Melezleme ve Heterosis Islahı: Ayçiçeği yabancı döllenen bir bitkidir. Bu nedenle, melezleme ıslah, kendilenmiş hatların heterosis etkisini ortaya koymak amacıyla yapılır. Bunun için öncelikle;kendilenmiş hatların elde edilmesi ve bunların uyuşma yeteneklerinin belirlenmesi gerekmektedir.
Kendilenmiş hatların elde edilmesi: Ayçiçeği yabancı döllenen bir bitki, olduğu için, heterosis ıslahında kullanılan hatların homozigot hale getirilmesi gerekmektedir. Bunun için 2-5 yıl süre ile ayçiçeği tablaları yabancı tozlanmaya karşı izole edilmek suretiyle kendileme yapılmaktadır (saflaştırılması istenen hatlar belirli aralıklarla tarlaya ekilirler. Çiçeklenme zamanı geldiğinde tablaların üzerine kağıt torbalar geçirilmek suretiyle yabancı tozlanmaya karşı korunmuş olurlar). Bu süre sonunda kendilenen hatlar, homozigot hale gelmektedir. Kendileme sonunda elde edilen saf hatlar; diallel melezlemeler veya topcross melezlemeler yapılarak birbiriyle uyuşma yetenekleri saptanır. Diallel veya topcross melezlemeler sonunda elde edilen tohumlar ekilerek, verim potansiyelleri incelenir. Elde edilen sonuçlara göre belirlenen saf hatlar daha sonra heterosis ıslahında ebeveyn olarak kullanılırlar.
Melezleme tekniği: Ayçiçeği bitkisinin tablası üzerinde bulunan fertil çiçeklerde anterlerin oluşması ve toz verme yeteneğine ulaşması belirli bir sürede olmaktadır. 22-25 cm çapındaki bir tablada çiçeklenme 5-6 gün devam etmektedir. |