir ortam içerisinde komutları çalıştırır, gerektiğinde aramaları yoluyla kernel’ le ilişki kurar.
İşletim sisteminin fiziksel olarak asıl yer kaplayan kısmı sistem programları ya da komutlarıdır. Sistemin alışılagelmiş komutları vardır. Ancak isteğe göre yenileri eklenebilir.
UNIX zaman paylaşımlı, çok işlemli bir sistemdir. Taşınabilir bir yapıya sahiptir. Entegre bir yazılım setiyle bilgisayar sisteminin tüm kaynaklarını koordine eder. Unıx bir real-time sistem değildir; programın olası sonucu işlemcinin iş yüküne göre, herhangi bir zaman aralığında alınabilir.
UNIX, tek bir İşletim sistemi olarak düşünülmemiştir. Unix, İşletim sistemi programıyla birlikte çalışan programlar grubudur. Bu grup aynı zamanda amaca ulaşmak için koordine olmuş bir takımdır.
UNIX İşletim sisteminin bir baska belirgin özelliği de C Dili ile yazılmış olmasıdır

Unix Dosya Sistemi
Dosyalar içerisinde bilgilerin saklandığı taşıyıcılar olduğunu biliyoruz. Bu bilgiler data kayıt ve doküman olabilmektedir. Unıx dosya sistemi üç dosya türünden oluşmaktadır.
Sıradan Dosyalar
Özel dosyalar
Dizin dosyalar
Sıradan dosyalar
İçerisinde ASCII karakterler veya binary datalar bulunan dosyalardır.
Bir editör yardımıyla oluşturulan dosyalar sırdan dosyalardır. Sıradan dosyaların bir alt sınıfı ise gizli dosyalardır
Gizli dosyaların adları her zaman (.) ile başlar. (.profile, .kshrc)
Gizli dosyalar sistemde özel fonksiyona sahiptir.
Özel dosyalar
Unix sistemindeki her bir fiziksel birim ( tape, disk, terminal vb.) için özel dosya mevcuttur. Bu özel dosyalar /dev dizin altında bulunmaktadır. Özel dosyalara yazılan bilgiler ilgili birime aktarılmaktadır.
Dizin dosyalar
İçerisinde Dizin (directory) listesi bulunan dosyalardır.
Unıx dosya sisteminde dosyalar ve dizinler fonksiyonlarına göre gruplandırılmaktadır. Kullanıcı kendi dosya ve dizinlerini, sistem yöneticisi ise sistemin dosya ve dizinlerini kontrol edebilmektedir. Dosya sistemindeki bütün bilgiler, hiyerarşik olarak root(kök) dizinden itibaren saklanır. Unix dosya siteminin yapısından dolayı bütün dosya ve dizinlere , dizin zincirlerini takip eden yolların taranması ile ulaşılır.
Unix Komutlarının İncelenmesi
* file komutu : Dosyaların içerdiği bilgilerin ASCII text, program text, dizin veya özel dosyalara ait olup olmadığını tespit etmek için file komutu kullanılır.
File dosya_ismi
$ file bin ¿
bin: directory
$ file deneme ¿ deneme : ascii text
*pwd komutu izin ağacında o anda bulunduğunuz dizini öğrenmek için kullanılır.
$pwd ¿
/usr/users/aydin
*cd komutu :dizinler arasında dolaşmak için cd (change directory) komutu kullanılır.
$cd book¿ Book adlı alt dizine geçiş
$cd /usr/users/misc¿ /usr/users/misc dizinine geçiş
$cd.. ¿ Bir üst dizine geçiş.
*ls komutu : Çalışmakta olduğumuz dosyalar listelenebilmektedir. Ls komutu değişik opsiyonlarla kullanılabilir.
$ls¿ Gizli dosyalar dışındaki tüm dosyalar listelenir.
$ls -a¿ Gizli dosyalar dahil bütün dosyaları listeler.
$ls -al¿ Dosyalarla birlikte dosya ait bilgileri detaylı olarak ekrana getirir.
*Find komutu :İstenilen dosyanın bulunması için o dosyanın hangi dizin altında bulunduğunun bilinmesi gerekmektedir. Eğer bu bilinmiyorsa find komutu ile istenilen dizin yolunda dosyalar aranabilir. Komutu şu şekilde kullanırız.
Find Araştırma yapılacak dizin yolu Dosyanın araştırılacağı kriter
$ find/usr/users-name osman -print¿ osman adlı dosya /user/users dizininden başlayarak aranır, bulunursa ekranda listelenir.
$find / -user osman - print¿
osman adlı kullanıcıya ait dosyalar root dizininden itibaren araştırılarak bulunur
Unix Komutlarının İncelenmesi
*Dosyaların görüntülenmesi osyaların ekranda görüntülenmesi cat,more head ve tail komutlarıyla yapabiliriz.
* Cat Komutu : Dosyanın içeriğini ekrana getirir.
*Head Komutu : Dosyanın başından itibaren istenilen sayıda satır ekranda görüntülenir.
*Tail Komutu: Dosyanın sonundan itibaren istenilen sayıda satır ekranda görüntülenir.
$ cat osman¿
osman dosyasının içeriği tamamen ekrana listelenecektir.
$ head -3 osman¿
osman dosyasının başından 3 satır ekranda görüntülenecektir.
$ tail -2 osman¿
osman sonundan 2 satır ekranda görüntülenir.
*rm komutu : Bir veya daha fazla dosyanın silinmesini sağlamaktadır. Kullanılması dikkat gerektiren bir komuttur - i opsiyonuyla kullanılmasında büyük fayda vardır. Bu şekilde dosya silinmeden önce kullanıcı tarafından doğrulama beklenmekte ve son kez kontrol imkanı sağlanmaktadır. Kullanım şekli şu şekildedir.
rm dosya_ismi¿
$ rm telefon¿ Çalışmakta olduğunuz dizindeki kitap dosyası silinir.
$ rm te¿ Çalışmakta olduğumuz dizindeki te ile başlayan tüm dosyalar silinir.
$ rm -i mektup.txt a.out posta.dat core¿
rm: remove mektup.txt? y
rm: remove a.out? y
rm: remove posta.dat? y
rm: remove core? y
Unix Komutları İncelenmesi:

*rmdir komutu: Dosya yada başka bir dizin içermeyen dizinleri silmek için kullanırız. Kullanılışı şu şekildedir.
$ rmdir osman¿
Eğer osman başka bir dosya ya da dizin içermiyorsa osman dizini silinir.
Dosyaları silmek için kullandığımız rm komutu -r komutuyla kullanıldığında dosya ve dizinler aynı anda silinir.
$ rm -r /users/osman/telekom¿
osman isimli kullanıcının içeriğindeki telekom isimli dizin in içeriği ve kendisi silinir
*mkdir komutu : Dizin yaratılması için kullanılmaktadır. Kullanım şekli aşağıdaki gibidir.
$ mkdir dosya_ismi ¿
$ mkdir book¿
book isimli yeni bir dizin oluşturur.
*mv komutu : Dosyayı bir yerden bir yere taşımak ve dosyayı yeniden adlandırmak için kullanmak mümkündür. Kullanılış şekli aşağıdaki gibidir.
$ mv taşınacak dosyanın yolu taşınılacak yol ¿
$ mv books bookcase¿
books adlı dosyayı bulunduğumuz dizin altındaki bookcase isimli dizine books olarak taşır.
$ mv telekom aydin/osman ¿
telekom adlı dosyayı bulunduğumuz dizin altındaki aydin dizinine osman olarak taşır.
* dircmp komutu: İki dizinin içeriklerini karşılaştırma işlemini yapmayı saglar.
dircmp [secenekler] dizin_1 dizin_2¿ seklinde kullanılır.
Seçenekler -d, -s ve -wn olabilir.
-d seçeneği dizinlerdeki dosyaları karsılıklı olarak görüntüler. Aynı isimlileri karşılaştırır. Aynı ve farklı olanları belirler.
-s seçeneği farklı içerikli dosya isimlerini görüntüler.
-wn seçeneğinde n cıktı genişliğini belirler. Normalde 72 karakterdir.

Unix Komutları İncelenmesi:

* cp komutu : Mevcut dosya orijinal dosyaya zarar vermeden aynı veya başka bir dizin altına aynı veya başka bir isim altında kopyalamak mümkündür. Komutun kullanım şekli aşağıdaki gibidir.
$ cp dosyanın adres ve ismi kopyalanacak yerin adresi ve ismi
$cp note defter¿ note adlı dosya aynı dizin altına defter olarak kopyalandı.
$ cp /bookcase/books poem¿
bookcase dizini altındaki books dosyası çalışmakta bulunduğumuz dizine poem adıyla kopyalandı. Poem isimli dosya var ise üzerine yazılır yok ise poem isimli dosya oluşturulur. Güvenli şekilde kopyalamayı sağlamak için -i opsiyonu kullanılır.
$ cp -i books poem¿
overwrite poem? Sorusu karşımıza çıkarsa var olan poem dosyasının üstüne books dosyasını kopyalamak istediğimizi sormaktadır.
*news komutu : Bu komut ile /usr/news dizini altındaki mesajları görmek mümkündür. Komutun genel yazılışı: News [-a] [-n] [-s] [ mesaj] şeklindedir.
-a :/etc/news altındaki tüm mesajları tarih ve saat kontrolü yapmadan görüntüler.
-n : Yeni mesajların sadece isimlerini listeler.
-s :Yeni mesajların sayısını listeler.
* wall komutu: Bu komut sistemde çalışmakta olan tüm kullanıcılara mesaj gönderir. Bu komut sadece root kullanıcısı tarafından verilebilir.
mesaj gönderme şu şekilde yapılır:
$ wall ¿
$ sistem 5 dakika sonra kapatılacaktır. ¿
$Lütfen sistemden çıkınız. ¿ $ CTRL-D¿
* write komutu: Bu komut ile kullanıcı adına ve/veya terminale mesaj gönderebiliriz. write kullanıcı adı terminal adı seklinde kullanılır.
Eğer bir kullanıcı birden fazla terminalde login olmuş ise, o zaman terminal adı da kullanılarak istenen terminal belirtilir. Kullanıcı wall komutu gibidir.
$ write ahmet¿ $ merhaba ¿ $ CTRL-d¿
Eğer kullanıcı $ mesg n¿
Komutu ile kendisine mesaj gelmemesini sağlamış ise, o zaman write komutu o terminale mesaj gönderemez.
$mesg y¿ Komutu ile tekrar mesaj gelmesi sağlanabilir.



Unix Komutları İncelenmesi:


Belirli kalıpların Aranması:
* grep, egrep ve fgrep komutları: Karakterlerden oluşan belirli kalıpların bir veya
daha fazla dosya içinde aranması gerekebilir. Bu tür arama işlemleri grep, egrep ve fgrep komutlarıyla yapılır. Bu komutların tanımlamaları şöyledir:
grep [seçenekler] ifade [dosya. ...]
egrep [seçenekler] ifade [dosya. ...]
fgrep [seçenekler] ifade [dosya. ...]
Grep komutu bir kalıbı dosyalar içinde arar.
Egrep komutu ise aynı işlemlerin yanısıra bazı ek işlemlerde yapabilir. Bu komut yardımıyla “+” işareti ile biten ifadeler bir veya daha sayıda karşılaştırılabilir. “-” işaretiyle biten ifadeler 0 veya 1 kez karşılaştırılır.
Fgerp komutu ise newline ile ayrılmış dizgileri içeren dosyaları arştırmak için
kullanılır.

Egrep ve fgrep komutları aynen grep komutunda olduğu gibi dosyalardan belirli kalıpların aranması amacıyla kullanılabilir. Bulunan her satır ekranda görüntülenir. Egrep
Tarafından kullanılan kalıplar düzgün ifadeler şeklindedir. Fakat fgrep ile sabit dizgiler araştırılır. Bu durumda –e seçeneği sadece egrep ile kullanılabilir. Bu komutlarla kullanılabilecek seçeneklerin bazıları aşağıda verilmiştir.
-v : Aranılan kalıbın bulunamadığı satırları görüntüler.
-c : Aranılan kalıbın toplam kaç satırda yer aldığını görüntüler.
-i : Küçük harf,büyük harf ayrımı yapmadan arama sağlar.
-l : aranılan kalıbın bulunduğu dosya isimlerini görüntüler.
-n : Bulunan satırlar dosya içindeki satır numaralarıyla birlikte görüntülenir.
-b : bulunan satırların blok numaralarını listeler.
-e ifade : “-” ile başlayan ifadelere izin verir. Egrep ve fgrep komutlarıyla kullanılabilir.
-f dosya : Bir dosyanın içerdiğiifadeleri başka bir dosyanın içinde aramak amacıyla tercih edilebilir. Egrep veya fgrep komutlarıyla kullanılabilir.


Kullanıcı tanımlaması ile ilgili komutlar
* id (identification) komutu : Bu komut ile o anda çalışmakta olduğumuz kullanıcı
ve grup ile ilgili bilgi alınır.
$ id ¿
uid= 10 (osman) gid =50 (stajer)
Bu ekranda yazan bilgiler kullanıcının “osman ” ve ait olduğu grubun “stajer” olduğunu belirtmektedir. 10 sayısı, “osman” kullanıcısının User Id’sini; 50 sayısı ise Grup Id’sini göstermektedir.
* Dosyaların Korunması: Unix’te dosyalara ulaşamak için üç tip kullanıcı tanımlanmıştır.
-Dosyanın sahibi(owner) - Kullanıcının Grubu(group) - Diğer Tüm Kullanıcılar
Unix’te hangi kullanıcının hangi grupta olduğu /etc/group dosyası içinde tanımlıdır. Dosyalara ulaşımı kısıtlamak için üç izin vardır.
-okuma -yazma -çalıştırma
Okuma r,yazma w,calıştırma izni x ile gösterilir.
Örnek: rwxrx-r--
-dosyanın sahibi hem okuyabilir,hem değişiklik yapabilir, hem de çalıştırabilir.
-gruptaki kullanıcılar hem okuyabilir, hem de dosyayı calıştırabilir.
-diğer kullanıcılar ise sadece okuyabilirler.
* chown (change owner) komutu : Bu komut herhangi bir dosya ya da dizinin sahibini değiştirmek için kullanılır. Komutu kullana bilmek için ya root kullanıcısı olmak, ya da değiştirmek istenen dosya ya da dizin in sahibi olmak gerekir. Genel kullanılışı şu şekildedir.
$chown kullanıcı id numarası dosya/ dizin ¿ biçimindedir.
$ chown 35 deneme¿
Deneme isimli dosyanın sahibi kullanıcı id si 35 olan kullanıcı olur.
$ chown osman dizin1¿
Dizin1 isimli dizin in sahibi osman isimli kullanıcı olacaktır.
Kullanıcı tanımlaması ile ilgili komutlar
* chgrp komutu : Bu komut herhangi bir dosya ya da dizin in grubunu değiştirmek için kullanılır. Komutu kullanabilmek için ya root kullanıcısı olma ya da değiştirmek istenen dosya ya da dizinin sahibi olmak gerekir. Genel kalıp olarak kullanılışı şu şekildedir.
$chgrp grup id numarası dosya/ dizin¿
$ chgrp 35 telekom¿
telekom isimli dosya grup id si 35 olan grup a ait tir.
*su komutu : Bu komut ile o anda çalışmakta olan kullanıcı için yeni bir shell işlemi yaratılır ve sistem artık o kullanıcıyı yeni bir isim ile tanır. Bu komut ile yeni kullanıcının tüm yetkilerine sahip olunur.
Böylece sistemden çıkılmadan başka bir kullanıcı olarak sistemde çalışmaya devam edilebilir. CTRL-D tuşu kullanılarak yeni yaratılan shell sonlandırılıp “su” komutu verilmeden önceki kullanıcıya dönülebilir. Genel kullanılış şekli ise şu şekildedir.
su [-] [kullanıcı[arg... ]]
Burada “user” değiştirilmek istenen kullanıcının adıdır. Eğer yazılmazsa “root” kullanıcısına geçilmek istendiği anlaşılır. Bu komut verildikten sonra eğer yeni kullanıcının şifresi varsa password sorusu sorulur.
$ id ¿ o andaki kullanıcıyı sorarsak
uid = 27 (aydin) gid = 50 (stajer)
$ su osman ¿
$ id ¿ yeniden kullanıcı sorulduğunda
uid =28 (osman) gid = 55 (stajer)
Sisteme kullanıcı tekrar sorulduğunda kullanıcıyı “ osman” olarak görmektedir. Halbuki ilk kullanıcı “aydin” idi.
Aynı zamanda bu komut ile başka bir kullanıcıymış gibi komut çalıştırmakta mümkündür. O zaman “arg” kısmına -“command args” yazılır.
$ su - aydin -c “cp zafer sedat” ¿
Komutu ile “cp” komutu kullanıcısı aydin olarak çalıştırılmış olur.

Kullanıcı tanımlaması ile ilgili komutlar
* newgrp komutu : bu komut ile kullanıcı o anda çalışmakta olduğu grubu değiştirebilir. Değiştirilmesi istenen grubun / etc/group dosyasında o kullanıcı için tanımlı olması gerekir. Genel kullanılışı şu şekildedir.
newgrp [-] [group] biçimindedir.
Burada group yine grubun adıdır.
Özel olarak eğer “-“ ile kullanılırsa, kullanıcı normal olarak sisteme bir sonraki girişinde çalışma ortamına geri döner.
/etc/group dosyasında aşağıdaki satırlar tanımlı olsun :
amir::55: zafer,sedat
stajer::60:
zafer isimli kullanıcının /etc/paswd/ dosyasında tanımlı olduğu satır ise aşağıdaki biçimde olursa
zafer::15:60:**kullanıcı**:/usr/zafer:/bin/sh
yani zafer in kullanıcı id si 15 ve grup id si 60 dir.
$ newgrp amir ¿
Eğer zafer isimli kullanıcı bu komutu verirse kullanıcının yeni grubu amir olur. Burada kullanıcı id sini soracak olursak
uid=15(zafer gid=55(amir) olarak görürüz.
.* pwck komutu : Bu komut ile /etc/paswd dosyasındaki tanımların doğruluk kontrolü yapılır. Bu komutu “root” kullanıcısı aşağıdaki şekilde kullanır.
$pwck¿
Bu komut kullanıcı tarafında şu şekilde kullanılır.
$/etc/pwk¿
*grpck komutu : Bu komut ile /etc /group dosyasındaki tanımların doğruluk kontrolü yapılır. Komut “root” kullanıcısı tarafından aşağıdaki şekilde kullanılır.
$ grpck ¿
Eğer bu komut bir kullanıcı tarafından kullanılmak istenirse ;
$ /etc/grpck ¿ şeklinde kullanılabilir

Kullanıcı tanımlaması ile ilgili komutlar


* passwd komutu : bu komut ile kullanıcıya şifre verilir. Ya da daha önceki şifre değiştirilir. “ root” kullanıcısı bir kullanıcıya şifre vermek için bu komutu kullanmalıdır ve kullanıcının ( eğer eski şifreyi biliyorsa) şifresini değiştirebilir. Fakat diğer kullanıcılar ise sadece kendi şifrelerini değiştirebilirler.
Kullanılışı şu şekildedir.

$ passwd ¿ (Kullanıcı kendi şifresini değiştirmek isterse)
changing password for aydin aydin adlı kullanıcı için şifre değiştiriliyor
enter old password ******* Eski şifre yi giriniz
enter new password ******* Yeni şifreyi giriniz
retype new password ******* Yeni şifreyi tekrarlayınız

Root Başka bir kullanıcının şifresini aşağıdaki şekilde değiştirebilir.

$ passwd aydin¿ Root kullanıcısı aydin adlı kullanıcının
şifresini değiştirmek isterse
changing password for aydin aydin adlı kullanıcı için şifre değiştiriliyor
enter old password ******* Eski şifre yi giriniz
enter new password ******* Yeni şifreyi giriniz
retype new password ******* Yeni şifreyi tekrarlayınız


Parola seçerken bazı durumlara dikkat edilmelidir.
- Parolalar en az 6 karakterden oluşmalıdır.
- parola bağlantı isminden farklı olmalıdır.
-Parolaların uzunluğu 9 karakteri geçtiği takdirde 9 karakterin dışındaki karakterler göz önüne alınmazlar.


/
etc/passwd ve /etc /group dosyaları
/etc/passwd dosyası: Unix kullanıcı ve parolalarının bulunduğu dosyadır. Sadece sistem yöneticisi tarafından değiştirilebilir. Bu işlem Vi editörü yardımıyla yapılabilir. Bu dosya şu alanlardan oluşur.
Bağlantı adı: Unix işletim sistemine tüm kullanıcıların tanıtılabilmesi için parola dosyası içine kayıtlı olmalıdır.
Parola: kullanıcı parolası şifrelendirilerek bu dosyaya 13 karakter olarak saklanır.
Bu parolayı sistem yöneticisi dahil kimse çözememektedir.
Kullanıcı numarası: her kullanıcıya bir farklı numara verilir.
Grup numarası: kullanıcını ait olduğu grubun numarasıdır.
Açıklamalar: kullanıcıyla ilgili açıklamalar burada yer alır.
Çalışma dizini: kullanıcının sistemde ulaşacağı dizindir(home directory)
Program:İlk çalışacak programdır. Normal kullanıcılar için buraya /bin/sh yazılır.
/etc/group dosyası: Kullanıcılar belli gruplara dahildirler. Gruplar bu dosya içinde tanımlanırlar. Dosya su düzendedir.
- Grup ismi
- Şifrelendirilmiş parola
- Grup numarası
- Gruba dahil kullanıcı listesi
Unıx Ortamına Kullanıcı Ekleme
Sisteme ya “root” kullanıcısı olarak girilir ya da “su” komutu “root” kullanıcısına geçilir. Sistemdeki her bir kullanıcı /etc/passwd ve /etc/group dosyalarına kayıtlıdır. Sisteme yeni kullanıcı eklenmek istendiğinde kullanıcı bilgileri bu iki dosyaya yazılır.
/etc/passwd dosyasında her bir kullanıcı için ayrı satırda, o kullanıcıya ait giriş (login) name, sistemde kullanıcıyı tanımlayan numara (UID), şifre, login shell gibi bilgiler bulunur.
/etc/group dosyasında kullanıcı grupları ve bu gruplara üye olan kullanıcı isimleri yer alır.
Yeni kullanıcının home dizini oluşturulur.
Yeni kullanıcının home dizin i için “chown” ve “chgrp” komutları kullanılarak dizin in yeni sahibi yeni sahibi;Grubu ise yeni kullanıcı grubu yapılır.
Gerekiyorsa kullanıcının home dizin inde .profile ya da .login dosyaları yaratılıp kullanıcının çalışma ortamına ilişkin bazı bilgiler tanımlanabilir.
Unıx Ortamına Kullanıcı Ekleme
Sisteme yeni kullanıcı eklenmek istendiğinde adduser kullanılır
Aşağıda adduser kullanılarak nasıl eklendiği görülmektedir.
$adduser¿
Enter a login name for the new user : aydin¿
Enter a UID for (aydin) [509]: ¿
Enter a full name for (aydin): Zafer Aydın¿
Enter a login group for (aydin) : ¿
Enter another group that (aydin) should be a member of.
(<return> only if none) : ¿
Enter a Parent directory for(aydin) [/usr/users]: ¿
The shells are :
/bin/sh /bin/csh/bin/ksh
Enter a login shell for (aydin) [/bin/sh/]:/bin/ksh
Adding new user.....
You must enter a new password for (aydin)
Changing password for aydin.
New password :******
Retype new password :******
Finished adding user account for (aydin)
Yukarıda aydin isimli yeni bir kullanıcının geçtiği safhalar vardır.
Bu komut kullanılırken köşeli parantez içerisinde verdiği değerler sistemin otomatik olarak verdiği default değerlerdir. Kabul edilmek istendiğinde enter tuşuna basılarak bu değerler kabul edilir. Başka değerler için ise istenilen değerler girilmek zorundadır. Bu komut kullanılınca ilk öce kullanıcı ismi sorulur, daha sonra kullanıcı numarası (UID) sorulur. Daha sonra tam isim soruluyor, bundan sonra grup numarası daha sonra ise başka bir grup a üye olup olmayacağı soruluyor. En son yeni kullanıcı yüklendikten sonra ise yeni kullanıcının şifresi soruluyor ve yeni kullanıcının yüklenmesi sonlanmış oluyor
Unixte Kullanıcı Silme
Sisteme yeni bir kullanıcı ekleyebildiğimiz gibi şüphesiz bu eklediğimiz kullanıcıyı sistemden silebilir veya çıkartabiliriz. Kullanıcı ekleme komutumuz adduser idi. Sistemden bir kullanıcı çıkartma komutumuz ise removeuser komutudur. Bir kullanıcı çıkartma işlemi ise tam olarak aşağıdaki gibidir.
$removeuser¿
Enter a login name to be removed or <return> to exit: aydin¿
This the entry for (aydin) in the /etc/passwd file:
Aydin:B0tWdGu4WG0sQ:501:27:zafer aydin:/usr/users/aydin:/bin/ksh
is this the entry you want to sil [y/n]? y¿
working
Entry for (aydin) removed.
Searching relevant directories and files for user (aydin)....
none found.
Do you want to remıve the home directory,all subdirectories,
Files and mail for (aydin) [y/n] : ¿
The files for (aydin) will bw lost ıf not baked up.
Are you sure you want to remove these files [y/n] :y¿
Removing /usr/users/aydin
Removing/usr/spool/mail/aydin
Finished removing user account for (aydin)
ilk önce silinecek kullanıcı ismi soruluyor, bu isimde bulunan detaylı bilgiler gösterilip o olup olmadığı soruluyor. Bundan emin olunduktan sonra tüm dosya ve dizinleri silmek istediğimizden emin olup olmadığımız soruluyor. Son olarak silme işlemi gerçekleşiyor.