[|RespecT Me|]

Atatürk'ü göklerden dünyaya indiren film Can Dündar'ın, Atatürk'ün hayatını anlatan filmi 'Mustafa' bugün gösterime giriyor. Film, Ata'yı güçlü ve lider yönlerinin yanı sıra inancını sorgulayan, karanlıktan korkan, mutsuz ve yalnız bir insan olarak da göstermiş. Kalıplara sıkıştırılmamış bir Ata portresi bu... Nagehan Alçı'nın yazısı...
ATATÜRK'SÜZ MUSTAFA
Okul duvarlarından, laiklik tartışmalarından, ulusalcıların tekelinden kurtarın onu. “Sen”leyin. “Sen”lemekle başlar bir insanı anlamak. Onu, kat kat etiketlerinden temizlemekle. Ve hatırlamakla... “Beni Hatırlayınız” lafı üzerinden giderek Atatürk üzerine bir film yapan Can Dündar bu düşüncelerle yola çıkmış olmalı. Birkaç gündür filmin gösterime gireceğinin duyuruları yapılıyor, basından takip etmişsinizdir. Filmin adı “Mustafa”.
ETİ VE KEMİĞİYLE ATATÜRK
“Mustafa”yı pazartesi günü, Dolmabahçe Sarayı’nda düzenlenen galada izledim. Belgesel film, Goran Bregoviç imzalı etkileyici müzikleri, şiirsel fonu ve Atatürk’ü göklerden dünyaya indiren üslubu ile “kendine özgü”. Belki de ilk kez Atatürk ve didaktizm kelimeleri yan yana gelmemiş. Ata’yı güçlü ve lider yönlerinin yanı sıra tanrı inancını sorgulayan, karanlıktan korkan, mutsuz ve doyumsuz bir insan olarak da göstermiş. Üstelik bunları onu karalamak için yapmamış. Dündar’ın amacı, Ata’yı eti ve kemiğiyle anlatmak.
TANRI İNANCINI SORGULUYOR
Ben de bu amaca uygun olarak, Mustafa Kemal ile ilgili filmden not ettiğim birkaç özellik üzerinde duracağım. Bunların ilki Ata’nın doğumundan önce su çiçeğinden vefat eden kardeşi Ahmet’in mezarının kurtlar tarafından açılması. Bu olay Zübeyde Hanım ve Ali Rıza Efendi üzerinde travmatik bir etki bırakmış ve Mustafa’nın çocukluğuna yansımış. Hatta belki de onu “düzene isyan”a teşvik etmiş, tanrı inancını sorgulatmış.
YALNIZLIKTAN "ACI ÇEKEN" BİR LİDER
Hep kendi başına olmuş Ata. Yalnızlığına adeta tapınmış. Ama öte yandan da ondan korkmuş. Onu unutmak için gönül ilişkilerine girmiş. Gece uyurken ışığı açık bırakmış. Karanlıklarda, tek başınalıklarda kendi ihtirası ile yüz yüze kalmaya cesaret edememiş...Film, Atatürk’ü özellikle son dönemlerinde derin bir yalnızlık duyan ve bu yüzden acı çeken bir lider olarak resmediyor. Buna şimdiden itirazlar var. Sanırım bu itirazların en önemli nedeni Atatürk’ün imajına zarar verilmesi korkusu. Ama “Mustafa”nın amacı da imajın ötesine geçip, onu her türlü zayıf ve güçlü yönleriyle anlatmak.
KADINLAR BAKIMINDAN DA ŞANSSIZ..
Filmin ilgi çekici diğer yönü ise Ata’nın kadınlarla olan ilişkileri. Milyonları karizmasıyla yönlendirmiş ama kadınlar konusunda hep başarısız olmuş Mustafa Kemal. Fikriye’yi sevmiş ama onu “resmi tamamlayacak çağdaş ve eğitimli kadın” kontenjanına sokamadığı için reddetmiş. Yerine Latife Hanım’ı koymak istemiş. Ama olmamış. Resme uymuş Latife ama kalbe uymamış.
MÜTHİŞ GÜÇLÜ AMA TATMİNSİZ..
Film Atatürk’ü müthiş güçlü bir lider ama inanılmaz tatminsiz bir insan olarak resmediyor. O lider önce imparatorluğu ölümden kurtarıyor. Onu, bir hamura şekil verir gibi eğip büküyor. İnsanları yeniden yaratıyor. Ama savaşmak zamanı geçip de eserin olgunlaşma aşamasına gelindiğinde durgun sulara bakıp can sıkıntısından güçsüz düşüyor. Ata hükmetmeyi varlığının öyle ayrılmaz bir parçası haline getiriyor ki etraftaki toz duman kalkınca kendini işlevsiz hissediyor. Bir imparatorluktan devraldığı orduları ve insanları yöneten adam, kendi iç sıkıntısını yönetemiyor.
SADECE MUSTAFAYI MERAK EDENLERE..
Can Dündar ve ekibinin Çankaya’nın özel arşivlerini açarak ve Ata’nın izinde Balkanlar’ı dolaşarak ortaya çıkardığı “Mustafa”, bugün gösterime girdi. Kalıplar ve heykellere sıkıştırarak onu öcüleştirenlere, onun arkasına sığınarak darbe planları yapanlara ya da sadece Kemal’siz ve Atatürk’süz Mustafa’yı merak edenlere duyurulur...