Aslında bu dengesiz ve tek yönlü iletişimin temeli, uluslararasındaki eşit olmayan ekonomik, siyasi ve kültürel gelişmeden kaynaklanmaktadır. Bu çerçevede Türk basını’nın haberde dışa bağımlılığını göstermesi bakımından birkaç istatistiki bilgi anlamlı olacaktır sanıyorum; “Dış haberlerin yüzde 83.5’inin kaynağı yabancıdır. Dış haberlerin yüzde 23.5’i AP, AFP, RTR ve TASS’dan oluşan dört büyük haber ajansına aittir. Türk basınının, yayımladığı dış haberlerde, kendi kaynaklarının payı sadece yüzde 16.5’dir. dış haberler içinde tüm gelişmiş ülkelerin payı yüzde 52.4, gelişme yolundaki ülkelerin payı yüzde 17.6. dış haberlerin yüzde 17.2’si sadece ABD ile ilgili gelişmelerden söz etmektedir” (Adil 1991: 136).
Bu yapı içinde, “Hangi yüksek ilkelere ulaşılmak istenirse istensin, okuyucuların, dinleyicilerin ve seyircilerin sayılar ve reklam ekonomisi, bu değerlerin ve onların belirlediği haberlerin biçimlenişinde önemli bir rol oynamaktadır” (Halloran 1983: 62-84).
Böylece bilginin ve haberin kar amacı karşısında ikincil bir konuma düştüğünü özellikle haber başlıklarında görmemiz mümkündür; Başlık haberin tamamlayıcısı olmaktan çıkarak kendi başına özerklik kazanmıştır. Böyle bir uygulama her şeyden önce okumak için fazla zamanı olmayan ve olayın nedenini değil, kendisini merak eden okuru, şöyle bir başlığa baktıktan sonra haberi okumak ihtiyacında olmayan bir boyuta indirgendiği söylenebilir. Böylesi bir sorunsalın çözümü, bu alanda çalışan personelin meslek etiği açısından pek öncelikli görülmemektedir. Bir yandan, “Kitle iletişiminde yer almış olanlar, halkın ne istediğini biliyor ve biz de onu sunuyoruz diyorlar. Kuşku yok ki, çokları haberlerinin, eylemlerle dolu, olaylara yönelik, canlı eğlendirici, hatta sansasyonel ve şiddet yer verici nitelikte olmasını arzu eder. Bu tür bir malzeme, çeşitli kimselerin türlü gereksinimlerin karşılar, fakat, toplumsal bakımdan önemli olan yerine, eylemin, göze çekici gelmenin ve acil olmanın vurgulanması, sadece temel insan gereksinmelerinden kaynaklanmaz. Kitle iletişim araçlarında da, pek çok destek ve güç alır” (Halloran 1983: 62-84). |