Teoride Dış Ticaret Hadleri Kavramları

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

DIŞ TİCARET HADLERİ İLE İLGİLİ TEORİK TARTIŞMALAR

İktisat literatüründe ticaret hadleri ile ilgili teorik tartışmalara 1800’lü yılların başından beri sıkça rastlanmaktadır. Dış ticaret kazançlarının ülkeler arasında paylaşımı konusunda görüş belirtmiş olan iktisatçıların büyük bir kısmı, ülkeler arasında değişim oranı ve zaman içerisinde bu oranın değişmesine neden olan gelişmeler üzerinde durarak, soruna dış ticaret kazançları açısından yaklaşmışlardır.

1. Klasik Görüş
Malthus, ekonomik büyümenin ticaret hadleri üzerindeki etkileri konusunda görüş bildirmiştir (BLOOMFİELD, 1984; 188). Malthus’un görüşüne göre, mamül malların üretiminde teknolojik ilerleme sonucu sağlanan verimlilik artışlan, bu mallara olan talepte bir artış olmadığı sürece gelişen ülkenin ticaret hadlerinde bozulmaya yol açmaktadır.
Daha sonra ise W.Ellis (1825), W.Sleeman (1829), G.P.Scrope (1831), J.Pennigton (1840) ve R.Torrens (1835) teknolojik gelişmelere bağlı olarak, mamül mallarda sağlanan verimlilik artışlarının, ticaret hadlerini yeniliği bulan ülke aleyhine bozacağını, olaya farklı açılardan yaklaşarak ifade etmeye çalışmışlardır (BLOOMFİELD, 1984; 187-193).
Mill’den önce, bazı iktisatçıların teknolojik ilerleme ve/veya faktör arzındaki artışlar sonucunda sağlanan ekonomik büyümenin ticaret hadlerine büyüyen ülke aleyhine bozacağını çeşitli şekillerde ifade ettikleri bilinmektedir (BLOOMFİELD, 1984; 187-193’).Bu iktisatçılar teknolojik değişmenin ortaya çıktığı ülkede ihracatı uyarma etkisi yaratacağını savunmuşlardır.