Bezelye

BEZELYE

Giriş

Baklagiller familyasının önemli türlerinden biri olan bezelye, insan beslenmesinde oldukça büyük bir öneme sahiptir. Diğer birçok baklagil gibi bezelyede protein ve aminoasit kapsamı yönünden hayvansal kaynaklara boy ölçüşebilir niteliktedir. Bileşiminde %18-28 protein bulunan ve ayrıca B ve C vitaminlerince de zengin olan bezelyenin dünyadaki yıllık üretimi 10-11 milyon tondur. Serin iklim koşullarında geniş bir yayılma alanı gösteren bezelye en çok Kuzey Avrupa,Rusya’nın bir kısmı,Çin ve Kuzeybatı Amerika’da üretilmekte olup tropik ülkelerin yüksek kesimlerinde de tarımı yapılmaktadır. Çok değişik iklim koşullarına uyabilmesinden ve bileşiminde yüksek protein ile pek çok aminoasit içermesinden dolayı günümüzün önemli besin kaynaklarından biri durumuna gelmiştir.

Geleneksel olarak taze baklaları veya kuru taneleri için yetiştirilmekte iken son yıllarda özellikle Kuzey Avrupa ülkelerinde ve Kuzey Amerika’da yıl boyu tüketim için,dondurulmak amacı ile yeşil tane olarak hasat edilmektedir.

Ekonomik önemi

Dünyada toplam yemeklik tane baklagiller içerisinde ekim alanı fasulye ve nohuttan sonra 3.sırada,üretim yönünden ise 2.sırada yer alan bezelye,ülkemizde;ekim alanı ve üretim yönünden 5.sırada bulunmaktadır. Dünyada yemeklik tane baklagiller üretiminde %19.2 lik pay almaktadır.

Bezelye,yurdumuzda özellikle Ege,Marmara,Akdeniz illerinde yetiştirilmekte ve halk tarafından daha çok taze olarak tüketilmektedir. İç bezelye(yeşil tane) ise konservecilikte kullanılır. Ayrıca kuru bezelyeden bezelye unu yapılmakta ve çorbalarda kullanılmaktadır.

1.Bezelyede sorun olan yabancı otlar

Bezelye ılıman iklim bölgelerinde yetişen bir kültür bitkisidir. Kışı sert geçmeyen bölgelerde kış sonu veya erken ilkbahar dönemlerinde yetiştirilir. Donma noktasının üstündeki düşük sıcaklıklara dayanabilir. Genellikle organik maddece zengin olmakla birlikte,değişik topraklarda da yetişebilir. Buna bağlı olarak da,bulunan yabancı otlar da farklılık göstermektedir. Yetişme dönemlerine göre,bezelye çoğunlukla tek yıllık ve kışlık yabancı otlar,yani soğuk dönemlerde çimlenip erken yetişen yabancı otlar sorun oluşturmaktadır. Ayrıca serin şartlarda gelişme özelliği gösteren Orobanche crenata(beyaz çiçekli canavar otu) önemli sorun oluşturmaktadır. Bunun yanı sıra Avena fatua(yabani yulaf) ve Alopecurus myosuroides(tilki kuyruğu) da bezelyede büyük sorun oluştururlar.

2.Yabancı otlarla mücadele

A. Kültürel önlemler ve mekanik mücadele;

Bezelyede öncelikle,toprak hazırlığının iyi yapılması gerekir İyi hazırlanmış ve yabancı otu az olan topraklardan daha fazla verim alındığı bilinmektedir .Yabancı otun yoğun olduğu alanlarda toprak işlemesi yapılmalı,ilkbaharda erken ekim ve yüzeysel sürümün ardından,toprak yüzeyi düzeltilerek kesekler kırılmalıdır. Bezelye ekimi ülkemizde elle yapılıyor ise de,ekim aletleri ile yapılması tavsiye edilir. Bu şekilde yapılan ekim,yabancı ot mücadelesi açısından da avantaj sağlar. Ekim derinliği iyi ayarlanmalı;tohumun herbisitlerden zarar görmemesi için ekim,yüzeye yakın yapılmamalıdır.