6. Akkoyunlular (1350 -1502)
Akkoyunlular Devleti, Diyarbakır merkez olarak Kara Yülük Osman Bey tarafından kuruldu. Devlet en parlak devrini Uzun Hasan zamanında yaşadı. Karakoyunluları yıkan Uzun Hasan merkezini Tebriz'e taşıdı. Uzun Hasan sınırlarını doğuda Horasan'a batıda Fırat'a kuzeyde Kafkaslara ve güneyde Umman Denizi'ne kadar genişletti. Toprakların genişlemesinden cesaretlenen Uzun Hasan kendisini Cihan Hükümdarı gibi görmeye başladı. Doğu Anadolu'ya hakim olma isteği Uzun Hasan'la Fatih'i Otlukbeli Savaşı'nda karşı karşıya getirdi (1473). Bu savaşı kaybeden Akkoyunlular, yıkılış sürecine girdiler. Akkoyunluları Safevi hükümdarı Şah İsmail yıktı (1502).
D.TÜRKİYE SELÇUKLULARI VE ANADOLU BEYLİKLERİ DÖNEMİNDE
KÜLTÜR VE MEDENİYET
1. Devlet Yönetimi
a. Hükümdar ve Saray Teşkilatı :Eski Türklerde hükümdara Tanrı tarafından Kut verildiğine ve ancak Kut'a sahip olanların Hükümdarlık hakkı bulunduğuna inanılırdı. İslâmi dönemde bu anlayış, halifeden Tanrı adına hükmetme yetkisi almak şeklindeki uygulama ile birleşti. Nitekim Türkiye Selçuklu Devleti'nin kuruluşunda Süleyman Şah'a Melikşah hükümdarlık unvanı vermiş, Abbasi halifesi de hükümdarlığını onaylamıştı.
Hükümdarın milleti Tanrı adına yönetmesi, onlara sınırsız yetki ve keyfilik sağlamıyordu. Ancak Selçuklu hükümdarları Anadolu beylerinden ve meliklerinden bir derece daha üstündü. Türkiye Selçuklularında hükümdarlık babadan oğula veya kardeşlere geçiyordu. Bu da her zamanki gibi taht kavgalarına ve devletin zayıflamasına neden oluyordu. Türkiye Selçuklularında da şehzadelerin yetişmesinde atabeyler görevlendiriliyordu. Karakoyunlular ve Akkoyunlularda da hükümdarlık yöntemleri, Türkiye Selçukluları ve beyliklerinkiyle aynıydı. Beyliklerde de ailenin en nüfuzlu ve yaşlısı beyliğin başına geçiyordu.
Türkiye Selçuklularının saray teşkilatı Büyük Selçukluların saray teşkilatıyla aynıydı.
b. Merkez Teşkilatı : Türkiye Selçuklu Devletinde önemli devlet işlerini Büyük Divan (Divan-ı Saltanat) ve diğer alt divanlar yürütüyordu. Devletin her türlü siyasi, sosyal, askeri ve ekonomik işlerini yürüten divana sultan veya vezir başkanlık ediyordu. Divan görüşmeleri deftere kaydediliyordu. Divanda katipler, tercümanlar ve memurlar bulunuyordu.
Emir-i Şemşir divanın güvenliğini sağlıyordu. Bugünkü Bakanlar Kuruluna benzeyen divanda Vezir en üst dereceli divan üyesiydi. Büyük Divan'a bağlı alt divanlar şunlardır;
|