Yün Minder
1350’de yün, Britanya’nın ekonomisinin önemli bir parçası haline geldiği sıralarda, 3. Edward, Lord Chancellar’a bir yün mindere oturmasını emretti, yün minder hala oradadır.
Yün gelişimini teşvik eden sanayi Karadeniz’den geldi. Ciddi bir eksiklikle yüzleşen işçiler, çiftçiler uzun çobanlara sahip değillerdi, yağı işlemiyorlardı ve koyun yetiştirmeye geri döndüler. Britanya’nın koyun kirliliği, en önemli sanayimiz haline gelen yün üretilinceye kadar arttı. 1454’te Parliament bu krallığın bütün parçalarının içerisindeki elbiselerin yapımının en büyük uğraş olduğunu ve burada fakir halkın yaşadığını bildirdi.
Elizabet devri süresince, Britanya ihracatlarının % 80’i yün eşyaydı. Her çaba ev alışverişlerinde yün kullanımını artırmak içindi. Örme çoraplar, dokuma maddesinden dikilen eski çorapların yerini doldurmaya başladı. Yedi yaşın üstündeki herkesin bir yün şapka giyileceği emredildi. Onun çabaları yün kullanımını artırmak içindi. Elizabet’in yerini 2. Charles devam ettirdi. Onun konusu yün şapka giymek değildi, o bütün kadınların fanila giymesi için ısrar etti. Diğer bir emir ise; bütün cesetlerin yün kefen içinde gömülmesiydi. Bu kanun 18. yy’a kadar kaldı.
Britanya yün sanayisini kurmak için yapılan bu sürekli ve azimli çabalar, koyun yetiştirmedeki uygun bir ilgiyle desteklenir. 1725’te doğan Robert Bakewell Britanya koyununun ana yetiştiricisi haline geldi. Bize koyun yetiştirmeciliği hakkında bilgi veren seçme metotları geliştirdi. 18. yy’dan sonra Bake-well’in Leicestershire’leri dünya çapında bilindi. Bu sırada horg reoves, Cronyiton, Arkwright ve Kay’in buluşları, tekstil sanayisinde devirlerini başlattı. Yün, pamuk gibi mutfak ve fabrikalarda da kullanılmaya başlandı.
18. yy’ın sonlarında; ilk zamanlarda kopyalamadan aciz olan yerel çiftçiler yün imalatında bir hızlanma yaptılar. Çalışan fabrikaları korumak için imalatçılara onların ihtiyaçları olan ham yünün fazlasını başka yerlerden almalarını önlemek için karşı konuluyordu. İspanya ve Almanya bu zararın yapılmasına yardım etti.
19. yy’ın sonuna kadar, Yorkshire, derece derece Britanya’daki tüvitleri ve özel dokumaları sağlayan diğer bölgelerle, dünyanın yün ticaretinin merkezi haline geldi. Çok başarılı olan Britanya sanayisi, dünyanın en büyük tekstil imalatı haline geldi. Ham yünü geliştirmek için imalatçılar eski elbise ve paçavralardan yün kullanımını tekrar getirmeye başladılar. Bu kaynaklardan lifler; fakir sınıflara da ulaşabilmesi için ucuz fiyata eğiriliyor ve elbise dokunuyordu. Böylece yün için talep arttı.
Daha önce bu kadar canlı ve gelişmiş olmayan Empire krallığıyla birlikte, Viktorya’nın krallığı bir barış ve bolluk devriydi. Doymak bilmez Yorkshire fabrikalar Dominion’ların büyük yeni yün üretim sanayileri tarafından bıktırılmaya başladı. Her yıl Britanya fabrikalarına gönderilen binlerce ton yünü sağlayan koyun Kuzey Afrika’nın geniş ovalarında, Avustralya ve Yeni Zellanda7da çoğaltıldı.
Bu Dominion grupları, ünlü merinos koyununun ana üretimi içindeydi. Merinos ürünleri bütün yünlerin en yumuşağı ve en incesidir. 1787’de çeşitli merinos koçları ve 36 dişi koyun 3. George’a satıldı, fakat Britanya’nın nemli ikliminden dolayı başarılı olunamadı. |