Referandumla ilgili sorular ve yanıtları

[cent]

Neye oy vereceğiz?, Oy vermezsek ne olur?, hangi parti ne diyor?

Pazar günü yapılacak referandumda Anayasa’nın cumhurbaşkanı seçimi, TBMM’de yapılacak oylamalar ve genel seçimlerin süresine ilişkin düzenlemeler oylanacak.

Pazar günü 7 maddelik anayasa değişikliği paketi halkın oyuna sunulacak. Oylar ‘evet’ ya da ‘hayır’ olacak. Evet için ‘beyaz’, hayır için ‘kahverengi’ oy pusulası kullanılacak. Genel ve yerel seçimlerin aksine, referandumda oy kullanmamanın cezası yok. Referanduma karşı çıkan tek parti olan CHP, seçmenleri bu nedenle oy kullanmamaya ya da “hayır” oyu vermeye çağırıyor. Ancak, referandumda sonuca ilişkin kullanılması gereken oy sınırlaması da bulunmuyor. Bu nedenle, oy kullanan seçmen sayısı yüzde 20 olsa bile, yarısından bir fazlasının oyu kesin olacak.



Pazar günü sandığa gidecek seçmenin ‘evet’ ya da ‘hayır’ diyeceği anayasa değişiklik paketindeki maddeler şunlar:

SEÇİMLER DÖRT YILDA BİR OLACAK

MADDE 1 - 7/11/1982 tarihli ve 2709 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının 77 nci maddesinin birinci fıkrasında geçen “beş” ibaresi “dört” olarak değiştirilmiştir.

MADDE 2 - Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının 79 uncu maddesinin ikinci fıkrasında geçen “seçim tutanaklarını” ibaresinden sonra gelmek üzere “ve Cumhurbaşkanlığı seçimi tutanaklarını” ibaresi; son fıkrasında geçen “halkoyuna sunulması” ibaresinden sonra gelmek üzere “, Cumhurbaşkanının halk tarafından seçilmesi” ibaresi eklenmiştir.

367 KRİZİNE KARŞI DÜZENLEME

MADDE 3 - Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının 96 ncı maddesinin birinci fıkrası aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir:
“Türkiye Büyük Millet Meclisi, yapacağı seçimler dahil bütün işlerinde üye tamsayısının en az üçte biri ile toplanır. Türkiye Büyük Millet Meclisi, Anayasada başkaca bir hüküm yoksa toplantıya katılanların salt çoğunluğu ile karar verir; ancak karar yeter sayısı hiçbir şekilde üye tamsayısının dörtte birinin bir fazlasından az olamaz.”

7 YIL YERİNE 5+5 FORMÜLÜ

MADDE 4 - Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının 101’inci maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir:

“MADDE 101 - Cumhurbaşkanı, kırk yaşını doldurmuş ve yüksek öğrenim yapmış Türkiye Büyük Millet Meclisi üyeleri veya bu niteliklere ve milletvekili seçilme yeterliğine sahip Türk vatandaşları arasından, halk tarafından seçilir.

Cumhurbaşkanının görev süresi beş yıldır. Bir kimse en fazla iki defa Cumhurbaşkanı seçilebilir.

Cumhurbaşkanlığına Türkiye Büyük Millet Meclisi üyeleri içinden veya Meclis dışından aday gösterilebilmesi yirmi milletvekilinin yazılı teklifi ile mümkündür. Ayrıca, en son yapılan milletvekili genel seçimlerinde geçerli oylar toplamı birlikte hesaplandığında yüzde onu geçen siyasi partiler ortak aday gösterebilir.

Cumhurbaşkanı seçilenin, varsa partisi ile ilişiği kesilir ve Türkiye Büyük Millet Meclisi üyeliği sona erer.”

CUMHURBAŞKANINI HALK SEÇER

MADDE 5 - Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının 102 nci maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir:
“MADDE 102 - Cumhurbaşkanı seçimi, Cumhurbaşkanının görev süresinin dolmasından önceki altmış gün içinde; makamın herhangi bir sebeple boşalması halinde ise boşalmayı takip eden altmış gün içinde tamamlanır.

Genel oyla yapılacak seçimde, geçerli oyların salt çoğunluğunu alan aday Cumhurbaşkanı seçilmiş olur. İlk oylamada bu çoğunluk sağlanamazsa, bu oylamayı izleyen ikinci pazar günü ikinci oylama yapılır. Bu oylamaya, ilk oylamada en çok oy almış bulunan iki aday katılır ve geçerli oyların çoğunluğunu alan aday Cumhurbaşkanı seçilmiş olur.

İkinci oylamaya katılmaya hak kazanan adaylardan birinin ölümü veya seçilme yeterliğini kaybetmesi halinde; ikinci oylama, boşalan adaylığın birinci oylamadaki sıraya göre ikame edilmesi suretiyle yapılır. İkinci oylamaya tek adayın kalması halinde, bu oylama referandum şeklinde yapılır. Aday, geçerli oyların çoğunluğunu aldığı takdirde Cumhurbaşkanı seçilmiş olur.

Cumhurbaşkanı göreve başlayıncaya kadar görev süresi dolan Cumhurbaşkanının görevi devam eder.

Cumhurbaşkanlığı seçimine ilişkin usûl ve esaslar kanunla düzenlenir.”

YENİLENEN MADDELER

Referanduma sunulacak paketin 6’ncı maddesinde yer alan Geçici 18 ve 19. maddeler, 11. Cumhurbaşkanı Abdullah Gül’ün görevini sürdürmesini engelleyeceği gerekçesiyle yenilendi. Paketin Gül TBMM’de cumhurbaşkanı seçilmeden önce hazırlanan şekli şöyleydi:
MADDE 6 - Türkiye Cumhuriyeti Anayasasına aşağıdaki geçici maddeler eklenmiştir:
GEÇİCİ MADDE 18 - Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının 67 nci maddesinin son fıkrası, Cumhurbaşkanlığı seçimlerinin yapılabilmesi için; çıkarılması gereken kanun hükümleri ile seçim kanunlarında yapılacak değişiklikler bakımından dikkate alınmaz.

GEÇİCİ MADDE 19 - Onbirinci Cumhurbaşkanı seçiminin ilk tur oylaması, bu Kanunun Resmi Gazetede yayımını takip eden kırkıncı günden sonraki ilk Pazar günü, ikinci tur oylaması ise ilk tur oylamayı takip eden ikinci Pazar günü yapılır.

Yeni düzenlemeyle referandumda bu maddelerin yerine girecek düzenleme şöyle:
GEÇİCİ MADDE 19: 11. Cumhurbaşkanı seçiminin ilk tur oylaması, bu Kanunun Resmi Gazetede yayımını takip eden 40. günden sonraki ilk pazar günü, ikinci tur oylaması ise ilk tur oylamayı takip eden ikinci pazar günü yapılır.

GEÇİCİ MADDE 18: Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının 67. maddesinin son fıkrası, Cumhurbaşkanlığı seçimlerinin yapılabilmesi için; çıkarılması gereken kanun hükümleri ile seçim kanunlarında yapılacak değişiklikler bakımından dikkate alınmaz.

MADDE 7 - Bu Kanun yayımı tarihinde yürürlüğe girer ve halkoyuna sunulması halinde tümüyle oylanır.