imparator

Başlangıçta K sabitine eşit olan bu oran küçülür. K sabitinin değerine varabilmek için azot ile hidrojen birleşerek daha fazla amonyak meydana getirmelidir.
Kinetik teoriye göre hacmin küçülmesi azot ile hidrojen molekülleri arasındaki çarpışma sayısını artırdığı gibi, amonyak moleküllerinin kendileri arasındaki çarpışma sayasını da artırır. Fakat denklemin iki tarafındaki moleküllerin sayısı birbirine eşit değildir. Bir azot ve üç hidrojen molekülüne karşılık sadece iki amonyak molekülü vardır. Bu bakımdan hacmin küçülmesi nedeniyle azotla hidrojen arasındaki çarpışmalarda görülen artış, amonyak moleküllerinin çarpışmalarındaki artıştan daha fazladır. Böylece denge daha fazla amonyak meydana getirmek üzere bozulmuş olur.
Reaksiyona giren ve reaksiyondan çıkan moleküllerin sayısı birbirine eşit olduğunda hacim değişmesinin dengeye etkisi olmaz. Örnek olarak hidrojen ile iyot arasındaki reaksiyonu alabiliriz:
H2 (g) + I2 (g) = 2 H I (g)
3. Sıcaklığın Denge Üzerindeki Etkisi
Endotermik reaksiyonlarda sıcaklık yükseltildiği takdirde K 'nın değeri büyür. Sıcaklığın yükseltilmesiyle ortam reaksiyon sistemine ısı verecek şekilde etki eder.
Isı + A + B → C
Le Chatelier Prensibine göre sistem bu ısıyı tüketecek şekilde kendini ayarlar. C 'nin konsantrasyonunun daha büyük olduğu yeni bir denge kurulur.
[ C ]
-------------
[ A ] [ B ]
oranı büyük olacağından yeni sıcaklıktaki K 'nın değeri de daha büyük olur. Aynı şekilde ekzotermik reaksiyonlarda sıcaklık yükseldiğinde K küçülür.



4. Katalizörün Denge Üzerindeki Etkisi
Reaksiyon hızı ile ilgili bölümde incelediğimiz gibi katalizörler aktivasyon enerjisi engelini küçültürler. Enerji engelinin küçülmesi her iki yönde de hızları aynı şekilde artıracağından denge sabitine bir etkisi olmaz. Denge bağıntısı sistemin ilk ve son haliyle ilgilidir. Katalözörler bir ara basamağa (en yavaş) etki ettiğine göre dengeye etki etmezler. Ancak sistemin dengeye varmasını hızlandırırlar.[1] Denge bağıntısı bir reaksiyonun hızlı veya yavaş olduğu hakkında bir fikir vermez.
ÖZET

q Reaksiyon hızına etki eden etmenler şunlardır: Moleküllerin yapısı, Maddelerin konsantrasyonu, Maddeler arasındaki yüzeyin büyüklüğü (heterojen sistemlerde), Sıcaklık, katalizörler.
q Kimyasal olayların moleküllerin çarpışması sonucunda olduğunu ileri süren teoriye çarpışma teorisi denir.
q Aktif komplekse varabilmek için gereken enerjiye aktivasyon enerjisi denir.
q Reaksiyona giren ve reaksiyonda elde edilen maddelerin ortalama enerjileri arasındaki farka reaksiyon ısısı denir.
q Yüksek enerjili moleküller düşük enerjili moleküller haline geçerken dışarıya enerji verirler. Böyle reaksiyonlar ekzotermik reaksiyonlardır.
q Düşük enerjili moleküller yüksek enerjili moleküller haline geçerken dışardan enerji alırlar. Böyle reaksiyonlara endotermik reaksiyonlar denir.
q Bir reaksiyonun basamaklar halinde gösterilmesine reaksiyon mekanizması denir.
q Reaksiyon hızını tayin eden basamak diğerlerine göre en yavaş ilerleyen basamaktır.


[1] Oksijenli su, üzerinde kan lekesi bulunan yaralarda daha çok köpürür. Kabarcıklar oksijenli sudaki H2O2 nin HO ve O haline ayrışmasından ileri gelir. Kanın hemoglobinindeki Fe+3 iyonları bu olayda katalizör etkisi gösterir. Oksijenli suya biraz Na3PO4 katsak, fosfat iyonları Fe+3 iyonları ile birleşerek katalizörün etkisini azaltır, böylece reaksiyonu yavaşlatır. O halde fosfat bir negatif katalizördür.