AYAKLAR VE GAGALAR
Bir kuş gagasıyla beslenir, kendini savunur, yuva yapar ve tüylerinin arasından bitlerini ayıklar. Bununla birlikte, gaganın biçimi, genellikle, alınan besinin cinsine uygun ve kuşun belirli bir yiyecek cinsine ulaşmasına olanak verecek yapıdadır. Kuşların, özellikle bazı ispinozların, yedikleri besine elverişli gagaları olduğunu ilk kez, 1835 yılında Galapagos Adalarında incelemeler yapan Darwin fark etmiştir.
Serçeler, Tavuklar ve bazı ispinozlar gibi tohumla beslenen kuşların konik biçimli gagaları vardır. Gagaların sivri ucu tohumları toplar, gaganın ana kısmı ise bu tohumları parçalar. Bir çapraz gaga makasa benzer gagasıyla çam kozalaklarını açabildiği için çapraz gaga adı bu kuş için çok uygundur.
Çobanaldatanların, Sağangillerin ve Kurbaağazlıların gagaları küçüktür, ama ağızlarını çok fazla açabildikleri için böcekleri uçarken havada yakalayabilirler. Papağan familyasının üyelerinin gagaları hem kabuklu tohumları kırmaya hem de meyveleri kaşıklayarak yemeye elverişlidir. Kartalların ve diğer avcı kuşların avlarını parçalamaya yarayan üst parçası çengelli gagaları vardır.
Ördekler, suyun ve çamurun içinde kurt ve diğer su hayvanlarını bulmak için geniş, düz gagalarını daldırıp çıkartırlar. Suyla birlikte ağızlarına gelen kum ve pisliği çentikli dilleri ve alt gagalarıyla süzerek dışarı atarlar. Böyle süzgeç bir gagalarıyla en güzel örneği Flaman Kuşlarında ( Flamingolar ) görülür. Yiyecek sağlamak için gagasını bir yere sokmak zorunda olan kuşların ince, uzun ve sivri gagaları vardır. İstiridye avcıları kurt aramak için gagasını çamura sokar; hatta, midye ve istiridyelerin kabuklarını açarak, içindeki yumuşak gövdesini yer. Kolibrilerin ince, uzun gagaları ve uzun dilleri, çiçeklerin bal özüne ulaşabilmelerini sağlar. Mızrak biçimli gagalar balıkları yakalamak için elverişlidir ve Balıkçıllar’da ve yalıçgakınlarında görülür.
Kuşların pullu parmakları, ayakları ve bacakları yürümek, tünemek, kavramak, kapmak, tırmanmak ve dövüşmek için uygundur. Gagaları gibi, bunların da çeşitli biçimleri vardır. Penguenler ve ördekler gibi yüzücülerin parmaklarının arası perdeliler ve bu yüzgeç – ayaklar suyu itip yüzmelerini sağlar. Büyük bir takım oluşturan ötücü – kuşların ağaç dallarını kavrayabilen parmakları vardır. Ağaçkakangiller gibi tırmanıcı kuşların parmakları ise, güçlü, sivri bir kama gibidir ve genellikle daha iyi bir destek sağlamak için, iki parmak önde iki parmak da arkadadır.
Avcı kuşların, avlarını yakalamak için kuvvetli parmakları bulunan, sağlam ve delici pençeleri vardır. Uçmayan kuşlarda parmak sayısı azdır. Bir kasuvarinin üç, bir devekuşunun ise biri büyük olmak üzere yalnız iki parmağı vardır.
|