Timurlularda halk dili Türkçe,edebiyat dili Farsça,bilim dili Arapça’dır.15.yüzyıldan sonra Doğu Türkçesi(Çağatayca) ile eserler yazılmaya başlandı.Timurlu hükümdarlarından Sultan Halil ve Hüseyin Baykara da Türkçe şiirler yazmışlardır.Dönemin ünlü şair ve yazarı Ali Şir Nevai idi.Çağataycanın edebi bir dil olmasına çalışan Ali Şir Nevai,Türkçenin Farsçadan daha üstün olduğunu göstermek amacıyla Muhakemetül Lügateyn(İki dilin karşılaştırılması) adlı kitabını yazmıştır.
Babür Devleti’nde resmi dil Türkçe idi.Babür Şah,Ali Şir Nevai’den sonra Çağatay diliyle şiirler yazan en büyük şair sayılır.Kendi yaşam hikayesi olan hatıralarını Babürname adı ile Türkçe olarak kitabını yazmıştır.
Safevi Devleti’nde halk Türkçe ve Farsça konuşuyordu ancak resmi dil Farsça idi.
Özbek hanlıkları döneminde Türkçe yapıtlar yazıldı.Bu alanda en önemli eserler Hive Hanı Ebül Gazi Bahadır Hanın yazdığı Seçere-i Türki(Türklerin soy kütüğü) ve Seçere-i Terakime(Türkmenlerin soy kütüğü)’dir.Bu iki eserde Türkçe yazılmış olup Türk tarihine kaynak oluşturması bakımından önem taşırlar.
Azeri edebiyatının en büyük temsilcisi Genceli Nizami’dir.Köroğlu ve Dede Korkut destanları Anadolu Türk edebiyatının olduğu kadar,Azeri edebiyatı içinde önemli eserlerdir.
Kazak Türkçesi,Türk dilinin bir şivesidir.19.yüzyıla kadar halk edebiyatı örnekleri sözlü olarak yazılmıştır.Kazak sözlü edebiyatının en güzel örnekleri,Edige ve Çora Batır destanlarıdır.
Kırgız edebiyatının en güzel örneği Manas Destanıdır.Kırgızların kahramanlık destanı olan Manas Destanı’nda Kırgız halkının dinsel inançları,gelenek ve görenekleri,eğlenceleri ve yaşam mücadeleleri anlatılır.
Türkmenistan edebiyatı 19.yüzyıl sonlarına kadar sözlü edebiyat şeklinde gelişmiştir.Bu edebiyatın en büyük temsilcisi Türkmen şairi Mahdum Kulu’dur. |