|
Tarife Dışı Kısıtlamalar TARİFE DIŞI KISITLAMALAR MİKTAR KISITLAMALARI: KOTALAR Tanım ve Kapsam KOTA: Uluslararası ticarette ithaline izin verilecek mal miktarının hükümet tarafından miktar veya değer olarak sınırlandırılmasıdır. Tarifeler, serbest uluslararası ticarete getirilen önemli bir kısıtlamadır. Tarifeler dışında miktar kısıtlamaları diğer bir deyişle kotalar, tarife dışı kısıtlamalar içinde en önemli olanıdır. Kota, gümrük tarifesinden farklı olarak, ithalat miktar veya değeri üzerine mutlak bir sınırlama getirir. Aslında Bhagwati'nin de belirttiği gibi kota bir çeşit tarifedir. Aralarındaki tek fark, kotanın maliyetleri dikkate almaksızın otomatik bir koruma sağlamasıdır. Gümrük tarifeleri, ithal malı fiyatlarını arttırarak bu malların ithalatını dolaylı yoldan etkilerken, ülkeye girecek mal miktarını doğrudan doğruya sınırlandırır. Kota uygulamasının sebebi, ülkenin dış ticaretinde meydana gelen açığı gidermek amacıyla ithalata ayırt edici bir kontrol sistemi getirmektir. Kotalar, uygulamada çeşitli şekillerde uygulanır. Mesela Türkiye 1996 yılında 1.000 adet otomobil ithal etmeye karar vermiş ise, bu "ithal kota"sıdır. Aynı şekilde Türkiye 1996 yılında ülke ihtiyaçlarım düşünerek 100.000 ton krom cevheri ihraç etmeyi planlıyor ise, bu "İhraç kota"sıdır. Bu tip kotalara "global" veya "ayırım yapmayan" (non-discriminatory) "Kotalar” denir. Çünkü, kota sınırları içinde kalmak şartıyla ithalat ve ihracat her ülkeden yapılabilir. Sınıra ulaşıldıktan sonra ithalat veya ihracata izin verilmez. Buna karşılık "seçici" (selective) veya "ayırımcı" (discrimatory) kotalarda toplam hacim sınırı yanında ülke ayırımı da yapılır. Türkiye eğer 1096 yılında Almanya'dan 1.000 otobüs motoru ithal etmeyi planlıyor ise bu selektif bir kotadır. Uygulamada bu tip kotalar ülkeler arasındaki iki yanlı ticaret anlaşmaları ile belirlenir. Diğer bir kota şekli ise tarife kotalarıdır. Tarife kotasında ithal olunacak malın miktar veya değeri üzerine limit konur ve bu sınır içindeki ithalata düşük tarife uygulanır. Sınır aşıldığında ithalat yüksek tarifeden yapılır. Mesela Türkiye 1996 yılında ithal edeceği ilk 1000 otomobile % 20 advalorem tarife uygular. Bu sınırın, üzerindekilerden ise % 50 gümrük vergisi alır. Bu ayırımda esas olarak global veya ayırım yapmayan kotalar üzerinde durulacaktır. Bu tip ithal kotaları aslında tarifelere çok benzemektedir. Çünkü, bir ülke belli bir malın arz ve talep eğrilerinin şekli konusunda bilgi sahibi ise ve bu eğriler gayri esnek değilse tarife ve kota arasında çok az fark vardır. Kota sonucu tüketim ve yeniden dağıtım etkileri tarifelerde olduğu gibi olur, fark sadece gelir etkisinde görülür. Kotalar dünyada ilk defa 1929-1930'larda uygulamaya konulmuştur. Tarifelerin daha eski tarihlere kadar gitmesinin sebebi, hükümetlerin tarifeler ile kolay gelir elde etmek istemeleridir. Oysa kotalar, doğrudan gelir sağlayıcı bir fonksiyona sahip değildir. 1930 yılında dünyada ilk defa kota uygulayan ülke olan Fransa, arzı-gayri esnek olan buğday fiyatını kota ile yükselterek buğday üreticisini korumak istemiştir. Bu tarihte Avustralya, buğday ürünü fazlasını Avrupa'ya satmak ve buğday stoklarını elden çıkarmak, buna karşılık Fransa kendi buğday üreticisini korumak amacındadır. Fransa kota yerine gümrük tarifesi uygulasaydı, arz fiyatlara karşı esnek olmadığından yurt içi üretim artmayacak ve ithalat azalmayacaktı. 1930'lardan sonra kotalar çeşitli amaçlarla kullanılmış, özellikle gelişme yolunda olan ülkelerde yaygın bir uygulama alanı bulmuştur. |
İthal Kotalarının Kısmi Denge Analizinde Ekonomik Etkileri İthal kotaları aynen gümrük tarifelerinde olduğu gibi ithal hacmini sınırlandırarak ekonomide ithal mallarının fiyatlarını artmasına yol açmakta ve bu sebeple gümrük tarifelerine benzer etkiler yaratmaktadır. Kotalar, ithalatı kısarak ihracatçı ülkede arz esnekliklerininde küçük olması durumunda ticaret hadlerinin ülke lehine dönmesine sebep olabilir. Kotalar hükümete gelir sağlayıcı bir etkiye sahip değildir. Kotalar iç piyasada mal arzını kısıtlayarak iç fiyatlarının dünya fiyatlarının üzerine çıkmasına yol açar ve “kıtlık rantı"na sebep olur. Kotalar; - İthal malının dahili fiyatını yükseltmekte, - ithalatı kısıtlamakta, - İthal malına talebi düşürmekte, - İthal malının dahili üretimini arttırmakta, - Reel gelirin yeniden dağıtımına yol açmaktadır. Kota uygulamasıyla doğan gelir ya hükümete kalmakta ya da ithalatçılar ile yabancı ihracatçılar arasında paylaşılmaktadır. Tarife ve Kotaların Karşılaştırması Tarife ve kotalar arasında hükümete gelir sağlamanın dışında da bazı önemli farklar vardır. Kotalar, tarifelerden farklı olarak ithalatı kesin olarak kısıtlar.Tarife ise ithalatı aynı oranda sınırlamaz.Tarife uygulayan ülkeye ihracat yapan üreticiler, ihraç fiyatlarını düşürüp verginin bir kısmını kendi üzerlerine alarak ithalatın azalmasına engel olabilir. Eğer ihracatçı ülkede ihraç malının arz ve talep esneklikleri düşükse, gümrük tarifeleri ithalatı kısıtlamada yararlı bir araç olamaz. Çünkü ithalatçı ülkede tarifeler yükseldikçe ihracatçılar fiyatlarını düşürür. Bunun sonucunda ticaret hadleri ihracatçı ülkenin aleyhine gelişir ama ihracatçı ülkenin ihracat hacminde bir azalma meydana gelmez. Dolayısıyla gümrük tarifesi sebebiyle ticaret hadleri ülke lehine değişir fakat yerli üreticiler kota uygulamasında olduğu gibi kesin olarak korunmaz. |
Tarife ve kotaların karşılaştırmasına ilişkin bu açıklamalarımızdan sonra şimdi, kotaların tarifelere karşı üstün olduğu noktaları görelim. Kotalar, tarifelere göre daha fazla esnekliğe sahiptir. Hükümetler, ekonominin içinde buIunduğu duruma göre süratle kota uygulamasına gidebilirler. Kotalar, geçici nitelikte olduklarında ihtiyaç ortadan kalktıktan sonra kolaylıkla kaldırılabilir. Gümrük tarifelerinin konulması ve kaldırılması ise süre alır. Çünkü tarifeler, yasalar konur. Yasaların çıkarılması süratli davranılmasını engeller. Ayrıca, tarifelerin kaldırılmasına karşı olan toplumdaki çeşitli baskı grupları tam olarak ekonominin serbestleşmesine engel olur. Kotaların ithalatı sınırlandırma etkisi kesindir. Kota miktarının dışında ülkeye mal girişi olmaz. Özellikle ithal talebinin fiyat esnekliği l den küçük yani ithal talebinin esnekliği sert ise, tarifeler ile ithalat kısıtlanamaz. Çünkü, tarifeler ithalatı ne kadar pahalılaştırırsa pahalılaştırsın, yurt içi ithal malı tüketimini ortadan kaldıramaz. Kotalar, ithalatı istenen ölçüde daralttığı için ticaret bilançosunu düzeltme, ithal ikamesi sanayi dallarında üretimi arttırma ve işsizliği gidermede tarifelere göre daha üstün ve etkindir. Gümrük tarifelerinin kotalara karşı ustun olduğu tarafları ise şöyle sıralamak mümkündür.Önce kotaların aksine gümrük tarifeleri ekonomide serbest piyasa düzeninin işleyişini aksatmaz.Kota uygulamasında fiyat mekanizmasının işleyişi bozulur ve ekonomide yanlış kararlar alınabilir. Gümrük tarifesi sonucunda tarifeye tabi malın dahili fiyatı tarife oranı kadar yükselir. Fakat tüketici bu malı yüksek bir bedel karşılığında satın alabilir. Kota uygulamasında ülkeye mal girişi kesin olarak kısıtlanmadığından, dahili tüketici çok yüksek fiyata razı bile olsa istediği malı bulamaz. Bu durum ekonomide karaborsa ve kaçakçılığı teşvik ederek toplumsal düzeni bozar. Kotalar, aynı zamanda dış rekabeti tamamen ortadan kaldırdığı için yerli üreticileri tekelciliğe yöneltir. Tarife uygulamasında azda olsa ülkeye ithal malı girer ve bu durum ithal ikamesi sanayi dallarını düzenlemekle yararlı olur. Kotaların yukarıda sayılan sakıncalarından dolayı Gümrük Tarifeleri ve Ticaret Genel Anlaşması (GATT), bazı özel durumlar dışında kotaların dış ticaret politikası aracı olarak kullanılmasını yasaklamıştır. GATT'ın dört temel ilkesinden biri, milli sanayileri gümrük tarifelerinden başka araçlarla korumamayı amaçlar. İthalatın kotalara bağlanması, GATT Anlaşması'nda, ancak ödemeler dengesi açıklarım kapatabilmek için istisnai durumlarda ülkenin başvurulabilecekleri bir tedbir olarak öngörülmüştür. |
KOTALAR VE DIŞ TİCARET HADLERİ Tarifelerde olduğu gibi kotalar da ülkenin ticaret hadlerinin düzeltilmesi amacıyla kullanılabilir. Fakat kota uygulanarak ticaret hadlerinin iyileştirilmesi durumunda sonuç tarife ile iyileştirmeden oldukça farklıdır.eğer ihracatçılar serbest bir şekilde rekabet ederken ithalatçılar arasında çatışma varsa ithalatçılar bu gelire sahip olur. Eğer hem ihracatçılar ve hem de ithalatçılar arasında çatışma varsa kota uygulamasından doğan gelirin paylaşılması konusunda belirsizlik söz konusu olur. Özetle, kota uygulaması sonucunda potansiyel olarak ticaret hadlerindeki düzelme, İngiltere'nin (yabancı ülke) teklif eğrisi ile bu ülkenin misillemede bulunup bulunmamasına bağlıdır. GATT/WTO ÇERÇEVESİNDE KOTALAR GATT/WTO sisteminde bazı şartlarda kota uygulamasına gidilebilir.Genel Anlaşma’ya güre geçici ödemeler dengesi zorluğu çeken ülkeler, bir süre için ithalatlarını kısıtlayabilirler. Bu çerçevede Genel Anlaşma’da gelişmiş ülkeler için 12. madde, gelişme yolunda olan ülkeler için ise 18/B maddesi yer almaktadır. Ödemeler dengesi sorunlarıyla ilgili olarak GATT içinde özel bir komite mevcuttur. Komite, başvuruda bulunan ülkenin durumuna göre ayrıntılı bir araştırına gerçekleştirir ve bunun için IMF ile işbirliği yapar. Sıkı kurallara tabi 12. madde çok az kullanılmış ise de, gelişme yolunda olan ülkeler 18/B maddesine sürekli başvurmuşlardır. Gelişme yolunda olan ülkelerin başvurularının %80'i kabul edilmiştir. Ödemeler Dengesi Komitesi'nin son yıllarda onayını daha zor verdiği ve özellikle bu onayı G. Kore gibi GATT Sistemi içinde gelişme yolunda olan ülke statüsü taşıyan fakat bu statüsü uygulamada tartışmalı ülkeler için esirgediği gözlenmektedir. Güney Kore benzeri ülkeler için uygulamanın Genel Anlaşma'nın 18/B maddesinden 12. maddesine doğru kaydırılmasına çalışılmaktadır. Genel Anlaşma'nın 18/B maddesine göre uygulanan kota ile bir üründen ithal edilebilecek miktar, dolaysız bir şekilde sınırlanmaktadır. Dolayısıyla, kota bağlayıcı olduğu sürece ekonomideki ayarlama yurt içi fiyatın yükselmesi ile sağlanmaktadır. Kota gümrük vergisine eşdeğer bir etkiye yol açmakta, fakat kota karlarından yararlanacak kesim genelde gümrük vergisinden yararlanacak kesimden farklı olmaktadır. GATT/WTO çerçevesinde kotalar, ithal yasaklarının yanında ithalatı izne tabi tutmayı veya şartlı ithal izinlerini de kapsamaktadır. GATT/WTO'a göre ancak kamu güvenliği veya sağlığı gibi durumlarda ithal yasakları tam olarak uygulanabilir. Şartlı ithal izinleri ise, bir malın ithalatına ancak ihracat yapma veya diğer yollarla döviz getirme gibi şartların gerçekleşmesi durumunda izin verilmesi sistemidir. İthalat şartlara bağlı olduğundan, ithal edilebilecek miktar kısıtlanmaktadır. |
İHRACATTA KOTA VE TARİFE KONTENJANI BELİRLENMESİ VE İDARESİNE İLİŞKİN KARAR Madde 1 - Bu Karar; uluslararası anlaşmaların hükümlerine uygun şekilde tek taraflı olarak veya ikili ya da çok taraflı tercihli ticaret anlaşmalarına dayanılarak alınacak önlemler çerçevesinde; a) İhracatta uygulanabilecek kotalar ve bu kotaların idaresini düzenleyen kurallara, b) Türkiye'den yapılan ihracatta uygulanabilecek tarife kontenjanlarına ve bu kontenjanların kullanımına, c) Diğer ülkelerin Türkiye'den yaptıkları ithalata kota (halihazırda ABD ve Kanada'ya yönelik tekstil ve konfeksiyon ihracatında uygulananlar hariç) veya tarife kontenjanı uygulamaları ve söz konusu kota ve tarife kontenjanlarının dağıtımının Türkiye'ye bırakılması halinde bunların dağıtımına, ilişkin usul ve esasları kapsar. Madde 2 - Bu karar'da geçen; Tarife kontenjanı : Bir üçüncü ülke tarafından Türkiye'den ithal edilen mal ya da mal grubunun gümrük vergisi oranlarında belirli bir miktar veya değer için indirim yapılması ya da muafiyet sağlanmasını veya Türkiye'nin bir ma! veya mal grubunun ihracatında belli bir oranda vergi veya eş etkili tedbir uygulaması halinde bu oranlarda belirli bir miktar veya değer için indirim yapılması veya muafiyet sağlanmasını, Kota : ihracatta miktar ve/veya değer kısıtlaması uygulanması halinde, bir takvim yılı içinde veya muayyen bir dönem itibariyle yapılmasına izin verilen ihracatın miktar ve/veya değerini ifade eder. Madde 3 - Bu Karar'ın 1. maddesi hükümleri çerçevesinde uygulanacak ihracat kotaları ve tarife kontenjanlarının miktar ve/veya değeri, dağıtım ve başvuru usul ve esaslarını belirlemeye Dış Ticaret Müsteşarlığı (İhracat Genel Müdürlüğü) yetkilidir. Belirlenecek esaslar Yönetmelikle düzenlenerek Resmi Gazete'de yayımlanır. Madde 4 - Bu Karar çerçevesinde yapılacak kota veya tarife kontenjanı tahsislerinde ihracatçılar adına düzenlenecek belgeler teminata bağlanabilir. Teminata bağlamaya ve teminat oranına Dış Ticaret Müsteşarlığının bağlı olduğu Bakan'ın teklifi ile Bakanlar Kurulu'nca karar verilir. |
Madde 5 - Bu Karar; a) Kamu ahlâkı, kamu düzeni veya kamu güvenliğinin; insan, hayvan ve bitki sağlığı ve yaşamının; sanatsal, tarihsel veya arkeolojik değer taşıyan ulusal hazinelerin veya sınai ve ticari mal varlığının korunması amacıyla belirli yasakların, miktar kısıtlamalarının veya denetim engellerinin, b) Kambiyo ile ilgili işlemlerin, c) Uluslararası anlaşmalardan doğan yükümlülüklerin, d) ihracat Rejimi Kararı ve Yönetmeliği ile ihracata ilişkin diğer mevzuatın bu Karar'a aykırı olmayan hükümlerinin, uygulanmasını engellemez. Madde 6 - Bu Karar'da yer alan hususlarla ilgili olarak uygulamaya yönelik Yönetmelik ve Tebliğ çıkarmaya Dış Ticaret Müsteşarlığının bağlı olduğu Bakan yetkilidir. Madde 7 - Bu Karar 1.1.1996 tarihinde yürürlüğe girer. Madde 8 - Bu Karar'ı Dış Ticaret Müsteşarlığımın bağlı olduğu Bakan yürütür. İHRACATTA KOTA VE TARİFE KONTENJANI BELİRLENMESİ VE İDARESİNE İLİŞKİN YÖNETMELİK Amaç, Kapsam, Dayanak Madde 1- Bu Yönetmelik, İhracatta Kota ve Tarife Kontenjanı Belirlenmesi ve İdaresine İlişkin 25.12.1995 tarih ve 95/7616 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı uyarınca, uluslararası anlaşmaların hükümlerine uygun şekilde tek taraflı olarak veya ikili ya da çok taraflı tercihli ticaret anlaşmalarına dayanılarak alınacak önlemler çerçevesinde; a) ihracatta uygulanabilecek kotalar ve bu kotaların idaresini düzenleyen kurallara, b) Türkiye'den yapılan ihracatta uygulanabilecek tarife kontenjanlarına ve bu kontenjanların kullanımına, c) Diğer ülkelerin Türkiye'den yaptıkları ithalata kota (halihazırda ABD ve Kanada'ya yönelik tekstil ve konfeksiyon ihracatında uygulananlar hariç) veya tarife kontenjanı uygulamaları ve söz konusu kota ve tarife kontenjanlarının dağıtımının Türkiye'ye bırakılması halinde bunların dağıtımına, ilişkin usul ve esasları kapsar. Tanımlar: Madde 2 - Bu Yönetmelikle geçen; ' a) Bakanlık: Dış Ticaret Müsteşarlığının bağlı olduğu Bakanlığı, b) Müsteşarlık: Dış Ticaret Müsteşarlığını, c)Genel Müdürlük: Dış Ticaret Müsteşarlığı İhracat Genel Müdürlüğünü, d)İhracatçı Birliği : Dış Ticaret Müsteşarlığına bağlı İhracatçı Birlikleri Genel Sekreterliklerini, e)Kota Uygunluk Belgesi : Karar kapsamında kotaya tabi malların ihracı için İhracatçı Birliklerince verilen belgeyi, f)Fiili ihraç : İhracat Yönetmeliğinde yapılan fiili ihraç tanımında belirtilen durumları, g)Referans Dönemi : Kota dağıtımında geleneksel ticaret akışı yöntemi kullanılması halinde Tebliğ ile belirlenecek dönemleri, h)Geleneksel ihracatçılar: Referans dönemi içinde kota konusu malları ihraç eden ihracatçıları, |
ı)Tarife kontenjanı : Bir üçüncü ülke tarafından Türkiye'den ithal edilen mal ya da mal grubunun gümrük vergisi oranlarında belirli bir miktar veya değer için indirim yapılması ya da muafiyet sağlanmasını veya Türkiye'nin bir mal veya mal grubunun ihracatında belli bir oranda vergi veya eş etkili tedbir uygulaması halinde bu oranlarda belli bir miktar veya değer için indirim yapılması veya muafiyet sağlanmasını, j)Kota : ihracatta miktar ve/veya değer kısıtlaması uygulaması hafinde, bir takvim yılı içinde veya muayyen bir dönem itibariyle yapılmasına izin verilen ihracatın miktar ve/veya değerini, ifade eder. KOTA DAĞITIM USUL VE ESASLARI Madde 3- Kota miktarı ve/veya değerleri, kotaların dağıtım tarih ve kriterleri, talep edilebilecek asgari ve azami miktar ve/veya değerler başvuru usul ve esasları Müsteşarlıkça (İhracat Gene! Müdürlüğü) belirlenerek Resmi Gazete'de yayımlanır. KOTA DAĞITIM YÖNTEMLERİ Madde 4- Genel Müdürlük kota dağıtımında aşağıdaki yöntemlerden belirleyeceği bir veya birkaçını bir arada uygulayabilir. A - Geleneksel Ticaret Akışı Yöntemi a) Bu yönteme göre kota tahsisi yapılması halinde, kotanın bir bölümü geleneksel ihracatçılara, kalan kısmı ise diğer ihracatçılara ayrılır. b) Geleneksel ihracatçılar, referans dönemi olarak belirlenen dönemde gerçekleştirdikleri ihracat miktarı ve değerini kanıtlayan gümrük beyannamelerinin gümrük idarelerince onaylı bir örneğini kota tahsis başvurularına ekleyeceklerdir. c) Geleneksel ihracatçılara aşağıdaki kriterler çerçevesinde kota tahsisi yapılabilir. 1-) toplam başvuru ile talep edilen miktar ve/veya değer, geleneksel ihracatçılar için ayrılan paya eşit veya daha az ise, talepler tam olarak karşılanır. 2-) Toplam başvuru ile talep edilen miktar ve/veya değerin geleneksel ihracatçılara ayrılan paydan fazla olması durumunda, kota dağıtımı, her başvuru sahibinin referans döneminde gerçekleştirdiği ihracat miktar ve/veya değeri gözönüne alınarak oransal hesaplama yöntemi ile yapılır. d) Geleneksel ihracatçılara ayrılan pay için yeterli başvuru olmaması durumunda, başvuruda bulunan diğer ihracatçılar artan miktar ve/veya değerden Genel Müdürlüğün belirleyeceği usul ve esaslar çerçevesinde yararlandırılırlar. |
B- Başvuru Sırasına Göre Eşit Oranda Kota Tahsis Yöntemi Başvuru sırasına göre eşit oranda kota tahsis yönteminde İhracatçı Birliği, toplam kota.miktar ve/veya değerini veya bir kısmını, ürünün yapısını ve ekonomik miktarını dikkate alarak belirleyeceği eşit oranlarda başvuru sahiplerine, başvuru sıralarını dikkate alarak dağıtır. C- Talep Edilen Miktar ve/veya Değerle Orantılı Kota Tahsis Yöntemi Müsteşarlıkça belirlenecek kota dağıtım tarihindeki; a) Toplam başvuru ile talep edilen miktar ve/veya değerlerin, dağıtılacak kota miktarı ve/veya değerine eşit ya da daha az olması halinde talepler tamamen karşılanır. b) Toplam başvuru ile talep edilen miktar ve/veya değerlerin dağıtıma konu kota miktarı ve/veya değerini aşması durumunda başvurular, talep edilen miktar ve/veya değerler ile orantılı olarak karşılanır. D- Müsteşarlıkça Ürünün Yapısı ve Ekonomik Miktarları Dikkate Alınarak Belirlenecek Yöntem. Müsteşarlık (ihracat Genel Müdürlüğü), gerekli gördüğü durumlarda ürünün yapısı ve ekonomik miktarını ve belirlenen kota miktarı ve/veya değerini dikkate alarak, farklı bir kota tahsis yöntemi belirleyebilir. Kota Tahsis Başvurusu Madde 5- Kota tahsis başvuruları; a) İhracatçı firma unvanı ve tam adresi (Telefon, Telefaks No ve İhracatçı Birliği Üye No.su dahil), b) Teminat alınması halinde teminatın yetkili bankalara yatırıldığını gösteren banka dekontunun aslı, c) Ürün tanımı - Malın "İstatistik Pozisyonlarına Bölünmüş Gümrük Giriş Tarife Cetveli"ne uygun ticari tanımı, - 12'li bazda Gümrük Tarife İstatistik Pozisyonu (G.T.İ.P), - gerek duyulması halinde tip ve standardı d) ithalatçı ülke (giriş ülkesi), alıcı firma unvanı ve tam adresi (Telefon ve telefaks no dahil), |
e) Talep edilen kota miktarı ve/veya değeri, f) İhracat için öngörülen tarih veya tarihler ile yer veya yerler (liman, gümrük kapısı), g) Daha önceki dönemlerde aynı mal için kotadan pay alınıp alınmadığı, alınmış ise gerçekleştirilen ihracatın miktarı ve/veya değerine ilişkin bilgiler, h) Başvuruda bulunan ihracatçının başvuru bilgilerini doğru olarak verdiğine ve ihracat uygunluk belgesinin kısmen veya tamamen kullanılmaması halinde Müsteşarlıkça belirlenecek süreler içerisinde ilgili İhracatçı Birliğine iade edileceğine, aksi takdirde geciken her bir iş günü için müteakip kota taleplerinin belirlenecek oranlar dahilinde daha az karşılanacağının kabul edildiğine dair bir taahhütname (Ek:l), ile birlikte yazılı olarak, belirlenen asgari ve azami miktar ve/veya değerler dikkate alınarak ilgili İhracatçı Birliğine yapılır. İhracatçı Birliğince gerekli görülmesi halinde ek bilgiler istenebilir. Kota Tahsis Başvurularının Sonuçlandırılması Madde 6- Kota tahsis başvuru tarihinin bitiminden önce usulüne uygun olarak yapılan kota tahsis başvurusu ilgili İhracatçı Birliğince 60 (altmış) günü aşmayacak bir süre içinde sonuçlandırılır. Kotadan pay verilmesi uygun görülen ihracatçılar için Kota Uygunluk Belgesi düzenlenir. Kotaların Yeniden Dağıtımı Madde 7- Kullanılmayan veya dağıtılamayan kotaların yeniden dağıtımına ilişkin usul ve esaslar Müsteşarlık (ihracat Genel Müdürlüğü) tarafından belirlenir. Belirlenen yıl veya dönem içerisinde kullanılmayan kotalar ertesi yıla veya döneme aktarılamaz. |
Kota Uygunluk Belgesi Madde 8- Yukarıda belirtilen usul ve esaslar çerçevesinde kota tahsisi yapılan ihracatçılara, Kota Uygunluk Belgesi verilir. Kota Uygunluk Belgesinin geçerlilik süresi ait olduğu kota dönemiyle sınırlıdır, bir sonraki kota dönemine ve/veya bir başka firmaya devredilemez. Kota Uygunluk Belgelerinin geçerlik süresinin bitiminden itibaren Müsteşarlıkça belirlenecek süreler içerisinde ilgili ihracatçı Birliğine iadesi zorunludur. Kota Uygunluk Belgesi aldığı halde, Belgenin geçerlilik sûresi içerisinde ihracatını en az % 80 oranında gerçekleştirmeyen belge sahiplerine aynı yıl içerisinde yeniden kota tahsisi yapılmaz (Mücbir sebep durumları hariç). Genel Müdürlük söz konusu ihracatçılara müteakip yılın kotalarından tahsis yapılmamasını da kararlaştırabilir. ihracatçı Birliği tarafından, 5 (beş) nüsha olarak düzenlenen Kota Uygunluk Belgesinin 4 (dört) nüshası başvuru sahiplerine verilir. 3 üncü nüsha ihracat müsaadesini düzenleyen İhracatçı Birliğinde kalır. Başvuru sahipleri 4 üncü nüshayı ilgili gümrük idaresine, 5 inci nüshayı aracı bankaya tevdi eder. İhracatın gerçekleştirildiğine dair ilgili gümrük idaresince onaylı 1 inci nüshayı ise, fiili ihraç tarihinden itibaren Müsteşarlık tarafından belirlenecek süre içerisinde ilgili ihracatçı Birliğine iade eder. Kota Uygunluk Belgesinin Aranması Madde 9- Kota Uygunluk Belgesi, gümrük beyannamesi düzenlenmesi aşamasında ilgili ihracatçı Birliğince, fiili ihraç sırasında ilgili Gümrük İdaresince aranır. Kota Uygunluk Belgesine istinaden düzenlenecek gümrük beyannamelerinin süresi, Kota Uygunluk Belgelerinin geçerlilik süresinden fazla olamaz ve uzatılamaz. Kota Uygunluk Belgesinde Değişiklik Yapılması Madde 10- Miktar kotası uygulanması halinde fiili ihracat sırasında, malın birim fiyatının, toplam değerinin Kota Uygunluk Belgesinde kayıtlı birim fiyatını ve malın toplam değerini aşması, ihracatın yapılmasını engellemez. Ancak, Kota Uygunluk Belgesinde kayıtlı kotadan fazla ihracat yapılamaz. İhracatçı Birliklerinde kayda aldırılan gümrük beyannamelerinde kayıttan sonra sadece lehte fiyat değişikliği yapılabilecektir. Lehte fiyat değişikliği talepleri ilgili ihracatçı Birliğince sonuçlandırılır. Kota Uygunluk Belgesinin Kaybedilmesi Madde 11- Kota Uygunluk Belgesinin kaybedilmesi halinde, Belge sahibinin başvurusu üzerine, İhracatçı Birliğince üzerine "kaybından dolayı yeniden düzenlenmiştir" şeklinde şerh düşülerek, yeni Kota Uygunluk Belgesi düzenlenebilir. Bu durum, ilgili İhracatçı Birliğince Gümrük idarelerine bildirilir ve Kota Uygunluk Belgesinin aslıyla işlem yapılmaz. |
Tarife Kontenjanı Madde 12- Tarife kontenjanı kullanım usul ve esasları Müsteşarlık tarafından yayımlanacak Tebliğ ile düzenlenir. Türkiye'den ihraç edilen ürünlere üçüncü ülkeler tarafından uygulanan tercihli tarifeden yararlanan maddelere ilişkin tarife kontenjanlarının kullanımı Müsteşarlıkça kota düzenlemelerine tabi tutulabilir. Kota ve Tarife Kontenjanı Tahsislerinin Teminata Bağlanması Madde 13- 95/7616 sayılı Karar çerçevesinde yapılacak kota ve/veya tarife kontenjanı tahsislerinde ihracatçılar adına düzenlenecek belgeler teminata bağlanabilir. Teminata bağlamaya ve teminat oranına Dış Ticaret Müsteşarlığının bağlı olduğu Bakan'ın teklifi ile Bakanlar Kurulu'nca karar verilir. Sair Durumlar Madde 14- İhracatta kota ve tarife kontenjanına ilişkin olarak Bu Yönetmelikte belirlenen konular dışında kalan hususlar 95/7616 sayılı Karar hükümleri çerçevesinde Müsteşarlıkça sonuçlandırılır. Yönetmeliğin Uygulanması Madde 15- Bu Yönetmelik'te yer alan hususlarla ilgili olarak uygulamaya yönelik Tebliğ çıkartmaya Müsteşarlık yetkilidir. Uygulanacak Müeyyideler Madde 16- Müsteşarlık Denetim Birimince; a) Kota veya Tarife Kontenjanı konusu ihracat işlemlerine esas olan belgelerde tahrifat yapıldığının, b) Sahte belge kullanıldığının, c) Kota Uygunluk Belgesinin veya Tarife Kontenjanı Tahsisinin üçüncü kişilere devredildiğinin, d) Kota Uygunluk Belgesi'nde belirlenen miktarın ve/veya değerin veya Tarife Kontenjanı Tahsisinin aşıldığının, e) Verilen taahhütnamelere aykırı davranıldığının belirlenmesi durumunda, ihracat Rejimi Kararı'nda öngörülen müeyyidelerinden biri veya birkaçı uygulanabilir. Uygulanan müeyyidelerden firmanın uyarılması dışındakiler Resmi Gazete'de yayımlanır. Yürürlük Madde 17-Bu Yönetmelik yayımı tarihinde yürürlüğe girer. Yürütme Madde 18- Bu Yönetmeliği Dış Ticaret Müsteşarlığının bağlı olduğu Bakan yürütür. |
SERBEST KOTAYA MÜRACAAT ŞARTI: Hassas tekstil ve konfeksiyon kategorilerinde sadece sanayici-ihracatçı firmalar serbest dağıtımlara müracaat edebilirler. Sanayici-ihracatçı firmaların müracaat edilen kategorideki mal cinsine ilişkin asgari 4 katı kurulu kapasite raporu, her ay 15 işçi (kategori 361 için 25 işçi) çalıştırmak üzere son 4 aylık SSK bildirimine göre toplam 60 işçi (kategori 361 için 100 işçi) çalıştırdığını ve bildirgenin asgari 1500 işgününü kapsadığını gösterir belge ile asgari 10 HP (kategori 361 için 20 HP) makine parkı bulunduğuna dair Sanayi ve Ticaret Odalarından alınmış rapor ve yeni kurulmuş firmalarda ise en az 4 ay önce kurulmuş olma şartı aranır. Hassas olmayan kategorilerde serbest kota müracaatlarında sanayici-ihracatçı olma şartı aranmaz. Sadece hassas konfeksiyon kategorilerinde aylık dağıtıma geçildiğinde ve hassas tekstil kategorilerinin aylık dağıtımlarında dağıtılacak aylık kota miktarının dağıtıma başvuran firmaların çalıştırdıkları toplam işçi sayısına bölünmesi ile tespit edilen yeni katsayıların uygulanması yolu izlenerek işçi sayısı ile orantılı olarak firmalara kota tahsis edilecektir. Ancak bu aşamada, işçi sayısındaki 45 işçilik üst sınırı dikkate alınır ve tahsis edilen miktar o kategorideki azami limiti geçemez. Hassas kategorilerde (kategori 361 ve 369-S hariç) firmaların serbest dağıtımlara başvurabilmeleri için past kotalarının belirli dönemlerde aşağıda yer alan oranlarda fiili ihracatın gerçekleştirdiğine dair belgeleri Birliklere ibraz etme şartı aranır. PAST VE SERBESTTE ASGARİ MÜRACAAT FİYATLARI: Tüm tekstil ve konfeksiyon kategorilerinde asgari ihraç fiyatları gerek görülmesi halinde ilgili Ortak Yönetim Kurullarınca yeniden belirlenebilecektir. Hassas olmayan kategorilerde asgari ihraç fiyatı uygulaması zorunluluğu bulunmamakta olup, yıl içinde oluşabilecek gelişmelere istinaden hassas kategori kapsamına alınması halinde, bu kategorilerde aşağıda belirtilen asgari ihraç fiyatları uygulanacaktır. |
SERBEST KOTADA REALİZASYON VE KOTA BELGESİ KAYDINI MÜTEAKİP İADE : Tüm kategorilerde, kota belgesinde kayıtlı miktarın % 100'ünün fiili ihracatının yapılması gereklidir. Aksi takdirde, firma kota belgesinin geçerlilik süresinin bitiminden itibaren 3 (üç) ay serbest dağıtıma müracaat edememe cezası alır. Ancak, hassas kategorilerde firma gerçekleşmeyen kısma ait FOB tutarının % 1'i (bir) oranında nispi aidat yatırmak suretiyle ve kullanılmayan kısma ait orjinal belgelerin ibrazı şartıyla cezadan kurtulur. Hassas olmayan tekstil ve konfeksiyon kategorilerinde tüm belgelerin iadesi kaydıyla herhangi bir ceza uygulanmaz. Cezai müeyyideler (devir cezası hariç) uygulama dönemi ile sınırlı değildir. SERBEST DAĞITIMDA YENİDEN KOTA ALMA : Hassas olarak belirlenmiş tekstil ve konfeksiyon kategorilerinde, firmanın çalıştırdığı işçi sayısıyla orantılı olarak azami limitler kadar kota alan firmaya, yeni başvurusu halinde daha önce kayda aldırmış olduğu kota belgelerindeki miktarın ihracatı gerçekleştirilen kısmı kadar yeni kota tahsis edilir. Ancak bu limitler dahilinde onaylanan ve madde 20'de belirtilen ihraç süresi sona eren kota belgesindeki kayıtlı miktarların % 100'ünün fiili ihracatını Birliklere ibraz edemeyen firmalara o kategoride yeni kota tahsis edilmeyecektir. (Madde 16 hükümleri saklı kalmak kaydıyla). Kota belgesinde kayıtlı miktarın % 100'ünün yüklemesinin madde 20'de belirtilen sürede tamamladığını ispatlayan ve kullanılmayan kısma ait orijinal kota belgelerini Birliklere iade eden firmalar ise defalarca yeni talepte bulunabilir. Hassas olmayan tekstil ve konfeksiyon kategorilerinde, azami limitler dahilinde kata belgesindeki kayıtlı miktarın %100'ünü süresi içinde fiili ihracatının gerçekleştirildiğine dair belgeleri ibraz edemeyen veya kullanamadığı kısma ait orijinal belgeleri iade edemeyen firmalara yeni kota tahsisatı yapılmaz. |
SERBEST KOTADAN KAYDA ALDIRILAN KOTA BELGELERİNDE YAPILABİLECEK DEĞİŞİKLİKLER: Tekstil ve Konfeksiyon kategorilerinde, serbest kotadan kayda aldırılan kota belgelerinde ihracatçı ve imalatçı değişikliği yapılamaz. Ancak, ihracatçı değişikliği,pay sahibi-imalatçı değişmemek kaydıyla, belgenin ihracatçısı imalatçısı ile aynı olacak şekilde değiştirilebilir. (Kota belgesindeki miktarın tamamı için) Kota belgesinin kaydını müteakip vaki olacak ithalatçı değişikliği talepleri ilgili Birliklerce sonuçlandırılır. Asgari müracaat fiyatlarının altına inen aleyhte birim fiyat değişikliği konusundaki talepler, ilgili firmanın gerekçelerini kapsayan evrakına istinaden ilgili Yönetim Kurulunca sonuçlandırılır ve Ortak Yönetim Kuruluna bilgi verilir. SERBEST DAĞITIMA MÜRACAAT EDENİN KİMLİĞİ: Serbest dağıtımlara başvuruyu doğrudan firma yapabildiği gibi, genel veya özel vekaletnameye haiz kişiler de yapabilir. KOTA BELGESİ SÜRESİ: Tüm tekstil ve konfeksiyon kategorilerinde past performans bölümünden kayda bağlanmış kota belgelerinin süresi 90 gündür. Serbest bölümden kayda bağlanmış konfeksiyon kategorilerinde kota belgelerinin süresi 21 (yirmi bir) gün, tekstil kategorilerinde ise 90 (doksan) gündür. Tüm tekstil ve konfeksiyon kategorilerinde kota belgesinin süre sonunun resmi tatile rastlaması durumunda söz konusu süre belge süresini takip eden ilk iş günü akşamına kadar uzamış sayılır. İHRACATIN PAST PERFORMANSA SAYILMASI Hassas tekstil ve konfeksiyon kategorilerinde, gerek past gerekse serbest bölümden yapılan ihracatın, izleyen yıl past performans hesaplarında dikkate alınması için; Gümrük Beyannamesi üzerinde yüklemenin yapıldığı gümrükte son mührün vurulmasını müteakip, en geç bir ay içinde kapatılmış Gümrük Beyannamesi ile birlikte kota belgesi suretinin Birliklere ibrazı gerekmektedir. Hassas olmayan tekstil ve konfeksiyon kategorilerinde ise bu süre izleyen yılın Şubat ayı sonuna kadardır. |
ÜRETİM SERBEST BÖLGELERİNDEN İHRACAT : Üretim serbest bölgelerinden ABD ve Kanada'ya yönelik kısıtlamaya tabi tekstil ve konfeksiyon ürünleri ihracatında uygulanacak kota dağıtım esasları aşağıda yer almaktadır; a) Üretim serbest bölgelerinden kotaya tabi mal ihracında yalnızca hassas olmayan kategorilerde serbest dağıtıma müracaat edilebilir. 2000 yılı,uygulama dönemi içerisinde bir kategorinin "hassas kategori" kapsamına alınması halinde serbest bölge kaynaklı ihracat yıllık kotanın % 50'sini aşamaz. b) Madde 6 ve 14'de belirtilen şartlara haiz firmaların past performans haklarını kullanabilmelerini ve serbest dağıtımlara müracaat edebilmelerini teminen, ABD için vizeli fatura ve Kanada için ihracat Bilgi Belgesi almak üzere, ilgili kotanın Türk menşeli mal ihracatında kullanılacağına dair taahhüt şerhinin de yer aldığı bir kullandırım dilekçesi ile ihracatçı Birliklerine başvurulur. c) Kaydı metaakip ihraç süresi içinde ihracatın gerçekleştirildiğini teyit amacıyla, malların çıkışının yapıldığını gösterir Serbest Bölge Gümrük Müdürlüğü'nce tasdikli kota belgesi, Serbest Bölge İşlem Formu, Menşe Şahadetnamesi ve Ekspertiz raporunun genel hükümler çerçevesinde belirtilen sürede Birliğe ibrazı halinde ihracat, 2001 yılı past performans hesabında dikkate alınır. d) Bu şekilde yapılacak ihracatın % 50'si 2001 yılı past performans hesabında dikkate alınır, past performans hesabı genel hükümler çerçevesinde yapılır. e) Türkiye serbest bölgelerinde gördüğü işlem veya değişikliği müteakip, bu bölgelerden çıkartılacak malın menşei; malın %100 oranında değer artışına uğratılmış olması yani serbest bölge çıkış FOB fiyatının en az %50'sinin. Türkiye serbest bölgelerinde veya ülkemizde yaratılmış olması yada söz konusu malın GTİP'ında değişiklik olması kriterlerinden yalnız biri dikkate alınarak tayin edilir. Bu husus ilgili oda eksperlerince düzenlenecek bir rapor ile de teyit edilir. f) (c) ve (e) şıkları çerçevesinde menşe şahadetnamesinin ilgili Birliğe ibraz edilmemesi veya ibraz edilen belgenin (e) şıkkında belirtilen kriterlere uygun olmadığının tespiti halinde, ilgili firmalara yürürlükte bulunan İhracat Rejim Kararı'nda belirtilen müeyyideler uygulanır. g) Üçüncü ülke menşeli malların ülkemiz kotalarının kullanılması suretiyle ihracına izin verilmez. h) Yukarıda belirtilmeyen hususlarda genel esaslara ilişkin hükümler geçirlidir. |
MUNZAM AİDAT : Gerek past, gerekse serbest bölümden kota belgesinin kayda alınması sırasında FOB döviz değerinin belge tasdik tarihindeki T.C. Merkez Bankası döviz alış kuru üzerinden TL. karşılığının % 0.05 (binde yarım) oranında munzam aidat nakden tahsil edilir. Tahsil edilen munzam aidatlar Ortak Fon Hesabında toplanır ve ancak Müsteşarlığın talimatıyla kullanılabilir. CEZAİ MÜEYYİDELER VE BİRLİKLERİN KONTROLÜ : Firmaların ihracatlarına ilişkin Gümrük Beyannameleri'nde, vizeli fatura veya İhracat Bilgi Belgeleri'nde tasdik edilen imalatçıdan farklı imalatçı bulunması halinde söz konusu belge ile ilgili olarak 2001 yılında past tahakkuk ettirilemez. Belge serbest kota kapsamında ise, firma bu durumun tespitini takip eden 3 ay boyunca serbest dağıtıma kabul edilmez. Gerekli görüldüğü hallerde, firmaların Kota Dağıtım Esasları dahilinde Birliklere ibraz ettikleri belgelerin ve beyanlarının doğruluğu, gerek firma mahallinde gerekse belgeleri düzenleyen ilgili kurumlarla temasa geçilerek Birliklerce kontrol edilir. Bu kontroller sonucunda firmaların, - Belgelerde tahrifat yaptıkları, - Gerçeğe aykırı belge ibraz ettikleri, - Yanıltıcı beyanda bulundukları hususlarının tespiti halinde Yönetim Kurullarınca, - Firmanın mevcut past kotalarının süreli veya süresiz olarak dondurulması ve/veya iptali, PAST PERFORMANSTAN ONAYLANAN KOTA BELGELER YAPILABİLECEK DEĞİŞİKLİKLER : -İmalatçı değişikliği, pay sahibi değişmemek kaydıyla belgedeki miktarın tamamı için yapılabilir. -İhracatçı değişikliği ise; pay sahibi değişmemek kaydıyla, belgenin ihracatçısı imalatçısı ile aynı olacak şekilde belgede değişiklik yapılabilir. -İthalatçı değişikliği sınırsız olarak yapılabilir. -Fiyat değişikliği, asgari ihraç fiyatlarının altına inmemek kaydıyla, leyhte ve aleyhte yapılabilir. |
KULLANILMAYACAK PAST PERFORMANS KOTALARIN BİRLİĞE İADESİ : Past performans bölümden pay alan firmalar kayda aldırmadıktan past performans haklarını 1Ocak - 28 Haziran 2002 İhracatçı Birliğine iade ederse, iade edilen kotanın % 50'si fiili ihracatı gerçekleştirilmiş gibi izleyen sene past performans hesabı Haziran 2002 tarihinden sonraki iadeler için herhangi bir past performans hakkı doğmaz.(Madde 8 hükümleri saklı kalmak kaydı) SERBESTTEN KAYDA ALDIRILAN KOTA BELGELERİNDE YAPILABİLECEK DEĞİŞİKLİKLER : -İmalatçı değişikliği yapılamaz. -ihracatçı değişikliği, pay sahibi-imalatçı değişmemek kaydıyla, belgenin ihracatçısı imalatçısı ite aynı olacak seki değiştirilebilir. (Kota belgesindeki miktarın tamamı için) -ithalatçı değişikliği sınırsız olarak yapılabilir. Ancak, tekstil ve konfeksiyon kategorilerinde serbest kota doluluk oranının %70'e ulaşması halinde kayda bağlanan kota belge yapılamaz. -Asgari ihraç fiyatlarının altına inmemek kaydıyla leyhte ve aleyhte fiyat değişikliği yapılır. SERBEST DAĞITIMA MÜRACAAT EDENİN KİMLİĞİ : Serbest dağıtımlara başvuruyu doğrudan firma yapabildiği gibi, genel veya özel vekaletnameye haiz kişiler de yapabilir. KOTA BELGESİ SÜRESİ : Past Performans Kota Belge Süresi: Tüm tekstil ve konfeksiyon kategorilerinde past performans bölümden kayda bağlanmış kota belgelerinin süresi; 90 gündür. |
KOTA BELGESİ (ABD İÇİN VİZELİ FATURA, KANADA İÇİN İHRACAT BİLGİ BELGESİ) : ABD Tekstil ve Hazır Giyim Anlaşması kapsamında bulunan tüm kategorilerde gönderilecek her ihracat partisinde, ABD ülkemiz ite ABD arasında imzalanmış mevcut Vize Anlaşması uyarınca vize aranmakta olup, tüm anlaşmalı kategorilerde öncesinde îhracatçı Birliklerince, Dış Ticaret Müsteşarlığı'nın 27.1.1987 tarih ve 341 sayılı talimatı uyarınca vize verme işlemi yerine getirilecektir. Kanada Anlaşması kapsamında bulunan tüm kategorilerde gönderilecek her ihracat partisinde. Kanada Gümrük Makamlarınca ülkemiz ve Kanada arasında mevcut Anlaşma uyarınca ihracat Bilgi Belgesi aranmakta olup, tüm anlaşmalı kategorilerde yapılacak her yüklen Birliklerince Dış Ticaret Müsteşarlığı'nın Kanada'ya yönelik Bilgi Belgesi konusundaki 8.6.1987 tarih ve 2399 sayılı talimatı üye düzenlenir. CEZAİ MÜEYYİDELER VE BİRLİKLERİN KONTROLÜ : Firmaların ihracatlarına ilişkin Gümrük Beyannamelerinde, Vizeli Fatura veya ihracat Bilgi Belgeleri'nde tasdik edilen ima bulunması halinde söz konusu belge ile ilgili olarak 2003 yılında past tahakkuk ettirilmez. Belge serbest kota kapsamında ise durumun tespitini takip eden 3 ay boyunca serbest dağıtıma kabul edilmez. Gerekli görüldüğü hallerde, firmaların Kota Dağıtım Esasla n dahilinde Birliklere ibraz ettikleri belgelerin ve beyanlarının c mahallinde gerekse belgeleri düzenleyen ilgili kurumlarla temasa geçilerek Birliklerce kontrol edilir. Bu kontroller sonucunda firmaların, Belgelerde tahrifat yaptıktan, - Gerçeğe aykırı belge ibraz ettikleri, - Yanıltıcı beyanda bulundukları hususlarının tespiti halinde yönetim kurullarınca, - Firmanın mevcut past kotalarının süreli veya süresiz olarak dondurulması ve/veya iptali, - Firmanın serbest dağıtımlara süreli veya süresiz kabul edilmemesi, cezalarının bir veya birkaçı uygulanır. Bu durumun tespit edilmesi halinde konu İhracatçı Birlikleri Genel Sekreterliklerince Cumhuriyet Savcılıklarına intikal ettirilir |
DAĞITIMLARA İLİŞKİN OLARAK BİRLİKLERCE YAPILMASI GEREKENLER : Kotaların serbest bölümünden yapılan tahsisleri konusunda, Birlikler sürekli olarak temasta bulunur ve tahsisat miktarı %90'a ulaştığında kotanın aşılmamasını teminen daha sıkı koordinasyon sağlanır ve kota miktarının sonuna ulaşıldığında dağıtım durdurularak, keyfiyet Koordinatör Birliklerce Müsteşarlığa bildirilir. Aylık Dağıtım yapılan hassas kategorilerde, serbest bölümden yapılan her dağıtımda müracaat miktarları ile firmalara tahsis edilen miktarlar Müsteşarlığa bildirilir ve durum üyelere duyurulur. Tüm kategorilerde yapılan tahsis ve fiili ihracata ilişkin istatistik! bilgiler haftalık olarak, izleyen hafta Perşembe günü Türkiye genelini gösterir şekilde Koordinatör Birlikçe Müsteşarlığa iletilir ve ayrıca tüm Birliklerce ilan edilir. Tüm kategorilere dahil maddeler için tespit edilen kotalar dahilinde yapılacak ihracatın denetimi, mevcut kayıt sistemi çerçevesinde sürdürülür. Kota tahsisleri ile bu kotaların kullandırılmasına yönelik işlemler, İstanbul Tekstil ve Konfeksiyon, Denizli Tekstil ve Konfeksiyon, Ege, Akdeniz, Uludağ, Antalya ve Güneydoğu Anadolu İhracatçı Birlikleri Genel Sekreterliklerince; Koordinatör İhracatçı Birliği Genel Sekreterliğinin koordinasyonu altında, ilgili Genel Sekreterliğin yetki ve sorumlulukları içerisinde yürütülür. Uygulama dönemi içerisinde, Ortak Yönetim Kurulu Kararına istinaden 2002 Yılı Kota Dağıtım Sistemine ilişkin olarak yapılması talep edilen değişiklikler Müsteşarlıkça sonuçlandırılacak olup, sonuçlandırılmasını müteakip 15 gün içerisinde yürürlüğe girer, talep edilen değişiklikler bu süre dikkate alınarak yapılır ve üyeler sirküler yoluyla, gerektiğinde gazete ilanı ile değişiklikler hususunda bilgilendirilir. Yukarıda bahse konu, İhracatçı Birliklerince yapılacak kotaların dağıtımı ve kullandırılmasına yönelik işlemlerin izlenmesi amacıyla İhracat Genel Müdürlüğü'nün uygun göreceği personel gerekli görülebilecek zamanlarda ilgili Birliklerde inceleme yapabilir. KOTALARIN SOSYAL MALİYETİ Gümrük tarifelerinin dışında uluslar arası serbest ticarete getirilen bir diğer engelde kotalardır. Kota, bir ülkenin belirli bazı mallarda bir yıl içerisinde ithal edilebilecek mal miktarına getirdiği sınırlamadır. Bir malın ithalatına getirilen kotanın o mala ilişkin uluslar arası ticareti, o malın üretimini ve fiyatını etkilediğini görebilmek için bir örnek ele alalım: Türkiye'nin bir yıl içerisinde İsviçre'den ithal edebilecek saat miktarını 6 milyon adetle sınırlandırdığını kabul edelim. Kotanın yürürlüğe girmesinden önce saatin fiyatı 10 TL (veya 30 İsviçre Frangı) ve İsviçre'den ithal edilen saat miktarı 10 milyon adet iken, getirilen kota Türkiye'nin İsviçre'den ithal edebileceği saat miktarı 6 milyon adetle sınırlandırmaktadır. |
YÜRÜRLÜĞE KONAN KOTALARIN ULUSLARARASI TİCARET ÜZERİNDEKİ ETKİSİ NEDİR? TÜRKİYE'DE UYGULANAN KOTALAR ABD ve Kanada'ya yönelik kısıtlamaya tabi tekstil ve konfeksiyon ürünleri ihracatında 2000 yılında uygulanacak "Kota Dağıtım Sistemi Esaslarının; 3 üncü maddesi, "Tekstil ve konfeksiyon kategorilerinin hepsinde past performans hesabının tamamı miktar üzerinden yapılır. 2000 yılı uygulama döneminde kategori 338/339/638/639-S ve 351/651'de serbest bölümden 54 dolar/dz'nin altında kayda bağlanan kota belgeleri 2001 yılı past performans hesabında dikkate alınmaz. Ayrıca, kategori 338/339/638/639-S'te serbest bölümden 54 dolar/dz'nin üzerinde kayda bağlanan kota belgelerinin ise %40 oranında past performans tahakkuk ettirilir." 8'inci maddesi, "Tüm kategorilerde past performans bölümden pay alan firmalar kayda aldırmadıkları past performans haklarını 1 Ocak -30 Haziran 2000 tarihleri arasında ilgili İhracatçı Birliğine iade ederlerse, iade edilen kotanın % 50'si fiili ihracat gerçekleştirilmiş gibi izleyen sene past performans hesabında dikkate alınır. 30 Haziran 2000 tarihinden sonraki iadeler için herhangi bir past performans hakkı doğmaz.(9 uncu madde hükümleri saklı kalmak kaydıyla.)" 11'inci maddesi, "Tekstil ve konfeksiyon hassas kategorilerinde past performans bölümden kayda aldırılan kota belgeleri, kayda alındığı ay içerisinde, orijinalinin iadesi ve kullanılmadığın belgelenmesi kaydıyla iade edilebilir ve iadeye konu kotanın tamamı firmaya bilahare kullandırılır. (kategori 361 ve 369-S hariç) Kayda alınan aydan sonra iade yapılması halinde ise, iade edilen miktar serbest havuza döner, ihraç süresinin dışında iade yapılması halinde ise, iade edilen miktar serbest havuza döner ve iade edilen miktarın üç katı, firmanın 2001 yılı past performans kotasından düşülür. Hassas olmayan kategorilerde ise past performans ihraç süresi içerisinde iade edilen miktar firmanın past performans kotasına döner, past performans ihraç süresinden sonra iade edilen miktar serbest havuza döner." |
12 inci maddesinin son paragrafında yer alan “tüm kategorilerinde bu tarihten başlayarak her gün bakiyelerin duyurulması şartıyla serbest dağıtımlar sürekli bakiye dağıtımı şeklinde yapılacak olup kayda bağlanan belgelerde yükleme süresi 21 gündür”ifadesi “ Tüm kategorilerde bu tarihten başlayarak her gün bakiyelerin duyurulması şartıyla serbest dağıtımlar sürekli bakiye dağıtımı şeklinde yapılacaktır. Öyleyse elimizi kolumuzu bağlayan bir engel değil? Zaman zaman bizi sıkıştırmıştır. bu doğru ama ihracatı çok kısıtladığı da söylenemez. Yine de bir takım teknik sorunlar çıkardığı kesin. Bugüne kadar hiç kimse kotasızlıktan mal yollayamaz durumda olmamıştır. Onun dışında bizim asıl başka sorunlarımız var. Örneğin üretim maliyetlerinin yüksekliği daha büyük sorun. Marka desteği, pazarlama desteği sağlanması lazım. Kotadan daha çok tartışmamız gerekenler bunlar olmalı. Kemal Akın, şube şefi arkadaşları Günay Demirtaş ve Aysun Çiftçi ile birlikte. Kota dağıtım yetkisi kimde? Hükümetler arası yapılan anlaşmalar gereği yetki Devlet Bakanlığında onun adına da Diş Ticaret Müsteşarlığı yetkili.DTM’da bu konuda ITKIB'i görevlendirmiş. Yani koordinatör biziz. Türkiye geneli kota dağıtımı, raporlanması, fiili ihracatın düzenlenmesi gibi faaliyetleri de biz yapıyoruz. Dağıtım kriterleri nasıl belirleniyor? Her yılın ikinci yarısından itibaren gelecek yıla ilişkin çalışmalar baslar. Bu yıl da böyle olmuştur. Temmuz -Ağustos aylarında alt komiteler toplanır, sistemin aksayan yönleri belirlenir böylece alt yapı hazırlanır. Ekim -Kasım gibi Müsteşarlığa, onaylanmak üzere iletilir. Uygun görülürse sektöre bildirilir. Birlikler bu kriterleri belirlerken sürekli sektörle temas halinde olmaya dikkat etmiştir. Uygulamada karşılaştığınız en büyük güçlük nedir? Kotanın bir teknik engel olduğunu konuşmuştuk, kota dağıtım talimatlarını bakın 30-40 maddelik detaylar içeriyor. Kısıtlı bir miktarı homojen olmayan bir topluluğa dağıtıyorsunuz hepside ayni havuzdan kota almak durumunda hatta ayni alanda faaliyet gösteren firmalar bile homojen değil, pantolonu ele alin örmecisi, dokumacısı var. Böyle olunca zaman zaman problem oluyor. Ayrıca Firmalar uygulamalarında GB sonrası ihracat departmanlarını kapattılar veya küçülttüler. Bu isi müşavirlerine bıraktılar ya da bir kişiyi görevlendirdiler. Fakat isin içine kota girince işlemlerini yetiştirememeye başladılar. Eğer kuryelerine bırakmışlar ise genelde yeterli duyarlılık gösterilememiş. Süreli olaylar bunlar, çok dikkat edilmesi lazım. Bilhassa hassas kategorilerde hassas olunması şart. Çünkü kotalı ihracat özellikle bazı kategorilerde çok teknik. |
Bu teknik isi yapacak teknik donanımınız ve personeliniz yeterli mi? Bizim teknik olarak hiçbir eksikliğimiz yok, personel olarak da öyle. Türkiye geneline tek bir merkezden bu hizmeti vermemize rağmen çok sağlıklı bir yapılanmaya sahibiz. Düzelti: Geçtiğimiz sayıda ITKIB Genel Sekreter Yardımcıları ile yapılan röportajda "ITKIB” devlete bağlı olmakla birlikte yönetim kurulları ile özel sektöre de yakın, bu durum çalışma koşullarını nasıl etkiliyor?' seklindeki soruda Sami Kurt'a ait cevap "Yüzde 75 devlet yüzde 25 özel sektör" olarak yanlış dizilmiştir. Doğrusu "yüzde 75 özel sektör, yüzde 25 devlet mantığında çalışıyoruz" olacaktır. Düzeltir, Özür dileriz. ITKIB Kotalı işlemler Uygulama Şube Müdürü Kemal Akın Her sabah kota kalktı haberleriyle uyanıyoruz Hazır giyim sektörü dendiğinde akla ilk gelen kelime kota olsa gerek, Amerika'nın iç pazarını korumak gerekçesiyle tüm dünyada uyguladığı bu kısıtlamalar kimine göre bir öcü, kimine göre ise dünya ticaretinde bir denge unsuru. Tüm Türkiye'ye tek merkezden bu kotaları dağıtan birimin Müdürü Kemal Akın'a göre ise daha öncelikli sorunlarımız var. Bu şubede hangi işlemler yapılıyor? Amerika ve Kanada'ya yönelik Türkiye genelinde kotaların dağıtımını organizasyonu ile kotalı tekstil, konfeksiyon belgelerinin kayıtlarını yapıyoruz. Ayrıca konfeksiyon ve hazır giyim ürünlerine ilişkin gümrük idarelerinden intikal ettirilen kıymet araştırma işlemleri sonuçlandırılıyor. Kaç kişiyle veriliyor bu hizmet? Ben ve iki şef arkadaşımla birlikte 12 kişi çalışıyor. Diğer şubelerle kıyaslandığında büyük bir şube diyebiliriz. |
2005'ten sonra bu şube ne is yapacak? 2005 aslında bir sembol, buna sendrom da diyorlar, Gümrük Birliği'ne girerken de bu tartışmalar yaşanmıştı.2005'te tüm dünyada kotalar kalksa bile bizim için her şey bitmeyecek. Başka tarife dişi engeller çıkacak Dünya ticaretine yön veren yeni kısıtlamalar mutlaka olacaktır. Kotalar dünya ticaretinde neyi belirtiyor? Kotalar ABD, Kanada gibi ülkelerin kendi iç pazarlarını korumak amacıyla uyguladıkları kısıtlamalar. Ancak dünya libaralizminin basını çeken bu ülkelerin söylemleriyle karşılaştırıldığında kota kavramını anlamak çok mümkün değil. Eğer küresel bir dünyaya doğru gidiyorsak, kotalar dünya ticaretinin önünde ciddi bir engel. Üstelik kotaları belirlerken ticaret dişi bazı unsurlarda dikkat çekiyor. Örneğin bazı ülkelere ayrıcalıklar tanınmış, bazılarıyla tercihli anlaşma yapılmış, sonra gelmiş bizi kısıtlamış. ABD'nin kota uyguladığı ülkeler içinde Türkiye'nin durumu nasıl, avantajlı bir konumda mi? ABD'nin Türkiye'den ithalatı toplam ithalat potansiyeli içinde yüzde l. 5, bilmiyorum artık bunu nasıl değerlendirmek lazım. Halbuki bizim üretebilecek gücümüz var orada hazır müşterimiz de var, çok daha fazlasını gönderebiliriz aslında. 2005'ten sonra kotasız bir dünyada Dengeler yeniden oluşacak... Türkiye'nin ihraç kalemleri arasında en önemli yere sahip olan tekstil ve konfeksiyon ihracatının da can damarını ABD teşkil etmektedir. Dünyanın en büyük ve cazip alicisi durumunda olan ABD'nin kendi iç pazarını korumak amacıyla uyguladığı kotalar yulardır dünyanın pek çok ülkesinde olduğu gibi ülkemizde de sorun yaratmaktadır. Gerçekleştirilen bu büyük arzın karşısındaki sinirli talep, hep tartışma konusu olmuş,kotalar bir gün kalksa Amerikan pazarının kısa süre içinde ele geçirilebileceği fikri yerleşmiştir dışardan bakanların kafalarına. Daha yılın ilk aylarında dolan pantolon gibi kategorilerde bu görüş doğru gibi görünse de tüm kategorilerde olaya bakıldığında durumun tam da böyle olduğu söylenemez. |
Amerika pazarının fiyata karşı gösterdiği hassasiyet ve ekonomik sebeplerin dışında bazı bölge ve ülkelere tanıdığı ayrıcalıklar bu kez kotalardan da büyük sorunlar yaratabilir ülkemiz için.İşte 2005 yılının yaklaşmasıyla daha sık tartışılmaya başlayan kotasız ticaretin önemli açmazı da burada gizlidir. Yıllar içinde üretim ve pazarlamada belirli bir kalite tutturmuş olan Türk tekstil ve konfeksiyon sektörü uzun zamandır ülkenin içinde bulunduğu genel ekonomik sorunlara bağlı olarak ciddi derecede kan kaybetmiştir. Kotaların kalkmasından sonra pazar mücadelesi vereceği ülkelere göre son derece yüksek isçilik maliyetleri ve dünyanın hiçbir ülkesinde görülmemiş son derecede pahalı enerji girdileri ile zorlanan Türkiye, maalesef SSK gibi KDV gibi bürokratik sorunlarla da mücadele etmektedir. Kotaların kalkması ve tek belirleyenin büyük ölçüde fiyat olmasıyla bu sorunlar eskisinden daha etkili bir şekilde hissedilecektir. Bu yüksek maliyet ile kotasız bir Amerika pazarında Uzak Doğu ülkelerine karşı tutunmak hiç de kolay olmayacaktır. Kotaların kalkmasından sonra yaşanabilecek olumsuzlukları böylece saydıktan sonra önemli bir avantaja da değinmek gereklidir. Türkiye söz konusu Uzak Doğu ülkelerine karşı belirgin bir kalitede mal ve hizmet üretmektedir. Moda marka kavramına ağırlık vererek, tek avantajı fiyat olan ülkelere karşı önemli bir üstünlük sağlayabileceği de açıktır. Unutmamak gerekir ki sahip olduğu deneyim ve büyük potansiyelle Türkiye, rekabet koşulları yeniden sağlandığında ve devletten gerekli desteği aldığında kotasız bir pazarda da tutunacak güce sahiptir ancak kotalar kalktıktan sonra durum hiç de zannedildiği gibi güllük gülistanlık olmayacaktır. Bir an kotaların olmadığını farz edelim sektörün durumu ne olurdu? Kota bir engel ama tartışıldığı kadar olmasa gerek. Bir anlamda disipline eder bir tarafı da var. Zaman, zaman kalkmasın diyen insanlarla da karsılaşıyoruz. Tabii bir de rakiplerimiz açısından bakmak lazım. Çin'e de bu kotalar uygulanıyor, bu da bizim için bir denge anlamına geliyor. Olaya ürün açısından değil biraz bürokratik açıdan bakarsak asil zorluk burada ortaya çıkıyor. Zaten sistemin işleyişini zorlaştıran bir bürokrasi varken bir de buna yeterince karmaşık olan kota bürokrasisi giriyor. |
Kaç kategoride kota uygulanıyor? Tekstil ve konfeksiyonda 40-50'nin üzerinde kategoride kota uygulanıyor. Biz bunların 5-6 tanesinde zorlanıyoruz yani hassas kategori olarak görüyoruz. Gömleği yüzde 20-28 oranında doldururken pantolonda çok ciddi bir sıkışıklık içindeyiz. Türkiye'de tekstil sektörünün gelişmesi açısından bakıldığında kotaların kalkması ile ihracatın artacağı görünen bir gerçektir. Tüm sat inal ma ofisleri faaliyete geçtikleri yıldan itibaren alim süreçlerinde her yıl siparişlerini hedefledikleri büyüme payı doğrultusunda belirler. 2001 yılı için ne yazık ki kota problemleri yüzünden bu büyüme payı gerçekleştirilememektedir. Kota probleminin üstesinden gelinebildiğinde tekstil sektöründe büyük gelişmeler yaşanacak ve ihracat artacaktır.Düşük fîyatlı mallar ile tüketilen kotalar nedeniyle yüksek fîyatlı mallar bazında siparişler yüklenememektedir. Tüm kategorilerde yılın ikinci yarısında yaşanan ambargolar sonucunda Türkiye pazarından yapılacak alımlar farklı ülkelerde değerlendirmeye alınmaktadır. Türkiye'de tekstil sektörü yurtdışındaki rakipleri ile fiyat, kalite ve üretim hızı yönünden rekabet etmeye çabalarken, kota engelinin ortadan kalkması doğal olarak ihracat miktarını artıracaktır. Teknolojinin durmaksızın ilerlediği sektörde yapılacak atılımlar zamanında gerçekleştirildiğinde anlam taşırlar. Rakiplerimiz teknolojik açıdan durmaksızın ilerlerken ülkemizde üreticiler bas etmeleri gereken problemler nedeniyle bu yenilenmeyi takip edemeyecek duruma gelmişlerdir. Sivil toplum örgütleri lobi faaliyetleri ile kotaların kaldırılması konusunda daha fazla çaba ve faaliyet göstermelidirler. |
| Türkiye`de Saat: 03:00 . |
Powered by: vBulletin Version 3.8.1
Copyright ©2000 - 2024, Jelsoft Enterprises Ltd.
SEO by vBSEO 3.3.2