|
Dış Ticarette İşletmelerin Gümrük ve Gümrükleme Sorunları GÜMRÜK Tanımı: Gümrük kelimesi hem anlamı hem de konusu itibariyle Türkiye’deki mamul ve mahsullerin yabancı memleketlere ve yabancı memleket ve mahsullerinde Türkiye’ye ithal ve ihraç edilmesi sırasında ithal ve ihraç eşyasının çıkarıldığı, getirildiği daire anlamında kullanıldığı gibi genel kullanımda bu kelime ithal ve ihraç eşyasından alınan her türlü vergi resim ve harçları ifade eder. Amacı: Dış ticaret ilişkilerin de ülke ekonomisine yarar sağlamak amacıyla vergi, resim ve harçların alınması ve bu işlerin bir düzen çerçevesinde yürütülmesini amaçlamaktadır. Görevleri: Gümrük müsteşarlığının görevleri şunlardır. a. Gümrük politikasının hazırlanmasına yardımcı olmak, gümrük politikasını uygulamak, b. Gümrük Kanunu ve gümrüklerle ilgili diğer mevzuat ile uluslar arası sözleşmeler hükümlerinin uygulanmasını sağlamak, c. Gümrük tarife oranlarının tespitine yardımcı olmak, gümrük vergileri ve gümrüklerce alınan diğer gelirler ve fonların tarhı, tahakkuk ve tahsilini sağlamak ve kontrol etmek., d. Gümrük kontrolüne tabi kişi, eşya ve araçların muayene ve kontrolünü yapmak, bu işlemlerin etkin ve süratli yapılmasını sağlayacak tedbirler almak, e. Gümrüklerle ilgili istatistiki bilgileri toplamak ve değerlendirmek, f. Gümrük denetimine tabi kişi, eşya ve araçların muhafazasını sağlamak, gümrükte giriş ve çıkış işlemlerine tabi eşyanın, saptanmış olan norm ve standartlara uygunluğunu denetlemek, g. Kara hudutlarındaki gümrük kapıları ile pasavan kapılarında, gümrük teşkilatı bulunan hava ve deniz limanlarında ve serbest bölge ve çeşitli antrepo ve iç gümrük sahalarında ve gümrük bölgelerinde gümrük muhafaza görevleri ile kaçakçılığın men, takip ve tahrik görevlerini yerine getirmek, h. Diğer yer ve sahalarda da gerektiğinde ilgili kuruluşlarla işbirliği yaparak kaçakçılığı men, takip ve tahrik etmek. i. Milletler arası kuruluşların Müsteşarlık hizmetlerine ilişkin çalışmalarını takip etmek, bu konularda görüş oluşturmak yurtdışı ve yurtiçi faaliyetlerini yürütmek, j. Çeşitli kanunlarla müsteşarlığa verilen görevleri yapmak, k. Bu görevleri yerine getirecek meslek memurlarını yetiştirmek, ve bu konudaki düzenlemeleri yapmak, l. Yukarıdaki görevlerin uygulanmasını takip etmek, değerlendirmek, incelemek ve değerlendirmek hükmünü öngörmektedir. |
TARİH BOYUNCA GÜMRÜKLERİMİZ İlk çağlardan günümüze gelinceye kadar hemen her dönemde, belirli bir medeniyet seviyesine ulaşan tüm toplumlarda uluslar arası ticaret varolmuştur. Uluslar arası ticaretin olduğu bütün yerlerde ise gümrükler ve gümrük vergisi vardır. OSMANLI İMPARATORLUĞU ÖNCESİ DÖNEM: Türklerin, Osmanlılardan ve hatta İslamiyet’ten önce de, diğer ülkelerle ticari ilişkiler içinde olduklarına ve bu ilişkiler gümrük uygulamalarının ve gümrük kurumlarının bulunduğuna dair, sınırlı da olsa, bazı bilgiler mevcuttur. İslamiyet’ten önce gümrüklerimizle ilgili olarak elde, ancak genel nitelikte bilgiler bulunmaktadır. İslamiyet’ten sonra Selçuklular dönemi de gümrüklerimiz açısından ayrı özellikler taşımaktadır. Nitekim, Selçuklular’da ve daha sonra Anadolu Beylikleri ile İlhanlılar döneminde gümrüklerde, İslam gümrük kurallarından çok., örf kurallarının ve özellikle diğer ülkelerle yapılan ticaret anlaşmalarının uygulandığı anlaşılmaktadır. Selçuklular dönemi ayrıca Türklerin Bizans’la doğrudan ilişkide bulundukları bir dönemdir. Tarihçiler, Büyük Hun Devleti’nin (M.Ö. 161-126) belirli vergi sistemleri ile ticari ilişkilerinin ve gümrüklerinin olduğunu, Göktürkler’de (552-744) gümrük kurumlarının olduğunu Saman Oğullarında gümrük vergisinin eşyanın kıymeti üzerinden değil yük üzerinden, alındığını, muntazam bir gümrük teşkilatlarının bulunduğunu, gümrük müfettişliği müessesesinin olduğunu, Karahanlılar’ın da Samanoğulları’nın gümrük teşkilatlarını aynen devam ettirdiklerini, Gazneliler’de gümrük terimlerinin bulunduğu ve Anadolu Beylikleri’nde de gümrükler ile gümrük vergisi olduğunu kaydetmektedir. OSMANLI İMPARATORLUĞU DÖNEMİ A-TANZİMAT ÖNCESİ DÖNEM: B-TANZİMAT DÖNEMİ: Osmanlı İmparatorluğu’nda tanzimat öncesi dönemde gümrük vergilerinin toplanması usulüne göre müteahhitler aracılığıyla yapılıyordu. Ancak, mühezzimlerin kendilerine büyük menfaatler sağlamaları dolayısıyla bu konuda çeşitli şikayetler de vaki oluyordu. Bu şikayetlerin de etkisi ile iltizam usulü 1840 yılında terk edildi ve emanet usulü uygulamasına geçildi. İstanbul ve çevresi için “İstanbul Emtia Gümrüğü” kuruldu ve öteki yörelerde de maaşlı memurlar görevlendirildi. C-İKİNCİ MEŞRUTİYET DÖNEMİ: Tanzimat döneminde 1861 yılında kurulan Rüsumat Emaneti, İkinci Meşrutiyet döneminde, 1909 yılında çıkarılan bir Nizamname ile kaldırılmış ve gümrükler, “Rüsumat Umum Müdürlüğü” adı altında, ancak, ita amirliği yönünden bağımsız olarak yeniden Maliye Teşkilatına bağlanmıştır. İkinci Meşrutiyet döneminde, Gümrük Muhafaza Teşkilatı ve kaçakçılıkla mücadele yönünden önemli çalışmalar olmamıştır. Esasen, ö dönemde yaşanan Balkan Savaşı, Birinci Dünya Savaşı ve İstiklal Savaşı nedeniyle gümrüklerimiz kapalı durumda bulunmaktaydı. |
III-CUMHURİYET DÖNEMİ İkinci Meşrutiyet döneminde teşkilatın yapısında değişiklik yapılması ve gümrüklerin Umum Müdürlük şeklinde Maliye Vekaleti’ne bağlanmasından sonra, gümrüklerin bu teşkilat yapısı cumhuriyetin ilk dokuz yılında da aynen sürdürülmüştür. Ancak Cumhuriyet dönemi gümrüklere sahip çıkılan ve gümrüklerle ilgili köklü tedbirlerin alındığı bir ayrı dönem olmuştur. Diğer taraftan, Cumhuriyet öncesi 1918 senesinde uygulamaya konulan Gümrük Kanunu, günün değişen ekonomik şartları karşısında yetersiz kaldığından, bu konuda da yapılan yeni çalışmalar sonucu hazırlanan tasarı kanunlaştı. 2 Mayıs 1949 tarihli 5383 sayılı olan bu kanun Cumhuriyet döneminin ilk Gümrük Kanunu’dur. 1962 yılında günün ekonomik şartlarından kaynaklanan gereklilik nedeniyle yeni bir gümrük kanunu çalışmalarına başlanmış ve hazırlanan tasarı 1962 yılında yasama organına gönderilmiş, ancak tasarı o günlerde kanunlaşamamış daha sonra yapılan değişikliklerle yeni bir tasarı halinde yasama organına gidilmiş ve tasarı kanunlaşmıştır. Hazırlanan ve halen yürürlükte bulunan 19 Temmuz 1972 tarihli 1615 sayılı Gümrük Kanunu, 1 Şubat 1973 tarihinde uygulamaya konulmuştur. Gümrük ve Tekel Bakanlığı 1983 senesinde kaldırılmış. 13.12.1983 günlü 178 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile Maliye ve Gümrük Bakanlığı kurulmuş ve Gümrük ve Tekel Bakanlığının merkez ve taşra teşkilatı da yeni kurulan bu bakanlığın bünyesi içinde aynen yer almıştı. Ancak o tarihte Tekel Müdürlüğü’de KİT haline dönüştürüldüğünden Çay Kurumu Genel Müdürlüğü ile birlikte Maliye ve Gümrük Bakanlığı’nın teşkilat yapısında bakanlığın bağlı kuruluşu haline gelmişlerdir. Gümrük ve Tekel Bakanlığı bünyesinde iken Genel Müdürlük olarak organize edilmiş olan Tasfiye Genel Müdürlüğü’de, Maliye ve Gümrük Bakanlığı Teşkilatında, önce Merkez’de Tasfiye Dairesi Başkanlığı olarak düzenlenmiş, daha sonra da 15.5.1984 tarihli 3007 sayılı Kanunla Tasfiye işleri, Döner Sermaye İşletmeleri Genel Müdürlüğü kurulmuştur. Tarihi gelişimi içinde, 1983 yılında Maliye Bakanlığı ile birleştirilen ve bir anlamda tekrar Maliye Bakanlığı’na bağlanmış olan Gümrük Teşkilatı’nın bu yapısı 1993 senesine kadar sürmüş, 2.7.1993 günlü 485 sayılı “Gümrük Müsteşarlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname” ile Gümrükler tekrar Maliye Banlığı’ndan ayrılarak Başbakanlığa bağlı bir Müsteşarlık olarak organize edilmişlerdir. |
Cumhuriyet döneminde ve yakın tarihte Teşkilatımız açısından gerçekleştirilen en önemli çalışmalardan birisi de, Avrupa Topluluğu ile Türkiye arasında sağlanan “Gümrük Birliği” konusunda olmuştur. Türkiye ile o zamanki İsmiyle-Avrupa Ekonomik Topluluğu arasında 1.12.1964 tarihinde yürürlüğe giren Ankara Anlaşması ile başlayan 23.11.1970 tarihinde imzalanan ve 01.01.1973 tarihinde yürürlüğe giren Katma Protokol’le devam eden bir sürecin sonucu olarak, Türkiye-Avrupa Topluluğu 36’ncı Ortaklık Konseyi’nin 06.03.1995 günlü kararı ile 01.01.1996 tarihinde başlamak üzere taraflar arasında bir “Gümrük Birliği” tesisi öngörülmüştür. İki veya daha fazla ülkenin bir araya gelerek kendi toprakları arasında malların serbest dolaşımını sağlamaları, gümrük vergilerini karşılıklı kaldırmaları ve üçüncü ülkelere karşı aynı Gümrük Vergilerini uygulamaları anlamına gelen Gümrük Birliği nedeniyle Türk Gümrük Mevzuatının Avrupa Birliği mevzuatına yakınlaştırılması gerekiyordu. Başlatılan ve sonuçlandırılan çalışmalar sonucu bu uyum sağlanarak mevzuatımıza yansıtılmış ve öngörülen 01.01.1996 tarihinde Gümrük Birliği uygulamaları Türk gümrüklerinde başlatılmıştır GÜMRÜKLER SINIFLARINA GÖRE ÜÇE AYRILIRLAR; 1.Sınıf Gümrükler: Giriş, çıkış aktarma transit, kabotaj ve diğer her türlü gümrük işlerini yapmaya yetkili olan gümrüklerdir. 2.Sınıf Gümrükler: Laboratuar tahlili ihtiyacı göstermeyen, eşyanın giriş istemi ile çıkış, transit, aktarma ve diğer her türlü gümrük işlemlerini yapmaya yetkili olan gümrüklerdir. 3.Sınıf Gümrükler: Yalnız yolcu ve yolcu beraberinde gelen eşya ile gümrükler genel müdürlüğünce tespit edilen eşyanın giriş, çıkış, transit, aktarma ve diğer her türlü gümrük işlemlerini yapmaya yetkili olan gümrüklerdir. İşletmeler malların mahiyetine göre işlemlerini bu gümrüklerde yaparlar. DÜNYA TİCARETİNDEKİ GELİŞMELER VE GÜMRÜK İDARESİNİN MODARNİZASYONU 2003’lü yıllar bilişim teknolojisindeki akıl almaz gelişmeler, iletişimin önüne geçilemez, yaygınlığı ile insan ve eşya taşımacılığında erişilen düzey, dünyayı küçük bir platform haline getirmiştir. Kısaca küreselleşme adlandırılan bu yapısal gelişimin kısa süre içinde hukuksal düzenlemeleri de beraberinde getirdiğini ve bir süre sonra bölgesel entegrasyonların ulusal birliklerin yerini alacağını görmemezlikten gelemeyiz. Dünya ticaretindeki gelişmeler, Klasik Ticaret Yöntemlerine göre örgütlenmiş olan dış ticaret ve gümrük idarelerinin de sözü edilen gelişim sürecine uygun olarak yeniden yapılanmaları kaçınılmaz zorunluluk olarak ortaya çıkmaktadır. |
1930’lu yılların kapalı ekonomi modeline göre örgütlenen Türk Gümrük idaresi, zamanla ekonomide görülen yapısal değişikliklere karşın, mevcut idari yapısını bu yönde değiştirememiştir. Keza, yürürlükte olan Gümrük Kanunu 1973 yılında yürürlüğü girmiş ve zamanla ufak değişikliklere uğramış olsa da GATT anlaşmasından taahhütlerimizi içerek çapta bir değişikliğe uğramamıştır. Keza, Avrupa Birliği ile sağlanan Gümrük Birliğinin gerektirdiği mevzuat uyumu da henüz gereken düzeyde sağlanabilen hale gelmiştir. Gümrük işlemleri de bilgisayarlı işlem yürüten 2 pilot idare dışındaki Gümrük İdarelerinde manuel olarak yapılmaktaydı. Bu şekildeki bir yapı içinde çağdaş hizmet üretilmesi mümkün bulunmamaktaydı. Bu tespitler ışığında modernizasyonun kaçınılmaz olduğunu gören müsteşarlığımız “Gümrük İdaresinin Modernizasyonu Projesi” adı altında bir proje geliştirmiş ve projenin realize edilmesi için gerekli kaynakları temin etmiştir. Gümrük İdaresinin Modernizasyonu Projesini amaçlarını şöylece sıralamak mümkündür. 1. Dış ticaret ile uğraşanlara daha iyi hizmet verilecektir. İthalatçı ve ihracatçıların gümrük idarelerinde karşılaştıkları sorunlar askeri düzeye indirilecek; beyana itibar edilmesi esas olacak ve gümrüklerdeki hizmet kalitesi yükseltilecektir. 2. Gümrük denetimlerinin etkinliği artırılacaktır.Denetimler hudut kapılarından ülke sathına yaygınlaştırılacak;ithal ve ihraç eşyanın belge eksikliği nedeniyle gümrüklü sahalarda bekletilmesi uygulamasından vazgeçilerek,noksanlıkların bilahere tamamlatılması ve denetimlerin bu aşamada yapılması yönünde düzenlemeler yapılacaktır. 3. Gümrük mevzuatının yeksenak uygulanması yönünde gerekli önlemler alınacaktır.Kanun,tüzük,yönetmelik,tebliğ,genelg e gibi hukuki düzenlemelerle yürürlüğe konulan siyasi veya idari iradenin emrettiği hükümlerin,taşrada yürütülen uygulamalara da aynen yansıtılması sağlanacak;keyfi uygulamalara son verilecektir. 4.Gümrük vergilerinin tahsilatında karşılaşılan sorunların giderilmesi için yeni düzenlemeler getirilecek ve vergi kaybı oluşturan uygulamalara son verilecek etkin bir yapı oluşturulacaktır.Ayrıca,protokol imzalanan bankalar aracılığıyla da gümrük vergilerinin tahsilatına imkan oluşturacak ve dış ticaret erbabının sadece gümrük veznelerine bağımlı kalmaları uygulamasına son verilecektir. 5. Gümrük personelinin nicelikten çok niteliğe önem veren bir politika izlenecek;meslek içi eğitimle mevcut personelin nitelikleri arttırılır iken, yeni alına personelin daha nitelikli olmasına özen gösterilecektir. |
6. Dış ticaret istatistiklerinin daha doğru ve zamanında üretilmesi için gerekli önlemler alınacak; bu istatistiklerin ekonomik ve siyasi karar organlarına daha erken ulaşması için çaba gösterilecektir. Bu amaçlara ulaşmak için dış ticaret politikalarına hızla yanıt veren esnek bir teşkilat yapısına ihtiyaç vardır. Böyle bir yapılanma için hazırlanan aşama aşama yürürlüğe sokulan uygulamalara da değinmekte yarar görünmektedir. * Gümrük işlemlerini teknolojik yeniliklerden yaralanılarak yapılması yönündeki uygulamaların en kısa sürede yaşama geçirilmesi ve bilgisayar kullanımının yanı sıra, gümrük idarelerinin modern muayene ve araştırma gereçleri ile donatılması yönündeki çalışmalar günümüzde tam anlamıyla uygulanır hale gelmiş sayılmaktadır.. * Eşyanın gümrüklerde fiziki kontrolünün sınırlandırılması ve risk analizleri ile belirlenmiş eşya muayenelerinin yapılması yönünde düzenlemeler yaşama sokulmuştur. Bu kapsamda yürürlüğe konulan bir tebliğ ile ‘teslimden sonra kontrol yöntemi’ne tabi tutulacak firmalara ‘sonradan kontrole tabi ithalatçı’ belgesi verilmeye başlanılmıştır. *dış ticaret işlemlerinde ithalatçı-ihracatçı-komisyoncu kesimi ile gümrük idareleri arasındaki ilişkilerin,hizmetin daha iyi yürütülmesi bakımından geliştirilmesi ve karşılıklı bilgi akımının güçlendirilmesi amacıyla ‘Gümrük Sorunları Danışma Komitesi’ kurulmuş ve çalışmalarına başlamıştır. *Bürokrasinin ve zaman kaybının asgariye indirilmesi amacıyla Müsteşarlık merkezinde yetki ve sorumlulukların mümkün olduğu ölçüde gümrük baş müdürlüğüne ve gümrük müdürlüklerine devredilmiştir.. * Türkiye’nin GATT Anlaşmasından kaynaklanan ve Türkiye ile AB arasında oluşturulan GB sonucunda üstlendiğimiz taahhütleri yerine getirmek amacıyla hazırlanan 247 madde ve 6 geçici maddeden oluşan Gümrük Kanunu Tasarısı hazırlanmış ve TBMM’ ye sunulmuştur. Tasarının bu dönemde yasalaşması muhtemel görülmektedir. * Türkiye Gümrük İdaresinin yeniden yapılanmasına ilişkin olarak hazırlanan teşkilat yasa taslağı siyasi otoriteye sunulmuştur. Tüm bu düzenlemelerin eş zamanlı olarak yürürlüğe konulması halinde, GM’ı, çağdaş bir hizmet veren bir kamu kuruluşu niteliği kazanmış olacaktır. |
GÜMRÜKLERİN OTOMASYONU Bilindiği gibi,birçok kamu kuruluşlarında olduğu gibi gümrük idarelerimizde de işlemle manuel olarak yürütülmekteydi. İşlemleri tamamlanan beyannameler bu idarelerdeki bilgisayar sistemlerine yüklenilmekte ve Ankara’daki bilgisayar merkezine gönderilerek dış ticaret istatistikleri üretilmekteydi. İşlem hacmi düşük olan idarelerdeki beyannameler ise bilgisayar sistemi bulunan en yakın idareye gönderilmekte ve buradan sisteme yüklenilmekteydi. Bunun dışında bazı gümrük idarelerinde özel işlemlere yönelik küçük bilgisayar sitemleri(örneğin, hudut kapılarındaki taşıt takip sistemleri)kullanılmaktadır. Bilgisayar ve veri iletişim teknolojilerinin hızla yaygınlaştığı günümüzde, firmalar arasında bilgi transferinin büyük yararlar sağlayacağı keşfedilmiş ve bu konudaki çalışmalar derinleştirilmiştir. Farklı ortamlarda çalışan uygulama yazılımları arasında belli standartlarda veri aktarılması teknik olarak oldukça basit bir uygulamadır.Tüm yapılacak olan veri alışverişi yapmak istediğiniz kuruluşla aynı masaya oturarak nasıl bir standar da bilgi aktaracağınızı tartışmak ve bir transfer programı yazmaktır. Ancak, aynı veriyi bir üçüncü kuruluşla paylaşmak istediğiniz zaman konu daha karmaşık bir hale gelmektedir. Çünkü bir önceki kuruluşla belirlediğiniz standartları bu kuruluşa da uygulatmanız zor olacaktır. Bu tartışmalarda karşılaşılan temel problemler,verinin formatı ve içeriğidir. Buradan yola çıkılarak verinin belli bir formatta ve içeriğinin de herkes tarafından anlaşılacağı bir mesaj yapısında aktarımını sağlayacak bir veri değişim teknolojisi olan EDI bulunmuştur. EDI, bilgisayar uygulamalarının daha düşük kullanım masrafıyla ve daha fazla verimlilikle birbirleriyle iletişim kurmalarını sağlamak amacıyla geliştirilmiştir. |
EDI NEDIR ? EDI, farklı kuruluşlardaki uygulamalar arasında yapısal veri değişimi şeklinde tanımlanmaktadır. Bu tanımda yer alan yapısal veri değişimi, EDI’ın iş dünyasında kullanılan kağıt belge değişiminin yerine geçtiği anlamına gelir ve Elektronik Ticaret konusu ile doğrudan ilgilidir. EDI uygulamalarında veri, yapısal bir formatta transfer edilmektedir. Bu formata EDIFACT (İdari, Ticaret ve Nakliyata İlişkin Elektronik Veri Değişimi) adı verilir ve dünya çapında ticaretin kolaylaştırılması konusunda kurulan BM 4.Çalışma Grubunun bir girişimidir. Yaklaşık on yıl önce, uluslararası ticaretin etkinliğini artırmak amacıyla, ticari verilerin içeriğine elektronik yoldan ulaşabilmek için bir dünya standardına gereksinim duyularak bu girişim başlatılmıştır. Standartlaşma süreci ise UN/EDIFACT formatına ilişkin ISO standartlarının ilk yayınlandığı 1987 yılında başlamıştır . EDI’IN YARARLARI EDI’ın giderek küçülen ve firmalar arasında etkileşimin önemli bir sorun olduğu bir dünyaya getireceği yararlar hakkında çok şeyler yazılmıştır. EDI’ın en genel ve klasik anlamda yararı , belgelerin varacakları yere ulaşma süreleri ve buna bağlı olarak sipariş sürelerinin azaltılması şeklinde belirlenmiştir. Bir başka anlatımla, her şeyin zamanında yapılarak hiçbir kaynağın boşa harcanmaması planlanmaktadır. EDI’ın doğrudan sağladığı diğer bir yarar da , iletişimde insan unsuruna olan gereksinimi ortadan kaldırmasıdır. Dolayısıyla , büyük sorunlara neden olabilecek insan hataları ve diğer hatalar azaltılabilecektir. İki kuruluş arasında yapılan bir yazışma örneği üzerinden EDI’ın yararını anlatmaya çalışırsak; EDI dışında bir ortamda hazırlanan yazı zarflanarak posta yoluyla diğer kuruluşa gönderilecektir. Bu yazının ,EDI yoluyla gönderilmesi tercih edildiğinde, yazı mesaj standardına dönüştürülerek posta hizmetlerine gerek kalmadan bir bilgisayar uygulamasından diğerine elektronik yoldan kısa süre içinde gönderebilecektir. Tüm bu yararları başlıklar halinde toparlamak gerekirse EDI ; |
· Hızlı ve doğru veri akışını, · Daha etkin denetim yöntemlerinin geliştirilmesini, · Üretkenliğin ve karlılığın artmasını, · İş ilişkilerinin geliştirilmesini, · Müşteri memnuniyetinin ve rekabet gücünün arttırılmasını sağlayacaktır. EDI’IN KULLANIM ALANLARI · Ticaret alanında; endüstri, üretim, finans, bankacılık, sigortacılık, · Ulaştırma alanında; kara, demir, hava, denizyolu, dağıtım, yer hizmetleri ve depolama, · Kamu sektöründe; gümrük, uluslararası ve ulusal ticaret, istatistik, alanlarında kullanılmaktadır. EDI'ın en önemli kullanım alanlarından olan dış ticaret sektöründe EDI kullanımı ile gümrük idaresi ile gümrük partnerleri (ithalatçı/ihracatçı şirketler, gümrük komisyoncuları), bankalar, diğer kamu kuruluşları ve uluslararası kuruluşlarla elektronik olarak veri alışverişi sağlanmaktadır. Yukarıdaki şemada , dış ticarette katılımcılar arasında EDI kullanımları açıklanmıştır. Yani bir malın siparişinden başlayarak, sevkiyatından, banka işlemlerine ve en son gümrük işlemlerine kadar her aşamada EDI kullanımı mümkündür. Bu kullanımı gümrük işlemleri açısından ele alırsak, EDI’ın amacı gümrük işlemlerini yapmaya yetkili gümrük komisyoncuları veya ithalatçı/ihracatçı firma temsilcilerinin beyan bilgilerini gümrük bilgisayarına elektronik ortamda kendi bürolarından belli standartda transfer etmelerini sağlamaktır. Bu uygulama ile ; 1. Gümrüklü sahaya eşyaların gelişi ile ithalatçı ve ihracatçılar beyanlarını hızlı bir şekilde gümrük idaresine verebilecekler ve gümrük idaresi beyanı ve gerekirse eşyayı minimum gecikme ile kontrol edebilecektir. 2. Gümrük beyannameleri , gümrük idaresinin bilgisayarına yeniden veri girişi yapılmadan aktarılacak ve vergiler sistem tarafından hesaplandıktan sonra rahatlıkla kontrol edilebilecektir. 3. Daha gerçekçi istatistikler alınabilecektir. 4. İşlemler basitleşecektir. 5. Gümrük Müdürlüklerinde her gün iş takip eden yüzlerce komisyoncu ve firma görevlisi sayısı EDI uygulaması ile süratle azalacak ve gümrük personeli üzerindeki fiziki iş yükü minimum seviyeye inecektir. |
1998 yılı başlarında ilk kez Atatürk Havalimanı Gümrük Müdürlüğü'nde uygulanmaya başlanmış olan , gümrük işlemlerine ilişkin BİLGE adlı yazılıma kendi bürolarından erişmek isteyen firmalar yaklaşık olarak 1998 yılı ortalarında da EDI sisteminden yararlanmaya başlamışlardır. EDIFACT (EDI for Administration, Commerce and Transportation) Standardları Yukarıda bahsedilen Elektronik Veri Değişimi kapsamındaki mesajlar Birleşmiş Milletler tarafından belirlenen UN/EDIFACT standartları kullanılarak gönderilecektir. Bu standart kapsamında çeşitli kuruluşlar tarafından kullanılmak üzere mesajlar yayınlanmaktadır . Kuruluşlar veri alışverişlerinde bu standartları kullanan yazılımlar ile kendi verilerini standart mesajlara dönüştürerek, çeşitli iletişim ortamlarından veri transferlerini yapmaktadır. Bu transferlerde kullanılan iletişim protokolleri , ISO (Uluslararası Standartlar Örgütü) tarafından onaylanan ve tanınan X25,X400 gibi protokollerdir.Fiziksel bağlantılarda ise kiralık hatlar,TURPAK veya Dial-Up bağlantılar tercih edilmektedir. UN/EDIFACT mesajları içerisinde gümrük sektöründe kullanılan uluslararası mesajları şunlardır; CUSCAR ( Customs Cargo Messages) Gümrük Kargo Mesajları; Gümrük İdaresi ve taşıyıcı firmalar arasında kullanılan mesajdır. İçeriğinde taşıyıcı firma tarafından gümrük idaresine gönderilen özet beyan (manifesto) bilgileri vardır. CUSDEC ( Customs Decleration Messages) Gümrük Beyannamesi Mesajları; İthalatçı/İhracatçı ve Gümrük Komisyoncuları ile Gümrük İdaresi arasında kullanılan mesajdır. İçeriğinde gümrük idaresine verilen gümrük beyannamesi bilgileri vardır. CUSRES ( Customs Response Messages) Gümrük Cevap Mesajları; Gümrük İdarelerinden CUSDEC ve CUSCAR mesajlarına yöneltilen cevapları içeren mesajlardır . |
CUSREP ( Customs Report Messages) Gümrük Taşıma Raporu Mesajları; Her tür taşıma şekli için detaylı bilgileri içerir. Taşıyıcı firma ile gümrük idaresi arasında kullanılır. Her bir mesaj sadece bir taşımanın verilerini içerir ve aracın varışından sonra gönderilir. Boş konteyner ve yolcu sayısının da gümrük idaresine rapor edilmesinde kullanılır. Ortamda kendi bürolarından belli standartta transfer etmelerini sağlamaktır. Bu uygulama ile ; 1.Gümrüklü sahaya eşyaların gelişi ile ithalatçı ve ihracatçılar beyanlarını hızlı bir şekilde gümrük idaresine verebilecekler ve gümrük idaresi beyanı ve gerekirse eşyayı minimum gecikmeyle kontrol edebilecektir. 2.Gümrük beyannameleri, gümrük idaresinin bilgisayarına yeniden veri girişi yapılmadan aktarılacak ve vergiler hesaplandıktan sonra rahatlıkla kontrol edilebilecektir. 3.Daha gerçekçi istatistikler alınabilecektir. 4.İşlemler basitleşecektir.Gümrük Müdürlüğünde her gün iş takip eden yüzlerce komisyoncu ve firma görevlisi sayısı EDI uygulaması ile süratle azalacak ve gümrük personeli üzerindeki fiziki iş yükü minimum seviye inecektir. BİLGE Sisteminin Yaygınlaştırılması Pilot uygulaması başarıyla sürdürülen BİLGE sistemi ve EDI sisteminin diğer gümrük idarelerine de yaygınlaştırılması amacıyla,dış finansman kaynağı Dünya Bankasından sağlanan uluslar arası bir finansman sağlanmıştır. İhale kapsamında Türkiye düzeyinde 18 gümrük başmüdürlüğü ile 47 gümrük müdürlüğüne bilgisayar sistemleri yerleştirilecek ve gümrük işlemleri bilgisayar ortamında yürütülmeye başlanacaktır. Bu idarelerin bilgisayar sistemine kavuşmasıyla birlikte Türkiye’deki tüm dış ticaret işlemlerinin %90’ı bilgisayar ortamında yürütülür olacaktır. Söz konusu ihale kapsamında yazdırılacak olan Gümrük Veri Ambarı(Customs Data Warehouse ) yazılımı sayesinde dış ticaret istatistikleri çok hızlı ve doğru olarak üretilecek;günlük olay bazındaki sorgulamalardan hemen sonuç almak mümkün olabilecektir. |
Böylece,Tür Gümrük İdaresi gerek uluslar arası kuruluşlar nezdinde,gerekse Türkiye’de faaliyet gösteren dış ticaret kesimi nezdinde güvenilir ve saygın bir kamu kuruluşu olma yolunda önemli mesafeler almıştır. GÜMRÜKLERDE ARANILAN BELGELER Gümrük idarelerinde yürütülerek sonuçlandırılan çeşitli işlemlerle ilgili olarak aranılan belgeleri,işlemler bazında ve bu işlemle ilgili olarak özellikle ibrazı gereken belgeler olarak incelemek yaralı olacaktır. GELEN VE GİDEN TAŞITLARIN KOTROLÜ Gelen giden kara,demiryolu,deniz ve hava taşıtlarının kontrolü işlemlerine gümrük idarelerince özellikle aranan ve incelenen belgeler aşağıda sıralanmıştır. 1- Asıl manifesto: Asıl manifesto,konşimentolara göre gemide tutulan yük defteri ve çıkış ve limanda yetkili resmi mercilerce onaylanmış olan yük beyannameleridir. 2- Müfrez Manifesto: Bir manifesto muhteviyatının,aynı liman içinde birden fazla yetkili gümrük emrindeki sundurmalara boşaltılması halinde,manifestonun verildiği gümrük idaresince,diğer gümrük idarelerine çıkarılan eşya için verilen belgedir. 3- Konşimento: Deniz yoluyla yapılan taşımalarda,geminin kaptanı veya donatanı veya mümessili tarafından yükletene verilen ve geminin,kaptanın,yükletenin ve taşıyıcının kimliği(gemini tabiiyeti),yükleme ve boşaltma limanlarını yüklene malın cinsi,ölçüsü,sayısı,markası ve diğer mahiyetlerini,navlun şartlarını belirten belgedir. 4-Yük Senedi: Kara nakliyatında,konşimento yerine,taşıyıcılar tarafından tanzim edilen taşıyıcı,gönderen ile gönderilenin adı,soyadı ve adresini,eşyanın adedi,cinsi ve ağırlığını,ambalajın şekli ve vasfını,taşıma şartlarını içeren belgedir. 5-Soru Kağıdı: Limana gelen veya limandan ayrılan gemilerinin kaptanlarını o limandaki gümrük muhafaza idaresine teslim etmek zorunda oldukları ve geminin hangi limanlara uğrayarak geldiği,ne kadar nerelere gideceği,memlekete girmesi yasak olan eşyanın gemide bulunup bulunmadığı,limana yük veya yolcu çıkarıp çıkarmayacağı,bu limandan yük veya yolcu alıp almayacağı,gibi sorulara karşılık gemi kaptanının beyanlarını kapsayan kağıttır. |
6-Boş Gitme Kağıdı: herhangi bir yük almadan,boş gidecek taşıtların,işletme sahip,acente ve kaptanları tarafından gümrük idaresine verilmesi zorunlu olan belgedir. B- GİRİŞ REJİMİ 1-Tek Tip Gümrük Beyannamesi: Gümrük rejimlerinin yazılı beyanı için kullanılan ve sekiz nüshadan ibaret olan beyannamenin 1. Nüshası ihracat ve/veya transit işlerinde kullanılır. 2. Nüshası istatistiki amaçla kullanılır. 3.Nüsha ihracatta gümrük idaresince mükellefe verilir. 4. Nüsha,transit rejiminde çıkış idaresinde kalacak nüshadır. 5.Nüsha,transit rejiminde,varış gümrük idaresince çıkış gümrük idaresine gönderilecek teyit nüshasıdır. 6.Nüsha,ithalat işlemlerinde kullanılır. 7.Nüsha istatistiki amaçla düzenlenen nüshadır. 8.Nüsha ise ithalatta gümrük idaresince mükellefe verilen nüshadır. 2- Orijinal Fatura: Kesin satışlarda,satıcı firma ve diğer hallerde eşyayı gönderen firma tarafından mahallinde düzenlenmiş ve tanzim yeri,tarihi,satıcı ve gönderici firmanın adı ve adresi,eşyayı satın alanın ve gönderilenin adı ve adresi,ödeme şartları,satış bedeli ve teslim şartı,eşyanın cinsi,nevi ve miktarı,eşyanın birim fiyatı ile eşyanın teslim ve ödeme yeri gibi hususları kapsayan belgedir. 3-Ayrıntılı Fatura (Spesifikasyon): kıymetleri üzerinden vergiye tabi tutulan eşya,birden fazla kap içinde geldiği ve aynı zamanda çeşitli cins ve kıymette ne miktar eşya bulunduğunu gösteren ve orijinal faturaya uygun olarak ayrıntılı bir şekilde düzenlenmiş olan belgedir. 4-Çeki Listesi : bir fatura kapsamı eşyanın çeşitli cins ve nevide ve çeşitli ağırlıktaki kaplara konulması halinde her kapta ne miktar eşyanın bulunduğunu göstermek amacıyla düzenlene belgedir. 5- Ordino: gümrüklerden mallarını çekmek isteyen kimselerin,ellerinde bulunan konşimento ve acentesine kara taşıtlarında taşıyıcı veya bunun mensup olduğu idareye veya firmaya ibrazı ederek,tanzim edilmesini istedikleri belgedir. |
6-Küşad Dilekçesi: Mal sahiplerinin beyannamelerini düzenleyebilmek için eşya kaplarını tartmak,bunları açıp eşyayı muayene etmek,numune almak ihtiyacında bulundukları takdirde,bu amaçla gümrük idaresine verdikleri dilekçedir. 7- İşlenmiş Tarım Ürünlerinin Beyan Formu Analiz Raporu: işlenmiş ürünlerinin ithalinde,sanayi ürünlerindeki tarım paylarını belirten ve beyannameye eklenmesi gereken bir belgedir. 8-İstek Kağıtları: Hacimleri veya ağırlıkları veya cinsleri itibariyle Gümrük Müsteşarlığınca tayin ve tespit dilen bazı eşya,belirlenmiş bazı şartlarla,sundurma ve antrepolara konuşmaksızın,gümrük idareleri denetimi altında ve göstereceği yerlerde,sahiplerinin sorumluluğu altında gümrük işlemlerine tabi tutulabilir (supalan işlem) 9- Navlun Makbuzu ve Sigorta Poliçesi: FOR,FOT,FAS,FOB satış şekillerinde,taşıma şartlarıyla ücretin yazılı bulunduğu taşıma makbuzu ve eşyanın satış mahallinden Türkiye’de ithal mahalline kadar taşınması Dolayısıyla hazırlanmış, sigorta şartları ile ödenecek ücreti gösterir. Sigorta poliçesinin C.Et.F satış şeklinde ise sadece sigorta poliçesinin, mükellefin imza ve kaşesini taşıyan birer fotokopisinin beyannameye eklenmesi gerekir. 10-Tahakkuk Varakası Sözle yapılan beyanlarda beyana konu eşyanın gümrük işlemlerinde kullanılan belgedir. Beyan, tahakkuk varakası üzerine ilgili gümrük memuru tarafından tespit olunarak, sahibine, mümessiline veya vekiline imza ettirilerek tescili yapılır. 11. Diplomatik Mektuplar / Takrir: Diplomatik muaflık veya imtiyazlardan yararlanan yabancı devlet başkanları ve aileleriyle refakatlerine memur olanların, yabancı diplomatların ve elçilerin kendi adlarına gelecek eşya için, karşılıklı olmak şartıyla, misyon şefleri tarafından yazılan ve Dışişleri Bakanlığına vize edilen mektuplardır. |
12. Çetele Kağıdı Eşyanın, mal sahiplerine teslim edilen miktarını, kap sayısını ve ambalajsız gelenlerde ise adet veya kilo itibarıyla miktarını gösteren bir belgedir. 13. Mümessillik / Distribütörlük Mukavelesi Alıcı ile satıcı arasındaki ticari ilişkiyi düzenleyen ve gösteren bir belgedir. 14. Proforma Fatura Satılacak olan malın, satılmasından ve tesliminde önce, niteliğini ve birim fiyatını göstermek üzere, satıcı tarafından düzenlenen faturadır. C- TRANSİT AKTARMA REJİMİ 1. İrsaliye Yolcuların, beraberlerinde bulunan veya sundurma ve antrepolardan çıkarılan eşyasının, herhangi bir suret ve vasıta ile giriş işlemi yapılmak üzere, diğer bir gümrüğü sevkinde tanzim olunan belgedir. 2. Tır karnesi Eşyanın topluluk gümrük bölgesi içerisinde bir noktadan diğerine, Tır Sözleşmesi Sistemi içerisinde taşıması, halinde, kullanılan ve IRU (Uluslar Arası Karayolu Taşımacıları Birliği) tarafından basılarak üye ülkelerin kullanımına sunulan karnedir. 3. Giriş Konteyner kayıt ve Takip Formu Ülkemizde ikamet eden veya yerleşmiş bir kişi tarafından, satış, kira, leasing veya benzeri bir anlaşma yoluyla getirilen ve Gümrük Müsteşarlığı’nca geçici muaflık rejiminden yararlanılmasına izin verilen konteynerlerin kayıt ve takibi amacıyla kullanılan bir belgedir. 4. Çıkış konteyner Kayıt ve Takip Formu Yurt dışına dolu veya boş olarak geçici çıkartılacak konteynerlerin kayıt ve takibi amacıyla konteyner sahipleri, işletmecileri veya bunların temsilcileri tarafından düzenlenen ve gümrük idareleri tarafından kabul edilen belgedir. |
5. ATA Karnesi Eşyanın, topluluk gümrük bölgesi içinde bir noktadan diğerine, ATA Sözleşmesi çatısı altında taşınması halinde, beyanname hükmünde kullanılan belgedir. 6. CIM Sevk Pusulası Topluluk transit rejiminin uygulanabildiği yerlerde, bu rejim altındaki demiryolu ile yapılan işlemlerde beyanname yerine kullanılan belgedir. 7. Karayolu Taşıtı Uygunluk Belgesi Karayolu ile uluslar arası eşya taşımacılığı yapan taşıtların, TIR sözleşmesi hükümlerine uygun olarak imal edildiğini gösterir, gümrükler Başmüdürlüklerince iki yıllık bir süre ile verilen belgedir. 8. CMR Belgesi Kamyon ile yapılan uluslar arası taşımalarda,ş Karayoluyla Uluslar arası Eşya Taşıma Sözleşmesine İlişkin Anlaşma Hükümleri gereği, düzenlenen bir taşıma senedidir. Karayolu Taşıma Belgesi (CMR), malların nakliyeci firma tarafından belirtilen yere taşınmak üzere teslim alındığını gösteren bir belgedir. 9. ATR Dolaşım Belgesi Türkiye veya toplulukta serbest dolaşıma bulunan eşyanın, Katma Protokolde öngörülen tercihli rejimden yararlanabilmesini sağlamak üzere, ihracatçı ülke yetkili kuruluşlarınca düzenlenip, gümrük idaresince vize edilen belgedir. ATR Dolaşım Belgesi, Türkiye’den Topluluğa veya Topluluktan Türkiye’ye doğrudan nakledilen eşya için düzenlenir. 10. EUR 1 Belgesi Türkiye ile AKÇT ülkeleri menşeli ürünlerin, anlaşma hükümlerinden yararlanabilmesini sağlamak üzere ihracatçı üye ülke, gümrük idareleri veya bu idarelerce yetkili kılınan kuruluşlarca usulüne uygun olan gümrük idarelerince vize edilen menşe sertifikasıdır. |
11. Havayolu Taşıma Belgesi Taşımaya konu eşyanın mülkiyetini temsil etmeyen, sadece, eşyanın uçak ile belirli bir yere gönderilmek üzere teslim alındığını gösteren belgedir. Bu belgede havayolu şirketi veya acentesi tarafından, eşyanın gönderildiği tarih ile uçuş numarası da gösterilir. D. ANTREPO – SUNDURMA REJİMİ 1. Taahhütname Teminat Gümrük Müsteşarlığının izniyle, genel veya özel antrepo açıp işletecek gerçek ve tüzel kişiler Gümrük Yönetmeliği’nde yazılı zorunlulukları yerine getirteceklerine dair, formülüne uygun ve noterden onaylı bir taahhütnameyi, işlem bakımından bağlı bulundukları idaresine vermeleri zorunludur. Yine Müsteşarlık, sözü edilen gerçek ve tüzel kişilerden buralara konacak, eşyadan alınacak vergi resim ve ceza haklarını korumak üzere, uygun göreceği teminatı da isteyebilir. 2. Sundurma Giriş Listesi Sundurmaya alınan eşya için, boşaltmayı yapan işletmelerin yetkili memurları veya boşaltmaya yetkili diğer deniz, kara ve hava araçlarının sahipleri veya kaptan, pilot, acente, şoför, sürücü veya yetkili adamları tarafından düzenlenen belgedir. 3. Yolcu Sundurma Alındısı İşlemi derhal yapılmayacak olan yolcu eşyası, yolcu salonu bulunan yerlerde gümrük emrine verilen salon sundurmalarına alındığında, görevli muayene memuru tarafından doldurulup, sundurma memurunca da imzalanan ve gümrük idaresinin resmi mührünü taşıyan belgedir. 4. Çıkış Kontrol Fişi İşletmelere ait sundurmalardan çıkan bir ordino kapsamı eşya için, gümrük memuru tarafından düzenlenerek, işletme sundurma memuru tarafından da imzalanan bir belgedir. 5. Rezerve Tutanağı Kırık veya tamire muhtaç kaplar ile dağınık eşyanın, sundurma ve antrepoya alınır alınmaz, gümrük muayene memuru, ilgili boşaltma memuru, gümrük sundurma/antrepo memuru önünde muayene edilerek, mevcut durumun saptandığı bir belgedir. |
E. ÇIKIŞ REJİMİ 1. Orman / Tekel Nakliye Tezkeresi Orman ürünlerinin ihracı için istihsal yerinden tekele tabi eşyada ise bu idarece tanzim olunarak verilen belgelerdir. 2. Kumanya Listesi Çıkış yapan deniz, kara ve hava nakil araçlarına verilecek kumanyalarının kayıtlı olduğu belgedir. Bu belge beyanname addolunarak gümrük işlemleri bunlar üzerinde yürütülür. 3. Standardizasyon Kontrol Belgesi Çıkışı standardizasyon kontrolüne tabi tutulmuş maddelerin (Antep fıstığı, pamuk, yemeklik zeytin yağı, palamut vb.) ihracatında aranılan belgedir. Bu belgeye sahip olmayan mezkur maddelerin çıkışına gümrüklerce hiçbir suretle izin verilmez. 4. Yabancı Ülkelere Seyahat Edenlere Ait Geçici Çıkış Beyannamesi ve Taahhütnamesi İkametgahı Türkiye’de bulunan Türk ve yabancı gerçek ve tüzel kişilerin, yabancı memleketlere geçici olarak çıkaracakları ve en geç iki yıl içerisinde geri getirilecek, kendilerine ait taşıtlar için, düzenlenen belgedir. (Triptik veya Gümrük geçiş karnesi ibraz edilmediği takdirde) F. POSTA REJİMİ 1. Kolilerin Gümrüğe bildirilmesine Mahsus Listeler Posta kolilerinin gümrük işlemlerinin yapılacağı posta iş yerlerinde, gümrük idaresine beyanında kullanılan ve sıra numarası, kolinin çıkış ülkesi, kolinin sayısı, marka ve numarası, kolinin hangi yolla geldiği gibi bilgilerinin kayıtlı bulunduğu belgedir. 2. Deklarasyon Anduan Posta yoluyla gelen ve ticari nitelikte bulunmayan hediyelik, numunelik, zat ve aile ihtiyaçlarını karşılayan ve benzeri eşya için, sahipleri tarafından düzenlenen ve beyanname yerine geçen belgedir. 3. Arz Listesi Yeşil etiketli mektuplar ile yeşil etiketli diğer haberleşme gönderilerden küçük ve basılmış kağıtları kapsayan posta çantalarından, vergiye tabi olanlarının, gereğinin yapılabilmesi amacıyla, posta idaresince gümrüğe bildirildiği listedir. |
G. SINIR REJİMİ 1. PASAVAN: Sınırın her iki tarafında 5 kilometrelik bir bölgede oturan şahısların, 5 veya 10 kilometrelik saha dahilinde, arazilerin tarım yapabilmelerini sağlamak üzere, ilçe kaymakamlıklarınca verilen ve giriş – çıkışlarda kullanabilecekleri bir belgedir. Pasavan sahipleri yolcu sayılmadıklarından, Gümrük Kanunu’nun yolculara sağladığı muaflıklardan yararlanamazlar. H. TURİSTİK KOLAYLIKLAR 1. Triptik Karnesi: Turistik kolaylıklardan yararlanacak şahısların taşıtlarının, bir kerelik giriş ve çıkışları için kullanılan bir belgedir. 2. Gümrüklerden Geçiş Karnesi: Turistik kolaylıklardan yararlanacak şahısların taşıtlarının, birden fazla ülkeden giriş ve çıkış yapacak olması halinde düzenlenen karnenin hangi tarihe kadar geçerli olduğunun, hangi kurum tarafından verildiğinin, karne sahibine ve araca ilişkin bilgilerin de kaydedildiği bir belgedir. 3. Yabancı Taşıtlar İçin Geçici Giriş Belgesi/II Numaralı Triptik: Turistik kolaylıklardan yararlanacak şahısları yabancı taşıtları için düzenlenen ve Türkiye için geçerli olan bir belgedir. Triptik karnesindeki bilgilerden başka, turistin ana, baba adı ile doğum yer ve tarihin de ihtiva eder. 4. Mülkiyet Belgesi Yabancı veya Türk uyruklu turistlerin triptik, II numaralı triptik yabancı taşıtlar için Gümrük Kanununun getirdiği en önemli yenilik, gümrük uygulamalarının basitleştirileceğidir. Basitleşmiş usul ve sonradan kontrol hükümleri işlemlere çabukluk kazandırılması bakımından önemle uygulanması gereken hususlardır ve eğer uygulama alanı yaratılırsa, hem mükellef hem de gümrük idaresinin işlemlerini önemli ölçüde azaltacağı açıktır. Gümrük Kanununda ilk defa gümrük işlemlerinin bilgi işlem makineleriyle uygulamalarına ilişkin hükümlere yer verilmiştir. Gümrüğe sunulan eşyanın geçici depolama süresi;yani sundurma bekleme süresi dört ay bulunmakta iken, yeni kanun ile denizyolu ile gelen eşya için 45 güne, diğer bir yolla gelen eşya için 20 güne indirilmiştir. Bu suretle eşya yığılmaları önlenmiş,gümrük işlemlerinin daha süratli bir şekilde tamamlanması öngörülmüştür. Gümrüğe verilen beyannamenin takip süresi ise, iki aydan bir aya indirilmiştir. Yeni kanunda ekonomik etkili gümrük rejimlerine yeni bir yapılanma ile yer verilmiştir. Eşyanın iki yıl süre ile antrepoda kalma süresi kaldırılmış, antrepo rejimi süresi sınırsız kılınmıştır. |
Geçici ithalat rejimi düzenlemesi ile geçici kabul yolu ile girecek eşyaya kolaylıklar getirilmiştir. Yeni kanunda, ihracatla ilgili hükümlere çok az yer verilmiş olmakla beraber, yönetmelik ve genelgelerle ihracatın çok geniş kolaylıklarla yapılabileceğine işaret edilmiş bulunmaktadır. Örneğin; yalnız fatura ile beyanname verilmeden, beyanla ihracat yapılabileceğine değinilmiştir. Gümrüklerde Ortak Gümrük Tarifesi dışında bir vergi uygulanmayacağı için şeffaf ve tek tip bir düzen kurulacak. Sanayicilere gümrük vergisinden muaf olarak mal ithal hakkı verilecek. Bu malların işleneceği özel bölgeler kurulacak. Bu bölgelerde Gümrük İdaresinin gözetimi altında üretilecek olan ürünlerin içeri satışı sonrasında vergi ödenecek. Bu uygulama da sanayicilerin vergilerini düşürecek. Eşyanın geçici depolanması rejiminde yaılan düzenleme ile gümrüklerde geçici depolama süresi kısalacak. Böylelikle stokçuluk önleneceği gibi söz konusu malların ekonomiye kısa sürede katkısı da sağlanacak. Bugüne kadar yasal çerçeve kazandırılmayan Dahilde İşleme Rejimi’ne yasal çerçeve kazandırılacak. Geçici İthalat Rejimi libere edilerek üretimde kullanılacak bir makinenin vergisi ödenmek kaydıyla geçici ithali serbest olacak. Bir kısım mallar kullanım amacına göre tasnif edilerek lüks tüketim vergilendirijecek, sosyal amaçlı tüketim özendirilcek. Özel kuruluşlara antrepo işletme serbest hale getirilerek ekonomik gelişmeye katkıda bulunacak. Fikri ve sınai hakların ihlaline izin verilmeyecek, taklit mallar mahkemeler sonuçlanana kadar gümrüklerde tutulacak. Gümrük vergilerinden muaf olacak, istisna mallar Bakanlar Kurulu tarafından belirlenecek. Hariçte İşleme Rejimi ile yurtdışında üretilmek üzere gönderilen eşyanın işlevini gerçekleştirebilecek ikame ürünün ithaline olanak sağlayacak. Gümrüklerde keyfilik dönemi sona erecek. Bürokrasi de bütünüyle azaltılacak. Serbest bölgelerin faaliyet esaslarında herhangi bir değişiklik olmayacak. Yabancı sermayenin Türkiye’ye karşı ilgisi artacak. Yerli ve yabancı yatırımcılara açık ve bağlayıcı bilgi verm zorunluluğu getirildi. Gümrük idareleri tarafından verilecek bu bilgiler 6 yl bağlayıcı olacak. Gümrük birliği disipline edilecek; rastgele ticaret dönemi bitecek. Fonksiyonel olmayan gümrükler kapatılacak. |
Yeni Yasa Neler Getiriyor? Gümrük tarifesi yeniden tanımlandı. Gümrük vergilerinden muafiyet tanınacak haller uluslararası yükümlülüklerimiz göz önüne alınarak yeniden düzenlendi. - Mevcut uygulamadaki “Sundurma Rejimi” “Eşyanın Geçici Depolanması” adı altında yeniden düzenlendi. - Gümrük Kanunu’na Dahilde İşleme Rejimi’ne ilişkin hükümler dahil edildi. - Türkiye’deki daha önce hiç uygulaması bulunmayan “Gümrük Kontrolü Altında İşleme Rejimi” Türk Gümrük Mevzuatı kapsamına alındı. - Hariçte İşleme Rejimi ile yurtdışında üretilmek veya tamir edilmek üzere gönderilen eşyanın işlevini gerçekleştirebilecek ikame ürünün ithaline olanak sağlandı. - Geçici İthalat Rejimi hükümlerine göre, daha önce kanunda tadat edilen eşya yerine hemen hemen tüm eşyanın bu rejimden yararlanarak yurda geçici ithaline olanak tanındı. - Kanunun getirdiği bir diğer yenilik de, bir kısım eşyanın nihai kullanım amacına yönelik tam veya kısmi muaf olarak ithaline imkan tanındı. - Antrepo Rejimine getirilen bir yenilik, gümrük kontrolleri aynı kalmak kaydıyla, antrepo işleticisi kamu kuruluşlarının yanı sıra özel kuruluşlara da genel veya özel antrepo işletme hakkı tanındı. - Fikri ve sınai hakların ihlalinin önüne geçilebilmesi için gümrük idarelerine yetki ve sorumluluk veren hükümler getirildi. - Gümrük cezaları enflasyon nedeniyle yaptırım gücünü kaybetmişti. Bu bakımdan maktu para cezası miktarlarının arttırılması öngörülerek bu sağlandı. - Gümrük Müsteşarlığı, “muteber dış ticaret” dönemine geçecek. Müsteşarlık tarafından belirlenecek kriterlere uyan “düzgün,çalışan” sanayicilere ithalatçı-ihracatçı belgesi verilecek. Bu kuruluşların işlemleri gümrüklerde hızlı bir biçimde sonuçlandırılacak. - Sonradan kontrol sistemi ile sanayici malını muayene ettirmeden yurda sokacak ve hızla üretime geçilecek. Gümrük idaresi ihtiyaç duyarsa gelip kontrolünü üretim süreci sırasında yapacak. Böylelikle güvene dayalı bir sistem kurulacak. İthalatçı Ve İhracatçıların Gümrüklerde Yaşadıkları Belli Başlı Sorunlar - Gümrüklerin birbirinden farklı olarak çalışmaları, farklı uygulama sürdürmeleri. - Gümrüklerde evrakların geçersiz olarak fazla beklemeleri, işlemlerin uzun süre zaman alması. |
- Mevzuatlarda sık sık değişikliklerin meydana gelmesi, bu değişikliklerin takip edilememesi. - Gümrüklerde çalışan memurların duyarsızlığı. - Aynı malın G.T.İ.P’sinin değişiklik göstermesi. - Saat 4’ten sonra veya Cumartesi Pazara çıkması gereken malların gümrük kontrolünde memurların çalışmaması veya açıktan mesai alarak çalışması. - İthalatta malın antrepoda uzun süre bekletilmesi ve çeşitli evrakların (Şirketin Sanayi Odası kaydı, Ticaret Odası kaydı. Şirketin kuruluşunu gösteren Ticari Sicil Gazetesi, Vekaletname, İmza Sirküleri, Teminat Mektubu ve diğer ithalat belgeleri İstenmesi, bu evrakların hazırlanmasından doğan zaman kaybı. - Makine ithalinde 15-20 gün, iplik ithalinde 4-7 gün mal antrepoda kalabiliyor. - Bazı gümrük kanunlarını elediler ama açmadılar. Denizli ATGS-Dış Ticaret A,Ş Ada Çorap-İç Giyim Senan SOYLAR İsmail PLATİN EGE SERBEST BÖLGE'DE GÜMRÜK SORUNLARI SEMİNERİ Ege Serbest Bölge, Gaziemir Feyza PAKER Dış Ekonomik İlişkiler Müdürlüğü Uzman Yardımcısı EGE SERBEST BÖLGE'DE GÜMRÜK SORUNLARI Ege Serbest Bölge'de Gümrük Sorunları konulu seminer, 26.01.2001 tarihinde Ege Serbest Bölge Kurucuları Derneği'nin organizasyonu ile ESBAK Yönetim Kurulu üyesi Sayın Mümtaz BADEMLİ tarafından Gaziemir Ege Serbest Bölge Teknoloji Merkezi'nde verilmiştir. Seminer ana başlıklar altında sunulmuş olup, konular sunuş sırasına göre aşağıda yer almaktadır. "SERBEST BÖLGELERİN STATÜSÜ" Gümrük Kanunu ve Gümrük Birliği Anlaşmasına aykırı olarak, Serbest Bölgelerde üretilen eşyanın statüsü, söz konusu malın Türkiye’ye veya Avrupa Birliği'ne satışına bağlı olarak farklı değerlendirilmektedir. Aynı eşya, Türkiye'ye satıldığı zaman 3.ülke tarifesinden, Avrupa'ya satıldığında ise ortak gümrük tarifesinden işlem yapılmaktadır. Örnek olarak, A) Serbest Bölge'de TİCARETİ yapılan 100 USD Dolarlık malın -80 USDlik bölümü üçüncü ülke menşeli ve -20 USD da depolama giderleri ile kar olarak düşünüldüğünde, eşyanın kendisi üçüncü ülke menşeli bile olsa, Türkiye'ye ithalinde depolama giderleri ve kar üzerinden gümrük vergisi ödenmemektedir. Bununla birlikte, |
B) Serbest Bölge'de ÜRETİLEN 100 USD Dolarlık malın -80 USDlik bölümü Türkiye menşeli girdi ve -20 USD Dolar da serbest bölgede üzerine konulan işçilik, imalat giderleri ve kar şeklinde düşünülürse, söz konusu 20 USD Dolar üzerinden Türkiye'ye ithalinde üçüncü ülke tarifesinden gümrük vergisi ödenmektedir. C) Aynı eşyanın, -20 USDlik bölümü AB menşeli girdi -30 USDlik bölümü Türk menşeli girdi -42 USDlik bölümü 3 ülke menşeli girdi -8 USDlik bölümü de Türk menşeli Serbest Bölge girdisi Avrupa Birliği menşeli girdiler 20 $ Gümrük % 0 Avrupa Birliği menşeli girdiler20 $ ,Gümrük % 0, Üçüncü ülke menşeli girdiler42 $, Gümrük % 4Türkiye menşeli girdiler 30 $ Gümrük % 0 Üçüncü ülke menşeli girdiler 42 $ Gümrük % 4 Türk menşeli Serbest Bölge girdileri 8 $ Elektrik,su, işçilik,devlete kira Gümrük : ... Türkiye menşeli girdiler30 $, Gümrük % 0 , Türk menşeli Serbest Bölge girdileri8$, Elektrik, su, işçilik, devlete kira, Gümrük : olduğunda, AB'ye satıldığında; 42 USDlik bölüm üzerinden %4lük gümrük vergisi (1,68 $) ödenmektedir.Türkiye'ye satılması halinde; 50 USDlik (42 USDlik bölümü 3 ülke menşeli girdi+8 USDlik bölümü de Türk menşeli Serbest Bölge girdisi) bölüm üzerinden % 14lük gümrük vergisi (7 $) ödenmektedir. Eğer, önce Avrupa Birliği ülkelerinden birine ihraç edilir, sonra Türkiye'ye geri gönderilirse başka bir gümrük vergisi ödenmeden Türkiye'ye ithal edilebilmektedir. Bir başka deyişle,bu durumda, Ege Serbest Bölge'deki firmalar 3.ülke menşeli girdileri Avrupa Birliği'nde serbest dolaşıma sokarak bu ülkelere gümrük ve navlun ödemekte ve sonra imalatta kullanmaktadır. Bu durumda, Türkiye'de ödenen vergi 8 $ üzerinden % 14 (= 1.12$) tutmakta ve böylelikle toplam gümrük maliyeti 7 $' dan 2.8 $'a inmektedir. Türkiye gelir kaybına uğramakta, Avrupa Birliği ülkeleri ise Türk İş adamlarından vergi tahsil etmektedir. 2000 yılında, bu şekilde, Ege Serbest Bölgesi'nden Avrupa Birliği ülkelerine ödenen vergi tutarının 12.000.000$ seviyesinde olduğu tahmin edilmektedir. ÇÖZÜM ÖNERİSİ: Yasal mevzuatın doğru uygulanması ile birlikte, 1) Üçüncü ülke menşeli girdilerin Ortak Gümrük Tarifesi üzerinden vergilerinin Türkiye'de tahsil edilmesi 2) Türk Serbest Bölgeleri'nin T.C. Gümrük Bölgesi içinde olduğunun kabul edilmesi |
"SERBEST BÖLGEYE EŞYA KONMASI ESASLARI" Gümrük Yönetmeliğine göre, gümrük rejimine tabi tutulmayacak eşyanın Serbest Bölge'ye getirilmesi bir beyana ve işleme tabi olmaması gerekirken Türkiye'den tedarik edilen en basit eşyanın Serbest Bölge'ye getirilerek kullanılması türlü güçlükle karşılaşmaktadır. (örn:sandalye, bilgisayar) Eğer eşya daha önce Türkiye'ye ithal edilmişse, -Eşyanın ilk ithalatındaki gümrük giriş beyannamesi veya -Eşyayı satın aldığınız firmanın yevmiye defteri -Envanter defteri istenmektedir. Kısacası, çok basit bir işlem karmaşık ve uzun bürokratik uygulamalara tabi tutulmaktadır. Bir çok Ege Serbest Bölge Kullanıcısı firma bu nedenle Türkiye'den eşya tedarik edeceği yerde yurtdışından getirtmeyi tercih etmektedir. ÇÖZÜM ÖNERİSİ : Türkiye'den yasal bir fatura ile tedarik edilmiş, KDVsi ödenmiş ve değeri 500 ABD Dolarından az olan eşyanın, bürokratik işlemlere tabi olmadan bölgeye getirilebilmesi gerekmektedir. Bununla birlikte, aynı eşyanın geri götürülmesi sözkonusu olduğunda ithalat rejimine tabi olması normal sayılmalıdır. "SERBEST BÖLGEYE LİMANDAN BÜYÜK HACİMLİ MAL NAKLİ" Bir ordino kapsamında sekiz konteyner malını limandan serbest bölgeye getirmek isteyen kullanıcı bir firma, serbest bölge girişinde limandan gelen konteynerleri getiren TIRların sırayla dizilerek giriş için işlem yaptırmasını beklemekte, bu da bölgenin girişinde sorun yaratmakta, zaman kaybına neden olmaktadır. İşlem çoğunlukla, gümrük müdürlerinin anlayışı sayesinde yürümektedir. ÇÖZÜM ÖNERİSİ : Anılan konu hakkında herhangi bir çözüm önerisi getirilmemiş, bununla birlikte yazılı bir çözümün gerekliliği önemle vurgulanmıştır. "İMALAT MAKİNALARININ TAMİRAT AMACI İLE TÜRKİYE'YE GÖNDERİLMESİ" Serbest Bölge'de yerleşik ve fiilen faaliyet göstermekte olan firmaların tamirat gerektiren makinelerinin gerektiğinde acilen Türkiye'ye gönderilerek geri getirilmesini düzenleyen ve denetleyen uygulaması kolay şeffaf bir sisteme ihtiyaç duyulmaktadır. ÇÖZÜM ÖNERİSİ : Anılan konu hakkında herhangi bir çözüm önerisi getirilmemiştir. "ÜRETİM ATIKLARI VE ATIL STOKLAR" Serbest Bölge'de imalat faaliyetleri sonucu ortaya çıkan, imalat talaşı, sac parcaları gibi yeniden değerlendirilmeye müsait atıklar ekonomiye kazandırılmamakta, hatta çevre kirliliğine yol açmaları söz konusu olmaktadır. Zaman içinde oluşan atıl stokların defter değerinin altında satılarak ekonomiye kazandırılması mümkün olmamaktadır. "ENVANTER DEFTERLERİ" Gümrük Yönetmeliği uyarınca tutulması gereken Envanter Defterleri'nin bilgisayar ortamında tutulmasına izin verilmesi talep edilmektedir |
"GÜMRÜK BEYANNAMELERİ" 2001 yılı ile birlikte gümrük beyannameleri bilgisayar ortamında doldurulabilmektedir. Söz konusu işlem için gereken bilgisayar programının 3-4.000 $ civarında tutması nedeniyle her kullanıcı bu avantajlı durumdan istifade edememektedir. Bu nedenle, Gümrük İdarelerinin ofislerinde bulunan bilgisayarlar kullanılmakta ve bu da oluşan kuyruklarda beklemeyi gerektirdiğinden uygulama hedefin dışına çıkmaktadır. Bununla birlikte, Ege Serbest Bölge Kullanıcıları bu konuda oldukça şanslı sayılmaktadır çünkü ESBAŞ tüm bölgeye Internet servisi sağlamaktadır. "FON TAHSİLATLARI" Fon tahsilatlarının Serbest Bölge'ye çok da yakın olmayan Vakıfbank şubesinden yapılmakta olması değinilen bir diğer sorundur. Özellikle zaman ve işgücü kaybına neden olan bu uygulamanın, bir bilgisayar ve personel görevlendirilerek sözkonusu ödemelerin hesaplar arası virman yaptırmak suretiyle değiştirilmesi talep edilmektedir. Sayın Mümtaz BADEMLİ'nin sunumu sırasında ve sonrasında kullanıcı firma temsilcilerinin katılımı sonucu tespit edilen diğer sorunlar ise şu şekildedir; 1) Gemilere hizmet veren (örn. catering) firmaların mal tesliminde yaşadığı sorunlar 2) Ölçü ve tartı aletlerinin Ege Serbest Bölgesinden ithal edilememesi sorunu 3) Serbest Bölge Ceplerinin tesis edilmesi 4) Serbest Bölgede mesaiye bıraktırma sorunları 5) Havaalanından aktarma ile gelen mallarda cebren tahakkuk ettirilen haksız yolluk ve taksi ücretleri sorunu 6) Serbest Bölgelere transit gelen gıda ürünlerinin sağlık sertifikaları konusu 7) 500 USD'nin altındaki işlerde kapsam sorunu 8) Kurye ve Posta ile gelen giden örnek malzemelerde karşılaşılan sorunlar GÜMRÜK BEYANNAMESİNE EK GEREKLİ DİĞER BELGELER racatta Belge veya İzin Veren Kurulu: 1- Gümrük Müsteşarlığı 2- Milli Savunma Bakanlığı 3- Sağlık Bakanlığı 4- Tarım ve Köy işleri Bakanlığı 5- Orman Bakanlığı 6- Çevre Bakanlığı 7- Türkiye Şeker Fabrikaları Genel Müdürlüğü 8- Valilikler 9- İhracatçı Birlikleri 10- Sanayi Odaları, Ticaret Odaları, Sanayi ve Ticaret Odaları 11- Bankalar İhracatta Alınması Gerekli Belge ve İzinler: · Dahilde İşleme İzin Belgesi · Hariçte işleme İzin Belgesi ® (1) · Standart Kontrol Belgesi · Ticari Kiralama · ATR Belgesi · EUR.1 Belgesi ® (2.12) · GSP Formu (Form A) ® (1.12) · Gümrük Beyannamesi · Bedelsiz İhracat ® (2.11) · Harp. Silah ve Mühimmat İhracatı ®(3) · Afyon ve Haşhaş kellesi ihracatı · Uyuşturucu Maddelerin İhracatı ® (5) · Uluslar arası Orijin ve Bitki Sağlık Sertifikası · Hayvansal Ürünlerle İlgili Sağlık Sertifikası · Gübre İhracatı · Tohum İhracatı · Tohum İhracatı · Su Ürünleri İhracatı · Yarış atları ihracatı ® (6) · Yem İhracatı · Zirai Mücadele İlaç ve Aletleri · Veteriner İlaçları İhracatı · Doğal Çiçek Soğanları ihracatı · Damızlık Büyük ve Küçük Baş Hayvan İhracatı · Av Hayvanları İhracatı ®(7) · Tehlikeli Atıkların İhracatı ® (8) · Şeker İhracatı ®(9) · Sınır Ticareti Belgesi ®(10) · Kayda Bağlı İhracatı · Konsinye İhracat · Kredili ihracat ®(11) · Takas (Bağlı Muamele) · Kotaya Tabi Ürünlerin İhracatı · Halı Ekspertiz Raporu · Hediyelik Eşya İhracatı · Lületaşı İhracatı ®(12) |
NTVMSNBC’DE YAYINLANAN KONUSMA Kotaların kalktığı, vergi oranlarının düştüğü, korumacılık modelinin terk edilmeye başlandığı çağımızda, serbest ticaret politikalarının en önemli göstergelerinden biri olarak, ülkelerin gümrük mevzuatlarındaki liberalleşmeyi ve gümrük uygulamalarındaki basitleştirilmiş işlemleri gösterebiliriz. Dünya ticaretindeki liberalleşme eksenindeki değişim, gümrük uygulamalarının ülkeler nezdinde artık sadece vergisel boyutta algılanmaması gerekliliğini gündeme getirmiştir. Gümrükler, gelişmiş dünya ülkelerinde, uluslar arası ticareti düzenleyen bütün ekonomik ve ticari faaliyetler çerçevesinde değerlendirilen ve ticareti engelleyici olmaktan çok, kolaylaştırıcı bir işleve sahiptir. Pek çok ülkede, gümrüklerin varlığı hissedilmeden dış ticaret yapılmakta ama ilgili ülkeler de gerekli yasal takipleri mükellefin işini zorlaştırmadan yapabilmektedirler. Gümrükler, gelişen dünya ticaretinde, birer engelleyici unsur olmaktan çıkmıştır ve Türkiye’de de çıkmak zorundadır. TÜRKİYE’DEKİ DURUM Türkiye’de ise halen gümrüklerdeki bürokratik zorluklarla ve ticareti engelleyici hususlarla karşılaşıyor olmamız, dünya ticaretinden daha fazla pay almak yolunda çaba harcayan Türkiye için bir utançtır diye düşünüyoruz. Avrupa Birliği’ne girme yolunda olan Türkiye’nin, özellikle 1.1.1996 tarihli Gümrük Birliği sözleşmesinden bugüne kadar gümrüklerle ilgili yapmış olduğu düzenlemeler elbette ki yadsınamaz. Bugün gümrük işlemlerinin yüzde 98’i elektronik ortamda gerçekleştirilmekte ve yüzde 80’e yakını da gümrük müşavirlerinin bürolarından elektronik veri transferiyle yapılmaktadır. Bu tür gelişmeler sevindirici olmakla birlikte, maalesef istenen ve özlenen seviyede değildir. Gümrük işlemlerinde yaşanan zorluklara verilebilecek en güzel örnek, gümrüklerin mükelleflerden istediği belgelerin sayısıdır. Değişik sektörler ve ürün grupları için toplamda 30’a yakın belge istendiğini düşünecek olursak, ortaya çıkan bürokrasiyi daha iyi hayal edebiliriz. Her bir belgenin de değişik bir idareden alındığını ve her belge için de ayrıca bir dizi bürokratik sürecin karşımıza çıktığını hatırlatmak isteriz. |
İMAJI İYİLEŞTİRMEK İÇİN BÜROKRASİ Gümrüklerde ticareti kolaylaştırıcı yeniden yapılanma süreci için, gümrüklerin imajının düzeltilmesi yönünde adımlar atılması da zorunluluk arz etmektedir. Bürokrasinin azaltılması yönündeki çabaların, gümrüklerimiz üzerine çöreklenen kötü imajın değiştirilmesi açısından da faydalı olacağını düşünüyoruz. Türkiye’de bugüne kadar devlet dairelerine ilişkin oluşan genel imajın sebeplerinin arasında bürokrasinin hantallığının da olduğunu unutmamak gerekir. Bürokrasinin azaltılması yönündeki çabaların, kimi zaman gündeme geldiği iddia edilen keyfi uygulamaları da ortadan kaldırmada önemli olduğunu inkar edemeyiz. ORTAK VERİTABANI OLUŞTURULMALI Gümrüklerimizdeki iş yükünün azaltılması ve bürokrasinin ortadan kaldırılması için, özellikle son günlerde Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM)’nin ortaya attığı bir dizi öneriyi yerinde ve anlamlı bulduğumuzu belirtmek isteriz. Türkiye İhracatçılar Meclisi’nin açıkladığı gibi, gümrükler, vergi daireleri ve bankalar arasında ortak bir veri tabanı oluşturulması ve bilgi alışverişinin online olarak sağlanması oldukça önemli bir adım olacaktır. Oluşturulacak bu türden bir veritabanı ile mükellefin omzundan ciddi bir iş yükü kalkacak ve özellikle ihracatçıların KDV iadesi için gerekli işlemleri daha hızlı gerçekleştirmeleri sağlanmış olacaktır. TİM’in altını çizdiği bu ortak veritabanı projesinin, ihracatçı birlikleri, Dış Ticaret Müsteşarlığı gibi diğer kamu kurum ve kuruluşları ile de entegrasyon içinde olması gerektiğini düşünüyoruz. Bu entegrasyonun, teşvik uygulamalarında, Dahilde İşleme İzin Belgesi taahhütlerinin kapanmasında da önemli faydaları ve kolaylaştırıcı etkisi olacaktır. MEVZUATTAKİ DÜZENLEMELER SÜRMELİ Türkiye’nin 1.1.1996 tarihinde Gümrük Birliği’ne girmesi süreciyle birlikte gümrük mevzuatında da köklü ve yerinde bir değişim olmuştur. Mevzuat yönünden yapılan bu önemli değişim hamlesinin devam ettirilmesi gerektiğine inanıyoruz. Özellikle 30’lu yıllardan kalma ve gümrüklerimizin üzerine bir kabus gibi çöken 1918 sayılı Kaçakçılık Kanunu’nun yeniden gözden geçirilmesi kaçınılmazdır. Türkiye’nin gelişen ve liberalleşen dünya ticareti ortamında kendisine yakıştıramayacağı nitelikteki bu kanunun revizyonu şarttır. GÜMRÜK MÜŞAVİRLİĞİ YENİLENMELİ Gümrükleme işlemleri ve gümrüklerimiz konusu gündeme geldiğinde, gümrük müşavirlik mesleğinin sorunlarına da değinmeden geçmek büyük bir eksiklik olur kanısındayız. Gümrük müşavirlik mesleğinin sorunlarının ciddi biçimde ele alınması ve sektörün yeniden yapılanması kaçınılmazdır. Sektörün bilgi ve imaj eksikliğinin giderilmesi, mesleğin onuru ve geleceği açısından önemlidir diye düşünüyoruz. Gümrük müşavirlerinin arzu ettiği odalaşma faaliyetlerinin hızlanması şarttır. Türkiye’nin dış ticaretinin gelişmesi açısından gümrüklerimizin modernizasyonu konusunda ciddi kafa yorulması ve konuyla ilgili bütün kesimlerin bir araya gelerek ortak bir platformda sorunların masaya yatırılması gerekliliğinin altını bir kere daha çiziyoruz ve gümrük yazarı Sayın İhap Subaşı’nın o veciz sözünü bir kere daha hatırlatmak istiyoruz: “Gümrükler, bir ülkenin namus kapılarıdır.” |
GÜMRÜK KOMÜSYONCULARININ ULUSLARARASI ÖRGÜTLENMESi VE RÜŞVET HAKKINDA GÖRÜŞLERİ * Gümrük Müfettiş Yardımcısı IFCBA Sekreteri Carol West’in “Gümrüklerdeki Dürüstlük Sorunları: Arusha Deklerasyonunun Eyleme Dönüşmesi” isimli tebliğinden çevirilmiştir. Genellikle IFCBA olarak bahsedilen Uluslararası Gümrük Komisyoncuları Dernekleri Federasyonu mesleği altı ülkede, (Avustralya, Kanada, Japonya, Kore, Yeni Zelanda ve Amerika’da) temsil eden derneklerin, Hawai’de Pasifik Havzası Gümrük Komisyoncuları Konferansı’nda buluştukları 1989’da ortaya çıktı. Toplantıda bu dernekler, sektörün gelecekteki sorunlar hakkında strateji oluşturabileceği uluslararası profesyonel bir ‚alışma Ağı kurmaya karar verdiler. Organizasyon, Kasım 1990’da Singapur’da düzenlenen ilk resmi konferans ile resmen kuruldu. Bu tarihten sonra Arjantin, Filipinler, Bulgaristan, Şili, Fiji, Honduras, Macaristan, Hindistan, Endonezya, ıtalya, Litvanya, Estonya, Malezya, Meksika, Portekiz, ıspanya, Birleşik Arap Emirlikleri, Moğolistan, Jamaika ve Uruguay IFCBA’ya katıldı.* Şu anda 26 ülke federasyona üyedir. Ücretle çalışan görevlisi bulunmamakta ve örgüt, tamamiyle üye kuruluşlarının üyelik hizmetleri karşılığındaki gönüllü desteğine dayanmaktadır. Halen IFCBA’nın Sekreterya hizmetini Kanada Gümrük Komisyoncuları Derneği yürütmektedir. 1989’daki mütevazi kuruluşundan sonra IFCBA, gümrük yönetimleri ve ulusal, bölgesel ve uluslararası seviyedeki diğer düzenleyici otoritelerce tanınan bir birlik haline geldi. IFCBA’nın amaçları, genel olarak belirtilecek olursa, 3 tanedir: 1. Ulasal gümrük komisyoncuları dernekleri arasında uluslararası seviyede işbirliğini teşvik ve kolaylaştırma; 2. Ulusal gümrük komisyoncuları derneklerini etkileyen sorunlar hakkında bilgi ve fikir alışverişine yardımcı olma; 3. IFCBA’nın amaçları ile aynı veya benzer amaçları olan birlik, topluluk ve örgütlerle ortak çalışmalar yapmak; Latin ve Güney Amerika’da, Asya, Kuzey Amerika ve Orta Doğu’da olduğu gibi Avrupa’nın gelişmiş ve gelişmekte olan ekonomilerinde de uluslararası ticaret uygulamasında gümrük komisyonculuğunun geleceğine ilgi gösterilmektedir. Uluslararası ticaret koşullarındaki değişmeler ve iletişim teknolojilerindeki ilerlemeler gümrük komisyoncularını gümrükler ve ticaret uygulamalarının sorunları konusunda uluslararasında destek ve yönlendirmeye olan ihtiyaç hakkında ikna etmektedir. Geçen yıllar içerisinde IFCBA’nın karşı karşıya kaldığı, aynı zamanda birliğin büyük gücünün kaynakları da olan, başlıca sorunlar aşağıda belirtilen alanlarda ortaya çıkmaktadır. |
1. Sürekli Artan Üyelik Birlik üyeliği Avrupa’nın ileri ve gelişmekte olan ekonomilerindeki gümrük komisyoncularının özel ilgisiyle karşı karşıyadır. Federasyon, ASAPRA, CONFIAD ve Asya Gümrük Komisyoncuları Dernekleri Federasyonu gibi bölgesel gümrük komisyoncuları organizasyonları ile devam eden çalışma ilişkileri kurmuştur. 2. Teknoloji Yatırımları IFCBA ulaşılabilir, bilgilendirici, sık ziyaret edilen bir internet sitesine sahiptir. Üyelerin üçte ikisinden fazlasıyla e-mail ile iletişim kurulabilmektedir. Bu üyeler, dünya çapında otomosyona ve elektronik ticarete milyonlarca dolar yatırmış durumdadırlar. 3. ıletişime Bağlılık Gümrük komisyonculuğu bilgi tabanlı, iletişime dayanan bir sektördür. Bu, üyelerin IFCBA’nın geniş kapsamlı olarak ticaret ve gümrüklerin sorunları konusunda bilgi ve yardım sağlama çabalarının takdir edilmesinin de sebebidir. IFCBA şunları hedeflemektedir: 1. Gelişmekte olan ekonomilerin bilgi ihtiyacını karşılamak. 2. Gelişmiş ekonomilerdeki gümrük komisyoncularının bilgi ihtiyacını karşılamak. 3. Gümrük komisyoncularına dünya çapında ortaklıklar kurabilmeleri için imkan sağlamak. (Bu ortaklıklar diğer ülkelerdeki komisyoncularla kurulabileceği gibi diğer lojistik ortaklarla gümrük komisyonculuğunun geleneksel tanımlarının ötesine de geçebilir). Burada gümrük komisyonculuğu mesleği hakkında önemli bir noktayı vurgulamak gerekir. Gümrük komisyoncularının rolü, dış ticaret adamlarına yasal işlemleri tamamlamalarında kolaylık sağlayıcı hizmetler vermektedir. Bazı ülkelerde bu rol gerçekte maliyetin kamudan özel sektöre transferini temsil eder. Özel sektör dış ticaret adamlarına bu tür bir yardım sağlayarak böyle bir uyuşmayı (compliance) teşvik eden bir zeminin oluşmasına yardım eder. Uyuşma (compliance) ve dürüstlük ile ilgili sorunlar, gümrük komisyoncuları v e “freight forwarders” gibi özel sektörün işini kolaylaştırıcı unsurların yokluğu oranında mevcuttur. Gümrüklerin ‚çehresi Değişirken Şurası açıktır ki Gümrük idarelerinin işleri yapış tarzının malların uluslararası sınırlar arasında akışı üzerinde önemli etkisi vardır. Bir devlet kurumu olarak Gümrük idarelerinin esas fonksiyonu hükümet politikalarının icrasıdır. Bu sebeple Gümrüklerin sorumlulukları her ülkede aynı olmasına rağmen bu sorumlulukların başarıyla yerine getirilmesine verilen önemde tutarlılık olduğunu düşünmek yanlış olur. Devletlerin kendi gümrük idarelerinden beklentilerinde farklılaşmalar ortaya çıkmakta, aynı zamanda gümrük idarelerinin çalıştığı zemin de sürekli bir değişime maruz kalmaktadır. Gümrük idarelerinin esasen gelir toplayıcılık vasfı ve gümrük vergilerinin milli bütçe içindeki oransal önemi iki veya çok taraflı anlaşmalarla önemli ölçüde giderilmiştir. Ticarete konu eşyanın miktarı önemli ölçüde artmış durumdadır. Gümrüklerin hareket alanı fikri mülkiyet hakları, zehirli atıklar ve nesli tehlikede olan bitki ve hayvan türlerine kadar değişen alanlarda genişlemiştir. Devletlerin daha doğru uluslararası ticaret istatistiklerine olan ihtiyacı gümrük idarelerini ve gümrük komisyoncularını bilgisayar yardımıyla daha yoğun bir veri işleme sürecine sokmuştur. Böylece gümrüklerin görevleri daha da artmış ve komplike hale gelmiştir. Daha az imkana, insan kaynaklarına ve finansal güce sahip olan devletlerin varlığı bu durumu daha da ağırlaştırmaktadır. ‚oğu ülkede gümrükler yasa dışı mallar konusunda veya ticaret politikası önlemlerinin uygulanmasında bir ön hat olarak kullanılır. Gümrüklerin icra ettikleri görevlere hükümetlerin verdiği önem, gümrüklerin kendi görevlerine atfettikleri kıymet açısından hayati öneme sahiptir. Gümrüklerin tabiatında müdahalecilik vardır ve bu yüzden ihtilaflı meselelerde özel sektörle (ithalatçı, ihracatçı ve diğer ajanslar, gemiciler ve nakliye şirketleri vs.) sık sık karşı karşıya gelmeleri sürpriz değildir. Gümrükler, kamu güvenliği, interdiction, gelirlerin ve istatistiki bilgilerin toplanması bakımlarından devletin önceliklerine uyacak ve bu arada da yasal, meşru ticarete müdahaleyi en aza indiren kırılgan bir dengeyi koruyacak bir işlev görmelidir. Birbiriyle çatışan bu unsurların üstesinden gelmek ve gümrük müdahaleleri açısından daha verimli hedeflere dikkatleri yoğunlaştırmak amacıyla risk yönetimi teknikleri kullanılmalıdır. |
Arusha Deklerasyonu Arusha Deklerasyonu gümrüklerdeki yozlaşmanın büyüyen bir problem olduğunu ve bunun yıkıcı olduğunu doğrulamaktadır. Deklerasyonda, hedeflerine ulaşmak için teşvik ve yaptırımlar içeren 12 önlemin uygulanmasını sağlayacak ulusal bir gümrük dürüstlük programının hazırlanmasını önermektedir. Uluslararası ticaretteki yozlaşma elbette gümrük idareleri ile sınırlı değil. Özel muamele karşılığında gümrük yetkililerine yasa dışı menfaat teklif eden ticaret erbabına karşı da etkin önlemler alınmalıdır. Gümrük idareleri, gümrük komisyoncuları ve iş alemindeki ilgili diğer sektörlerle açık ve şeffaf bir ilişkinin gelişmesini kolaylaştırmalıdır. Gümrük idareleri kendi ülkelerinin ekonomik gelişimi ve uluslararası ticaretini tehlikeye atan yozlaşmanın dışında oldukları veya olacakları konusunda garanti veremezler. Gümrüklerin dürüstlük konusundaki zaafı özel sektörün komşuları, ticaret ortakları ve uluslararası ticaret blokları ile iş yapma yeteneğini riske sokmaktadır. Ticaret erbabı belki ilk başta gümrük alanında bürokratik kontrolun yokluğunun kendilerine fayda sağlayacağını düşünerek böyle bir durumu imrendirici bulabilirler. Ancak bununla beraber yaşanacak bir tecrübe çoğu ithalatçı, ihracatçı veya gemi işletenini tersinin doğru olduğuna ikna edecektir. Gümrükler hiç kimsenin, özellikle yasal, meşru tüccarların, yasadışı uygulamalarının devamını sağlama amacına hizmet etmemelidir. Gümrükler, mükelleflerden vergileri politik etkilerden etkilenmeksizin nasıl toplayabilirler? Bu sorunun cevabını, gelişmiş, azgelişmiş ve gelişmekte olan ekonomiler arasında farklılıkta aramak gerekir. Arusha Deklerasyonu, imkanları geniş, oturmuş gümrük otoritelerinin uygulamaları ile mali imkanları kısıtlı, oturmamış veya dürüstlük problemleri yaşayanların uygulamaları arasında bir köprü kurmaya çalışmaktadır. Gerçekte “sahipler” ve “sahip olmayanlar” diye tanımlanabilecek olanların arasındaki fark büyüktür. Bununla birlikte uluslararası ekonomi globolleştikçe tüm gümrük idarelerini bir denge seviyesine getirecek baskılar gelecekte artacaktır. Bu baskı gelişmiş uluslararası ticaretten büyük kazanımlar sağlayacak olan özel sektörden bitmek bilmez bir şekilde gelecektir. Diğerlerinden uluslararası iş yamayı öğrenemeyen ülkelerin uluslararası ticaret devletince bypass edilmeleri kaçınılmaz gibi görünüyor. Bunun ise bu ülkelerin halihazırdaki sorunlarını daha da kötüleştireceği açıktır. Gümrüklerin dürüstlüğü konusu gelişmiş ülkeler için artık ciddi bir sorun olmamasına karşın gümrük hizmetlerinde dürüstlük eksikliği sorunu endişelendirmeye devam etmektedir. Bazı durumlarda devletler kendi gümrük idareleri arasında dürüstlüğü sağlamak için yükleme öncesi araştırma (pre-shipment inspection, PSI) yöntemini kullanmaya karar verdiler. Ancak uzun dönemde PSI’nin kullanılması pahalı, büyük ihtimalle verimsiz olacak ve bunun yanında gümrük idarelerini demoralize edecek ve istikrarsızlığa itebilecektir. Gümrük reform programları nihai tahlilde PSI uygulamalarına güvenmekten daha verimli ve etkindir. Bunların ötesinde gümrük idarelerinin ithalat ve ihracat prosedürünü ileri derecede kolaylaştırması ancak mükelleflerin gümrüklerle karşılıklı güvene dayanan ilişkiler yapısı içinde işbirliği yapmaya istekli olması halinde mümkün olabilir. Dürüstlük sorunlarını çözmeyi hedefleyen gümrük kontrolleri, hileli işlem yapanlar kadar yasalara uyanları da etkilemektedir ve bu tür pahalı ve zaman israfına yol açan kontrollere olan ihtiyacı ortadan kaldırmak herkesten fazla yasalara uyan oyuncuların menfaatinedir. Ayrıca, uzun zamana dayanan ve gümrüklerin, yasal ya da değil, herhangi bir yolla aşılması gereken bir engel olduğu anlayışı mevcuttur. Başlangıçta gümrük kontrolleri insanların dürüst olmadığı düşüncesine göre tasarlanmıştır. Bu düşünce kaçınılmaz olarak kontrollerin ticari kolaylıkları teşvik etmeyen, müdahaleci bir şekilde uygulanmasına yol açmıştır. Bu zorlukları aşmak için gümrüklerin ve mükelleflerin her ikisinin de daha fazla işbirliği yapmaları ve güven tesis etmeleri gerektiği açıktır. Gümrükler kargoların geniş kapsamlı fiziksel araştırmasından uzaklaşmak zorunda kalmışlardır. Risk yönetimi tekniklerinin kullanılması ile işlemlerdeki bu değişiklik, gümrükleri, ABD’da olduğu gibi, eleştirilerin fazlaca etkileyebileceği bir durumda bırakabilir. Gümrük idareleri ile ticaretteki çeşitli oyuncular arasında bir Anlayış Memorandumu (MOU) yaratılması, gümrükler ve bu oyuncular arasında illegal işlem yapanlara karşı mücadele etmede güç birliğine gidilmesini sağlayabilecektir. Gümrükler açısından böyle bir programın avantajı, oyuncuların daha fazla basitlik ve ticari kolaylıktan faydalanmalarına karşın gümrüğe değerli istihbarat uygulaması sağlamasıdır. Ancak özel sektör açısından MOU çözdüğünden daha fazla sorun yaratabilir. Mesela mükellefler veya ajanslar böyle bir anlaşmayı imzaladıklarında ne gibi yasal sorumluluklar yüklenecekler? Yükümlülükleri nelerdir? ınterdiction için nihai sorumlu kim olacaktır? Gümrük otoritelerinin yürüttüğü böyle bir anlaşma çerçevesinde işbirliği yapmayı seçmeyen özel söktür üyelerinin durumu ne olacaktır? Ortak çalışma etkin biçimde zorunlu tutulacak mı? Ve başka bir çıkış yolu bulunamaz mı? |
IFCBA Nasıl Yardım Edebilir? Uluslararası ticaret sürecindeki dürüstlüğü güçlendirmede ve yozlaşmayla mücadelede ortaya çıkan sorunları dile getirmede özel sektör ne yapabilir? Aşağıda açıklanacak teklifler özel sektördeki birincil -ve yasal- ilişkinin gümrük komisyoncusu ve müşterisi arasındaki olduğunu ve gümrük komisyoncusu ve devlet (gümrük idaresi) arasındaki ilişkinin ise ikinci derecede olduğunu kabul eder. 1. Ticaret Sürecini Kolaylaştırmak Geçmişte gümrük komisyoncuları, freight forwarders ve gemicilik acentalarının rolü, çözümün bir parçası olmaktan ziyade ticareti kolaylaştırma sorunun bir parçası olarak görülürdü. Tabiatıyla gümrük komisyoncuları gümrüklerin malları serbest bırakması için gerek duyulan bilgiler konusunda müşterilerine güveniyorlardı. Ancak yetersiz bilgi hiç kimsenin işine yaramıyordu. Bununla beraber komisyoncular yine de müşterilerin eşyalarının serbest bırakılmasını hızlandırarak ticareti kolaylaştırmakta hayati bir rol oynayabilirler. 2. Anlamlı Performans Kriterleri Ortaya Koymak Kamu ve özel sektörde yüksek standartların varlığının devamını sağlamak için ajanslar ve ithalatçılar katı performans ölçülerine uymak zorunda kalabileceklerdir. Bu garantileri karşılamaktaki başarısızlık yaptırım veya ceza uygulanması ile sonuçlanmalıdır. Fakat karşılıklı olarak üzerinde uyuşulan performans kriterlerini hem kamunun hem de özel sektörün birlikte yerine getirmeleri önemlidir. Eğer gümrük idaresi bunu yapmazsa özel sektörün bu standartları sağlamasını özendirecek pek az şey olduğunu unutmamak gerekir. 3. Paylaşılan Compliance ve Cezalarla ılgili Mesajları Güçlendirmek Pek çok ülkede gümrük işlemlerinin kapsamı genişledikçe gelir toplamaktansa compliance ve uygulama sorunlarına önem verilmeye başlanmıştır. Hemen her gümrüğün yaşadığı, insan ve finansman kaynaklarına ilişkin sorunlar göz önüne alınınca ithalatçı ve ihracatçıların gümrük denetimlerine daha iyi hazırlanmaları gerekeceği anlaşılmaktadır. Gümrük komisyoncuları müşterileri adına hesaplarını hazırlayabilir veya müşterilerinin denetim için hazırlanmasına yardım ederek pürürsüz bir denetim sürecinin oluşmasını kolaylaştırabilirler. |
4. Elektronik Ticareti Desteklemek ve Artırmak Özel sektörün standartlarını yükseltmesi kamunun da aynı yolda ilerlemesini fazlasıyla kolaylaştıracaktır. Talebin yüksek olduğu uluslararası ticaretin karmaşık dünyasında gelişmekte olan ülkelerin gümrük idarelerinin hizmetlerini geliştirmelerini teşvik etmek gereklidir. Gelişme yolunda birlikte çalışmak suretiyle özel sektör bu teşviği yapabilir. Gümrük komisyoncuları elbette gümrüklerin işini onların yerine yapamaz fakat komisyoncuların gümrük idarelerinin daha verimli ve etkin olmasını sağlayacak pek çok hizmeti yerine getirmeleri mümkündür. Bunun en bariz örneklerinden biri, gümrüklerin bilgi depolama ve mükelleflerin hesap kayıtlarına girme ihtiyacının karşılanmasında gümrük komisyoncularının mevcut bilgi teknolojisinin kullanımıdır. Bu aynı zamanda gümrük komisyoncularının müşterileri hakkındaki rutin olarak sakladıkları diğer elektronik verileri de gümrüğün kullanabilmesi ve gümrüğün bilgisayar kaynaklarının yükünün azalması anlamına da gelir. EVD’nin “Elektronik Veri Değişimi” (ing. EDI) kullanılmasıyla ki Arusha Deklerasyonunun bir diğer önerisidir, gümrüklerle bilgi değişimi hem kamu hem de özel sektörün muzdarip olduğu kırtasiyecilik yükünü azaltacağı gibi gümrükteki verilerin emniyetli bir şekilde korunmasının da bir yolu olabilir. 5. Gelişen Ekonomilerdeki Özel Sektör Ortaklıklarıyla Tecrübe Paylaşımı Gümrük rejimlerindeki dürüstlük sorununu incelerken, temel olarak iki tür oyuncu olduğu açıklıkla görülmektedir. ılki varlıklı, gelişmiş, batılı veya batılılaşmış uzun süren demokratik hükümet tecrübesine ve büyük ölçüde dürüstlükle ilgili sorunu olmayan gümrük idarelerine sahip ülkelerdir. ıkincisi ise bunun tamamen tersi olan ve daha fazla bir şey söylenmesi gerekmeyen, ekonomik ve politik istikrarsızlık mirasına sahip gelişmekte olan ülkelerdir. Gelişmekte olan ekonomilerde özel sektörün yapmaya çalıştığı şey, sofistike ekonomilerden öğrenmek ve kendi ekonomilerinin de bu şekilde işlemesini sağlamaktır. IFCBA’nın gelişmekte olan ülkelerden üyeleri Gümrüklerdeki dürüstlük sorunu konusunda ilginç düşünce ve deneyimleriyle katkıda bulunmaktadır. Örneğin Doğu Avrupa ülkelerindeki yeni ortaya çıkan ekonomiler kendi gümrük rejimlerini Avrupa Birliği’ndeki muadillerine uygun olarak düzenlemeye çalışıyorlar, fakat yerel yetkililer bu plana karşı direniyorlar. Genel olarak uygulanan uzun sınır araştırmaları, belirli periyotlar yerine vergi ve diğer mali yükümlülüklerin peşin ödenmesinin istenmesi ve iç kısımlara gitmekte olan mallar için masraflı memur tefriki uygulaması Arusha Deklerasyonu’nda yapılan tekliflerle tamamen çelişmekte ve pahalı ticaret engellerini temsil etmektedir. Özel sektör bunları engel olarak görüyor ve devlete değiştirmesi için baskı yapıyor: Ancak çoğunlukla kamu ve özel sektör arasındaki yaygın güvensizlik sorunuyla karşı karşıya kalmaktadırlar. Gümrük komisyoncuları durumu düzeltecek önemli vasıtalardan biridir. Komisyoncular müşterilerle çalışan ve onların işlerini düzenleyen, gümrüklerin güvenebileceği kişiler olmalıdırlar. |
Gümrük komisyoncuları gelişmiş ekonomilerdeki uygulamaları gelişmekte olan ekonomilerde de gerçekleştirerek gümrük idarelerine yardım edebilir ve uluslararası ticaret akışının kolaylaşmasına yardımcı olabilirler. Komisyoncular uluslararası doğruluğu artırmak için zemini olabildiğince genişletmeye ve ileri ülkelerdeki meslektaşlarından daha fazla faydalanmaya istekli olmalıdırlar. Geçmişte ve şimdiki anda kurallara uymayanları teşvik edecek hiçbir unsur kalmamasını sağlamak üzere oyunu kurallarına göre oynayanlar baskı yapmalıdır. Başka bir deyişle gümrük idareleri ile işbirliği yapmakta yetersizliğin bazı sonuçları olmalıdır. Komisyoncular gibi özel sektörde ticareti kolaylaştıranlar için uluslararası kalite standartları ki muhtemelen ISO standartları temelinde geliştirilebilir, bu konuda bir değişiklik yapmak faydalı olacaktır. Gümrüklerde dürüstlüğün pek çok ülkede yerel bir sorun olduğunu kabul etmek kolaydır. Özel sektör, gelişen ekonomiler yeni gümrük düzenleri yarattıkça takip edilecek bir örnek ve öncülük ortaya koyabilirler. IFCBA gibi organizasyonlar, WCO’nun gelişmekte olan gümrük idarelerine sağladığı yardımlar gibi, gelişen ekonomilere bilgi ve tecrübelerini aktararak bu temel süreçte yardımcı olabilirler. ‚alışmalar paralel yürütülebilir ve hedefler uyumlulaştırılabilir. Gümrük komisyonculuğu mesleği, gümrük idarelerinde dürüstlük sorunları olan ekonomilerde değişim için pozitif bir güç olarak işlev görebilir. Bunu gerçekleştirebilmek için, gümrükler ve diğer oyuncuların karşılıklı güven ve daha fazla işbirliği teşvik etmeleri gerektiğini akılda tutmalarına ihtiyaç vardır. Başarılardan ilerisi için faydalanmak ve kaynakları ve tecrübeleri paylaşmakta cömert olmak zorunluluğu ortadadır. Bu anlamda IFCBA herkesi yararlanabileceği bir örgüttür ve birlikte çalışmak suretiyle bir değişiklik yapmaya değer. Gıda Sanayii'nin İhracat Sorunları (24 Mayıs, İzmir Toplantıları Konuşma Metni) Sayın Bakanım, Sayın Müsteşarım ve değerli misafirlerimiz. Türkiye ekonomisinin önemli yapı taşlarından birini teşkil eden gıda sektörü, üretim istihdam ve ihracatı ile ülke ekonomisinin en canlı ve intibakı en kuvvetli sektörü konumundadır. Gıda sektöründe çok önemli bir yeri olan şekerli mamul üreticileri, 1990 yılından sonra büyüme yönünde önemli adımlar atmış ve uluslar arası piyasalarda kendinden söz ettirmeyi başarmıştır. Afrika'nın en ücra köşesinden Amerika'ya kadar ulaşan ve bu piyasalarda ciddi talep gören şekerli mamullerimiz bunu kanıtlamaktadır. 1998 yılında Rusya krizi ile önemli yara alan şekerli mamul sanayicileri, sonraları belirli bir toparlanma ile hedeflerini revize ederken, ülkemizde yaşanan 2000 / Kasım ve 2001 / Şubat krizi ile ciddi şekilde etkilenmiştir. Buna rağmen Sn. Devlet Bakanımızın önderliğinde Dış Ticaret Müsteşarlığının yoğun destekleriyle uluslararası piyasalarda grafiğini yükseltmektedir. Gerçekten de burada Dış Ticaret Müsteşarlığının desteklerini vurgulamak gerekir. Gerek Türk ihracatçı ve işadamlarına yönelik dış seyahatlerde ve gerek yurt dışında düzenlenen fuarlarda katılımcılara gösterilen yakın ilgi ve sorunları gidermedeki anlayış farklılığını belirtmemek haksızlık olur kanaatindeyiz. Halen sıcağı sıcağına içiçe yaşadığımız krizi yaşarken ve onunla mücadele yollarını ararken, diğer taraftan da ihracatımızı çeşitlendirmenin ve arttırmanın mücadelesini de yaptığımız herkes tarafından görülmektedir. Ancak istiyoruz ki bu mücadelemizde ihracatın içinde bulunduğu kamu kurum ve kuruluşlarımız da bizlere yardımcı olsun. Hatta yardımcı olmasın, normal uygulamalarını devam ettirsin. Ama maalesef Sayın Bakanım, Sayın Müsteşarım biz sanayiciler ürünlerimizi ihraç etme konusunda yukarıda arz ettiğim mücadelemizi yaparken, bir taraftan da Türk bürokrasisi biz üretici-ihracatçılarla mücadele ediyor. Evet, evet yanlış duymadınız, onlar bizimle mücadele ediyor ihracat yapamayalım diye. -Tarım İl Müdürlüklerinde yapılan uygulamalar sektörü bunaltmıştır. İhracatta gıda güvenlik sertifikası alımından tutun, üretim izni alımına kadar uygulanan prosedürler ve bürokrasi, sektörü iş yapamaz duruma getirmiştir. |
-İhracatta alınan gıda güvenlik sertifikaları, ithalatta alınan kontrol belgesi, sağlık sertifikasının kabulü, üretimde gıda sicili ve üretimi izin belgesi taleplerinde, Tarım Bakanlığı ve İl Müdürlüklerince önemsiz eksiklikler titizlikle bulunarak, firmalara her türlü bürokratik zorluklar yaşatılmakta, üretim ve ihracatı engelleyici bir tavır sergilenmektedir. -D.İ.İ.B. kullanımı büyük ölçüde fonksiyonunu kaybetmiştir. D.İ.İ.B. ile ihracatçıya tanınan haklar asgariye indirilmiş ve Rejim, bir teşvik aracı olma yerine kısıtlama ve cezalandırma yöntemi haline dönüşmüştür. Örneğin belge müracaatı ile belge tarihi arasındaki ihracatlar, belge süresinin bitiminden sonra üç ay içinde yapılan ihracatlar, gümrük beyannamesi üzerinde D.İ.İ.B. tarih ya da numarası olmadan gerçekleştirilen ihracatlar taahhüde saydırılmamaktadır. |
| Türkiye`de Saat: 04:52 . |
Powered by: vBulletin Version 3.8.1
Copyright ©2000 - 2025, Jelsoft Enterprises Ltd.
SEO by vBSEO 3.3.2