Bu mektupta halifenin şeref ve kudretine, nüfuz ve etkisine yönelik zaafın ehli sünnet Müslümanlarının arasındaki İslamiyet gücünün gevşemesine yol açtığı, dolaysıyla Türkiye Büyük Millet Meclisi ve Cumhurbaşkanı olan Gazi Mustafa Kemal Paşanın halifenin kuvvet, şeref ve haysiyetini koruması gerektiği savunuluyordu. Bu mektupta halife adı zikredilmemekle birlikte ifadelerden halife Abdülmecid’in kast edilmediği açıktır. Ağa Hanın İngiliz ajanı olduğu iddialarına bakılırsa Abdülmecid’in Ankara’ya karşı konumunun İngiliz siyasetine uygun düşeceği düşünülebilecektir. Zira mektupla istenen mesela Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin hilafet makamını üstlenerek şanını yüceltmesi değil, Türkiye Büyük Millet Meclisi dışında zaten gönülsüzce tutulan ayrı bir makamın-otoritenin korunması ve yüceltilmesidir. Türkiye Cumhuriyetinin iç işlerine karışmak olarak nitelenen bu mektup çok sert bir karşılık bulmuştur.
Artık saltanatın kaldırılmasından sonra hilafetin kaldırılması da iyice gündeme gelmiştir. Vatan gazetesi “60 milletvekili hilafetin kaldırılmasına ve hanedanın memleketten çıkarılmasına taraftar” haberini vermiştir. Sonuçta hilafetin kaldırılmasına ilişkin kanun teklifi Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne sevk edilmiş ve meclisin 3 mart 1924 tarihli toplantısında görüşülmüştür.
Meclisin 1 Mart 1924 tarihli açılış toplantısında konuşma yapan Gazi Mustafa Kemal Paşa “millet, Cumhuriyetin şimdi ve gelecekte bütün saldırılardan kesin ve ebedi olarak masun(dokunulmaz) bulundurulmasını istemektedir. Türk Milleti üzerinde kabus bulundurulamaz.” demiş ve bu ifadeyle hilafetin kaldırılacağının işaretlerini zaten vermişti.
Bundan sonraki bölümde yapılacak olan analizlerde görüleceği gibi hilafetin kaldırılışına ilişkin meclis tartışmalarında Gazi Mustafa Kemal Paşanın adı geçmemiştir. Ancak buraya kadar verilen nakillerden de anlaşılacağı üzere, hilafetin kaldırılmasının fikri temellerinin atılmasında en büyük çabanın onun tarafından gösterildiği, arka planda üyelerle görüşmelerde ve fikir teatilerinde başrolü oynadığı görülmektedir. |