3.1. Bedelin Gerçekleşen Maliyete Göre Belirlendiği (Maliyet Üstü) Taahhüt Sözleşmeleri
Müteahhit, yaptığı işçilik malzeme giderleri yanında, daha önceden kararlaştırılmış olan ve genel yönetim giderleri ile birlikte karı da belirli bir yüzde ile taahhüdü yerine getireceği konusunda iş sahibi ile sözleşme yapar.
Maliyetler üzerinden müteahhide belirli bir yüzde kar verilmesi, müteahhidin yaptığı her masrafın belirli bir yüzdesinin ücret olarak alması müteahhidi israfa özendirmektedir. Bu olumsuzluğa karşılık bu tip sözleşmeler için işin sahibine işin gidişatı, inşaatın yapımında uygulanan teknik ve yöntemlerle şantiyede gerçekleşen maliyetler hakkında ayrıntılı bilgi edinme hakkı tanır. İş sahibi gerektiğinde bu tip konularda müteahhide talimat verebilir.
İş sahibi açısından iş sonu toplam maliyet tahmininin çok güç olduğu bu sözleşmeler uygulamada üç şekilde belirtilir.
i) Maliyet (+) bir yüzde karlı sözleşmeler
ii) Maliyet (+) sabit bir ücretli sözleşmeler
iii) Hedef maliyetli sözleşmeler
3.1.1. Maliyet (+) Sabit Bir Yüzde Karlı Sözleşmeler
Bu tip taahhüt sözleşmelerine konu olan taahhüt işleri; ya alanların hazırlanması ve diğer işlemlerin yerine getirilmesine uzun bir zaman harcanamayarak kadar acildir (savaş vb.) yada işin maliyeti, karşılaşılacak olan iş şartlarının zorluklarının ve bitim maliyetinin tespitinin saptanmasını olanaksız kılmaktadır (Yangın, sel sonrası çeşitli hasarların onarımı).
Müteahhit genellikle proje tam anlamıyla hazırlanmadan herhangi bir maliyet ve ihtiyaç tahmini yapılmadan işe başlar. Müteahhit tüm uyguladığı metotları iş sahibinin faydasına sunarken, iş sahibi de aşırı kar elde etmediğini bilmektedir. Bununla birlikte uygulamada; inşaat maliyetinin tam olarak tahmin edilememesi, çalışanların ağır ve aşırı özenle iş yaptırılmaya itilmesi nedeniyle verimliliklerinin düşmesi gibi dezavantajları bulunmaktadır. Ayrıca müteahhit tükettiği her şey üzerinden bir yüzde aldığı için, maliyetler arttığı oranda karı da artacağından maliyet kontrolüne gereken önemi vermemekte ve israfa neden olmaktadır. |