Enerji Eksikliği ve Eksiklik Semptomları
Kanatlılarda enerji eksikliği semptomları ancak sindirimi zor, düşük enerjili kaba yemleri kullanmak suretiyle meydana getirilebilir. Çünkü bu yemler hayvanın kursak ve sindirim sistemini kolayca doldurur. Hayvan bu kapasitenin üstüne çıkamaz ve dolayısıyla yeterli enerjiyi alamaz. Halbuki rasyon hacimli olmayıp sadece düşük enerjili olsa, yem tüketimini artırmak suretiyle ihtiyacı olan gerekli enerjiyi sağlayabilir. Zaten çok düşük enerjili rasyonlar, hacimli karakterde olanlardır.
Optimum büyüme ve yumurta verimi sağlayabilmek için kanatlıların pratik şartlarda, yem tüketimlerini artırmak suretiyle gerekli olan enerjiyi sağlayamayacak rasyon enerji düzeylerini kantitatif olarak tayin etmek çok önemlidir. Örneğin, böyle düşük bir düzeyin sınırı, soğuk ve mutedil iklimlerde, rasyonun kilogramı için 2600 kcal, sıcak iklimlerde ise 2400 kcal’dır. Bu düzeylerin altında hayvan yem tüketimini artırmak suretiyle ihtiyacı olan enerjiyi sağlayamaz.
Yapılan çalışmalar, bir civcivin ihtiyacı olan enerjiyi alabilmesi için yediği yemin minimum densitesinin, 1 cm³ için 1.5 kcal olması gerektiğini ortaya koymuştur. Buna göre 2600 kcal/Kg metabolik enerji ihtiva eden bir rasyonda minimum densite;
Olmalıdır.
Büyüyen civcivlerin rasyonlarındaki enerji kapsamı kritik düzeyin altına düşünce, büyüme hızı düşer ve karkastaki yağ miktarı azalır. Bununla beraber rasyonun enerji muhteviyatı, yaşama payı için yeterli olursa, diğer eksiklik semptomları görülmez.
Rasyonun enerji kapsamı, hayvanın hayati fonksiyonlarının devamını sağlayacak bir düzeyin altına düşerse, vücuttaki proteinli dokular kullanılmaya başlanır ve hayvan ağırlık kaybeder. Bu kayıp hayvanın, hayati fonksiyonlarını bozacak bir seviyeye ulaştığında hayvan ölür.
Enerji – açlığı şartlarında vücut enerji kaynakları aşağıdaki sıraya göre kullanılır
1. Önce vücutta depo edilen küçük miktardaki glikojen harcanır,
2. Bundan sonra, yağ rezervlerinin çoğu sarfedilir,
3. Nihayet, kan şekerini normal düzeyde tutmak ve diğer hayati fonksiyonlar için proteinli dokular kullanılır.
Aşırı Düzeyde Enerji İle Beslenme Halinde Ortaya Çıkan Semptomlar
Rasyondaki enerjinin protein, mineral maddeler ve vitaminlere oranının, hayvanın normal büyümesi, verimi, aktivitesi ve çeşitli hayatsal fonksiyonlarının devamı için gerekli oranın çok üzerinde ise, enerji fazlalığı söz konusudur.
Daha önce de işaret edildiği gibi, enerjinin gereğinden biraz fazla olması halinde, büyübe hızında hafif bir düşme ve vücutta yağ depolanması meydana gelir. Bunun nedeni, hayvanın normalin altında bir yem tüketimiyle enerji ihtiyacını karşılaması ve vücuda azalan yem tüketimi yüzünden optimum verim ve büyümenin gerektirdiği miktarda protein, mineral madde ve vitaminin girmemesidir. Yukarıdaki semptomlar istisna edilirse hafif enerji, fazlalığında belirli semptomlar meydana gelmez. Eğer rasyonun enerji düzeyi çok yükselirse, yem ve vitamin noksanlıkları ortaya çıkar. Büyüme tamamen durabilir. Hayvanlar aşırı yağlanırlar ve aynı zamanda protein ve vitamin açlığının belirtilerini gösterirler.
50 yıl önceki bir inanışa göre, mısır o kadar fazla enerji ihtiva ediyordu ki bu, adeta kanatlı hayvanları yakıp kavuruyordu. Keza aynı inanışa göre %10’ün üzerindeki yağ, kanatlı hayvanlar için çok toksik idi. Fakat daha sonra yapılan çalışmalar, enerji ile protein, esansiyel amino asitleri arasında iyi bir denge kurulduğu zaman, istenildiği kadar mısırın rasyonda kullanılabileceğini açık bir şekilde göstermiştir. Gerçekten yapılan bazı denemelerde, çok az veya hiç karbonhidrat ihtiva etmeyen buna mukabil %35-40 düzeyinde yağ %45-50 düzeyinde protein kapsayan rasyonlarla beslenen civcivlerde mükemmel bir büyüme sağlanmıştır. Öyle ki rasyonun metabolik enerji düzeyi kilogramda 5000 kcal’ye ulaşmış, fakat protein ve amino asitleri ile rasyonun enerji düzeyi arasında optimum bir oran sağlandığından civcivlerin büyümesi olumsuz yönde etkilenmiştir. |