Atatürk Köşesi

[HandaN]

[HandaN]

SAVAŞ PANAROMALARI - BÜYÜK TAARRUZ (26 Ağustos 1922)







Sakarya'da muharip gücünün yarısını kaybeden Yunan ordusu demir yolunu ve köyleri tahrip ederek Afyon, Kütahya, Eskişehir hattına geri döner. Sakarya Zaferi üzerine Fransızlarla yapılan anlaşmalarla Hatay dışında güney sınırımız, Kars anlaşması ile de doğu sınırımız kesinleşir. Dört yandan kuşatılmış, yoksul, silahları elinden alınmış, ordusu dağıtılmış bir millet, kuzey, doğu ve güneydeki bütün cepheleri tasfiye etmiş, hemen hemen hiçten yola çıkarak bu noktaya gelmiştir. Karşısında yalnız İngilizlerin desteklediği Yunan ordusu kalmıştır. Şimdi Türk'ün zamanıdır.


Başkomutan Mustafa Kemal Paşa Batı Cephesindeki hazırlıkları gözen geçirmek için geldiği Çay'da törenle karşılanıyor (30 Mart 1922). Ordu kesin zafer için Yunanlıları ve İngilizleri uyandırmadan, büyük bir gizlilik içinde taarruz hazırlıklarına başlar. Ordu pek çok güçlük aşılarak insan, silah, uçak ve araç bakımından takviye edilir. Türk Taarruz planı çok kısaca şöyle özetlenebilir: Çok iyi tahkim edilmiş Afyon cephesini yararak sayıca ve silahça daha üstün olan Yunan ordusunun İzmir'le bağlantısını kesmek ve sarıp yok etmek. Kuzeydeki büyük birlikler düşmana sezdirilmeden, sessizce Afyon karşısında toplanır. 24 Ağustos günü İstanbul ve dünya ile haberleşme kesilir ve sınırlar kapatılır. 25 Ağustos'ta taarruza katılacak bütün birlikler yerlerini alırlar. Başkomutan Mustafa Kemal Paşa, taarruzu, yarma bölgesini bütünüyle gören Kocatepe' den yönetecektir.




26 Ağustos 1922 günü sabah saat 5.30'da Kocatepe'de tüm topların gürlemesiyle Türk büyük taarruzu başlar. Gece Ahır Dağı'nı aşmış olan Türk süvari kolordusu da Yunan cephesinin gerisine geçmiştir. Demir yolu ve telgraf bağlantılarını keser, çala kılıç Yunan birliklerinin arasına dalar. Ordu fırtına gibi esmektedir. Yunanlıların onca emek ve umutla tahkim ettikleri tepeler ard arda düşmeye başlar.


Erkekler cepheye gidince, cephe gerisi hizmetler kadınlara kalmıştı. Demir yollarının yapım, bakım ve onarımında köylü kadınlarımızın büyük hizmetleri dokunmuştur.
O kadar güvenilen Yunan cephesi ertesi günü öğleye doğru yarılır. Birlikler sel gibi Afyon'un arkasındaki ovaya akarlar. Yunan ordusu bir vuruşta üçe bölünmüştür. Büyük bölüm eriye eriye, daha önceden tahkim edilmiş olan Dumlupınar hattına çekilmeye çalışır. Ama başaramaz. 29 Ağustos gecesi Yunan ordusunun çekilme yolu bir Türk tümeni tarafından kesilecektir. Plan amacına ulaşmış, Yunan ordusunun büyük bölümü 30 Ağustos günü Dumlupınar önünde sarılmıştır. Başkomutan bu son aşamayı ateş hattına kadar gelerek izlemiş ve gerekli emirleri vermiştir. Birinci ve İkinci Yunan Kolordusu'nun komutan ve karargahları, bağlı birlikleri, beş tümen ve yüzlerce top ateşten çemberin içinde kalır. Dağ yolundan kaçabilenler de iki gün içinde yakalanıp esir edileceklerdir. Yunan başkomutanı ile bir kolordu ve üç tümen komutanı Türk ordusuna teslim olur.



Başkomutan Mustafa Kemal Paşa 1 Eylül 1922 günü ordulara bir emir yayımlar. Emir şu ünlü cümleyle bitmektedir: "Ordular! İlk hedefiniz Akdeniz'dir, ileri!" Ordu kanatlanmış gibi Akdeniz'e doğru akmaya başlar. Piyade süvari ile, kağnılar kamyonla yarışmaktadır. Vatan, uğrunda kan ve can veren çocuklarına geri dönmektedir.


Başkomutan Mustafa Kemal Paşa Büyük Taarruz'u Afyon Kocatepe'den yönetiyor
(26 Ağustos 1922). Türk süvarileri, 9 Eylül 1922 günü üç yıldır bayrağına hasret halkın sevinç çığlıkları ve gözyaşları arasında İzmir'e girer. Kuzeydeki 11. Yunan Tümeni de komutanıyla birlikte esir edilecektir. 18 Eylül' de kurtulabilen bir avuç son Yunan askeri de gemiye binerek Anadolu' dan ayrılır. Acı günler sona ermiş, vatan geri alınmıştır.




11 Ekim'de Mudanya Mütarekesi, Ateşkes Anlaşması imzalanır. Yunanistan altüst olmuştur. Kral Konstantin tahtını terk etmek zorunda kalır. İngiltere Başbakanı Lloyd George iktidardan ayrılır. İstanbul'daki işbirlikçiler yurt dışına kaçarlar. Doğu Trakya Türk görevlilere teslim edilir. Ankara barış görüşmeleri için Lozan'a davet edilir. Türkiye Büyük Millet Meclisi 1 Kasım 1922 günü beklenen kararını verir, saltanatı kaldırır. Artık çağ dışı olmuş köhne rejim ebediyen sona erer.


Lozan Antlaşması ile eski bütün hesaplar tasfiye edilir, Türkiye tam bağımsız, yeni bir devlet kimliğine kavuşur. Bazılarının hayal bile etmeye cesaret edemedikleri amaç, gerçek olmuştur. Başta Atatürk olmak üzere, bu dirilişi sağlayan; sivil asker, kadın erkek, genç yaşlı bütün kahramanlarımızı saygı ve minnetle anıyoruz.

Topçular Yunan mevzilerini döverken piyade birlikleri hücum için siperde bekliyor.

[HandaN]

[HandaN]

MÜZEDEKİ TABLOLAR


Başkomutan Mustafa Kemal Paşa



Tekâlif-i Milliye (Millî Yükümlülüklerin Uygulanışı) Bu tabloda, Sakarya Meydan Muharebesi öncesi Başkomutan Mustafa Kemal Paşa tarafından halkın topyekun savaşa katılmasını sağlamak amacıyla yayımlanan Tekalif-i Milliye emirleri doğrultusunda bir Orta Anadolu kasabasında Türk milletinin ordusu için yaptığı fedakarlıklar (elbise, çarık, çorap, vb. giyecek, yiyecek, silah ve teçhizat yardımları) anlatılmaktadır.




Başkomutan Gazi Mustafa Kemal Paşanın Halk ile Görüşmesi Başkomutan Gazi Mustafa Kemal Paşa, Büyük Taarruz öncesinde sık sık gezilere çıkarak halkın genel durumunu öğrenmeye ve desteğini sağlamaya çalışmıştır. Bu tabloda, Başkomutan'ın halkın çeşitli kesimlerinden kişilerle görüşmesi, Türk halkının Başkomutanın etrafında nasıl kenetlendiği canlandırılmaktadır. Mustafa Kemal Paşanın etrafında toplananların büyük bir bölümü, daha önceki savaşlara katılmış olan muharip gazilerdir.





Millî Mücadele'de Türk Kadınının Fedakarlıkları Erkekler, cephede düşmanla çarpışırken Türk kadını da sırtında veya kucağında çocuğu olduğu halde yaşlı anne ve babasıyla birlikte orduya destek olmak için mermi yapıp kağnılarla cepheye taşımıştır. Bu tabloda, Türk kadınının Millî Mücadele ve vatanın kurtarılması yolunda yaptığı fedakarlıklar anlatılmaktadır.





Mustafa Kemal Paşanın TBMM'den Cepheye Uğurlanması Tabloda, Sakarya Meydan Muharebesi'nden önce TBMM Başkanı ve Başkomutan Mustafa Kemal Paşa, Genelkurmay Başkanı Fevzi Paşa, Doğu Cephesi Komutanı Kazım Karabekir Paşa ve Batı Cephesi Komutanı İsmet Paşanın Meclisten milletvekilleri ve halk tarafından cepheye uğurlanışı anlatılmaktadır.





Yunan Mezalimi Yunan ordularının 15 Mayıs 1919'da İzmir'e çıkışı ile başlayan Anadolu'daki işgalleri sırasında birçok köy, kasaba ve şehirde masum sivil halk katledilmiştir. Bu katliamlar sırasında din adamlarının kışkırtıcı bir rol oynadığı tarihî belgelere sabittir. Bu tabloda, bir Batı Anadolu kasabasında Yunan ordusunun sivil halka yönelik yaptıkları katliam sergilenmektedir.




Çanakkale Deniz Muharebeleri Bu tabloda, Çanakkale Deniz Muharebeleri'nde İtilaf Devletleri donanmasının Çanakkale Boğazı'na girişi ve Fransız Bouvet zırhlısının mayınlara çarparak ve Türk topçusu tarafından açılan ateş sonucunda batırılışı, tahlisiye sandalları ile geminin boşaltılması canlandırılmıştır.





Çanakkale'de Savaş Arasında Günlük Hayat Bu tabloda, Çanakkale Savaşı'nda Türk siperlerindeki gündelik hayat (Esir alınan Anzak askerinin tıraş edilmesi, Mehmetçiğin sıladan gelen mektubu okuması, bir askerin saz çalarak arkadaşlarını eğlendirmesi, arka planda ise Anzak askerleri ile Türk askerlerinin futbol oynaması) anlatılmaktadır.





Çanakkale Savaşı'nda Bombasırtı Olayı Bombasırtı olayı Dünya harp tarihinde eşine rastlanması mümkün olmayan bir olaydır. Karşılıklı siperler arasında mesafe 8 metre, yani ölüm kaçınılmaz. Birinci siperdekilerin hepsi ölüyor. İkinci siperdekiler yıldırım gibi onların yerine geliyor. Bomba, şarapnel ve kurşun yağmuru altında öleni görüyor. Üç dakikaya kadar öleceğini biliyor; tereddütsüz ileri atılıyor. İşte Çanakkale Muharebelerini kazandıran, bu yüksek ruhtur.

[HandaN]

Büyük Zafer'den Sonra Türk Ordusu İzmir'e Girerken Bu tabloda, 9 Eylül 1922'de İzmir'in kurtuluşundan sonra, Başkomutan Gazi Mustafa Kemal Paşa ve yakın silah arkadaşlarıyla birlikte Türk ordusunun halkın coşkun gösterileri arasında İzmir'e girişi anlatılmaktadır. Geri planda ise İzmir Hükûmet Konağından Yunan bayrağının indirilerek Türk bayrağının göndere çekilişi ve İzmir şehrinin alevler içinde yanışı resmedilmiştir.




Başkomutan Mareşal Gazi Mustafa Kemal


Cumhurbaşkanı Gazi Mustafa Kemal



Orgeneral M.İsmet İNÖNÜ


Mareşal M.Fevzi ÇAKMAK


Orgeneral M.Kazım ORBAY


Orgeneral İzzettin ÇALIŞLAR


Orgeneral Asım GÜNDÜZ

[HandaN]

Korgeneral M.Kazım KARABEKİR


Korgeneral A.Naci ELDENİZ


Korgeneral Kemalettin SAMİ


Korgeneral M.Kazım DİRİK


Tümgeneral İ.Refet BELE


Tümgeneral Yusuf İzzet MET


Tümgeneral M.Selahattin ADİL

[HandaN]

Tümgeneral Cafer Tayyar EĞİLMEZ


Albay Reşat ÇİĞİLTEPE

[HandaN]

KURTULUŞ SAVAŞI VE DEVRİMLER

Sütunlu salonu çevreleyen koridorda yer alan galeri tematik sergi alanlarına dönüştürülmüştür. 1919-1938 yılları arasında, Atatürk Devrimleri ve dönemin önemli olaylarının anlatıldığı bu bölüm, Atatürk ve Kurtuluş Savaşı Müzesi'ne farklı bir atmosfer kazandırmaktadır. Mozolenin bulunduğu şeref salonunu ayakta tutan sütunlu salon ile Anıtkabir'in temel duvarları arasında kalan koridorda yer alan ve Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanları'ndan ebediyete intikal edenlerin defnedilmesi amacıyla inşa edilen, ancak kullanılmayan tonozlu odacıklardaki vitrin düzenlemelerinde Kurtuluş Savaşı ve Atatürk Devrimleri'ne ilişkin 3 bin kadar fotoğraf ile bunların Türkçe ve İngilizce açıklamalarına yer verilmektedir. Değerli sanatçılar tarafından hazırlanmış rölyefler de müzenin görselliğini güçlendirmektedir. Ayrıca tonozlu odacıkların bulunduğu koridor boyunca Kurtuluş Savaşı'nın kazanılmasında büyük hizmetleri görülen asker-sivil 20 kahramanın büstü ve kısa özgeçmişleri de yer almaktadır.

18 tonozlu odacığın konuları şunlardır:

• Türk Kurtuluş Savaşı Komutanları
• Mondros, Vatanın İşgali
• Kuva-yı Milliye
• Kongreler
• TBMM'nin Açılışı, İç İsyanlar
• Çukurova, Antep, Maraş, Urfa Ve Trakya' da Milli Mücadele
• Kurtuluş Savaşı'nda Donanmamız
• Kazanılan Zaferler, Mudanya Mütarekesi ve Lozan Antlaşması
• Siyasal Devrimler
• Eğitim, Dil ve Tarih Alanında Yapılan Reformlar
• Hukuk, Kadın Hakları ve Soyadı Devrimleri
• Sosyal Hayatın Düzenlenmesi
• Güzel Sanatlar, Basın ve Halkevleri
• Milli Güvenlik
• Tarım, Ormancılık, Sanayi ve Ticaret
• Maliye, Sağlık, Spor ve Turizm
• Bayındırlık ve Ulaştırma
• İç ve Dış Siyasi Olaylar (1923-1938)

[HandaN]

Kuva-yı Milliye


TBMM'nin Açılışı, İç İsyanlar


Çukurova, Antep, Maraş, Urfa, Trakya'da Milli Mücadele


Siyasal Devrimler



Hukuk, Kadın Hakları ve Soyadı Devrimleri


Tarım, Ormancılık, Sanayi, Ticaret

[HandaN]

İç ve Dış Siyasi Olaylar (1923-1938)