![]() |
13.10.1920 İstanbul’da Rumların kurduğu Küçük Asya Derneği, çalışmalarına başladı; Küçük Asya, Yunan İhtilâl Cemiyeti adıyla Beyoğlu’nda ilk toplantısını yaptı. Zile’yi ele geçiren millî kuvvetler, tutuklu bulunan isyancı elebaşılarından Deli Ömer ve Topal Hafız’ı astı. Demirci Mehmet Efe ve Albay Şefik Bey, 500 kişilik kuvvetle Isparta’dan Eğridir’e geldiler. |
14.10.1920 Genelkurmay Başkanı İsmet Bey, Sovyetler’le 24 Ağustos’ta parafe edilen antlaşmanın esaslarını cephe kumandanlarına bildirdi. Robeck, Curzon’a, İstanbul Hükûmeti’ne antlaşmayı onaylattırıp sonra onu düşürmenin doğru olmadığını, yeni hükûmetle çalışmanın daha zor olacağını bildirdi. Türk kuvvetleri Haçin’de Ermenilere karşı yeniden saldırıya geçti. |
15.10.1920 21 Eylül’de Rusya’dan gönderilen ilk parti silâh ve cephanenin tamamı teslim alındı. Mustafa Kemal, Demirci Mehmet Efe’nin, Konya’da Delibaş isyanını bastırmak üzere Albay Şefik (Aker) Bey’le beraber isyan bölgesine hareketini bildiren telgrafını aldı: “Yüce emrinizi saygı ile aldım. Şükranlarımı arz ederim. Bütün mücahit arkadaşlarım ellerinizden öperler. Millî maksatlar için çalışan mücahitlerin önderi, en sadık hizmet edeni olduğumu teyiden arz ederim.” Genelkurmay Başkanlığı, Batı Cephesi Komutanı Ali Fuat Paşa’nın, Gediz’e bir saldırı düzenlemesiyle ilgili önceki günkü önerisini kabul etmedi. Tevfik Paşa, İngiliz ve Fransız yüksek komiserleriyle görüştü. Görüşmede, Anadolu’ya gönderilecek uzlaştırma kurulu, malî yardım ve Sevr’in onaylanması konuları ele alındı. |
16.10.1920 Ankara Hükûmeti, Bekir Sami Bey’e; Sovyetler, Van ve Bitlis’ten Ermeniler için toprak isteğinde, diretmezlerse antlaşmanın hemen imzalanması talimatını verdi. Batı Cephesi Komutanı Ali Fuat Paşa, tasarladığı ve Genelkurmay’a önerdiği, ancak izin alamadığı Gediz saldırısı için Alanyund’da bir toplantı yaptı. Moskova’dan dönen Yusuf Kemal Bey, Meclis’in gizli oturumunda uzun bir konuşma yaptı. Parafe edilen dostluk ve yardım antlaşması, Rusya’daki yönetim ve Enternasyonal hakkında bilgi verdi. |
17.10.1920 Bakanlar Kurulu, Van ve Bitlis’ten Ermenilere toprak verilmesi konusunda iki gündür yaptığı görüşmeyi tamamlayarak, Sovyetler’in bu konudaki isteğini ret kararı aldı. Damat Ferit Hükûmeti istifa etti. |
18.10.1920 Konya isyanını bastırmakla görevli birlikler Seydişehir’e girdiler. Mustafa Kemal’in, yakın çalışma arkadaşlarına kurdurttuğu Türkiye Komünist Fırkası, çalışmalarına başladı. |
19.10.1920 Burdur Milletvekili Mehmet Akif Bey, Kastamonu’ya geldi. Damat Ferit Paşa’nın istifası üzerine, yeni hükûmeti kurma görevi Tevfik Paşa’ya verildi. |
20.10.1920 1 Eylül’de Bakû’de toplanan Doğu Milletleri Kurultayı’na katılan Küçük Talat ve Nail beyler, Mustafa Kemal’e verdikleri raporda, kurultay izlenimlerini anlattılar. Mustafa Suphi’nin önderliğindeki komünistleri kötülediler, onların Anadolu’ya geçeceğini haber verdiler. Doğu Cephesi Komutanı Kâzım Karabekir, birliklerine Kars’a saldırı planını bildirdi. İngiliz Malî Eksperi Adam Block, Müttefik Malî Komisyon’un kurulmasını önerdi. Konya isyanında Delibaş’la işbirliği yapmaktan yargılanan Konya milletvekilleri Abdülhalim Çelebi ve Kâzım Hüsnü Bey, Konya İstiklâl Mahkemesi’nce Erzurum’da ikâmete mecbur edildi. |
21.10.1920 Ankara, Gürcü Hükûmeti’nin geçici barış önerisine verdiği cevapta, Gürcistan sınırının geçilmeyeceği konusunda güvence verdi. Bozkır’a saldıran Delibaş İbrahim, Derviş Bey birliği tarafından geri püskürtüldü. Doğu Ordusu’nun sağ kanadı, Iğdır yönünde saldırıya geçti. Dördüncü Tevfik Paşa Hükûmeti göreve başladı. |
22.10.1920 Dışişleri Bakan Vekili Ahmet Muhtar Bey, Moskova’da olduğu sanılan Hariciye Vekili Bekir Sami Bey aracılığıyla Çiçerin’e gönderdiği mesajda, Türkiye’nin Ermeni harekâtını savundu. Ermenistan Hükûmeti, Sovyetlere başvurarak Trabzon’dan Harput’a kadar uzanan bir hattın Ermenilerin batı sınırı olarak tanınmasını istedi. Mustafa Kemal, Sovyet Dışişleri Bakanı Çiçerin’in 3 Haziran tarihli mektubuna verdiği yanıtta, “Bir yandan Batı’nın işçi sınıfı, öte yandan Asya ve Afrika’nın köleleştirilmiş halkları, milletlerarası sermayenin kendilerini yıkmak ve efendilerine büyük çıkarlar sağlamak için köle durumuna getirmek istediğini” söyledi ve “Sömürge politikasının işlediği suç, dünya işçilerince kavrandığı gün, burjuvazinin kuvveti sona erecektir” dedi. |
emeğine sağlık.. |
23.10.1920 Curzon, Paris Elçisi Lord Derby’ye, “Türklerin Sevr Antlaşması’nı onaylayacağını düşünüyoruz. Pazarlıktan kaçınalım ve Türkleri oldu-bitti karşısında bırakalım. Şimdi yeni başbakanı ve Padişah’ı elde etmeliyiz.” dedi. İstanbul Hükûmeti Genelkurmay Başkanlığı’na Zeki Paşa getirildi. Manastırlı Kâzım Bey (Dirik), Tiflis Elçiliği’ne atandı. Meclis’in gizli oturumunda, Konya isyanı ve bu isyan sebebiyle tutuklanan milletvekilleri Kâzım Hüsnü Bey ve Abdülhalim Çelebi’nin durumu tartışıldı. Mustafa Kemal, İzmir Milletvekili Mahmut Esat Bey’in, Malta’daki Türk tutuklular bırakılmadıkça İngiliz tutukluların bırakılmayacağını İngiliz Hükûmeti’ne resmen bildiren Azerbaycan Hükûmeti’ne teşekkür edilmesi önergesini Bakanlar Kuruluna sundu. |
24.10.1920 Ali Fuat Paşa’nın emrindeki kuvvetler, Gediz’e saldırdı. Mustafa Kemal, Gediz başarısından ötürü Ali Fuat Paşa’yı kutladı. |
25.10.1920 21 Ekim’de kurulan Tevfik Paşa Hükûmeti’nin programı yayımlandı. Ali Fuat Paşa komutasındaki Batı Cephesi birlikleri ile Çerkez Ethem kumandasındaki Kuvâ-yi Seyyare, Yunanlıların boşalttığı Gediz’e girdi. Demirci Mehmet Efe Kuvvetleri, Eğridir, Şarkikaraağaç ve Beyşehir’de duruma hâkim olup isyancıları kaçırdıktan sonra Akseki’ye vardı. Hâkimiyet-i Milliye’de İstiklâl Marşı için yarışma ilânı yayımlandı. İznik, Yunanlılar tarafından ikinci kez işgal edildi. Matbuat ve İstihbarat Umum Müdürlüğü geçici bütçesi kabul edildi. Yüksek Komiserler, Tevfik Paşa’ya verdikleri bir notada, Sevr Antlaşması’nın hemen onaylanmasını istediler. |
26.10.1920 Mustafa Kemal ve resmî Türkiye Komünist Fırkası Genel Sekreteri Hakkı Behiç imzasıyla ordu komutanlarına gönderilen mektupta, Üçüncü Enternasyonal’e bağlı Türkiye Komünist Fırkası’nın 18 Ekim’de kurulduğu bildirildi. Mustafa Kemal, yeni İçişleri Bakanı İzzet Paşa’nın uzlaşma önerileri üzerine Sevr Antlaşması’nın onur ve bağımsızlıkla bağdaşmayan maddelerinin reddedilmesini istedi. |
27.10.1920 Tevfik Paşa Hükûmeti’nin Hariciye Vekili Safa Bey, İngiliz Yüksek Komiseri Robeck’i ziyaretinde, Sevr’in onayı konusundaki görüşlerini anlattı. Yenişehir ve İnegöl, Yunanlılar tarafından işgal edildi. |
28.10.1920 Ankara Hükûmeti, mektupları sansüre tabi tutmayı kararlaştırdı. Yunan kuvvetleri, Karamürsel’e bağlı 95 hanelik Karapınar Köyü’nü tahrip etti. |
29.10.1920 Gökbayrak Taburu, İznik’i Yunanlılardan ikinci kez kurtardı. İngiliz Dışişleri Bakanlığı’na sunulan gizli bir raporda, Türk-İtalyan Birliği Komitesi’nin 29 Temmuz’da Berlin’de yapılan toplantısında, İtalya’nın, Türklere silâh ve cephane sağlamak üzere her türlü çabayı göstereceği bildirildi. |
30.10.1920 Ereğli’de Yunanlıların Defni vapuruna el kondu. Geçici bütçe Meclis’te kabul edildi. Kars, Ermenilerden geri alındı. Mustafa Kemal ve TBMM, Kars kalesinin alınmasından dolayı Doğu Cephesi Komutanı Kâzım Karabekir ile subay ve erlere teşekkür etti. |
31.10.1920 Genelkurmay Başkanlığı, Doğu Ordusu Komutanı Kâzım Karabekir’e, Ermenilerin silâhlarını bırakmaları ya da barışa zorlanmaları için saldırıya devam edilmesi talimatını verdi. Hükûmet, Doğu Ordusu’nda görevli subayların rütbelerini bir derece yükseltme kararı aldı. Mustafa Kemal, Ali Fuat Paşa’ya yazdığı mektupta, resmî Türkiye Komünist Fırkası’nı niçin kurduklarını anlattı. Türkiye Sosyalist Fırkası’nın ikinci kongresinde Hüseyin Hilmi Bey, partinin daimî başkanı ilân edildi. Yunanlılar, Banaz-İslâmköy hattına kadar ilerleyip 24 Ekim’de boşalttıkları Gediz’e girdiler. |
01.11.1920 Çumra’nın güneyindeki Dinek Köyü yakınlarında Millî Kuvvetler’le isyancılar arasında bütün gün çarpışmalar sürdü. Yenilen isyancılar, dağınık bir halde köylerine çekildiler. Maraş’ı Fransızlara devreden İngilizler, kentten ayrıldı. Sütçü İmam’ın yakını bir genç, boğazlanmış ve parçalanmış olarak bulundu. Yüksek Konsey, Milne’in Ege’de Yunan işgalini sınırlayan hattı kabul etti. |
eline sağlık . . . Her gün okuyorum . . Alışkanlık yaptı bende . . . |
03.11.1920 Ali Fuat Paşa, önceki gün alınan Heyet-i Temsiliye kararına uyarak, Kayseri’de, Çukurova Cephesi’ni belirledi. İkiye ayrılan cephenin doğusu Osman Nuri (Tufan) Bey’in, batısı ise Ali Ratip Bey’in sorumluluğuna verildi. Anzavur isyanını bastırmak için 174.Alay’a bağlı bir birlik Bursa’dan yola çıkarıldı. General Milne, Ege’de Türk ve Yunan kuvvetleri arasındaki çizgiyi belirleyen ve 7 Ekim’de Yüksek Şûra’da onaylanan sınırı Türk Hükûmeti’ne bildirerek, Türk birliklerinin 12 Kasım’a kadar 3 km. geri çekilmesini istedi. Gizli Karakol Derneği İstanbul’da kuruldu. Anadolu’ya silâh kaçırmakta etkili olacak örgütün kurucuları: Kara Vâsıf, Galatalı Şevket, Kemalettin Sami, Baha Sait, Çolak Selahattin, Abdülhak Adnan ve Edip Servet beyler. Maraş’ta Fransızlar, İngiliz işgali sırasında mühürlenen askerî depodaki silâhları kaçırarak Ermenilere dağıtmaya giriştiyse de Türk makamları ve halk bu girişimi önledi. |
04.11.1920 Mustafa Kemal, İstanbul’da bulunan Kara Vâsıf Bey’e gönderdiği telgrafta, “… Bir kere daha arz ederim ki, Meclis-i Mebusan’ın her açıdan güven verici bir yerde toplanması ilk şarttır” dedi. Bursa’dan gelen kuvvetlerle Anzavur’un yakınlarından Şah İsmail ve Davut çeteleri, Karacabey’de çarpıştı. İsyancılar, atlarını ve bir kısım silâhlarını bırakarak kaçtılar. Kürt Teali Cemiyeti Başkanı Ahmet Hamdi Paşa, Kuvâ-yi Milliye’yi tanımadıklarını, seçime katılmayacaklarını, Barış Konferansı’nın kararlarını beklediklerini söyledi. Suruç ve Birecik, Fransızlar tarafından işgal edildi. Mustafa Kemal, Kayseri Askerlik Şubesi Başkanı Yarbay Emrullah Bey’e ve Topçu Binbaşı Kemal Bey’e gönderdiği gizli emirde, Adana çevresinde gerilla savaşı yapmalarını istedi, bunun için görevlendirilen kişileri ve yapılacak işleri bildirdi. |
05.11.1920 Antep’ten İngilizlerin son askerî birliği de çekildi. Kent, Fransız ve Ermeni askerlerince işgal edildi. Sait Molla, Rahip Frew’ya, Millî örgütler dağıtılmazsa İngiliz yönetimi altındaki Müslümanların ayaklanacağını, Türkiye’de yalnız İngilizlerin egemen olması gerektiğini bildirdi ve 5 bin lira daha ödenek gönderilmesini istedi. Sivas’ta “Anadolu Kadınları Müdafaa-i Vatan Cemiyeti” kuruldu. |
06.11.1920 Mustafa Kemal Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti Merkez Heyetlerine Urfa, Antep ve Maraş’ın Fransızlar tarafından işgalini protesto amacıyla İtilâf Devletleri temsilcilerine, Avrupa ve Amerika kamuoyuna telgraflar çekilmesini istedi. Kara Vâsıf Bey, Heyet-i Temsiliye’ye gönderdiği telgrafta, Meclis’in İstanbul’da toplanmasında zorunluluk olduğunu ileri sürdü. |
07.11.1920 Mustafa Kemal, yeniden toplanması kararlaştırılan Osmanlı Meclis-i Mebusanı için yapılan seçimlerde Erzurum milletvekilliğine seçildi. Mustafa Kemal, Bursa’daki 56.Tümen Komutanı Bekir Sami Bey’den bir telgraf aldı: “Millî Meclis’in burada toplanması kesinlikle gereklidir. İlk başkent olması dolayısıyla tarihî önemi bulunan Bursa hatıra gelmektedir. Bu kent, Millî Meclis’in toplanması için gerekli bütün şartları kendisinde toplamıştır.” Fransız Doğu Orduları Başkumandanı Franchet d’Esperey, Edirne’nin Karaağaç İstasyonu’nda, 1.Kolordu Kumandanı Cafer Tayyar Bey ile görüştü. Bulgarların boşalttığı bir kısım yerleri işgal edeceklerini, Bulgarlar tarafından çıkarılan Trakyalıların yerlerine dönebileceklerini söyledi. Heyet-i Temsiliye, “Antalya, Burdur, Menteşe mutasarrıflarının hemen değiştirilmeleri konusunda Cemal Paşa’nın dikkatinin çekilmesi; Kasaba, Urla ve Karaburun’da Yunan kumandanlarının, seçimlere engel olmaları karşısında etkili girişimlerde bulunulması konusunun Cemal Paşa’ya yazılması” kararını aldı. |
08.11.1920 Mustafa Kemal, 56.Tümen Komutanı Albay Bekir Sami Bey’e gönderdiği telgrafta, “Bursa vilâyetinin emniyet ve asayişinin temini konusundaki çalışmalarınızı, şükran ve saygılarımızla görüştük. Heyet-i Temsiliye olarak sizin gibi fazilet ve ahlâk sahibi, soğukkanlı ve tedbirli bir komutanın Bursa gibi nazik ve önemli bir mevkide bulunmasını, vatanın selâmeti ve millet için hayırlı bir olay olarak kabul ediyoruz.” dedi. Hindistan’ın Delhi kentinde toplanan İslâm Kongresi, Türkiye lehinde gösteriler yaptı. Kâzım Karabekir, Doğu Beyazıt-Van yöresini teftişten Erzurum’a döndü. |
İstanbul'da bir resepsiyon verilir.Ülkelerin elçileri davet edilir.Davet güzel devam etmektedir fakat İngiliz ateşesinin bakışları Atatürk'ün gözünden kaçmaz.Davet boyunca kendisine dik dik bakmıştır.Ne olduğunu öğrenmek için yaverini gönderir. Yaver Mustafa Kemal'e şöyle der: - Paşam kendisine neden ters bir tavır takındığını sordum, o da bana Atatürk'ün Çanakkale'de babasını öldürdüğünü söyledi. Atatürk'ün cevabı: - Git sor bakalım babasının Çanakkale'de ne işi varmış? |
09.11.1920 Batı Cephesi'nin ikiye ayrılarak, Genelkurmay başkanı İsmet Bey'in batı cephesi, Albay Refet Bey'in de Güney cephesi Komutanlığına atanması. |
10.11.1920 Mustafa Kemal, 56.Tümen Komutanı Albay Bekir Sami Bey’in dış siyasetle ilgili telgrafını şöyle yanıtladı: “Bugün dostumuz yoktur; ancak dostumuz, millî bütünlüğümüz ve teşkilâtımızdır.” Mustafa Kemal, Harbiye Nâzırı Cemal Paşa’dan bir mektup aldı: “… Kabine, esaslı bir teşebbüs için dayandığı kuvvetin ciddiyetine hâlâ inanamadı (!)” İtalyanlar, Anadolu’da barış zemini yokluyorlar. İtalyan diplomatı Luigi İlliari, Mustafa Kemal’le görüşmek üzere Sivas’a geldi. Robeck’in raporu: “Barış uzadıkça önemli güçlükler çıkıyor. Mustafa Kemal, ayrı bir hükûmet için vergi topluyor. Duruma hâkim olabilmemiz için İstanbul’u işgal etmemiz zorunludur.” Heyet-i Temsiliye, ilgililere, küçük Ermenistan kurulması ve Çukurova’nın Fransızlar tarafından bütünüyle işgal edilmesine engel olmak için, mülkî memurların ve askerlerin el ele vererek Adana ili ve bağımsız sancaklarda, karşı koyma hazırlığı emrini verdi. |
11.11.1920 Mustafa Kemal, Trakya Paşaeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti ile Sabronya üyesi Celâl Bey’in 8 Kasım tarihli yazısına verdiği cevapta, “Batı Trakya’nın bağımsız kalmasının ve elverişli bir zamanda Türkiye’ye katılmasının amaç olduğunu, bunu sağlamak için Hükûmet’in yardımını beklemeksizin millî teşkilâtı güçlendirmek gerektiğini, gereken gelirin o topraklardan sağlanmasının zorunlu olduğunu” bildirdi. |
12.11.1920
|
13.11.1920 Fransız Generali Quarétte, Antep, Urfa, Maraş halkına bir bildiri yayımlayarak Fransa’nın, Padişah’ın izniyle Suriye, Kilikya ve Doğu Bölgeleri üzerinde manda kurduğunu anlattı. İstanbul Hükûmetiyle Heyet-i Temsiliye arasında gerginlik artıyor. İstanbul Hükûmeti, Mustafa Kemal’in Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyetlerine verdiği talimatları önlemek amacıyla kişisel haberleşmeler için telgraf hatlarının meşgul edilmesini yasakladı. |
14.11.1920
|
15.11.1920
|
16.11.1920 [Mustafa Kemal, Antep, Maraş ve Urfa’nın, İngilizlerden sonra Fransız işgal güçlerine devredilmesi nedeniyle İtilâf Devletleri temsilcilerini protesto etti. Mustafa Kemal, Harbiye Nâzırı Cemal Paşa’dan, Kuvâ-yi Milliye erlerinin her türlü ihtiyacının, donatım ve gereken silâhlarının Harbiye Nâzırlığınca karşılanmasını istedi. Mustafa Necati ve Vâsıf Çınar yönetiminde İzmir’e Doğru gazetesinin ilk sayısı Balıkesir’de yayımlandı. Batı Trakya Komitesi, Gümülcine’de bir kongre topladı. Komite, halkoylaması tezinden vazgeçerek “tampon devlet” tezini ortaya attı. Fransa’da seçimler Başbakan Clemenceau’nun zaferiyle sonuçlandı. Yeni Fransız Meclisi’nde Sosyalistler kayba uğradı. Muhafazakârlar durumlarını korudu. Millî Kuvvetlerle Anzavur kuvvetleri Balıkesir yöresinde çarpıştı. Anzavur, Susurluk’tan kaçtı. Refet Bey, Denizli’ye gelerek cephenin durumunu gözden geçirdi. Heyet-i Temsiliye, Aydın Cephesi’ni üç bölgeye ayırdı ve tümünün başına Refet Bey’i atadı. Heyet-i Temsiliye üyeleriyle kolordu komutanlarının toplantısı Sivas’ta başladı. Gizli yapılan toplantıda, Meclis’in açılma yeri, İstanbul Hükûmetiyle ilişkiler, millî örgütlerin durumu gibi, son günlerde önem kazanan konular ele alınıyor. Sonunda Hükûmet’in ısrarı ve Padişah’ın isteği de gözönüne alınarak, sakıncalı olmakla birlikte Meclis-i Mebusan’ın İstanbul’da toplanması kabul edildi. |
17.11.1920
|
18.11.1920
|
19.11.1920
|
Türkiye`de Saat: 19:42 . |
Powered by: vBulletin Version 3.8.1
Copyright ©2000 - 2025, Jelsoft Enterprises Ltd.
SEO by vBSEO 3.3.2