Ahlak anlayışının safhaları...

[Altinay]

Ahlak anlayışının safhaları...

"Birinci dönem, eudaimonia ve erdem arasında kurduğu bağ ile ereklilik kavramını temel alan İlkçağ felsefesinin ahlak anlayışı ve ortaçağın dinsel nitelikli ahlak felsefesini de içine alarak Kant’a kadar devam eder. (Sonuçta her ikisi de mutluluğa ulaşmak istediği için aynı kategoriye giriyor.) Bu Kant’ın; özgürlüğü, otonomiyi, ahlak yasasının gerekliliğini temel alan ahlak anlayışı ikinci dönemi oluşturur. Üçüncü dönem Nietzche’den başlayarak Max Scheler ve Hartmann’dan günümüze kadar gelen ve günümüzde de devam eden değerler etiğidir."

Alınan Kaynak;Bedia Akarsu armağanı, hazırlayan Betül Çotuksöken-Doğan Özlem, İnkilap kitapevi-2000 baskısı-Sayfa 156



Bu paragrafı açacak olursak insanoğlunun ahlak anlayışı üç safha geçirmiştir.
Birinci safha mutluluğu aramak ta Kant'a kadar.
İkinci safha Kant'ın ahlak anlayışı, birinci safha ile arasındaki fark, mutluluğa ulaşmak olan temel ahlak anlayışının felsefesi, Daha önceleri eski Yunan'da mutluluğa ulaşmak için, zevki temel alan ahlak anlayışları ya da Diojen gibi acı çekerek mutluluğa uluşılacağı görüşündeki ahlak anlayışları, sonuçta temel olan mutluluğa ulaşmaktı, aynı ahlak anlayışının uzantısı evrim geçirerek, ortaçağda din yoluyla öbür dünyada mutluluğa ulaşmak olarak gelişim göstermiştir.
İkinci safha olan Kant'ın ahlak anlayışı, gelinen durumda ahlak dinin içindeydi yani dinsiz olan birisi otomatikman ahlaksız oluyordu. Osmanlı'da zındıkların(ateistlerin) şahitliği kabul edilmiyordu, çünkü dini inancı olmadığı için ahlaklı olarak doğru cevap vermez felsefesi var temelinde. Kant ahlağı dinden bağımsız hale getirdi, herhangi bir dini inancı olmayan insanında ahlaklı olabileceğini savundu. Örneğin milletvekilleri yemin ederken "namusum ve şerefim üzerine" diye yemin eder. Kuran'a el bastırılmaz. Bu dini inanca değil, senin bağımsız bir karektere sahip olarak, insan olarak, insan olmanın onuru ve şerefiyle hareket etmendir. Dini inançlar değişebilir, Kuran'a el basarsınız ertesi günü ateist olursunuz, o zaman yemininize sadık kalmanız gerekmiyor. Ama insan olmanın şerefi ve onurunu taşıyorsanız ki bu temel alınarak yemin kabul edilir.
Üçüncü safha ikinci safhanın bir üst aşamasıdır. Değerler anlayışı, en çok değer verdiğiniz şeyden öncelik olarak tercihleriniz olarak sıralanabilir.
Yeni değerler ahlak anlayışına göre benim için en yüksek ve birinci değer vatanım. İkincisi ailem, sonra Türk toplumunun geleceği ile ilgili çalışmalarım ve devam eder değer anlayışlarım.
Örneğin ailemi seviyorum ama vatan görevine çağrılınca ailemi terkederek askere gidiyorum, çünkü değerler anlayışıma göre o bir üst değerdir.
Sonuç olarak Kant'ın özerk ahlak anlayışının üstüne kendi ahlaki değerlerimizi, değerler ahlağımızı inşa ediyoruz.
Sevgi ve saygılarımla
Mustafa Altınay