SANFOR
Sanfor işleminin amacı, kumaşın en-boy stabilitesini sağlamak(kumaşı birçok yıkamadan sonra alacağı şekle sokmak),tuşe vermek ve buruşuklukları açarak ütülemektir. Kumaş geçiş hızı,nemlilik değişken değerlerdir.(Hız,kumaşın cinsine göre ayarlanmakta olup 15- 60m/dk arasında değişmektedir. Makinede kumaş çözgü yönünde %15’e kadar çektirilebildiğinden,makineden çıkan kumaş miktarı da makineye giren kumaş miktarından o kadar kısa olmaktadır.)
Sanfora giren kumaş buhar verilerek (ya da sprey sistemi ile su verilerek) nemlendirilir,ısının blanketle çelik silindir arasındaki hız farkı ve baskının etkisiyle boydan çekmezliği sağlanır. Ardından keçe ve çelik silindir arasından geçirilerek ütü etkisi kazandırılır. Kumaş,özel sanfor arabalarına indirilerek kumaşın tekrar buruşması önlenir.
Boydan çekmezlik verilirken nem etkisiyle şişip kayganlaşan lifler birbiri üzerinden daha rahat hareket ederek çözgü ipliğinin çapını arttırır. Bunun sonucunda çözgü ipliği kısalır,atkı ipliğinin ise aldığı yol artar ve en düşer.
Dikkat edilmesi gereken bir nokta, işlem sırasında çektirme miktarının doğru hesaplanmasıdır. Sanfor sonucu gereğinden fazla çekilen kumaşlar bu sefer de yıkandıktan sonra esner. Bu nedenle bir kumaşı sanfor işlemine almak için atkı-çözgü yönündeki esneme miktarının %1’den az olması gerekir.Güvenli bir çalışma yöntemi,kumaştan alınacak boyutları belli bir numuneyi birkaç kez yıkayarak,kumaşın atkı-çözgü yönündeki çekme miktarları belirlendikten sonra sanfordaki çektirmeyi de bu sonuca göre ayarlamaktır.
ŞARDONLAMA
Şardonlama işlemi, kumaşların içinden liflerin çekilerek kumaş yüzeyine çıkarılması ve böylece tüylendirilmiş yüzeyli bir kumaş görünüşü oluşturmasıdır.
Şardonlama, enlemesine açık durumdaki kumaşın, dönen doğal veya metalik ince teller ya da zımpara kaplı dönen silindirler ile aksi yönde geçirilirken, içinden liflerin çekilmesiyle gerçekleştirilen mekanik bir bitim işlemidir. Şardon öncesi apre yapılabilir.
Şardon makinesini oluşturan elemanlar:
I. Şardonlama tamburu
II. Şardonlama silindirleri
III. Fırçalar
IV. Hav toplama bölümü
Şardonlama işlemi özellikle sıcak tutması istenilen kışlık kumaşlarda uygulanır. Ayrıca kumaş yumuşak tutum kazanır, su ve leke iticilik özelliği alır. Ancak fazla şardon yapılırsa kumaş zayıflar.
Şardonlama işleminin olumlu etkileri:
1) Hava boşlukları oluşturarak havayı hapseder ve kumaşın ısıtma özelliğini arttırır,
2) Kumaşa yumuşak tutum verir,
3) Doğal,su ve leke itici özellik verir,
4) Gevşek dokunmuş veya düşük konstrüksiyonlu kumaşı gizler.
Şardonlama işleminin olumsuz etkileri:
1) Fazla şardonlama kumaşı zayıflatır,kopma dayanımları azalır,
2) Boncuklama yapabilir,
3) Belli bir miktar lif kaybı olur. Bu kaybın %10’u geçmemesi gerekir,
4) Giyim esnasında ve yıkamada tüyler başka bir kumaşa dökülür,
5) Tüyler uzun süreli kullanımda yassılaşır,
Şardonlanacak mamullerde yüzeyi parlaklaştıran,havları bastıran kalandırlama gibi işlemler yapılmaz. Şardonlama sırasında kumaşın hafif nemli olması şardonlama süresini kısaltır ve lif kaybını azaltır.
Aşağıda, işletmede bulunan Lafer-Turk markalı şardon makinesinde şardonlanmış bir kumaş örneği görülmektedir.
Şardonlu kumaş
ZIMPARALAMA
Zımparalama ile dokuma kumaşın yüzeyinin ince bir şekilde tüylendirilmesi sağlanır. Zımparalama, şardonlama gibi bir çeşit tüylendirme işlemidir. Ancak zımparalamadan sonra şardonlamadaki tüylü ve hacimli bir görünüm değil, süet benzeri bir görünüm ve tutum elde edilir.
Basit olarak zımparalama, zımpara kaplı bir silindir ile sağlanır. Burada tek bir zımparalama silindiri vardır ve bunun etrafı spiral bir şekilde zımpara tozu veya zımpara kağıdı kaplı aşındırıcı kağıt ile sarılmıştır. Kumaş,hızlı bir şekilde dönen bu silindir ile temas ettirilerek zımparalanır.
Aşağıda işletmede bulunan Memnun markalı zımpara makinesinde kullanılan P320 incelikte bir zımpara kağıdı görülmektedir.
Kumaş yüzeyinde elde edilen zımparalama etkisi aşağıdaki faktörlere bağlıdır:
1. Zımparalama silindirinin çapı
2. Zımparalama silindirinin hızı
3. Zımpara kağıdının kalınlığı
4. Kumaş geçiş hızı
5. Zımpara silindiri sayısı
6. Zımpara silindiri ile kumaş arasındaki temas yüzeyi
7. Zımpara silindirinin dönüş yönü
8. Kumaş elyaf cinsi
9. Kumaş sıklığı
10. Kumaştaki iplik inceliği
Zımparalama işleminin yaş yapılması da mümkündür. Yaş zımparalamanın 2 amaçla yapılır:
I. Boncuklanmayı önlemek amacıyla kumaş üzerindeki lif uçlarının uzaklaştırılması,
II. Renk efektlerinin kimyasallar ile değil de aşındırma ile değiştirilmesi.
KALANDIRLAMA
Kalandırlama, kumaşın son tutumu ve yüzey görünümü için önemli bir mekanik bitim işlemidir. Kumaşa bu işlemle ütüleme etkisi verilir. Ayrıca kalandırlama koşulları değiştirilerek değişik efektler oluşturulabilir.
Kalandırlamada kumaş, basınç altında en az iki silindir arasından geçirilir. Silindirlerden biri küçük, diğeri daha büyüktür. Küçük silindir çelik büyük silindir elastiktir.
Kalandırlama işlemi ile:
1. Yumuşak tutum sağlanır
2. Kumaş daha kapalı bir yapı kazanır
3. Yüzey düzgünleşir
4. Parlaklık artar
Kalandırlama işleminin verimliliğini aşağıdaki faktörler etkiler:
· Tekstil mamulünün lif cinsi
· Kumaşın yapısı
· Önceden görmüş olduğu terbiye işlemleri
· Makine konstrüksiyonu ve işlem koşulları
İşlem Koşulları:
Ø Silindir cinsi ve sayısı
Ø Basınç ve çap
Ø Sıcaklık
Ø Merdanelerin yüzey yapısı
Ø Kumaş geçiş hızı ve geçiş sayısı
TURBANG
Turbang, havluların ve kadifelerin daha yumuşak, dolgun, iyi bir tuşe kazanmasını sağlayan mekanik bir bitim işlemidir. Ön kurutmadan veya halat açmadan sonra yapılır.
Önce kumaş sarkıtılır, homojen sıkamamadan dolayı oluşan ton farkı ortadan kaldırılır. Kumaş iç gerilimlerinden kurtulur. Bir sağa bir sola hareket eden altıgen prizma şeklindeki dövücü kollarla kumaş çırpılır. Kumaşın yan taraflarından sıcak hava üflenir. Klapelerle havanın geliş yönü ayarlanır. Makinede bulunan 2 adet kabinin sıcaklıkları ayrı ayrı ayarlanır.
Aşağıda ortalama kabin sıcaklıkları ve kumaş geçiş hızları verilmiştir:
Sıcaklık
Hız
Kadife
110-125oC
20-24 m/dk
Havlu
100-110oC
24 m/dk
|