Havacilik Terimleri Ve Kisaltmalar Sözlüğü

[Meric]

T

T (true) doğru
TA (transition altitude) IFR trafiğinin flight levels kullanması gereken yükseklik
TACAN (tactical air navigation) system UHF frekansından sinyal gönderen ve devamlı surette uçağın seçilen istasyona göre mesafesini ve doğrultusunu hassas bir şekilde veren seyrüsefer yardımcısı. esasen askeri uçaklar için geliştirilmiş olsada uygun DMF mesafe tayin edici ekipmana sahip sivil uçaklarca da kullanılabilir
TAF (terminal aerodrom forecast of weather) terminal hava tahmin
TAS (true airspeed) dış hava sıcaklığı ve irtifaya göre düzeltilmiş hava sürati
T&S (turn and slip indicator) dönüş ve kayma göstergesi
TBO (time between overhouls) uçak üreticilerinin motor yenileme için tavsiye ettikleri motor ömrü süresi saat olarak
TBW(throtle by-wire) elektrik kontrollü gaz kolu
TCAS (traffic allert and collusion avoidence system trafik uyarı ve çarpışma önleyici sistem yer radarından bağımsız uçağa monte edili radar sistemi ile çalışan bir sistem iki tipi vardır TCAS-1 sadece trafik yakınlaşma uyarısında bulunur ama ne tarafa manevra yapılması gerektiğini söylemez TCAS-2 ise uyarıda bulunduğu gibi sakınma reaksiyonunun ne yöne olması gerektiğini de tavsiye eder
TGT (turbine gas temperature) türbün gaz sıcaklığı
TH (true heading) gerçek istikamet
THR (treshold) pistin başlangıç kısmı eşik
TIT (turbine inlet temperature) türbün ağzı girişi sıcaklığı
TL (transition level flight) levele geçiş aşamasıın en alt sınırı
TMA (terminal control area) (bölgesi)
T/O (take off) kalkış
TODA (take off distance availible) kalkış için yeterli mesafe var (pistler için)
TODR(take- off distance required) yeterli kalkış mesafesi gerekli
T/R (thrust reversers) motorun itki gücünü ters çeviren kapaklar. böylce güç ileri yönelir ve uçak indikten sonra pistte daha kısa mesafede durur
track iz bir uçağın yere göre izlediği gerçek yol
transponder radyo vericisi-alıcısı
TT (true track) gerçek uçuş yolu
TTAF/E (total time airframe/engine) toplam motor ömrü ve gövde uçuş saati
TTSN (total time since new) uçak ilk alındığından beri toplam uçuş saati süresi
TVOR (terminal VOR) havalanlarında yaklaşmaya yardımcı olan düşük güçte bir yer VOR istasyonu
TWR (tower) kule
TWY (taxiway) taksi yolu terminalden piste giden yol
txtransmitter

U

UAV (unmanned aerial vehicle) insansız hava aracı
UCAV (unmanned combat aerial vehicle) insansız savaş hava aracı
UDF(UHF direction finding) UHF yön bulucu
UHF (ultra high frquency) 300-3000 MHz bandındaki radyo frekansları
UNL (unlimited) sınırsız
UTC (universal time co-ordinated) artık GMT yerine kullanılan zaman dilimi Zulu ya da bakın


V

V-speeds uçaklarda kullanılan V hızı çeşitleri
V1 (desicion speed) kalkıştan vazgeçme karar hızı v1 e kadar kalkıştan vazgeçilebilir ama v1 hızı geçildikten sonra kalkış gerçekleştirilmelidir yoksa durmak için yeterli pist mesafesi kalmamaktadır
Va (design maneuvering speed) bir uçağın (gövdeye hasar vermeden) aşırı manevra kaldırabileceği hız sınırıdır
Vfe flap indirme azami hızı bu hızdan sonra flaplar toplanmalı hız göstergesindeki beyaz bölgenin sonudur
Vle tekerlekler açılmış halde yapılabilecek maximum hızdır
Vmcminumum kontrol hızı iki motorlu uçakların bir motorları durduğunda manevera yapabilmeleri için muhafaza etmesi gereken asgari hız sınırı
Vmo maksimum operasiyon hızı
Vne (velocity never exceed) asla geçilmemesi gereken sürat göstergedeki kırmızı bölge
Vno normal kullanım hızı gövdeye zarar vermeden yapılacak son hız göstergedeki yeşil bölgenin sonu
Vr(velocity rotate) kalkış için burnu kaldırmaya başlama sürati
Vso azami kalkış ağırlında tekerlekler açık flaplar indirilmiş halde iken stall hızı
Vx tüm motorların tam güçte en iyi tırmanma açısı
Vxsemotor arızasında en iyi tırmanma açısı
Vy en iyi tırmanma oranı
Vysemotorlar çalışmazken en iyi tırmanma oranı göstergedeki mavi alan
VAD (visual approach and departure chart) görerek yaklaşama ve kalkış haritaları
VAL (visual approach and landing chart) görerek yaklaşma ve iniş kartları
Var(variation) pusula sapması
VASIS (visual approach slope indicator system) piste inişi kolaylaştıran ve görerek iniş için hazırlanmış renkli ışıklar sistemi
VDF(very high fequency direction finding) çok yüksek frekanslı yön bulma
VFR (visual flight rules) görerek uçuş kaideleri
VHF (very high frquency) 30-300 MHz bandındaki radyo ferkansları
vis (visibility) görüş uzaklığı
VLA (very light aircraft) çok hafif uçak
VMC (visual meterological condition) görerek uçmak için gerekli hava durumu şartları 5 millik görüş uzaklığı buluttan 1000 feet dikey uzaklık (300metre) 1 nm (1800 metre) yatay uzaklıkta olacak şekilde uçuş şartlarının bulunmasıdır
Vnav(vertical navigation) yatay seyrüsefer
VOR (very high frequency omnidirectional range) 108-118 MHz bandında çalışan radyo navigasyon sistemi yerdeki vor istasyonu iki fazlı 360 dercelik açıyla sinyal göderir uçaktaki alıcı da pilota yönü ve radyali belrtir
VORTACVOR ile TACAN bileşimi
vortex girdap uçakların arkasında bıraktıkları karşık dağınık etkili hava kütlesi
VP (variable pitch) bazı pervaneli uçaklarda uçuş esnasında pervane açısını ayarlama sistemi
VRP(visual reporting point) VFR de uçan uçakların geçtiklerinde rapor etmeleri gereken yer işaretleri
VSI (vertical speed indicator) tırmanma ve alçalma miktarını gösteren birincil uçuş göstergelerinden biri
V/STOL (vertical/short take-off and landing) dikine/kısamesafede kalkış ve iniş
VTOL (vertical take-off and landing) dikine kalkış ve iniş


W

WAC : (world aeronautical chart) 1:1000000 ölçüsünde
waketurbulance bir uçağın uçuş esnasında ardında bıraktığı darmadağın aşağı batan hava kütlesi, büyük uçakların arkasında bıraktıkları bu vortexler 3 dakika kadar sürmekte dağılmadan buralara giren küçük uçaklar hafif kontrol kaybından düşmeye varan neticelerle karşılaşabilirler
eskiden bunu pervanenin yaptığı sanılıyordu ama jetler çıktıktan sonra da devam etmesi bunun pervaneye bağlı değil her uçağın arkasında kalan ve ciddi tehlikeleri olan bir şey olduğu görüldü
WAT(weight and temperature) ağırlık ve sıcaklık
wetyakıtla dolu anlamına gelir. uçak kiralarken yakıt dahil anlamındadır. karşıtı dry
wfu (withdrawn from use) kullanımdan kaldırılmış
windshear rüzgar yönü ve şiddetinde yerel olarak meydana gelen ani değişim genellikle yere yakın olurlar kalkış ve inişte uçkları ters anında yakalarsa ani hız kaybına ve düşüşe yol açabilirler
WP (waypoint) yol güzergah noktası
W/V(wind) velocity
Wx (weather) hava durumu


X

XC : (cross country) 90 milden fazla mesafeye uçmak (genelde hafif GA uçklarda)
xmsn : (transmission) ileti radyo yayını
xpdr : (transponder) radyo vericisi


Z

zero-timed bir uçak motorunu yenilemek sıfırlamak