D. Toplam Harcama Yaklaşımı İle Devalüasyon
Toplam harcama veya Massetme yaklaşımı ile devalüasyonun iktisadi etkileri açıklanırken milli gelir denkleminden faydalanılır.
Toplam Üretim = C+I+G+X = Y = Yorgan (I)
Toplam Harcama = C+I+G+M = A = Ayak (II)
Burada, C = tüketim harcamalarını, X = döviz gelirlerini, M = döviz giderlerini gösterir.
Denklem (1) den, denklem (2) yi çıkarırsak Y-A = X-M kalır. Son denklemde görüldüğü gibi, yorganına göre ayağını uzatamayan (Y < A ise) ülkelerde cari işlemler dengesi (CİD) açık (M > X olur) verir. CİD açığını kapatmak için toplam harcamalar düzeyine çıkarılması gerekir. Bunun için de toplam harcamalar içinde yatırımların payının artması gerekir. I’nin artırılması için de tasarrufların artması, bunun içinse vergilerin artırılmasına ilaveten, reel faiz politikasını gerçekleştirecek düzeyde bir sıkı para politikası uygulanmalıdır. Sıkı para politikasının diğer faydası da C’yi azaltmasıdır. Böylece yatırımların tek kaynağı olan reel tasarruflar artar. G = hükümet harcamaları da bütçe açığı vermeyecek düzeye indirilirse toplam harcama içinde yatırımların payı özel ve kamu harcamalarına göre artar. 6
E. Devalüasyonun Başarı Koşulları
Esneklik yaklaşımına göre devalüasyonun ödemeler blânçosu üzerinde olumlu katkı yaratabilmesi için, döviz piyasasının “kararlı denge “ durumunda bulunması gerekir. Ülkede ihracat ve ithalat arz esneklikleri sonsuz, başlangıçta ihracatın döviz değeri ithalatın döviz değerine eşit (ticaret dengesi var), ihracat ile ithalat talep esneklikleri toplamı birden büyükse devalüasyon ülkenin döviz gelirlerini artırarak ödemeler dengesine olumlu katkıda bulunur.
1. İthal ve İhraç Malları Esneklikleri
İthal mallarının talep esnekliği ne kadar büyük ise, yapılan devalüasyon da o derece faydalıdır. Çünkü bu durumda ithal malları pahalılaştığından talep kısılır. Böylece ithalatın miktarı azalacağından ödemeler blânçosu açığına olumlu katkıda bulunur. İthal malları talep esnekliği sert ise döviz tasarrufu olmaz. O nedenle sağlanacak döviz tasarrufunun miktarı tamamen esnekliğin büyüklüğüne bağlıdır. İhraç mallarına olan talep esnekliği sıfırdan itibaren büyüdükçe, döviz kaybı azalır ve esneklik 1’e eşit oluncaya kadar devam eder. Esneklik 1 ise, ihraç mallarına yine eskisi kadar döviz harcanır. Bu durumda devalüasyondan sağlanacak kayıp ve kazanç yoktur. Devalüasyonun ihraç yoluyla döviz kazancının artırılabilmesi için mutlaka ihraç mallarına karşı olan talep esnekliğinin 1’den büyük olması gerekir.
|