3.3. Teşvik Vergi ve Gümrüğüne İlişkin Düzenlemeler
3.3.1. Teşviklerden Yararlanma
Finansal Kiralama Kanunu’nun 28. maddesinde, teşvik belgesine bağlanmış bulunan yatırımların finansal kiralama yoluyla finanse edilmesi durumunda kiraya verenin, teşvik belgesinde belirtilen teşviklerden yararlanacağı öngörülmüştür. “Yatırımların Teşviki ve Yönlendirilmesi Tebliği 87/1 ve daha önce 86/1’de, madde 48’de belirtildiği gibi Finansal Kiralamada kiraya veren ve kiracı teşvik tedbirlerinden yararlandırırlar.
Yasal olarak malın maliki durumunda olduğunda, yatırım teşvik tedbirlerinden kiraya veren yararlanabilecektir. Finansal kirama şirketi, uygun görülmesi halinde yatırım vergi indirimi, gümrük muafiyeti, orta ve uzun vadeli yatırım kredisi, kaynak kullanımını destekleme primi, yerli makine ve teçhizat alımlarında teşvik primi, kira sözleşmesi ile ilgili vergi, resim ve harç istisnasından yararlanabilecektir.
Yatırım vergi indiriminden kiraya verenin yararlanabilmesi için birtakım koşulların sağlanabilmesi gerekmektedir. Bunlar Gelir Vergisi Tebliğ No 146’da belirlenmiştir. Buna göre, teşvik belgesine bağlanmış yatırımda, yatırım indiriminden yararlanabilmek için finansal kiralama konusu olan mallar yeni olmalıdır. Finansal Kiralama Kanunu’nun 5. maddesinde paent gibi fikri ve sınai haklar dışında her türlü menkul ve gayrimenkul finansal kiralamaya konu olabilir. Buna ek olarak kiraya verenin yatırım indiriminden yararlanabilmesi için kiralanan varlıkların yurt içinde veya yurt dışında hiçbir şekilde kullanılmamış olması gerekmektedir. Ancak, Gelir Vergisi Kanunu’nun yatırım indirimliyle ilgili ek 3 maddesine göre, Devlet Planlama Teşkilatı’nca uygun görülen deniz ve hava araçlarının finansal kiralamaya konu olmaları halinde yeni olmaları gerekmemektedir(Mazlum, Mustafa, 1990, s.10).
Ayrıca, finansal kiralamaya konu olmakla birlikte, personel lojmanları ve bu lojmanların tefrişinde kullanılan mallar, arsa ve arazi, yedek parça temini, esas proje dışında kalan ek tesisat, makine ve araç mübayaası için yapılan harcamalar yatırım indirimi istisnasına konu olamazlar.
Kiraya veren için yatırım indirimi uygulaması, malı kiracının kullanımına bıraktığı anda başlar ve indirimden yararlanacak tutara ulaşıncaya kadar devam eder.
Finansal kiralama sözleşmesinde kiraya veren şirkete kiralanan varlığı bir başka finansal kiralama şirketine devretme yetkisi tanınmışsa ve devir işlemi gerçekleşirse, yeni kiraya veren sadece bakiye yatırım indirimi istisnasından yararlanacaktır.
Finansal kiralama sözleşmesinin, sürenin bitiminden önce şirketin sona ermesi, kriacının iflası, ölümü yada fiil ehliyetini kaybetmesi veya tasfiye etmesi gibi nedenler dışındaki nedenlerle feshedilmesi halinde, kiraya verenin teşvikler nedeniyle ödemediği vergiler cezalı olarak geri alınır. Ancak, teşvik belgesine bağlı finansal kiralama konusu olan malın, sözleşme süresi içinde ve yatırım bitmeden önce kiracıya satılması halinde, bakiye yatırım indiriminden kira konusu malı satın alan kişi yani kiracı yararlanacaktır.
Finansal kiralama sözleşmesinin, kiracı şirketin sona ermesi, kiracının iflası gibi az önce belirttiğimiz nedenlerle feshedilmesi halinde, mal henüz kiracı tarafından kullanılmamışsa ve teşvik belgesine sahip bir diğer kiracıya kiralanması şartıyla kiraya veren yatırım indiriminden faydalanacak, aksi halde yatırım indirimi nedeniyle kendinden alınmayan vergiler cezasıyla birlikte kiraya verenden geri alınacaktır(Altop, Atilla, 1991, s.27). |