İthalat İşlemleri

I-İTHALAT İŞLEMLERİ


1.1-İTHALAT BELGESİ



Bankaların, akreditif açtırmak isteyen ithalatçılardan 1/a sayılı Merkez Bankası Genelgesi’nin “ithalata ilişkin hükümler” bölümündeki ikinci madde gereğince ithalat belgesi, almaları gerekir. Alınacak bu belgede;
v Belgenin hangi banka şubesine verildiği
v Firmanın adı ve adresi
v Firmanın bağlı olduğu kambiyo mercii
v Firmanın bağlı olduğu vergi dairesi

İthal edilecek malın;

v Gümrük tarife ve istatistik No su
v Cinsi
v Döviz itibariyle kıymeti
v Faturanın tarih ve numarası
v Ödeme şekli
v Satıcı firmanın adı ve adresi
v Hariçte firmaya bağlı diğer bir firma, şube, fili al vb.
v Dahilde firmaya bağlı diğer bir firma, şube, fili al vb.
v İthal süresi
v Malın getirileceği ülke
Gösterilir ve bu malların ithal yönetmeliğinde tespit edilen süre içinde yurda fiilen ithal edileceği ve bu tebliğde belirtilen usul ve esaslara göre hesabın kapatılacağı ithalatçı tarafından beyan edilir.

İTHALAT MÜSAADESİ


İthal edilecek mal bedelinin transferini ve malların gümrükten çekilmesini sağlamak üzere kullanılacak olan bankada bulunan örnek ithal müsaadesi, bankanın döviz pozisyonu kullanılarak yapılacak ithalatta; ithalata aracılık eden ve döviz pozisyonu tutmaya yetkili bulunan bankalarca, Merkez Bankası aracılığı ile yapılacak ithalatta Merkez Bankası’nca düzenlenir.

TEŞVİK BELGESİNİN İNCELENMESİ

Global ihracatı Teşvik Belgelerinin ithal müsaadesine bağlanma süresi belgede belirtilen ihraç süresi (ek süreler dahil) sonuna kadardır.

1.2-AKREDİTİF MÜRACATININ İNCELENMESİ


Banka, satış sözleşmesini de görmek suretiyle gerekli bilgileri alır ve işlem yüzde yüz nakitle karşılanmayacaksa ithalatçının mali durumunu ve moralitesini, eski müşteri ise kredi durumunu inceler.İşlemin nakitle karşılanmayan kısmının,bankanın ithalatçıya tespit ettiği veya yeniden tesbit edeceği kredi ve bu yetmezse gösterilecek kefilin kredisi içinde kalması esastır.

İthal edilecek malların cinsine, sürüm, satış ve dayanma durumuna, fiyatının değişmezlik derecesine, müşterinin mali gücüne ve moralitesine, başkaca teminat gösterip gösterilmediğine göre belirlenecek bir marj tahsil edilir.Kalan kısım için, gerekli görülürse,maddi teminat veya kefalet de alınır.

1.3-AKREDİTİF AÇILIŞI


Müşteri bankaya başvurarak bankanın incelemesi için gerekli belgeler [1]düzenlendikten ve provizyon alındıktan sonra akreditif açılır.


Banka müşterinin talimatına göre akreditifi ya mektupla, şifreli teleks, telgraf ya da swift ile açar. Akreditif lehdara genellikle bankanın muhabiri aracılığıyla ihbar edilir. Akreditif mektup, teleks ve telgrafında akreditifin vadesinin, miktarının, kullanma şartlarının, ihracatçıdan ne gibi belgeler alınacağının özellikle belirtilmesi ve amirin bildirdiği şartların tam olarak gösterilmiş olması gerekir. Teleks ve telgraf teyitleri aynı gün muhabire postalanmalı ve telgraf bütün aynı gün muhabire postalanmalı ve telgraf bütün ayrıntıları içermiyorsa teyit ayrıntılı bir mektupla yapılmalıdır. Akreditif mektubu bankalarda bulunan formüllerin ,ICC 500’de yer alan, akreditiflere ilişkin yeknesak kurallar gözönünde tutularak doldurulması suretiyle düzenlenir.

Akreditifin açıldığı, muhabire gönderilen akreditif mektup, tyeleks veya telgrafının bir kopyasının da bağlanacağı bir mektupla ithalatçıya bildirilir.
Akreditif mektubunda yer alacak hususlar:
v Lehdarın adı ve adresi,
v Amirin adı ve adresi,
v Amir bankanın adı,
v Akreditifin türü,
v Vesaikin ithalatçıya ödeme karşılığında mı, poliçe kabulü karşılığında mı teslim edileceği,
v Malın cinsi, birim fiyatı, miktarı,
v İstenen vesaik ve bu vesaikin kaç nüsha düzenleneceği,
v Yükleme ve varış yerleri,
v Aktarma yapılıp yapılamayacağı,
v Yükleme vadesi,
v Sevk vesikasının düzenlenme tarihinden sonra ödeme için vesaikin ibraz edileceği süre,
v Akredifin sona ereceği tarih ve yer,
v Satış şekli.

1.4-AKREDİTİF BEDELİNİN ÖDENMESİ


Ödemeyi yapacak olan muhabir banka, vesaik akreditif şartlarına ve akreditifte belirtilmeyen hususlarda ICC 500’deki yeknasak kurallara uygun bulunduğunu tesbit edince amir bankanın rambursman sağlar ve vesaik bedelini lehdara öder.

1.5-GELEN SEVK BELGELERİNİN İNCELENMESİ


Vesaikin geldiği, müşteriye bir mektupla ihbar ve gelen vesaiki çekmek üzere kendisi bankaya davet edilir. Muhabirin ihtirazi kaydı (rezerv) mevcutsa bu rezerv ihbarnameye aynen kaydedilerek amirden talimat istenir.

Amir banka da vesaiki, ödemeyi yapan banka gibi, akreditif şartlarını ve ICC 500’deki kuralları gözönünde bulundurarak inceler. Gelen vesaiki akreditif şartlarına uygun ve kabul edilebilir nitelikte bulunursa, vesaiki aldığını bir mektupla muhabirine bildirir ve bu bankayı ibra eder. Muhabirin rezervi varsa bu rezerv hakkında amirden talimat istendiği de, bu mektupta bildirilmelidir.

Muhabir, lehdara karşı hiçbir ihtirazi kayıt ileri sürmediği halde amir banka, vesaikin akreditif şartlarına uygun ve kabul edilebilir ve bu bankayı ibra eder. Muhabirin rezervi varsa bu rezerv hakkında amirden talimat istendiği de, bu mektupta bildirilmelidir.

Amir, akreditif şartlarına uymayan vesaiki kabul ettiği takdirde kendisinin bu husustaki istekleri yazılı olarak alınır. Ödemeyi yapan banka ibra edilir.

Eksik vesaik akreditif amiri tarafından da kabul edilmezse, ödemeyi yapan bankaya geri gönderilir. Akreditifin kuvertürü tesis edilmiş bulunuyorsa, bu paranın geri alınması için de muhabir banka nezdinde girişimde bulunulur. Amir bankaya rezervli vesaik gönderen muhabir banka, römiz mektubuna, belirli bir süre içinde kabul edilmediği bildirilmeyen vesaikin kabul edilmiş sayılacağı hususunda bir kayıt koyar. Amir banka bu süre içinde akreditif amirinden gerekli talimatı alarak rezerv hakkındaki görüşünü bildirmek zorundadır.

Bankanın, muhabiri nezdinde alacaklı hesabı yoksa ve muhabir banka ödemeyi, amir banka lehine açtığıbir kurye kredisine dayanarak yapmış bulunuyorsa, gelen vesaik kabul edilebilir nitelikte görüldüğü takdirde, amir banka borçlandığı dövizin transferini gecikmeksizin yapar.

1.6-VESAİK TESLİMİ


Akreditif şartlarına uygun bulunan veya akreditif amiri tarafından kabul edilen vesaik, bankaca müşteri emrine ciro edilir. Akreditif hesabının bakiyesi, faiz, komisyon, gider vergisi, muhabir bir komisyonu ve tüm giderlerle birlikte tahsil olunur. Muhabir, masraflarını kesin olarak bildirmemişse, ileride hesaba borç yazılabileceğidüşünülen bir tutar için de karşılık tahsil edilir. Vesaik, DSB’nin birinci nüshası ve ithal müsaadesinin G nüshasıyla birlikte bir makbuz karşılığında müşteriye verilir.

Vesaikin ikinci nüshaları, asılları müşteri tarafından henüz çekilmeden gelirse aynı makbuzla, çekildikten sonra gelirse aynı makbuzla, çekildikten sonra gelirse bir mektuba ilişik olarak müşteriye teslim edilir.

Akreditif amiri ithalatçı, herhangi bir nedenle vesaiki belirtilen süre içinde çekmezse; ya banka malları gümrükten çekmek zorunda kalacak veya mallar gümrükçe satışa çıkarılacaktır. Her iki halde de satış bedeli, ithalatçının açılan akreditif dolayısıyla bankaya olan borcuna mahsup edilir. Satış bedeli borcu karşılamazsa fark ayrıca kendisinden tahsil olunur.

1.7-İTHALAT HESABININ KAPATILMASI


İthalatçı, ithal konusu malı ithal müsaaesinin yürürlük süresi içinde kısmen veya tamamen ve fiilen ithal eder ve ithalat hesabını kapatmak üzere, ithal süresinin sona ermesinden itibaren 3 ay içinde kapatma belgelerini (gümrükçe taksitli orijinal fatura sureti, gümrük giriş beyannamesi fotokopisi, CIF ithalatta orijinal sigorta belgeleri) hesap kapatma talimat mektubu ekinde bankaya verir.

Banka, tastikli fatura ve sigorta poliçeleri ile daha önce dosyaya konulmuş olan beyanname ve döviz satım belgesinden yararlanarak gerekli kontrolleri yapmak suretiyle;
v Fiilen ithal edilen mal miktarını tesbit eder.
v Gerekli fonların tam yatırılıp yatırılmadığını araştırır.

Fonlar tahsil edilmiş ancak, tahsil tarihi ile mallarının ithali tarihi arasında kur farkı üzerinde hesaplanacak fon farkı ile eksik alınan fon varsa eksik miktar ve bu miktarın müşteriden tahsil olunduğu tarihle fiili ithal tarihi arasındaki süre için ceza faizi müşteriden tahsil ve Merkez Bankası’na devredilir.

Kontrollerden olumlu sonuç alındığı takdirde ithalat hesabı tamamen veya ithalat kısmen gerçekleştirilmişse, fiili ithalat kapatılır. İthalat hesabını kapatma belgeleri ithalat beyannamesine eklenir. Beyannameye kapatma tarih ve numarası da kaydedilerek ithalat dosyasında saklanır.

1.8-TESLİM ŞEKİLLERİNE GÖRE SİGORTA İLE İLGİLİ UYGULAMALAR


EX WORKS ( TİCARİ İŞLETMEDE TESLİM): Satıcı malları işletmesinde daha önce belirtilen tarihte alıcının emrinehazır tutarak alıcıya bildirir. Alıcı malları işletmeden teslim alarak ihracı için gerekli belgeleri hazırlar. Gümrük işlemlerini tamamlayarak malları kendi ülkesine ithal eder. Malların işletmede ve teslim edilmesinden itibaren malla ilgili bütün masraf ve risk alıcı tarafından karşılanır.

FREE CARRIER (BELİRLENEN YERDE TAŞIYICIYA TESLİM): Bu teslim şeklinde satıcı malları gümrük işlemlerini tamamlayarak, belirlenen tarihte ve yerde ilk taşıyıcının gözetimine devrettiği anda teslim işlemini tamamlamış olur. Bu andan itibaren malla ilgili tüm masraf ve riskler alıcıya geçer. Navlun ücreti de diğer tüm giderler gibi alıcıya aittir.


FREE ALONSSISE SHIP (GEMİ YANINDA TESLİM): Bu teslim şeklinde satıcı malları geminin yanına kadar getirmekle sorumludur. Mallar gemi rıhtımında ise yükleme yerine getirilerek, gemi açıkta demirlendi ise mavnalarla geminin yanına kadar götürülerek teslim edilir. Teslimden itibaren malların kaybolması ve hasar görmesi gibi rizikolar alıcınındır. Bu andan itibaren malla ilgili bütün masraflar ve navlun alıcı tarafından karşılanır.



FREE ON BOARD ( GEMİ KÜPEŞTESİNDE TESLİM): FOB teslim şeklinde satıcı belirlenen tarihte ve yerde, alıcı tarafından temin edilen gemiye yüklemeyi gerçekleştirir. Mallar gemini küpeştesini geciktikten sonra meydana gelebilecek her türlü hasar, kayıp ve masraflar alıcının soromluluğundadır. Satıcı ihracat için gerekli tüm belgeleri hazırlar ve malları gümrük işlemlerini tamamlayarak teslim eder.


COST AND FREİGHT ( VARIŞ LİMANINA KADAR NAVLUN ÖDENMİŞ OLARAK TESLİM): Satıcı tüm masraf ve riskleri üstlenerek malları yükleneceği limana kadar getirir. Navlun dışında malla ilgili tüm masraf ve riskler alıcıya aittir.


COST İNSUPANCE AND FREİGHT(VARIŞ LİMANINA KADAR NAVLUN VE SİGORTA PRİMİ ÖDENMİŞ OLARAK TESLİM: Bu teslim şeklinde navlun, sigorta ve yükleme masrafları satıcı tarafından karşılanmaktadır. Satıcı gemiyi temin eder ve satış sözleşmesindeki malların belirtilen tarihte ve yerde yüklemesinin yapıldığını alıcıya bildirir. Satıcı primini ödemek suretiyle yüklediği mal cinsine uygun olan en dar kapsamlı deniz sigortasını yaptırır. Mallar gemiye yüklendikten sonra navlun ve sigorta primi dışındaki masraflar ve risk alıcıya geçer.

CARRIABE PAID TO(VARIŞ YERİNE KADAR NAVLUN ÖDENMİŞ OLARAK TESLİM): Bu teslim şekli özellikle çok araçlı taşımacılık türlerinde kullanılır. Satıcı varış yerine kadar navlun ücretini ödemekle yükümlüdür. Malları ilk taşıyıcının gözetimine devrettiği andan itibaren malla ilgili bütün risk ve navlun dışındaki masraflar alıcı firmaya geçer.


CARRIEGE AND INSURANCE PAID TO (VARIŞ YERİNE KADAR NAVLUN VE SİGORTA PRİMİ ÖDENMİŞ OLARAK TESLİM): Bu teslim şeklinde satıcı bir de sigortanın yaptırılmasından sorumludur. Satıcının yaptıracağı sigorta dar kapsamlı olacaktır. Ancak alıcı olağandışı risklere; frev, savaş dağol afet vs. karşısında sigorta yaptırılmasını istiyorsa primini kendisi ödemek şartıyla satıcıdan sigorta kapsamının genişletilmesini isteyebilir. Satıcı tarafından sigorta % 10 fazlasıyla yaptırılır.


DELIVEREN AT FRONTIER( SINIRDA TESLİM): Bu teslim şekli özellikle karayolu ve demiryolu taşımacılığında kullanılır. Satıcı tüm riskleri ve masrafları kendisine ait olmak üzere malı kararlaştırılan ülke sınırında, belirlenen yer ve tarihte gümrük işlemlerini tamamlayarak teslim eder. Teslimden itibaren bütün risk ve masraflar alıcıya aittir. İthalat ile ilgili gümrük vergileri alıcı tarafından ödenir.



DELIVEREN EX SHIP ( GEMİDE TESLİM): Bu teslim şeklinde satıcı malları varış limanında, gemide teslim eder. Varış limanına kadar bütün risk ve masraflar navlun ücreti de dahil olmak üzere satıcı tarafından karşılanır. Belirlenen varış limanında mallar alıcının emrine hazır tutulduğu andan itibaren tüm risk ve masraflar alıcıya aittir. Boşaltma ve gümrük işlemleri de dahil olmak üzere bu andan itibaren bütün masraflar alıcı tarafından karşılanır.



DELIVERED EX OUAY(GÜMRÜK VERGİSİ ÖDENMİŞ OLARAK RIHTIMDA TESLİM): Bu teslim şekli DES teslim şekli ile aynı temel prensiplere dayanmakla birlikte ondan farklı olarak teslim, limanda boşaltma tamamlanıp ithalat gümrük vergileri ödemdikten sonra gerçekleşir. Bu nedenle satıcının, alıcının ülkesinde yürürlükte bulunan kambiyo rejimine uygun ithalat belgesi olmadığı koşullarda bu teslim şekli kullanılır.



DELIVEREN DUTY UNPAID( BELİRLENEN VARIŞ YERİNDE GÜMRÜK VERGİSİ ÖDENMEMİŞ OLARAK TESLİM): DDU çok araçlı taşımacılıkta kullanılır. Deniz taşımacılığında kullanılan DEQ teslim şekline benzemekle birlikte bu teslim şeklinde satıcı malları belirlenen tarihte alıcının ülkesinde belirlenen yerde gümrük vergilerini ödemeksizin teslim eder. Teslime kadar bütün masraf ve risk satıcıya aittir.

DELIVEREN DUTY PAID ( BELİRLENEN VARIŞ YERİNDE GÜMRÜK VERGİSİ ÖDENMİŞ OLARAK TESLİM): Bu teslim şekli DDU teslim şekli ile aynı prensiplere dayanır. Ancak DDP teslim şeklinde satıcı bir de gümrük vergilerini ödemek zorundadır. Alıcının ülkesindeki yerel bir satıcıdan farksız şekilde malları devreder.




1.9-AKREDİTİF ŞARTLARINDAKİ DEĞİŞİKLİKLER


Akreditif şartlarındaki değişiklikler “Akreditif Değişiklik Bildirim Formu” ile lehdara bildirilir. Değişiklik vade temditi ise, İhracat-Kayıt Düzeltme formunda “vade” sahasına yeni vade yazılır, meblağ değişikliği ise “yeni döviz tutarı” sahasına yeni döviz meblağı yazılır.

Formun muhasebe nüshası üzerinden sisteme bilgi girişi yapılır. İlgili ekranda kayıt düzeltme işlemi yapılır. Müşteri numarası ve referans girilerek kayıt düzeltilir. Vade temditinde sistemce muhasebe yaratılmaz, meblağ değişikliğinde ise eski meblağ kadar çıkış, yeni meblağ kadar giriş muhasebesi yapılır. Yapılan değişiklik ilgili ilgili müşterinin dosyasında bulunan 4. nüshası üzerine ve küşat metninin üzerine kaydedilir.


1.10-ÖDEME ŞEKLİ DEĞİŞİKLİKLERİ


İthalat Rejimi ile tesbit edilmiş bulunan ithal süresi içinde kalınmak ve yeni ödeme şekillerinin şartlarına uyulmak kaydıyla bankalarca ödeme şekli değiştirilebilir.

Ancak bu değişiklik ithal ve ödeme sürelerini uzatmaz. Yeni ödeme şeklinde de ithal ve ödeme sürelerinin başlangıcı ithal müsaadesinin tarihi olacaktır.

Buna göre ithal müsaadesi tarihinden itibaren,

• Akeditifli ödeme şeklinde, 5 ay içinde vesaik mukabili veya 6 ay içinde mal mukabili ödeme şekline,
• Vesaik mukabili ödeme şeklinden, 5 ay içinde akreditifli veya 6 ay içinde mal mukabili ödeme şekline,
• Mal mukabili ödeme şeklinden, 5 ay içinde akreditifli veya vesaik mukabili ödeme şekline, değişiklik talepleri,

Yeni ödeme şeklinin şartlarına uyulması kaydıyla, bankalarca incelenerek sonuçlandırılır.

Alınmış ek süreler ve imal süreleri 5 veya 6 aylık sürelere eklenir.

Akreditiften diğer ödeme şekillerine değişiklik yapılabilmesi için akreditifin iptal edilmesi gerekir.

Vesaik veya mal mukabili ödeme şekillerinden akreditifli ödeme şekline değişiklikyapılması halinde, akreditifin vadesi, ithal süresinin bitiminden bir ay noksan olduğundan, talebin, kuvertürün temini ve akreditifin açılması için gerekli bir süre önce yapılması gerekmaktedir.

• Başlangıçta akreditifli ödeme şekline göre alınmış ithal müsadelerinin, ödeme yapılmamış olması kaydıyla akreditif süresi içerisinde kabul kredisine dönüştürülmesi mümkün bulunmaktadır.
• Başlangıçta vesaik mukabili veya mal mukabili ödeme şekline göre alınmış ithal müsaadelerinin, transferin yapılmasına kadar olan her safhada ve işlemin kabul kredisine göre yürütüleceği yolunda ithal müsaadesine kayıt konulması suretiyle, kabul kredisine dönüştürülmesi mümkün bulunmaktadır.
• Fiili ithalden sonra kabul kredili mal mukabili ithalatın mal mukabili ithalata veya mal mukabili ithalatın kabul kredili mal mukabili ithalata dönüştürülmesi halinde, dönüştürme ve transfer talebinin malların fiili ithal tarihinden itibaren 2 veya müteakip 4 ay içinde yapılması gerekmektedir.

Kabul kredili mal mukabili ithalatın mal mukabili ödeme şekline değiştirilmesi veya transfer talebi malların fiili ithal tarihinden itibaren 2. ayı takip eden 4 ay içinde yapılması halinde teminat ithalat rejimine göre irad kaydedilir.

v İthal müsaadesi tutarı üzerinden, ithal müsaadesinin düzenlendiği tarihte % 5 fon kesintisi yapılan mal mukabili ithalatın bilahare kabul kredili ithalata dönüştürülmesi halinde, mal mukabili ithalatta ithal müsaadesi tutarı üzerinden alınan fon kesintisi ile kabul kredili ithalatta poliçenin kabul tarihindeki TC Merkez Bankası döviz alış kurları esas alınarak poliçe tutarı üzerinden yapılacak fon kesintisi tutarı arasındaki fark ilgililerden tahsil edilir.

v Ancak, mal mukabili ithalata ilişkin ithal müsaadesinin bilhare geçerlilik süresinin temdit edilmesi ve bunu takiben ödeme şeklinin kabul kredili ödeme şekline dönüştürülmesi halinde, poliçenin kabul edildiği kur ile ithal müsaadesinin ilk düzenlendiği tarihteki kur farkı poliçe tutarı üzerinden tahsil edilir.

v Mal mukabili ödeme şekline göre yapılan ithalatla kabul kredili ithalatın sonradan
v Akreditif,
v Vesaik mukabili ödeme şekillerine dönüştürülmesi halinde, evvelce tahsil edilmiş bulunan fon kesintileri iade edilmez.
v İthalatın akreditif veya vesaik mukabili olarak başlatılması, ancak, sonradan mal mukabili veya kabul kredili ithalata dönüştürülmesi hallerinde;
v Mal mukabili ödemelerde dönüşme tarihindeki,
v Kabul kredili işlemlerde ise poliçenin kabul edildiği tarihteki TC Merkez Bankası döviz alış kuru esas alınarak % 5 KKDF hesaplanır.



1.11-TEYİTLİ AKREDİTİF İŞLEMLERİNDE MUHABİR BANKA TEYİDİNİN TEMİNİ KOŞULLARI



Muhabir banka, akreditifi lehdara ihbar ederken amir bankanın talimatına dayanarak kendi teyidini de eklemiş ve böylece akreditifi açan bankanın yükünmlülüğünü yerine getireceğine dair kendisi de sorumluluk almış bulunursa bu, teyitli bir akreditif olur. Teyitli akreditifte lehdara karşı hem yabancı ülkedeki alıcının bankası hem de kendi ülkesindeki bir banka yükümlü bulunmaktadır.

Amir bankanın, teyit talimatı yerine gayrikabili rücu akreditifin, muhabiri banka tarafından açılması talimatını vermesi de mümkündür.

Teyitli ve gayrikabili rücu bir akreditifte sadece, teyidi yapan ve kendi ülkesinde bulunan bankanın mali durumunun kuvvetli ve güvenilir olması, ihracatçı için yeterli bir güvencedir. Bu banka, akreditifi ihracatçıya teyit ettikten sonra akreditif şartlarının değiştirilmesi veya iptali hususunda bir talimat alsa dahi, bu talimatı uygulamak imkanına sahip değildir.zira, akreditifi teyit eden bankanın ihracatçıya karşı olan yükümlülüğü, ithalatçı ile bankası ve bu amir banka ile kendisi arasındaki ilişkilerle ilgili olmayıp tamamen bağımsız bir nitelik taşımaktadır.