93 yıl boyunca saklanan şehitler

[Adelaar]

93 yıl boyunca saklanan şehitler


Yakın tarihimizin belki de en trajik sayfalarından biri olan 'Sarıkamış Faciası'nın bugüne kadar karanlıkta kalan sayfaları, 93 yıl sonra gün yüzüne çıkartıldı.
07 Kasım 2007 / 15:45
1914’te Sarıkamış’ta donarak şehit olan 90 bin askere kışlık giysi, erzak ve mühimmat götürmek için İstanbul’dan Trabzon’a doğru yola çıkan, içinde 3 bin de asker bulunan 3 gemiyi Ruslar 7 Kasım’da Karadeniz’de batırır. Enver Paşa’nın emriyle kayıtlara geçirilmeyen bu faciayı Prof. Dr. Bingür Sönmez ortaya çıkardı. ‘Sarıkamış’ın Deniz Şehitleri’ 93 yıl sonra dün ilk kez törenle anıldı.

3 yıl süren araştırmayla bulundu

Sarıkamış Dayanışma Derneği’nin kurucusu ve Başkanı Prof. Dr. Bingür Sönmez 3 yıllık bir araştırma sonunda Sarıkamış Faciası’yla ilgili tarihçileri bile şoke eden bilgilere ulaştı: Dönemin Genelkurmay Başkanı Enver Paşa, Donanma Komutanı’na bile haber vermeden Sarıkamış’taki askerlere kışlık üniforma, erzak ve mühimmat yollamak için sivil yük gemileri Bezm-i Alem, Bahr-i Ahmer ve Mithat Paşa’yı İstanbul’da 6 Kasım 1914’te yola çıkardı. Gemilerde Sarıkamış’ta savaşacak 3 bin asker vardı.

Bundan böyle her yıl anılacaklar

Gemiler Trabzon’a yanaşacak malzeme ve 3 bin asker karadan Sarıkamış’a gidecekti. Enver Paşa yine büyük hata yapmış bu sivil gemileri koruması için Donanma’dan yardım istememişti. 3 gemiyi Karadeniz Ereğli açığında 7 Kasım 1914 saat 7:45’te Ruslar tesadüfen gördü ve batırdı. Facia Enver Paşa’nın emriyle kayıtlara geçmedi, basına duyurulmadı. Prof. Dr. Bingür Sönmez sayesinde Sarıkamış’ın unutulmuş deniz şehitleri 93 yıl sonra dün Karadeniz Ereğli’de ilk kez anıldı.

1914'te başlayan Birinci Dünya Savaşı'nda, Osmanlı imparatorluğu Rusya'ya karşı savaşmıştı. Osmanlı ordusu bu savaşın en ağır mağlubiyetlerinden birini Kafkas Cephesi'nde Sarıkamış'ta almıştı. Tarihe 'Sarıkamış Faciası' olarak geçen olayda dönemin Genelkurmay Başkanı Enver Paşa'nın emri ile bölgeye yazlık üniforma ve ayaklarında çarıklarıyla gönderilen 90 bin askerimiz kara kışın aniden bastırmasıyla Allahuekber Dağları'nda donup şehit olmuştu.


Rusya' da isyan çıkaracak ajanlar gemideydi

Dedelerini 'Sarıkamış Faciası' ve sonrasında yitirmiş olan dünyaca ünlü Kalp ve Damar Cerrahı Prof. Dr. Bingür Sönmez bu olayın unutulmaması için 'Sarıkamış Dayanışma Derneği'nin kurulmasına öncülük etti ve başkanlığını üstlendi. Prof. Bingür Sönmez ‘Sarıkamış Faciası’ ile ilgili olarak araştırmalarını sürdürürken, tarihçileri bile şoke edecek bir belgeye ulaştı: Dönemin Genelkurmay Başkanı Enver Paşa silah arkadaşlarının itirazlarına rağmen yaklaşan kara kışı hesaba katmadan Ruslarla savaşmak için Kafkas Cephesi’ne 100 binden fazla asker gönderme kararı almıştı. Askerler gönderildikten hemen sonra kış bastırdı. Üniformaları hava şartlarına uygun olmayan askerler daha savaş başlamadan Sarıkamış’ta şehit düşüyordu. Enver Paşa verdiği kararın nelere mal olacağını fark etti. Donanma komutanına bile haber vermeden Sarıkamış’taki askerlere kışlık üniforma ve erzak göndermek için 3 yük gemisi hazırlattı. Enver Paşa’nın planına göre içinde 3 bin asker, 3 keşif uçağı, Teşkilatı Mahsusa (o yıllardaki istihbarat teşkilatı) tarafından Kafkasya’daki Türkleri örgütleyerek Rusya’ya karşı isyan çıkartmak amacıyla eğitilmiş ajanlar, cephedeki askere dağıtılacak kışlık kıyafet ve erzak bulunan Bezm-i Alem, Bahr-i Ahmer ve Mithad Paşa isimli 3 dev yük gemisi İstanbul’dan yola çıkarak Karadeniz üzerinden Trabzon Limanı’na ulaşacaktı. Gemilerle Trabzon Limanı’na varacak askerler, ajanalr ve malzemeler, kara yolu ile çok hızlı bir biçimde Erzurum’a oradan da Sarıkamış’a ulaştırılacaktı.

3 yük gemisine eşlik eden yoktu

Fakat Enver Paşa yine büyük bir hata yapmıştı! Donanma'nın kuralları gereği askeri personel taşıyan yük gemilerine olası düşman saldırısına karşı mutlaka bir, hatta birkaç savaş gemisi eşlik ederdi. Ancak Enver Paşa'nın ani kararıyla 6 Kasım 1914'te İstanbul Boğazı'ndan demir alan bu 3 kuru yük gemisine hiçbir savaş gemisi koruma yapmıyordu. Söz konusu 3 gemi Zonguldak açıklarına geldiklerinde karşılarında dev gibi Rus savaş gemilerini buldu. Ruslar Zonguldak'taki kömür madenlerini bombalamış, üslerine dönüyorlardı. Ruslar kucaklarına düşen bu 3 yük gemisine Kandilli-Ereğli açıklarında ateş açtı. 7 Kasım 1914 sabahı saat 7.45'te 3 yük gemimiz içindeki 3 bin asker ve Sarıkamış'a götürülen malzemelerle birlikte çok kısa süre içinde denize gömüldü.

Enver Paşa gözden düştü Mustafa Kemal yükseldi

Olay Enver Paşa yönetimince örtbas edildi. Bütün askeri kayıtlar silindi ve basına sansür konuldu.

Bu tarihi gerçeği 93 yıl sonra ortaya çıkaran Prof. Dr. Bingür Sönmez o 3 yıldır yaptığı çalışmaları şöyle anlattı: "Batan gemilerden yüzerek kurtulan ve Ruslar tarafından
esir alınan 175 askerimiz vardı. Fakat onların konuşması da bir şekilde Enver Paşa yönetimince engellenmiş. Elde ettiğim bilgilere gemicilik konusunda yapılan yayınlar aracılığıyla ulaştım. Denize çıkmış bütün gemilerin şecereleri tutulur. Hangi gemi nerede yapıldı, ne zaman denize çıktı, akıbeti ne oldu hepsi kayıtlıdır. 3 yıl önce bendeki bilgileri o dönem Kuzey Deniz Saha Komutanı olan bugünkü Deniz Kuvvetleri Komutanı Oramiral Metin Ataç'a anlattım. Çok heyecanlandı. Ordunun elindeki kaynakları seferber etti. İstanbul Beşiktaş'taki Deniz Müzesi'ndeki bazı bilgilerle benim elimdekini karşılaştırınca gördük ki olay yüzde yüz doğru. Bu 3 yük gemisi batırılmasaydı tarihimiz çok farklı yazılabilirdi. Çünkü gemilerdeki malzemeler Sarıkamış'a ulaşsaydı facia büyük ümitle yaşanmayacaktı. Ya da daha hafif atlatılacaktı. Buna bağlı olarak da döneminin yıldızı Enver Paşa çöküşe geçmeyecekti. Bu da Enver Paşa'nın en büyük rakibi Mustafa Kemal'in yükselişini engelleyebilirdi. Dolayısıyla tarih tahmin edemediğimiz bir biçimde yazılabilirdi."
Bu şehitler bundan böyle her yıl anılacak.

Candaş Tolga Işık/Posta