|
Hayvansal Kökenli Doğal Lifler HAYVANSAL KÖKENLİ DOĞAL LİFLER Hayvansal lifler, bir yılda üretilen tekstil liflerinin toplam ağırlığının % 7’sinden daha azını oluşturur. Böylece, miktar olarak hayvansal lifler dünyadaki lif kaynaklarının küçük bir kısmını simgeler. Fakat hayvansal lifler; tekstil ticaretinde daha önemli bir rol oynar. Yün ve Saç Lifleri Yün; koyunu kaplayan lif, bu hayvansal liflerin en önemlisidir ve koyun kırpma; şimdilerde dünyanın çoğu yerinde, aşırı derecede önemli bir aktivitedir. Yün; hayvansal liflerin dünyadaki toplam üretiminin % 90’nından fazlasını oluşturur. Her ne kadar yün hayvansal lif sanayinde önemli bir rol oynasa da; lif ticaretinde, ticari öneme sahip olan lifler bir numaradır. Tekstil sanayisinde saç lifleri gibi yün kaplama bütün hayvanları anlatmak için alışılmış bir yöntemdir. Yün dönemi, koyunun kaplamasıyla sınırlandırılır. Bu terminoloji bazı düzensizliklere yol açar. Dış deriden şekillenen uzun kaba lifler saç diye adlandırılır, alttaki derinin ince, kısa liflerine de yün denir. Koyunun yününden başka hiçbir şey ifade edilmediğinde, hayvanın isminden yün dönemi olduğunu nitelendirmek için tercih edilebilir bu yöntem. Saç lifleri, kimyasal olarak yün ile alakalıdır, onların hepsi keratindir. Fakat fiziksel karakter olarak yünden birbirlerinden farklıdırlar. Uzunlukları, incelikleri, iç yapıları ve biçimleri farklıdır. Saç liflerinin çoğu, tekstil ticaretinde yüksek kalitedeki yapımlarda kullanılır. Uzmanlaştırılmış, tekstilde kullanılmayan lifler örneğin; at saçı; vatka veya dolgu maddelerinde kullanılır, deve tüyü; diş fırçalarında, tavşan tüyü ise keçe üretiminde kullanılır. İPEK Bu lif, kendi kozasını yapan ipek böceği tarafından eğirilir, sürekli-filament olan önemli doğal bir liftir. Üretilen yün miktarı, toplam lif üretiminin % 0,25 kadar az bir miktarıdır. Fakat, ipek her zaman kaliteli bir lif gibi özel bir pozisyonda tutulur ve diğer liflerle karşılaştırıldığında onlara göre daha yüksek fiyattadır. |
Yün Her ne kadar dokuma ve eğirme işlemlerinde ilk olarak sebze lifleri kullanılsa da, kürk ve deri biçimindeki hayvansal lifler de, ilkel adamların kullandığı ilk zamanlardaki kıyafetlerin yapımında şüphesiz kullanılmıştır. Fakat koyun derisi üzerindeki saçların kesilebildiği, hangi aşamada keşfedildi, iplik haline getirildi ve elbise dokundu. Bunu kimse bilmiyor. 7. yy’da İsrailliler tarafından yün eşyaların satıldığını biliyoruz ve İngiltere’ye tenekeyle yünü temas etmek için gemiye onları gönderiyorlardı. Britanya böylece, elbise imalatı için diğer ülkelere yün ihracat eden ilk ülke haline geldi. Ufak, siyah yüzlü ve boynuzlu vahşi koyunlar yün kaynaklıdırlar. Onlar kısa iç deriyle, uzun dış deri yününü taşırlar. Evcilleştirilmiş koyun; M.Ö. 6. ve 7. yy boyunca şehri istila eden Ketlik kabilesiyle birlikte Britanya’ya geldi. Romalılar Winchester’de, ipekle karşılaştırılabilen incelikte yün satan bir fabrika inşa ettiler. Roma kuralları altında sanayi gelişti, fakat M.S. 4. ve 5. yy’da gelen Sexonlar yün ticaretine bir son koydu ve fabrikaları yıktılar. 1066’dan sonra William the Conqueror taze koyun malzemeleri getirdi ve Britanya’nın yün sanayisi kuruldu. İlk dokuyucu esnaflar 1080’de kuruldu. Bu sanayi zamanı Bristol ve Exeter’de merkez haline geldi ve 1111’de 1. Henry bir yün sanayisi inşa etti. 13. yy’da, diğer ünlü bir isim yün sanayisince tanıdık hale geldi. Bu Norveç yakınındaki Worsteod şehriydi. Şu an bildiğimiz kamgarn iplik bu şehirden ismini almıştır. Fakat bundan sonra yün ticaretinin merkezi Flanders’e taşındı. Flemish esnaflarının yün dokuma sanatındaki uzmanlıkları kabul edildi. Ham yün gemiyle Flonders’e gönderiliyordu, elbiseler yapıldı ve Perakende satış için İngiltere7ye gönderildi. 1331’de 3. Edward Flemish dokumacılarını Britanya’ya davet etti. Uzman esnaf adamlarının çoğu geldi ve Norwich bölgesine yerleşti. Bu sırada Britanya ticareti gelişti ve sonuç olarak sanayide lider haline geldi, bu durum bugün için hala geçerlidir. |
Yün Minder 1350’de yün, Britanya’nın ekonomisinin önemli bir parçası haline geldiği sıralarda, 3. Edward, Lord Chancellar’a bir yün mindere oturmasını emretti, yün minder hala oradadır. Yün gelişimini teşvik eden sanayi Karadeniz’den geldi. Ciddi bir eksiklikle yüzleşen işçiler, çiftçiler uzun çobanlara sahip değillerdi, yağı işlemiyorlardı ve koyun yetiştirmeye geri döndüler. Britanya’nın koyun kirliliği, en önemli sanayimiz haline gelen yün üretilinceye kadar arttı. 1454’te Parliament bu krallığın bütün parçalarının içerisindeki elbiselerin yapımının en büyük uğraş olduğunu ve burada fakir halkın yaşadığını bildirdi. Elizabet devri süresince, Britanya ihracatlarının % 80’i yün eşyaydı. Her çaba ev alışverişlerinde yün kullanımını artırmak içindi. Örme çoraplar, dokuma maddesinden dikilen eski çorapların yerini doldurmaya başladı. Yedi yaşın üstündeki herkesin bir yün şapka giyileceği emredildi. Onun çabaları yün kullanımını artırmak içindi. Elizabet’in yerini 2. Charles devam ettirdi. Onun konusu yün şapka giymek değildi, o bütün kadınların fanila giymesi için ısrar etti. Diğer bir emir ise; bütün cesetlerin yün kefen içinde gömülmesiydi. Bu kanun 18. yy’a kadar kaldı. Britanya yün sanayisini kurmak için yapılan bu sürekli ve azimli çabalar, koyun yetiştirmedeki uygun bir ilgiyle desteklenir. 1725’te doğan Robert Bakewell Britanya koyununun ana yetiştiricisi haline geldi. Bize koyun yetiştirmeciliği hakkında bilgi veren seçme metotları geliştirdi. 18. yy’dan sonra Bake-well’in Leicestershire’leri dünya çapında bilindi. Bu sırada horg reoves, Cronyiton, Arkwright ve Kay’in buluşları, tekstil sanayisinde devirlerini başlattı. Yün, pamuk gibi mutfak ve fabrikalarda da kullanılmaya başlandı. 18. yy’ın sonlarında; ilk zamanlarda kopyalamadan aciz olan yerel çiftçiler yün imalatında bir hızlanma yaptılar. Çalışan fabrikaları korumak için imalatçılara onların ihtiyaçları olan ham yünün fazlasını başka yerlerden almalarını önlemek için karşı konuluyordu. İspanya ve Almanya bu zararın yapılmasına yardım etti. 19. yy’ın sonuna kadar, Yorkshire, derece derece Britanya’daki tüvitleri ve özel dokumaları sağlayan diğer bölgelerle, dünyanın yün ticaretinin merkezi haline geldi. Çok başarılı olan Britanya sanayisi, dünyanın en büyük tekstil imalatı haline geldi. Ham yünü geliştirmek için imalatçılar eski elbise ve paçavralardan yün kullanımını tekrar getirmeye başladılar. Bu kaynaklardan lifler; fakir sınıflara da ulaşabilmesi için ucuz fiyata eğiriliyor ve elbise dokunuyordu. Böylece yün için talep arttı. Daha önce bu kadar canlı ve gelişmiş olmayan Empire krallığıyla birlikte, Viktorya’nın krallığı bir barış ve bolluk devriydi. Doymak bilmez Yorkshire fabrikalar Dominion’ların büyük yeni yün üretim sanayileri tarafından bıktırılmaya başladı. Her yıl Britanya fabrikalarına gönderilen binlerce ton yünü sağlayan koyun Kuzey Afrika’nın geniş ovalarında, Avustralya ve Yeni Zellanda7da çoğaltıldı. Bu Dominion grupları, ünlü merinos koyununun ana üretimi içindeydi. Merinos ürünleri bütün yünlerin en yumuşağı ve en incesidir. 1787’de çeşitli merinos koçları ve 36 dişi koyun 3. George’a satıldı, fakat Britanya’nın nemli ikliminden dolayı başarılı olunamadı. |
Kuzey Afrika Dominion’ların hikayesi farklıydı. 2 koç ve 4 dişi koyun 1789 yılında, büyük dominion gruplarının özü haline gelen Hollanda hükümetine, İspanya kralı tarafından sunuldu. Kuzey Afrika’nın sıcak ikliminde gelişen bu merinoslar Hollanda –Doğu Hindistan şirketinin yöneticisi olan Colonel Garden tarafından yetiştirildi. 19. yy boyunca Kuzey Afrika sömürgeciliği, koyun kümelerinin gelişimi için taze meraları araştıran çiftçiler tarafından oluşturuldu. 1888’de Cope kolonisi yalnızca 10 milyon koyuna sahipti, 1927’de Kuzey Afrika grupları 44 milyona ulaştı. 1930’larda kuraklık ve piyasadaki durgunluk nedeniyle bu sayılar azaldı. Fakat Kuzey Afrika; gruplarını tekrar oluşturdu ve inceliği, yumuşaklığı dikkate alınan bir yün üretti. Avustralya Avustralya’da benzer olarak, yün üretimi ülkenin ekonomisinde önemli bir faktör haline geldi. 134 milyondan daha fazla koyun Avustralya ovalarında otlatılır, bu koyunlar Colonel Gordon tarafından 1735’te satılan 26 dişi koyun ve koçların soyundan gelir. Koyun sayısı arttığı zaman, yün verimi de buna bağlı olarak artar. Yeni Zellanda İklim olarak daha çok Britanya’ya benzeyen Yeni Zelanda, koyun çiftçiliğinde 3. büyük ülkedir. Koyun, kuzu eti ve koyun eti için daha büyük bir kapsamda yetiştirilir. Soğuk depolama 1882’de gelişti, Yeni Zellanda’nın et ticaretinin hızlıca gelişmesi için yollar asfaltlandı. Fakat Yeni Zelanda sadece et ile ilgili değildir. koyun yetiştirmeciliğinin 2 amacı vardır. 1. et, 2. melez yün üretmektir. 60 milyondan fazla koyunla, Yeni Zelanda önemli bir yün üreticisidir. Ham Yünün Dünyadaki Üretimi Yün pamuğa göre daha pahalı bir liftir. Hayvan; üretiminde 2. bir basamak gerektirir. Fakat kaliteli bir liftir. İnsanların yaşama standartları geliştikçe, yün için talep artar. Uzak Doğu ülkelerinde bile, Çin, Japon gibi, pamuk devri kapanmıştı, yün için istek artıyordu. Yün yüksek fiyatta olmasına rağmen, yararlarından dolayı her zaman satacaktır. Bugün bile, bazı şehirlerdeki yün tüketimi şaşırtıcıdır. Yeni Zelanda yılda 2,5 kg’e ulaşan bir tüketime sahiptir ve daha başarılı olan Avrupa ülkeleri ise 0,9 – 2,7 kg arasında bir tüketime sahiptir. Fakat diğer Avrupa ülkeleri için, Polonya gibi, bu miktarın çeyreğinden daha azdır tüketimleri. Yün pazarları sınırlı sayıda değildir. sadece bir şey sınırlandırır onun kullanımını. Bu da onun sınırlı üretimidir. Yün eşsiz bir özellikleri bakımından oldukça değerli ve farklı bir liftir. Ayrıca diğer liflere oranla daha pahalıdır. |
İYİLEŞTİRİLMİŞ YÜN Her yıl Dünya çapındaki mevcut ham yün 27.000 milyon kg’e ulaşır. Sayımdan sonra bu saf yünün miktarı 1500 kg’a indirilebilir. Bu yün miktarı dünyanın üretimini karşılamakta yetersiz kalır ve iplik, kumaşların yapımında kullanılan yün miktarı artırılır. İyileştirilmiş yünler genellikle koyun postu yünüyle karıştırılır, orta ve yüksek kalitedeki eşyalar için kullanılır. Bazen, kumaşlar pamuk çözgüsüyle ve bir iyileştirilmiş yün atkısıyla dokunur. Recavered yün için kullanılan çaputlar ve artık kumaşlar; tel dişlerle kaplı silindirlerin arasındaki lifleri açmaya başlamadan önce ayıklanır ve yağlanır. İyileştirilmiş yünün 3 ana çeşidi vardır: Shoody: Yapımsüresince aşırı derecede öğütülmeyen kumaşlardan oluşan bir yündür. Tüvitler gibi elbiseler, örülmüş eşyalar ve kamgarnlar shoody araçlarının büyük bir kısmını sağlar. İpliklerdeki yün lifler; onlara bir keçe görünümü vermek için bile bile matlaştırılmaz ve çok az bir zararla ayrı ayrı teaze edilebilir. Extcact: pamuk ve yünle birleşmiş bir kumaştan oluşur. Pamuk, hidroklarikasit veya sulandırılmış sülfirik asit ile kumaşların işlem görmesi ile kaldırılır ve yün kalır geriye. Genelde, iyileştirilmiş yünler, koyun postu yünleriyle karşılaştırıldığında kalite olarak farklıdır. Çaput bileme adıyla anılan; yüzey ölçülerini kaldırmak ve lif kopmasına ve yüzey pullarının kaldırılmasına meyilli olan liflerin teozingi için kullanılır testereleme yöntemleri. Kısa uzunluktaki liflerle birlikte yüzey ve diğer zararlar bir dayanıklılık eksikliği yaratır ve iyileştirilmiş yünün yüksek bir kapasiteyle kumaşlarda fakir bir dokunuşa sebep olur. koyun yünü kadar iyi giyilmeyen, düşük derecedeki iyileştirilmiş yün kumaşlarından elbiseler yapıldı ve biçimlerini kaybetmeye meyilli oldular. Bundan başka iyileştirilmiş yünler zengin renklerle boyanmaz. O nedenle bu yünlü kumaşlar donuk bir renk tonundadır. Bütün Yünler ve Virgin Yünler Bir kumaş veya kıyafet olarak sınıflandırılan bütün yün zorunlu olarak kürk yününden yapılmaz, o iyileştirilmiş yün içerebilir. Woolmark virgin yünler gibi yeni yün maddelerini isimlendirir ve bir kumaşın yeni yünlerden yapıldığını garanti eder. |
Üretim ve İşleme İlkel adam evcilleştirmek için koyunları seçtiği zaman elbise ihtiyaçları onu yönetiyordu. O, bir insanın kullanabileceği uygun bir ölçüde bir deri sağlayan bir hayvan istedi. Aynı zamanda, yumuşak ve rahat bir kürk geliştiren bir yaratık istedi. Koyun, oldukça açık bir seçenekti. Yeni koyunların ataları; 2 esas seçenekte sunulan lif tabakalarını yetiştirdi. Yapağının dışında; dış tabakayı koruyan uzun, kaba saçlar vardı. Bu saçlar, her baharda saçılırdı. Koyun, daha ince olan bir alt tabakayı geliştirdi. Bu içteki tabaka, battaniye gibi hayvanı soğuktan korur. Bu yalıtım tabakası bize yün olacak bildiğimiz tekstil lifini verir. Yeni koyunlar; büyük bir oranda yün sağlaması için yetiştirilirdi. Koyun ilk olarak yapağısındaki dış tabakayı kaplayan, bir yün kaynağı olarak kullanılırdı. Bazı hayvan yetiştiricileri, yüksek orandaki kaba saç liflerini alıkoyar. Bu lifler bazen oldukça beyazdırlar ve ışık geçirmezler. İnce yünlü olanlarda genelde yetiştiricilik azdır. Koyun türlerinden en önemlisi olan merinos koyun, bir yün kaynağı gibi kullanıldı, merinos koyun tamamen dış tabakaya sahiptir. Çok uzun süre tüylerini dökmez ve yünleri kesilmezse, yün her yıl yetişmeye devam edecektir. Yün Kalitesi Merinos Yün: Şimdilerde ülkelerin çoğunda, yün için koyun yetiştirmek önemli bir sanayidir ve farklı yünlerin kalitesi de farklıdır. Merinos koyun; Güney Amerika, Güney Afrika ve Avustralya’da ince yumuşak bir yün üretir. Bu ülkelerde çok büyük merinos sürüleri yetiştirilir. Avustralya Merinos yünün kalitesi, çevre şartlarına dayanır ve ayrıca koyunun kalıtsal karakterlerine. Port Philip yünü Avustralya liflerinin en incesi sayılır ve yüksek kalitedeki yün ve kamgarn kumaşları yapmak için kullanılır. Sydney ve Adeloide yünleri Port philip kadar kaliteli değildir, onlar daha sarı bir renk tonundadır. Tosmonion yünü 1. sınıf kalitededir ve güzel bir beyazlıktadır |
Güney Amerika Bu yünler genelde, Avustralya ve Güney Afrika kadar iyi bir kalitede değildir. güney Amerika yünlerinin çoğu, bu kıtadaki imalatçılar tarafından kullanılır. Güney Amerika7daki en kaliteli yünler montesides, Bueros Aires’den gelir. Melez koyunlardan gelen Punta Arenos yünleri büyük hacimli bir yündür ve çoğunlukla trikotaj yapmakta kullanılır. Avrupa Almanya, Fransa, İspanya ve Diğer Avrupa şehirlerinde ve UsS.’de merinos yetiştirilir ve sık sık yüksek bir kalitede yün sağlar. Örneğin Saxony ve Silesion merinos yünleri dünyadaki en ince yün olma ününe sahiptir. French Rombovillet yüksek kalitedeki yünü ile ünlüdür. Melez Yün Melez yün Britanya’ya L. George tarafından ithal edildi. Diğer bazı şehirlerde yetiştirilen diğer koyunlarla merinos koyununu çaprazlamak oldukça başarılıydı, et ve yün üreticileri gibi, çaprazlama yetiştiriciliğinin önemi ortaya çıkmıştır. Örneğin Yeni Zelanda koyun sayısının bölgelerinde, koyun eti ve yünü sağlamak için çaprazlamalar temel alınmıştır. Avustralya ve Güney Amerika da melez koyunlardan üretilen bir sürü yün ihracat eder. Britanya Yünü Britanya yünleri 4 ana türde sınıflandırılır. Lustre, demi lustre, down and movntoin yünleri olmak üzere. Lustre Yün: Parlak yünler Lincoln, Romney Morsh, Cotswold ve Leicester koyunlarından elde edilir. 30,5 cm uzunluktadır, parlak sistorlar ve parlak elbise kumaşlarında kullanılır. Demi – lustre Yün: Yarı parlak yün daha kısa ve daha az parlaklıktadır. Elbiselik kumaşlar ve perdeler için kullanılır. Down Yünler: Ortalama 75-100 mm şitapel uzunluktadır, lif kıvrımlıdır, sert bir dokunuşa sahiptir. Susser veya Soutudown koyunları İngiliz yününün en incelerini verir, bayan çorapları, takımlar, flancller ve cheviat’lar yapılır bu yünden. |
Meuntoin Yünler: Scattish Biock face’de yetişen koyunların yünleri gibi uzunluğu ve kalitesi çok değişir. Black face yün; uzun, kalın ve aynı zamanda yüksek bir oranda kemp lifi içerir. Bu yünle, tüvitler ve halılar yapılır. Ünlü Haris tüviti Blackface yününden yapılır. Cheviot, orta uzunlukta bir yündür. Örme tüvitler, kamgarnlar ve chaviot takımlar yapılır bu yünden. Güçlü parlak bir renktedir ve iyi keçe özelliklerine sahiptir. Welsh yünü ise flanelleri yapmak için kullanılır. İrlanda yünü, ince ipliklerin eğirilmesi için oldukça kalındır, ev tüvitleri, yünler ve halılar için kullanılır. Shetlonds’da kırpılmayan koyundan taranan yündür. Yumuşak bir dokunuşa sahiptir, yüksek bir oranda saç içerebilir ve omuz atkısı, hırka ve dünyaca bilinen diğer kıyafetler örülür bu yünden. Asya Yünü Çin ve diğer Asya bölgelerinde, Türkiye, Sibirya gibi, yün üretimi önemlidir. Bu bölgedeki yün, Avustralya, Güney Afrika ve diğer yün üreten ülkelerin liflerine göre uzun ve kalındır. Diğer bitki lifleri ve pamuk gibi, yün kalitesi de gelişim şartlarına dayanır. Yün yaşayan bir yaratıktan alınır ve sadece koyunun karakterlerinden etkilenmez fakat koyunun yaşadığı çevreden etkilenir. Yün Üretimi Yün lifleri; koyunun derisindeki küçük saç veya dollicleden yetişir. Yün lifleri 5-80 saç grubu içinde yetişir ve her cm² başına 15 Tipik bir Hempshire koyunu, yapağısının içerisinde 16-40 milyon arasında life sahiptir. Rombavillet; 29-97 milyon, Avustralya merinosu 120 milyon yün life sahiptir. Bu lifler ortalama olarak 2 ayda 2,5 cm gelişir. |
Kırpmak Koyun normalde her yıl kırpılır. Büyük yerlerde, yapağı güçlü kırpıcılar tarafından bir ücretle kırpılır. Verimli işçilerde koyun 2 ve yarım dakika içerisinde yününden ayrılır. 1. sınıf kırpıcılar; bir günde 200’den fazla koyun kırpar. Bu yün çeşidi yapağı veya kırpılmış yün diye bilinir. Yün kırpıldıktan hemen sonra yapağı slcirted yapılır. Bu kenarları kirli yün içerir. Sonra bu yapağılar; uzmanlar tarafından uzunluğu, inceliği ve diğer karakterleri bakımından derecelendirilir. Son olarak farklı derecedekiler büyük çuvallara paketlenir ve sonra balyaların içine dikilir. Her bir balya 136 kg veya daha fazla yün içerir. Slipe Yün: Mazamet Yün, kesilen hayvan postundan kaldırılır. Postlar, kireçle, sodyum sülfatla işlem görür. Bu işlem yünü çözer, yani zararlı postları atar. Bu yün “Slipe yün” diye adlandırılır. Hayvan derilerinde yünleri çözmek için bakteri hareketleri vardır, bu ürün de “mazamet” ismiyle adlandırılır. Mazamet Fransız şehrinde üretilir. Bu yollarla deriden yünü ayırmak genelde 2. kalitedeki yünleri kırpmak içindir ve yöntem yapağı yünüyle karıştırılıp kullanılır. Yün Satışları Amerika’da ve bazı Güney Amerika ülkelerinde yün, direk olarak özel işlemlerle kırpıcılar tarafından minimum bir oranda satılır. Avustralya, Yeni Zelanda ve Güney Afrika’da yapağılar Skirted yapılır ve halka ait açık artırmalarla satılmaya başlanmadan önce dikkatlice sınıflandırılır. Büyük Britanya’daki yün Britanya yün pazarlarına çiftçiler tarafından satılır. |
Britanya Yan Sanayisi Britanya’daki ham yün büyük imalat merkezlerine satılır. Bunlardan en önemlisi, her çeşit yünlü kumaşın yapıldığı West Riding’dir. Ağır ve orta sınıftaki yünler Leeds, Dewsbury, Morley ve Batley fabrikalarından gelir. Halılar; güneybatı İngiltere, İrlanda ve başka yerlerde yapılır. En ince Sowony yünleri İngiltere’nin Batısında yapılır. Tüvitler ve Cheviat’lar Golashiels, Hawick ve diğer kıyı şehirlerinde yapılır. Dünyaca ünlü Crambie maddeleri Aberdeen’den gelir. Witney battaniyeleri; Rochdale flonelleri yapar. Leicester ve Nottingham bölgelerinde, yünlü iplikler örülür. Kamgarn sanayisi daha az yayılır ve merkezi Yorkshire’dir. Brodford elbiselik eşyaların ve astarların bütün tarzını yapar. huddersfield en ince kalitedeki kamgarn maddeleri için bir üne sahiptir. Wakefield, Keighley ve Halifax; kamgarnları çok değişik türlerde yapar. Eğirme İşlemi İçin Yün Hazırlığı Derecelendirme ve Sınıflandırma Koyunun yetişmesiyle birlikte yün kalitesi de çok fazla değişir ve ayrıca yaşam şartlarına göre de değişir. Kalitesi koyunun karakteristik özelliğine ve yünün yetiştiği koyun vücudunun bölgesine de bağlıdır. Yünün inceliği, uzunluğu, yumuşaklığı ve rengini belirlemek için uygulanan derecelendirme ve sınıflandırma yöntemi, iplik eğirme yöntemi için gerekli hazırlıklardır. Numaralar Yünün ilk derecelenmesi; satış için hazırlanmaya başladığında yapılır. Ham yünün fiyatı; satıcının belirlediği incelik ve uzunluğa dayanır. Kalite; sınırı, bir inceliği ifade eden numaralar tarafından, İngiliz Kamgarn Sanayi sistemi altında tanımlanır. |
Lif Uzunluğu Ortalama uzunluktaki yünler penyeleme veya elbise gibi özel terimlerle ifade edilir. lifler penyeleme ve kamgarn iplik yapmak için yeterli uzunlukta ise yani 65 mm veya daha fazlası, bunlar yünleri tarar. 176 mm uzun yünlerdir. 38-65 mm uzunluktaki ince lifler, Fransız tarağında taranabilir. 32 mm’den daha kısa olan kısa yünler taraklama veya elbise yünleri diye ifade edilir. Sınıflandırma Fabrikalarda yün boyalar açıldığı zaman, henüz yapılmamışsa yapağılar ski-ted yapılır. Yapağı, değişen kalitesine göre sınıflandırılabilir, omuzlar, yan taraf, arka, uyluk, karın gibi bölgelere ayrılabilir. Genelde omuzlar en iyi yünü sağlar ve böğürler düşük kalitede yün sağlar. Karın, kuyruk ve ayak ürünleri en düşük kalitedeki yünlerdir. Orta ve uzun uzunlukta yünler üreten koyunlarda, baş, ayaklar genelde en yüksek oranda saç ve kemp üretir. Cstch Blackface gibi bazı üretenler yapağısındaki bütün parçalarda saç ve kemp liflerini üretir. Kuzu Yünü En ince yün, genç koyundan elde edilir. 8 ayda bir kırpılan kuzu yünü çok ince ve mükemmel kalitededir. Domuz Yünü 6 ay sonra, koyun 1 aylıkken, yün daha güçlü ve kalındır. Hayvan yaşlandığı zaman, yün kalitesi de eksilir. Bununla beraber; bir koyun, ortalama yılda 0,9 ve 4,54 kg arasında yün sağlar. Kaynatarak Temizleme Temizlenme yöntemi uygulanmadan önce, ham madde kirlidir ve doğal maddelerle karışıktır. Ham yünün % 50’si olgun kısımlar içerir. Çöp ve kirden başka yün; doğal iç yağ ve kurumuş terle karışıktır. Genelde, ince yünler merinos gibi daha yüksek bir oranda olgunluk içerir kaba yünlerden. Ham yün, deterjan içeren sıcak suyla doldurulan depolarda çalkalanarak yıkanır veya temizlenir. Ham yün bir depo içerisinden geçirilir, sonra silindirler arasında sıkıştırılır ve diğer depoya taşınır. Bu yöntemle 4 veya daha fazla depodan geçirilebilir. Son olarak temiz suda durulanır. İçerisinde kalan suyun % 20’si kurutulur. Ham maddenin temizlenmesi için şimdi diğer yöntemler kullanılıyor. Örneğin bir yağ çözücüsünde yıkanabilir. Bu yöntemlerle birlikte ham madde istenilmeyen artık maddelerden temizlenir, onlar beyaz bir lif üretemez. Yün doğal renk maddeleri içerebilir. |
İşleme ve Eğirme Yün; yünlü ve kamgarn olmak üzere 2 şekilde eğirilir, lifin davranışı kaynatarak temizleme işleminden sonra uygun olarak değişir. Yünlü iplikler kalın ve olgundur. Lifler gevşek tutulur ve eğirme sırasında sadece bir sınırlı büklüm kullanılır. Bu iplikler kısa şitapel yünden yapılır ve battaniye, tüvit gibi kalın maddeler dokunur ve örülür bu ipliklerden. Kamgarn iplikler; daha ince, pürüzsüz ve daha serttir. Kamgarn ipliklerdeki lifler her biri yan yana olanlar aynı hizaya getirilir, dokuma kumaşlarda, birbirleriyle sıkıcı bükülürler. İnce güçlü bir iplik için. Kamgarnlar genelde 5-38 cm uzunluğundaki ipliklerden eğrilir. Bu ipliklerden ince elbise maddeleri ve takımlar dokunur. Az büklümlü kamgarn eğrilmiş iplikler örme iplik ve kumaşlar için kullanılır. Yün İplikler Kaynatarak temizleme yöntemi; ham yünden yağın ve terin fazlasını yıkasa da, çubukları ve diğer sebze maddelerini kaldıramaz liflerden. Bu kirlilikler; yüksek bir ısıda ısıtıldıktan sonra erimiş sülfürik asitle sulandırılarak ortadan kaldırılabilir. Bu selülozik madde charred yapılır ve sonra koparılır, dövülür. Bu yöntem karbonlaşma diye adlandırılır. Burs ve diğer sebze kirlilikleri; taraklama basamağının ortasına gelmeden önce yün, ağır, baskı silindirlerinden geçirilerek mekanik olarak yok edilebilir ve böylece bir sonraki taraklama sistemdeki bu kirlilikleri ortadan kaldırmış olur. Yünlü iplikler; rayon, pamuk, yün ve diğer liflerle yeni yünün oluşturduğu bir karışımdan eğirilir. Kaynatma ve temizlemeden sonra, yün değişik derecelerde birbirleriyle karıştırmak için harmanlanır. Taraklama Bu aşamada yün, artık olgunlaşmış lifleri çözen sivri tellerle kaplı silindirlerle donatılmış makinelerde taraklama için hazırdır. Yün taraklamada kullanılan 3 bölüm vardır. 1. Scribbler, 2. intermediote 3. Taraklamadır. Bunlar; lifleri ayırırken ve karıştırırken aynı performansı sağlar. Yün taraklama maddesinden ince bir battaniye gibi 1,5 m genişliğinde tüylü bir şekilde çıkar. |
Yün Eğirme Lifleri gevşek tutulan bu battaniye ayrılır ve şerit şeklini alır. Şerit içindeki lifler tamamen uzandırılır ve bir iplik formuna getirilir. Sulubbing’deki lifler; bütün kullanımlarda vardır ve iplik eğirme sırasında bükülürler. Aynı zamanda ince iplik üretirler. Merinos yünden eğirilen yünlüler, Saxony yünlüler diye ifade edilir, melez yünlerden yapılanlar ise cheviat yünlüler diye ifade edilir. Kamgarn İplikler Yünlü ipliklerden eğirilen yün, kaynatılarak temizlenebilir, sert işlemlerle kurutulur ve isteninceye kadar saklanır. Karıştırılmış veya ayrıştırılmış olarak satılır. Fakat kamgarn iplikleri eğirmek için yün normalde kaynatılarak temizlenir ve taraklamadan hemen önce kurutulur. Kurumadan sonra; yün, taraklama makinelerine taşınır. Lif kütlesi açılır, temizlenir. Daha sonra tarak şeridi şekline getirilir. Gilling Yün 23-38 cm gibi çok uzun şitaple uzunlukta iken, taraklama yerine; gilling adlı bir yöntem uygulanır. Yün; bir gilling makinesinden geçirilir. Lifler düzeltilir ve yanı hizaya getirilir. Penyeleme Bu aynı hizaya getirilen yün liflerin birbirine paralel uzanması kamgarn sistemin karakteristik bir özelliğidir. Yün taraklama ve hazırlıktan sonra, işlemi devam ettiren bir penyeleme makinesinden geçirilir, kısa lifler taranır ve yan yana olan uzun lifler; aynı hizaya getirilir. Yünün; taraklama ve penyeleme işlemi arasında ve penyelemeden sonra gilling makinelerinden geçmesi normal bir yöntemdir. Bükülmemiş bir iplik teli şeklinde taranan yün; sabit tarak diye adlandırılır. Sonra, bir fitil içerisine çekilir ve bükülerek eğrilir. Tarama fitilinde birbirine paralel uzanan; uzun lifler birbirlerine sıkıcı yapışabilirler. İnce bir şekilde ve bu uzun lifler güçlü kamgarn ipliklerdir. |
Kamgarn Eğirme Kamgarn iplikleri eğirmek; 4 farklı yolla yapılır. Flyer eğirme; 100-250 mm uzunluktaki uzun yünlerle kullanılır. Üretilen pürüzsüz iplikler bayan çorabı için kullanılır. Cop eğirme; Botanik ve ince melez yünlerle kullanılır. Üretim seviyesi yüksektir ve iplik kıllı olmaya meyillidir. Ring eğirme; en fazla verime sahiptir ve ince iplikleri yapmak için kullanılır. Dünyadaki iğlerin % 80’inini oluşturur. Mule Eğirme; Dolgun, yumuşak bir iplik veren, kıtasal kamgarnları yapmak için kullanılır. Kamgarn eğirmede, 454 gr yünden 63000 m’den daha fazla iplik eğirilebilir. Kamgarn kumaşlar genelde yüksek fiyattadır ve yüksek kalitededir. Pamukta olduğu gibi; ince yünler daha iyi kalitede iplik ve kumaş sağlar. İnce liflerden; pürüzsüz, tek bir biçimde iplikler oluşturur. Bu iplikler; kıyafet yapıldığında, yumuşak, iyi kıvrılmanmış, şeklini kaybetmeyen ipliklerdir. İyi kalitedeki yünlerin uzun, ince lifleri; kaba liflerden cm olarak daha fazla ölçüme sahiptir ve daha fazla kıvrılırlar. Merinos yünden yapılan kamgarnlar botanik kamgarn diye melez yünden yapılan kamgarnlar ise melez kamgarn diye adlandırılır. Büklüm İplik eğirildiğinde, iplikteki büklüm miktarı, lifin doğallığına ve ipliğin dizayn amacına bağlıdır. Uzun lifler; birbirleriyle güçlü olarak tutulmak için, kısa olanlardan daha az büklüme ihtiyaç duyar. Kalın olanlar da ince olan liflerden daha az büklüme ihtiyaç duyar. Genelde kamgarn dokuma iplikleri, yünlü ipliklerden daha sıkı eğrilir. İplikten sıkı bir kumaş yapılırken, bir güç ve hava direnci vermek için sıkıca bükülürler. İplik, her ne kadar deniye yakın dikilen kıyafetler için kullanılsa da o yumuşak, hafif ve sıcak olmalıdır. iplik böylece bir kamgarn için ihtiyaç duyulandan daha az büklüm verir. Hafifce bükülen ipliklerden oluşan kumaşlar; daha fazla bir bitirme işlemi gerektirir, “superwesh” gibi. Ayrıca sıkı eğrilen ipliklerden daha kolay biçimde keçelenir. Az bükülmüş iplikler, öğütülmüş veya keçelenmiş kumaşlarda kullanılır. Örneğin melton yapmak için. |
Ağartmak Yün, özellikle parlak veya soluk renkte boyanırsa veya beyaz iplik ve kumaşlar eğrildiğinde ve dokunduğunda çamaşır suyu ile ağartılabilir. Bu yöntem, genelde gevşek yünün aksine bir kumaş veya iplik üzerinde uygulanır. Saving; kapalı büyük bir daire içerisinde, yün açıcı sülfür dioksit içerir. Sülfürün yanmasından oluşan gaz; lif içerisindeki kirli renkleri renkli maddelere dönüştürür. Yün genelde; çite biçimindeki iplik veya kumaşlarda bu yolla ağartılır. Madde çember içerisinde bir gece kalır ve sabaha doğru iyice yıkanır. Stoving iyi beyazlıkta bir yün üretse de, etkileri sürekli değildir. yün; hava içerisindeki oksijen gibi doğal rengine dönüşmeye meyillidir. Hidrojen peroksit ağartma, sülfür dioksitte ağartmadan daha pahalıdır. Etkiler daha süreklidir. Yün birkaç saat erimiş hidrojen peroksit sıcak çözeltisinde bekletilir. Renk kirlilikleri yok olur ve ağartma etkileri süreklidir. Boyama Yün, imalat sırasında çeşitli aşamalarda boyanabilir, ham yünden parça eşyalara kadar. Lif çok fazla işlemden geçer ve şartlara dayanarak, seçilen boyalarla boyanır. Baskıda boya şarttır ve amaca ulaşmak için tatminkar bakımlarla bitirilen kumaş, kullanılabilirdir artık. Şu anda, çok sayıda imalatçıların işine yarayacak, yün boyarmaddesi mevcuttur. En önemlileri asit, krom, vat, reaktif, mordan ve gilling boyar maddeleridir. |
Yünün İnce Yapısı ve Görünümü Yün; koyunun derisi içindeki follicle isimli,sac gibi bir organdan gelişir. Follicle ağzı, hayvanın derisinde ince bir boşluk oluşturur ve yün sac’ın temelindeki gelişim noktasından geçerek gelişir. Genç yün lifleri, bir noktaya gittikçe incelen bir ipucuna sahiptir. Lifin en üstteki derisi ölü maddelerden oluşur, esas olarak keratin, ten ve boynuz, tüy, tırnakların yapıldığı maddeye benzer proteinden oluşur. Follicleri kaybettiğinde, fiziksel şeklini sadece bir kez değiştirme şansı yoktur, ince, keratin çubuk kesilirse, o kesik kalır, eski halini alamaz. Lif sadece homojen bir çubuk değildir, fakat selülozik bir temel üzerinde kurulan kompleks bir yapı içerir. Yün lifinde 4 ayrı bölge vardır. Dışarıdaki, dış kılıfı oluşturan ince bir zardır. Alttaki ise hücrelerden meydana gelen bir tabakadır. Bu tabakayı da karteks takip eder. merkezinde ise boş bir çukur veya medulla vardır. 1) Dış Kılıf: Dıştaki tabaka, 100A kalınlığındadır. Suyu uzaklaştırır, fakat su buharını mikroskobik gözeneklerden geçirir. 2) Pul – Zar tabakası: Bu tabaka, dış tabakayla birlikte, lifin kutikulasını oluşturur. Lifi kaplayan; epithelilal pulları diye adlandırılır. Düzensiz pullar ve boynunu oluşturur. Pullar lifin ucuna doğrudur ve bir ev çatısındaki tuğlalar gibi üst üste gelir. İnce liflerde lifi tamamen çevrelerler, birbiri içerisinde oturan bir yığın saksı görünümü verir. Kaba yüzlerde, pullar lifi çevrelemeyebilir, fakat 2 kullanımda üst üste gelir. Bu epithelial pullar ortalama; o,05 – 0,5 µikron kalınlığındadır. Pul kalınlıkları lifin inceliğine dayanarak çok fazla değişir. En ince lifler, sexony yünündeki gibi, 790 cm uzunluğa sahip olabilir. Sıcattioh blackface gibi kaba bir yün ise 276 cm’dir. 3) Kortexs: İnce yün liflerin ana merkezi parçalarını oluşturur, yünün elastikliğini ve mukavemetini sağlayan uzun iğ şeklindeki hücrelerden yapılır. Bu kartikol hücreler güçlü bir sağlayıcı madde tarafından birbirlerine tutunurlar. Kardikal hücrelerin ortalama uzunluğu 80-110 µ ortalama genişliği 2-5 mikron ve kalınlığı 1,2-2,6 mikrondur. Artıklar, her bir hücrede görünür biçimdedir ve hücreler bazen doğal pigmentlerle boyanabilir. Yünün kartikal hücrelerinin detaylı çalışmaları onların çok küçük lifciklerden yapıldığını gösterir. Bu gerilmiş yapılar, iğ hücrelerinin uzun ekseni boyunca paralel bir şekilde uzanırlar. Karteks hücrenin, lifçikleri farklı şekilde dizilen, 2 çeşidi vardır. Orta karteks ve parakarteks. Merinos yünleri içindeki orta ve parakartex hücreleri yan yana dizilen 2 yarım silindiri oluşturur. Bu 2 yarım silindir lif, uzunluğu boyunca spiralli olarak bükülür. Kaba düz yünler, parlak yünler gibi, orta karteks hücreleri bir merkezi silindir ve parakarteks ise onların etrafında bir kılıf oluşturur. 4. Medulla: Yün lifinin medullası bazen, boş bir kanaldır. Ve kaba lifler içerisinde boş bir tüp oluşturabilir. Kaba ve orta yünler karakterize edilir, daha büyük bir orandaki medulla lifler tarafından merinos liflerin çoğunda, medulla yoktur veya görülmeyecek kadar incedir. Bir kemp lifinin % 90’ını oluşturur. Kaba sac lifleri genelde daha düz ve daha parlaktır, ince yün liflerden. Az eğirme özelliklerine sahiptir ve açık bir renk tozuyla boyandıklarında sorun yaratabilirler. Bu medulladaki hücreler tarafından ışığın iç kısımlara yayılmasının bir sonucudur ve karteks liflerinde çok fazla kalınlık yoktur boya almak için. |
Boyutlar Yün liflerinin boyutları çok değişkendir: İnce yünler 38-125 mm, orta yünler 65-150 mm, uzun yünler 125-375 mm’dir. Bir yün lifinin gerçek uzunluğunu ölçümü, kıvrımı tarafından değişebilir. Bir lifin esnek uzunluğu, doğal uzunluğunun 2 katıdır. En iyi kalitedeki lifin ortalama genişliği 17 mikron, orta yün 24-34 mikron, uzun bir yün 40 mikron genişliğindedir. Yün lifleri, pamuk liflerinden daha kalındır ve oval bir kesittedir. Kıvrımlar Yün lifleri, dalgalı bir yapıya sahip olmakla birlikte, doğal lifler arasında tektir. Büküldüğü zaman lifler birbirine tutunur. Pamukta bu görevi burgular yapıyordu. Bu dalgalıklar veya kıvrımlar en fazla ince yün liflerinde belirtilir. Örneğin; en iyi verimi yünler; 15 mikron genişliğindeki bir lifte 1 cm başına 12 dalga vardır cm başına. Bu dalgalar, yün lifleri elastikliğiyle bağlar, onlar küçük yaylar gibi uzayabilir ve serbest bırakıldığında dalgalı şeklini geri alır. Parlaklık Yün lifleri; karakterlerine göre ve yün türüne bağlı olarak değişen doğal bir parlaklığa sahiptir. Parlaklık; lif yüzeyinin doğallığına çok büyük bir oranda bağlıdır. Işık parlak bir görünüm yaratmak için liflerden yansıtılır. Lincahs, lelcesters ve diğer İngiliz yetiştirmeciliğinden gelen parlak yünler ipeksi bir parlaklık sağlayan bir yüzeye sahiptir. Merinos yünleri ışığı tam olarak yansıtmaz. Mavi bir parlaklığa sahiptirler. Renk Modern koyun yünlerinin çoğu beyaz veya beyaza yakın renktedir. Bazı koyun ırklarından kahverengi veya siyah yüz elde edilir. en kalın yünler, en fazla oranda bulunanlardır. Çekme Mukavemeti Yün kuru iken 8.8-15.0 cN/tex mukavemete sahiptir, yaşken 7-14 cN/tex tir. Çekme mukavemeti 1120-2030 kg/cm² dir. Kopma Uzaması Yün normal şartlar altında % 25-35 kopma uzamasına sahiptir, yaş iken % 25-52 dir. |
Elastik Özellikleri Yün olağandışı bir liftir. Yüksek kopma uzamasıyla, yüksek elastik özelliği birleştirilir. Yünün doğal kıvrımları, baştan başa elastiklik sağlar, fakat bu özellik yün moleküllerinin kıvrımından, kurdele gibi kesitinden alınan temel bir özelliktir. Yün % 2 uzamada % 99 elastikliğe, % 20 uzamada % 63 elastikliğe sahiptir. Özgül Ağırlık Yün; özgül ağırlığı 1,32 olan hafif bir liftir. Nem Etkisi Yün diğer liflerden daha fazla nem emer ve onu atmosfere hazır olarak meydana çıkarır. Atmosfer şartları altında, yün % 16-18 ağırlığında nem tutar. Uygun durumlar altında yün su ağırlığının 1/3’ini emer. Atmosferik şartlar altında değişen suyun miktarına ayarlamakla birlikte hazırlanan yün büyük ticari öneme sahiptir. Yün ağırlığı uygun olarak değişir ve nem şartları yün satın alınırken ve satılırken sözleşmede önemli rol oynar. Bir lif bu yolla nem emdiği zaman, ısı serbest bırakılır. Bu etki yünde özellikle göze çarpar ve yünlü bir kıyafet daha sıcak bir hale gelir, havadan nemi emdiği sıralarda. Diğer liflerle birlikte ortak olarak, yün; uzun ve iplik gibi moleküllerden oluşur. Yün keratinin molekül atomları birlikte moleküler ipliklere katılır. Yün maddelerinin son tanecikleri, gerçekte; onlardaki lifler gibidir. Yün keratininin büyük bir hacmini kaplayan milyonlarca molekülden kuruludur. Moleküller yanındakilerle aynı hizaya getirilir, birbirlerine kimyasal, elektriksel kuvvetlerle tutunur. Selüloz halinde iken yünün keratin molekülleri arasındaki karşılıklı çekim kuvvetleri, su emiciliğinden etkilenebilir. Yün suyu emdiği zaman kısmen suyun küçük molekülleri uzun moleküler iplikçiklerin arasına girebilir. Yün halinde iken; keratin molekülleri arasında bulunan komşu kuvvetler pamukta veya ketendeki selüloz moleküllerini tutanlardan daha komplekstir. Keratin molekülleri kolayca kırılmayan belirli kimyasal bağlar tarafından birbirine bağlanır. Yündeki suyun hareketi yün moleküllerini bir arada tutan su kimyasal şeritler tarafından güçleştirilir. Yün, normal sıcaklıktaki bir suda ıslatıldığında, suyu emer ve hacim artıncaya kadar şişer. Yün kuruduğu zaman orijinal ölçüsüne geri döner. Sıcak su veya buhar; yünde çözücü bir etkiye sahiptir. Yün; 120°C de ve basınç altında ısıtıldığında gücünü kaybeder. Sonunda çözünür. Su buharı içerisinde, yün birçok maddesini kaybeder ve plastikleşir. Suyun plastik etkisi, sıcaklık ve zaman artışına neden olur. uzun olan yün ısıtılır ve sıcaklığı daha yüksek olanda suyun etkisi daha büyük olur. |
Isı Etkisi Yün uzun bir süre buhar kazanında sıcaklık altında ısıtıldığında yumuşaklığını kaybeder ve güçsüz hale gelir. 130°C de yapısı bozulur, sarıya dönüşür ve 300 °C de yanarak kömürleşir. Yapısı bozulduğu sırada, tüy yanmasına benzer, bir koku verir etrafa. Yün ateşten alındığında yanmaya devam etmez. Her bir lif bir kara kömür yumrusu gibi şekil alır. Bu yöntem yünün kimliğini belirleyen bir testtir. Zaman Etkisi: Yün dikkatlice saklandığında çok ufak bozukluklar gösterir. Güneş Işığının Etkisi: yün keratini güneş ışığının etkisi altında çürür. Bu yün koyunda kesilmeden önce başlayan bir yöntemdir. Yün içindeki sülfür, sülfürik aside dönüştürülür; lif solar ve sert bir dokunuş oluşturur, kuvvetini kaybeder ve boyama özellikleri etkilenir. Kimyasal Özellikleri Pamuk, keten, diğer bitki liflerinin temeli selülozken, yünün proteindir. Yünün özü olan keratin; hayvan vücudunda üretilen esas yapısı içerisindeki diğer proteinlere benzer. Yünün kimyasal yapısı, sadece tüy, saç ve boynuzdan oluşan yapılarda farklılık gösterir. Kimyasal davranışı olarak proteinler selülozdan farklıdır. Kimyasal maddeler tarafından kolayca zarar görebilir, özellikle belirli tipler tarafından çevresel şartlara karşı dirence sahip değildir. Kirlilik Yün, koyundan üretildiği için türlü maddeler vardır üzerinde. Ham madde % 20 oranında veya daha fazla yağ ve % 12 oranında suint içerir. Daha ince yünler, en fazla doğal kirlilikleri içeren yünlerdir. Yün yağı; yün eğirilmeye başlamadan önce kaldırılır ve ticari olarak değerli bir maddedir. Lonolin; kolestrol gibi tıbbi bir öneme sahip olan bir kaynak haline geldi. Suint; koyun kuruduğu sırada terlerinden arta kalan başlıca tuzları oluşturur. Yüksek bir oranda potasyum tuzları içerir. |
Keratin Yün proteini, keratin, bütün proteinler gibi oldukça kompleks bir kimyasaldır. Karbon, hidrojen, oksijen, nitrojen, sülfür gibi elementler içerir. Yün keratinin kimyasallara karşı genel duyarlılığı bütün yün işlemlerin görünüşünü etkiler. Örneğin ağartmak; büyük bir dikkatle uygulanmalıdır. Hidrojen peroksit genelde yün için bir ağartma olarak kullanılır. Ağartma şartları uygun olarak kontrol edilmemişse lif zarar görür. Yün; bazlı hipoklorik çözeltilerle soldurulur ve zarar görür. Yün ağartama eve ait hipoklorit temelli ağartıcıların çoğu kullanılmamalıdır. Asit Etkisi Yün sıcak sülfürik asitlerden zarar görür ve tamamen yapısı bozulur. Yün genelde, mineral asitlerin hepsine karşı dirençlidir, yüksek sıcaklıkta bile. Yine de nitrik asit, oksidasyon ile sorun çıkarabilir. Sulandırılmış asitler iki lifin karışımından pamuğu ayırmak için kullanılır. Sülfürik asit ise karbonize yöntemiyle besin maddelerini ayırmak için kullanılır. Baz Etkisi Kimyasal yün keratini özellikle bazlara karşı duyarlıdır. Yün, pamuk ve üzerinde ufak etkiye sahip olan kostik soda içerisinde çözünür. Yünü kaynatarak temizleme yöntemi düşük bazik şartlar altında uygulanır. Güçlü bazik maddeler bile, sabun veya soda gibi dikkatle kullanılır. Soda yüne yönelir ve onu sarılaştırır, çok fazla konsantre olmuş bir çözücüde kullanıldığı zaman, özellikle çözücü çok sıcaksa amonyum karbonat, borax, sodyum phosphate ve yumuşak bazlar yün üzerinde minimum bir etkiye sahiptir. Amonyak dikkatlice kullanılırsa zarar vermez. Organik Çözücülerin Etkisi Yün; kuru temizleme ve diğer çözücülere karşı iyi bir dirence sahiptir. Böcekler: Yün, güve grupları ve diğer böcekler tarafından zarar görür. Mikroorganizmalar: Yün bakteri ve küflere karşı az bir dirence sahiptir ve nemli koşullarda çok uzun süre kalmaya uygun değildir. Yün Kullanımı Dünyada ilk karşılaştığımız tekstil hammaddelerinden birisi yündür ve kanun gereği yaygınlaşması engellenmiştir. Yünlü kıyafetler özellikle bebekler tarafından giyilir, çünkü onlar sıcak ve havalıdır. Yünlü kıyafetler ağır ve vücudu saran kıyafetlerdir. Bazıları çekici, bazıları çekici olmayan çok özelliği vardır. Bunların hepsi lifinin özelliklerinin bir sonucudur. |
Yün; mükemmel bir iplik eğirme karakterine sahiptir. Eğirildiği zaman, birbirlerini sıkıca yapıştırmak için lifleri büklümler yönetir. Çünkü, çok sıkıca bükülmeyen yün liflerden oluşan iplik, kısmen güçlüdür. Örneğin; örme yün çok gevşekçe eğrilebilir ve yine de tamamen yapışıktır. Yün lifinin büklümlüğünden ve ipin gevşekliğinden bir madde gibi sıcaklığı sorumludur. lif ısıyı çok iletmez, fakat gerçek yalıtkanlık kumaş içerisinde havaya engel olunarak sağlanır. Yün büklümleri, yünlü kumaşların ve ipliklerin içerisindeki havayı yalıtarak yumuşak olmaya meyilli olduğunu anlatır. Yünün yüksek elastikliği ve içindeki maddeler kumaşı giyim sırasında ince hale getirir. Yün liflerinin bükülmezliği ve elastikliği; yünlü kumaşların kırılmaya ve basınca karşı direncini arttırır. Lifler bozulabilir fakat orijinal şekline dönmeye meyillidir. Yün lifleri onbinlerce kez kopmadan geriye ve ileriye doğru kıvrılabilir. Yünlü takımların dirsekleri ve dizleri; tekrarlanan bükülmelere karşı koyabilir. Suyun Etkisi Yünün susuzluğu, en önemli karakterlerinden biridir. Su molekülleri yün içerisindeki uzun keratin molekülleri arasına girebilir, birbirlerini karşılıklı olarak kavrayan molekülleri gevşetebilir. Moleküller birbirlerine daha kolay taşınabilir ve yaş yün daha yumuşak ve daha plastik hale gelir. Hazırlama Yündeki suyun yağlanması; lif özelliklerindeki suyun görünüşünü etkiler sadece. Su, yün keratinine hücum ederek protein olan kimyasal yapısını değiştirir. Yün lifi uzadığı zaman, sarılan moleküller daha az kıvrılmış bir şekilde uzar. Uzama; kimyasal bağ ve çekim kuvvetleri tarafından kontrol edilir. uzama kuvveti kaldırıldığı zaman, bu yandaki bağlar deforme olan molekülleri tekrar orijinal kıvrılmış haline çeker. Yün uzatılmış halinde tutulursa, moleküller arasındaki bağlar yıkılır ve yeni bağlar oluşturulur, bu yeni bağlar yünün uzamış halini tutmaya yarar. Lif sürekli bir düzen kazanacaktır. Bu, normal kullanım sırasında şeklini kaybetmeyen yünlü kumaş ve kıyafetleri hazırlamak için geliştirilen temel pratik tekniklerdir. Tepkiler kopma içerir ve yün molekülleri arasındaki tekrar kurulan yandaki bağlar çoğunlukla su içerisinde önemli bir rol oynayan değişmez tepkilerdir ve sıcaklıklarını yükselten kullanımı hızlandırılır. |
Ütüleme Yünlü bir kıyafeti ütülerken, buruşuklukları kaldırırız ve kumaşı nem, sıcaklık etkisiyle istediğimiz biçimde hazırlarız. Buruşukluklar kamgarn pantolonlarda ve pileli eteklerde buhar tarafından giderilir, nem, ısı ve basınç liflerin doğal olmayan şekilde kalmasına yardımcı olur. Emme: yün içerisindeki suyun kimyasal etkisinde, başka saf olarak nemin fiziksel emilişi büyük bir pratik öneme sahiptir. Lifte içerisindeki nem kaybolur ve ıslaklık veya nemli hissi yoktur kıyafetlerde; oldukça büyük bir miktarda su bile tutabilir. Bu yolla nem emdiği sırada, yünlü bir kıyafet ısı meydana getirir. Yün üzerine konulan su; sönmemiş kirece benzer, ısı üretilir, fakat aynı aşamada değil. Bir yünlü dışderi, çift bir sıcaklık etkisine sahiptir. Diğer bir deyişle, yün vücuttan ısının kaybolmasını önler. Ek olarak, vücut nemini veya yağmur suyunu emdiği sırada, yün kendi hesaplamalarına dayanarak ısı üretir. Suyu emdiğinde; yün tekrar yavaşça hava içerisine doğru suyu atar. Bu yoldaki sıvı bir buharlaşma, sıcaklıkta bir düşüş meydana getirir. Bu olursa; yün bir serinlik üretebilir. Yün nemini yavaşça ve dikkatlice buharlaştırır. Vücut yüzeyinin üşümesi, romatizma ve benzer rahatsızlıklar için teşvik edici değildir. yünlü banyo kıyafetleri; bu sebeple, güvenli ve sağlıklıdır. Böceklerin Etkisi Bu olağandışı kombinasyon ve değerli karakterler yünü oldukça yüksek kalitede bir lif yapar. bu popülerlik; ileriki insan nesillerine kadar uzanmasını sağlar yünün. Yün de et gibi bir hayvansal proteindir. Elbise güveleri, halı böcekleri, duvar halıları gibi böcekler için yünlü elbiselerde zıplama yapmaktan daha çekici bir şey yoktur. aralarındaki; böceklerin larvaları, her yıl çok büyük bir zarar yapar. büyük bir miktarda yün tüketirler ve pahalı eşyaların yapımında ölçülemez, miktarda sorun çıkarırlar. Örneğin bir Paris kıyafetine bir güve grubu ince bir çukur açabilir, bu bir mal sahibi için küçük bir servettir. Elbise güveleri, yün böcekleri içinde en fazla yıkıma sahiptir. Dişi güveler uygun bir yere yumurtasını bırakır ve bir haftadan daha kısa bir süre içerisinde yumurtlarlar, küçük beyaz gruplardan çıkar. Bu aşama, güvelerin zarar vermeyeceği bir aşamadır. Gruplar kurulur ve çiğnemeye başlarlar önlerindeki yünleri. Gruplar 3 yıl gibi uzun bir süre yaşayabilir. |
Böcekleri Önleyici Yöntemler Modern zamanlarda gelişen, güçlü senelik böcekler etkili olarak yüne zarar veren böceklere karşı kullanılır. Yüzlerce kimyasal bu amaç için denendi fakat sadece az bir karşılaştırma; endüstriyel olarak uzun bir süre kullanılır. DDT keşiflerine yön gösteren araştırmalardan, böcek gövdelerinin hepsinin organik klor olduğu görülmüştür. Onlar Dieldrin, Evlon U33, mitin FF ve Eblon Wt maddelerini içerir. Dieldrin, güvelere ve böceklere karşı en etkili maddelerden biridir. Kısmen, kullanılması kolay ve ucuzdur. Buna ek olarak dieldrin tamamen; yün içerisine girer ve yıkanarak çok yavaşça kaldırılır. Kuru temizleme maddeleri tarafından kaldırılmaya karşıdır. Bazı zararlı böcekler, boyarmaddeler gibi aynı yoldaki yün lifini kimyasal olarak çapalandırmak için yetkilendiren kimyasal gruplarla gereklidir. yıkama, kurutemizlemeye, ısıya, basınca ve sürtünmeye karşı dirençlidirler. Kokulu ve renklidirler. Bu böceklerin diğer tarlalarda Kullanılanlarla birleşerek kullanımı zorluklara karşı gelmek için iyi bir yöntemdir. Çok fazla zehirli madde emilirse zararlı olur yün için. Saklama Yün; küfler tarafından zarar görebilir ve sonunda lifler yıkılır, bozulur. Kötü bir havalandırma ambarında saklanan, nemli ve az bozuk bir yün; küflenme ortamı yaratır. Sodyum pentachlorophenote gibi kimyasallar; belirli bakır ve kronyum gibi bileşiklerden bastırılmıştır ve Shirlon NA gibi markalı maddeler küf önleyiciler gibi kullanılabilir, bu maddeler yüne eklendiğinde; iyi havlandırılmış bir ortamda kuru olarak saklanan en iyi liftir yün. |
Çekme Payı Yüzey ölçümü ve yün lifinin elastikliği, yün kumaşların ve kıyafetlerin çekme payında önemli bir rol oynar. Çekme payı 2 şekilde olabilir. Gevşeme Çekme Payı: eğirme, dokuma sırasında oluşan gerilmeler nedeniyle sorun oluşturabilir. Yün elastik bir liftir ve çekildiği zaman uzayabilir. Lifler eğrilmeye başlandığı sırada, iplikler örülür, kumaşlar dokunur. Yün lifleri uzatılır. Bitmiş kıyafetteki lifler bazen bu uzamayı kaybetmez, orijinal, uzamamış haline dönmek için bir mukavemete sahiptir. Uzun bir süre kıyafet kuru olarak saklandığında; lifler normal ölçü ve biçimlerine tekrar dönemez. Fakat bir kere yün ıslanır, lifler yumuşatılır ve yağlanır, daha doğal durumlarına gevşetilir. Oldukça hassas şartlar altında yapılan yünlü bir kıyafet yıkandığında; çekilerek gerilecektir, dikkatlice işlem gördüğünde sorun yoktur. sağanak bir yağış; lifleri gevşetmek için yeterli nem sağlar ve gevşeme çekme payı sorununu oluşturur. Keçeleştirme Çekme payı: Gevşeme çekme payı gibi olmayan keçeleştirme; yün ve diğer hayvansal liflere özgüdür. Keçeleştirme yaşken mekanik hareketlere maruz kalan yünlü bir kumaşta yer alır. Kumaş çeker fakat yapısı içerisinde karakter değişikliğine uğrar. Kumaş kalın hale gelir. Lifin karakteri ve ana hatları belirsiz hale gelir ve kumaş elastikliğini kaybeder. Kumaş yüzeyi liflerle kapatılır ve görünümü değiştirilir. Yan keçeleştirmede çok fazla araştırma uygulansa da kesin sorun bilinmemektedir. Yünün yüzey ölçüsünün karakteristik ve diğer hayvansal liflerin keçeleştirmesinde en önemli faktör olduğu kesin olarak görünmemektedir. Bir yan lifi üzerindeki pullar; lif boyunca keskin, uç noktalarda düzenlenir. Bu bir yün lifinin uçta köke kullanımının; kökten uca kullanımından daha görünür olduğunu gösterir. Tek bir lif böylece; kökten geçirilerek taşınırsa, uçtan geçirilerek taşınmaya göre daha kolay olur. |
Bu işlem; kumaş içerisindeki liflerin ilmiklere kıvrılmasına meyillidir. Ve keçeleştirmeyi teşvik eder. kökler sertleştirildiğinde veya lif uçları yumuşatıldığında yün liflerin daha kolay keçeleşeceğini gösterir. Uçlar yumuşatılırsa lifler ilmikleri daha kolay oluşturabilir. Yıkama makinelerinin çalkalama ve canlandırıcı hareketleri kullanımı uzatır. Özellikle sürtünmeden dolayı yün keçeleşerek sorunlar çıkabilir. Evdeki kurutucuların bazlar nemli kumaşları çalkalayarak kurutur ve keçeleşmede bu nedenle sorun yaratabilir. Bazı yünlü kumaşlar, elörmesi tüylü bir kazaktan daha kolay keçelenebilir. Örneğin sıkı dokunmuş ir kamgarn filanelden daha kolay keçelenebilir. Keçeleme ve Öğütme Yünün keçeleşme karakterleri; keçe üretimince avantaj olarak kullanılır. Bunlar eğirme veya dokuma olmadan güçlü tutucular tarafından tutulan basit lif kümeleridir. Yünlü kumaşların bazıları dokunur ve sonra; net bir dokunuş, bir tüy veren öğütme diye bilinen yöntemle bile bile keçeleşir. Örneğin halılar, son bir bitirme işlemi verilmeden, dokumanın bulanıklaştığı aşamada keçelenir. Keçelenen bez vers, meltons, doeskins, velours gibi kumaşların yapımında kullanılır. Yıkama Yün diğer liflere göre yıkanması kolay bir liftir. Kir ve yağ kolayca çıkarılabilir. Yünün yıkanması için kullanılan suyun sıcaklığı; yünlü kıyafetlerin çekme payında az etki yapar ya da hiç yapmaz. Su sıcaklığı, boyaların dayanıklılığında önemli bir etkiye sahiptir. Sıcak su renklerin riskini artırır, beyazlar sarılaşır. Suyun desi sıcaklığı 38°C olmalıdır. Bir kıyafet yağlandığında, daha sıcak su kullanılabilir. Yıkama Ürünleri Yıkama ürünlerinin çoğu, çekme payı üzerinde az bir etkiye sahiptir. Bununla birlikte bazı ürünler, beyazın sarılaşması ve renklerin solmasını sağlar. Sonuçta, sıvı sentetik deterjanlar genelde yıkama ürünlerinin en güvenlisidir. Güven açısından; bu deterjanlardan sonra sabun parçaları, toz deterjanlar gelir. Tozların temelinde de sabun vardır. Bu üretimlerin güven faktörleri arasında çok büyük farklılık yoktur. Sağlam olan ürünler yün kumaş içerisine konulmadan önce tamamıyla eritilmelidir. Eritilmeyen sabun veya diğer deterjan tanecikleri kıyafete yapışabilir ve renk kaybına neden olabilir. Yıkama ürünlerinin normal şartlar altında kullanılan gerçek yoğunluğu yün boyalarının solmasına ciddi bir etkisi yoktur. kullanımdaki doğru miktar paket üzerinde gösterilir. hipoklorit ağartıcılar yünde kullanılmamalıdır |
Elde Yıkama Yün maddelerinin yıkama yöntemleri her zaman minimum mekanik bir hareket içermelidir. Mekanik hareket çekme payının ana sorunudur. Uzatılan tahrik, çalkalama veya karıştırmak keçelenmede sorun yaratır. Her şeyden önce yün asla ovalanmaz. Yünlü kıyafetlerin yıkanmasında en iyi yol, çözücüler içerisinde 1 veya 2 dk ıslatılarak bekletilip tekrar alınmasıdır. Çözücü içerisinde elle nazikçe sıkılır. Halılardan kirleri yoketmek için zorunlu olan mekanik hareketler keçelemede sorun yaratmadan bir çamaşır makinesinin sıkma silindiri tarafından uygulanır. Yıkama çözücülerinde birkaç dakika ıslatmadan sonra halı sıkma silindirinden geçirilir. Bu ıslatma ve sıkma birkaç kez tekrarlanabilir, sıvı, yünü keçelemeden kirleri götüren sıkıcı tarafından halıdan sıkılır. Bu ıslatma ve sıkma tekniği etkili olarak diğer yün kumaşlarla kullanılabilir. Örneğin; çoraplar, kazaklar ve örme kıyafetler bu yöntemle güvenli olarak yıkanabilir. Hırka ve kazaklar gibi takım kıyafetler yıkama sırasında biçimi az değiştiğinden, ciddi olarak etkilenmezler. Jarse elbiseler gibi asıldığında uzayan kıyafetler yıkama sırasında ekstra bir bakıma ihtiyaç duyar. Jarse elbiselere kuru temizleme yapılabilir. Bunlar yıkanırsa ıslakken asılıp uzamasına izin verilmemelidir, bükülmemelidir veya kabaca asılmamalıdır. Yıkama Makinesi Yıkama makinelerinin karıştırma ve çalkalama hareketleri yün için ideal değildir. hassas yünlü kıyafetler jarse elbiseler gibi, moda kazaklar ve gevşek örme kumaşlar elle yıkansa daha iyi olur. battaniyeler gibi sağlam kumaşlar, flanel gömlekler ve şortlar, çoraplar veya iç çamaşırlar yıkama makinesinde yıkanabilir. Kuvvetli mekanik hareketler tekrarlanan yıkamadan sonra keçelemede sorun yaratabilir. Yün kıyafetlerin yıkanmasında en kullanışlı mekanik yöntem ıslatma işlemidir. Yünlü kıyafetlerin yoğunluğu renklerde sorun yaratmayacak şekilde seçilir. Çözücü içerisinde 1 veya 2 dakika bekledikten sonra kıyafetler 5 saniye çalkalanır. Paddle kapatılır ve kıyafetler tekrar ıslatılır. Bu yöntemle 1 veya 2 ıslatma – çalkalama işleminden sonra kıyafetler sıkma silindirinden geçirilir. Yünlü kıyafetlerin çok kirletilmemesi gerekir. yün zarar görmeden hassas yıkanmaya dayanıklıdır. Yünlü bir kıyafet çok fazla kirletilirse yıkama makinesinin çalkalama periyodu artırılmamalıdır. Normal hassas yöntemler kirleri çıkarmaya gücü yetmez. Birkaç saat veya bir gece soğuk sabunlu su içinde bekletilmelidir. Bu işlem sıvı bir deterjan kullanıldığında boyanmamış kıyafetlerde ve tek bir renkle boyananlarda tamamen güvenlidir. Tek renkle boyananlar bu yöntemle ıslatıldığında görünümünü kaybetmeye meyilli değildir. ama bazen renk tonunda açılma olabilir. Çift renkliler özel bakımla işlem görmelidir. Çünkü bu kıyafetteki boyalar solabilir ve kıyafetteki parçalar birbirlerini etkileyebilirler. |
Durulama ve Kurutmak Yıkamadan sonra, yünlü kıyafet birkaç değişik suyla durulanmalıdır. Durulama sırasında hassasça ellenmelidir ve durulayıcılar arasındaki sıkma silindirlerinden geçirilir veya dikkatlice elle sıkılır. Örme kıyafetler asla bükülmemelidir. Sıkma ve son durulamadan sonra, kıyafet bir havlu içerisinde katlanabilir ve sıkıcı tarafından geçirilebilir. Bu yöntem kumaşta kalan suyu atacaktır. Çoraplar, flanel şortlar, etekler veya battaniyeler gibi sağlam yünlü kıyafetler bir ipte kurutulabilir. Daha hassas kumaşlar ve moda kıyafetler, jarse elbiseler, kazaklar, hırkalar gibi, biçimi önemli olan kıyafetler asılarak kurutulmamalıdır. Bunlar aşırı sıcak olmadan düz bir şekilde kurutulmalıdır. Kıyafetleri orijinal şekline döndürmek için bazı önemli tedbirler alınır. örneğin; kıyafet kurumadan önce dış hatlara göre ayarlanabilir. Düz kuruma kuruma süresince rengini korumak için bir avantajdır. Kurutma bir ip üzerinde yapıldığında beyaz yünlüler güneş ışığında zarar görebileceği için sarılaşmayacak biçimde asılmalıdır. Çekmeye karşı Direnç işlemleri Yünün yıkama karakterlerini geliştirmek için; çekme payı ve keçeleştirme üzerinde yıllardan beri büyük bir gayret içinde tekstil bilim adamları tarafından çalışılır. Çok yöntem geliştirilmiştir ve bazıları yün ticaretinde pratik kullanma getirilmiştir. |
LONDON ÇEKME Gevşeme çekme payı; yünlü bir kıyafet satılmadan önce kumaş içinde gerilim oluşturularak önlenebilir. İyi bilinen Londra çekme işlemi yaş elbiseler içerisinde oluşur ve birkaç saat durgun su şartlarında kalmasına izin verilir. Lifler sonra gevşetilebilir ve kumaş müşteriye ulaşmazdan önce çekilir. Bu yöntemle muamele gören kumaşlar London Shrunk diye ifade edilir. Bu türün ön çekme kumaşları; gevşeme çekme payına eğilimini kaybedecekler. Onlar keçeleşecek ve yıkama sırasında sertçe işlem görerek çekilecek. Keçeleştirmeden kaçınmak; lif özelliklerinde bazı temel şeyleri değiştirmek için zorunludur. Anti Keçeleştirme Liflerin hareketi su içerisinde çalkalama sırasında meydana gelen yün liflerin keçeleşmesine neden olur. anti Keçeleştirme lif yüzeyini değiştirmek gibi amaçlardan dolayı geliştirildi. Lif Yüzeyinin Kimyasal Değişimi Anti keçeleştirme araştırmalarının ilk günlerinde liflerdeki pullu yüzeyleri koruyan kenarları pürüzsüzleştirmek veya kaldırmak amaçlı gelişir. Kimyasal işlemler katı, sert lifin önemli düşüşlerine ve korteksin zarar görmesine sebep olan işlem vardır. Araştırmalar gösterildikten sonra aşınmayı yok ederek sürtünme farklılıklarını azaltmak liflerin unidirectional hareketini önlemekte gerekli değildir. anti keçeleştirme özellikleri lif sürtünmesinin genel seviyesi arttırılarak gösterilebilir. Böylece lif hareketi zorlaşır. Kimyasal antikeçeleştirme işlemleri lif yapısında hafif zararlar vererek gelişti. Kimyasal antikeçeleştirme işlemlerinin çoğu bir yarım yüzyıl veya daha fazla bir sürede ticari işler içerisindeydi. Şimdi dünyanın her yerinde yaygın. |
Yaş Klorlama Yöntemlerin ilkidir. Çok fazla değişikliğe uğrar ve üretildiğinden beri gelişir. Sodyum, hipo, klorit aktif maddedir. Yün lifinin yüzeyini değiştiren ve zarar veren bir klorin kaynağı gibi işe yarar. Kuru Klorlama Klorin gazıyla yünün işlem görmesiyle uygulanır. Bu işlem uygulanan yün; % 8 sudan daha fazla su içermemelidir. Böylece; bu haldeyken % 16 su içerir yün. Bu, yaş klorlama yönteminden daha yüksek olan işlem fiyatlarına eklenir. Diğer bir deyişle kuru klorlama, yünün çok eşit muamelesi içinde sonuçlanabilir. Diğer yöntemlerin çoğu, anti keçeleştirme etkilerini üretmek ve lif yüzeyine zarar vermek için kullanılan kimyasalların değişik türleri içinde kurulur. Life Polimerik Maddelerin Eklenmesi Lif üzerinde kimyasal bir zarar içeren anti-keçeleştirme yöntemleri; mutlaka yünün karakterlerini değiştiren bir yöntem getirmelidirler. Lif yüzeyinden parça kaldırarak, önemli ağırlık kaybına sebep olurlar ve yünün kuvvetlerini, fiziksel özelliklerini etkileyebilirler. 2. Dünya savaşından itibaren dikkatlerin çoğu; anti-keçeleştirme gelişimine ve çekmeye karşı gösterilen direnç yöntemlerine doğrudur. 1960’larda ucuz su çözücülerinin geniş bir dizisi veya emülsiyon yapılabilen polimerler hazır hale getirildi ve potansiyel yünlerin çoğu için keçeleştirmeme maddeleri gibi denendi. Özel bir teknik etki; önişlemle klorlamayı birleştirdi. Bu yöntem; 1. sınıf yünün sürekli işlemi için kullanılabilir. Yün kumaşların, işleminden daha zor bir problemdir. Bu çalışmadan; çekmez yünün ticari üretiminde sonuçlanan modern yöntemler geldi. Klorlama içeren Her Cosett işlemi 1. kalite, gevşek yün ve örme kıyafetlerde etkili olarak kullanıldı. Superwash Yün Bir dizi yöntem gelişimi şimdi; bitmiş yünlü ürünlerde çekme direncini hiç istenmeyen tekstil fabrikatörlerini önler, tamamıyla çekmez maddeler içerir. İşlem aşaması çoğu faktörlere bağlı olarak sağlanır. İçerdiği ücret, yün türü, kumaş yapı, moda isteği ve bitmiş kıyafeti yıkayabilen gereçler gibi. Mutlaka; bu durum belirli çekme direncinde zorluklar yaratabilir. Bundan başka, sentetik lifler zamanında getirilen, modern tüketici, her günkü elbise ve maddelerin hemen hemen gerekli bir aracı gibi, makinenin yıkanabilirliğine bakmaya alışkındır. Bu durum mantıklıdır ve yıkama sırasında meydana gelen keçeleştirme riskinin hepsini kaldırır, lws çekme direncinin yüksek standartlarını emretti ve Superwash yün kavramıyla tanıştırdı. Çekme direnci için işlem gören eşyalar; superwash diye nitelendirilmeden önce lws tarafından kurulan ve kontrol edilen ayrıntılara uymalıdır. Bu; kıyafetin tamamıyla makinede yıkanabileceğini gösterir. |
paylaşım için tşkler |
| Türkiye`de Saat: 12:59 . |
Powered by: vBulletin Version 3.8.1
Copyright ©2000 - 2024, Jelsoft Enterprises Ltd.
SEO by vBSEO 3.3.2