Bakır ve bakır alaşımları, genel olarak korozyona dayanıklı metallerden sayılırlar. Korozyon dayanımı, yüzeyde koruyucu oksit tabakası teşekküllü ile olur. Özel bir korozyon türü hidrojen hastalığı adı da verilen, oksijen içeren bakırın yüksek sıcaklıklarda redükleyici gazlarla temasında meydan gelen olaydır. Bu gazlarda hidrojen, metale nüfuz eder ve oksijenle birleşerek su buharı meydana getirir. Su buharı, gözenek ve çatlaklara sebep olur. Bu tehlike,özellikle oksijenli bakırın gaz kaynağında ve yüksek sıcaklıklarda uzun süre tavlam yada kullanımda söz konusudur. Önlem olarak, bu tehlikenin söz konusu olduğu koşullarda oksijensiz bakır türleri tercih edilmelidir.
Bakır soğukta ve 650°C ‘ nin üzerindeki sıcaklıklarda iyi haddelenebilir. Kalın kütüklerde şekillendirmeye 800°C sıcaklıkta başlanır. Kesit inceldiğinde, ara yumuşatma yada rakristalizasyon tavlamaları yapılarak, istenilen çap yada kalınlık değerine soğuk şekillendirme ile ulaşılır. Dikişsiz boru, çubuk ve tel üretiminde ekstrüzyon yöntemi de uygulanabilir. Yarı mamullerde, tekrara çekme, derin çekme ve dövme gibi işlemler sıcak yada soğuk şekillendirme yapılabilir.
Bakırın sertliği düşük olduğunda, talaşlı şekillendirilmesi zordur. Sertliği oldukça yükselten tellür, selenyum, kalay ve çinko elementleri az miktarda ilave edildiğinde, talaşlı şekillendirme oldukça iyileştirilebilir.
Bakırın bilinen lehim ve kaynak yöntemleriyle birleştirilmesi mümkündür. Ancak, uygun lehim suyu yada kaynak koruyucu maddesi kullanılmalıdır. Ayrıca, örneğin gaz kaynağında gaz fazlası kaynağı gözenekli yapar, oksijen fazlası ise hidrojen hastalığına neden olur. Bundan dolayı, alev ayarının çok iyi yapılması gerekir. Bunun dışında, bakırın ısı iletkenliği yüksek olduğundan birleştirilen yerin çok çabuk soğuyabileceği unutulmamalıdır.
Arı bakır, oksijene afinitesi yüksek olduğundan iyi dökülebilir bir malzeme değildir, ancak yüksek elektrik yada ısı iletkenliği gerekli olduğunda döküm düşünülür. Yalnızca, özel elektrodlarda, yüksek fırın memelerinde, sıcak hava vanalarında ve soğutma panellerinde döküm arı bakır kullanılır.
1. Bakır hadde alaşımları
Bakır hadde alaşımlarında önemli alaşım elementleri, çinko, kalay, nikel, alüminyum,
berilyum ve mangandır. En çok kullanılan alaşımı Cu+Zn ( %5……44 Zn ) içeren pirinçtir. Ayrıca, Cu+Sn ( %2…….10 Sn )kalay bronzu, Cu+Al ( %7……12 Al ) alüminyum bronzu, Cu+Be ( %1…..3 Be ) berilyum bronzu , Cu+Nİ+Zn ( % 10….25 Ni ve % 10…..30 Zn ) alman gümüşü, Cu+Mn ( %1….12 Mn) mangan bronzu ve Cu+Ni ( %10….60 Ni) nikel alaşımı, değişik özellikleri nedeniyle endüstride oldukça fazla kullanılırlar. Ayrıca gümüş, arsenik ve kobalt elementlerinden de, özel kullanımlar için bakırda alaşım elementi olarak yararlanılmaktadır. |