Ticaret Hukuku 2003/2004 Ders Notları

ÜNİTE 8

CARİ HESAP

Özel bir takas rejimidir. İki kimsenin para, hizmet ve diğer hususlardan dolayı birbirlerindeki alacakları karşılıklı olarak istemekten vazgeçip bunları parça parça borç ve alacak şekline çevirerek hesabın kesilmesinde ortaya çıkacak bakiyeyi isteyebileceklerine dair anlaşmadır.

Bu Sözleşme mutlaka yazılı yapılmalıdır. Yazılı yapılması geçerlilik şartıdır.

Cari Hesaba Geçirilebilecek Alacaklar
1. Muaccel Alacaklar (süresi gelmiş)
2. Anlaşmanın varlığı halinde müeccel alacaklar. (Süreye Bağlı)
3. Tahsil edilebilir olmaları koşuluyla Kambiyo senetleri

Cari Hesaba Geçirilemeyecek Alacaklar
1. Anlaşmadan önce doğmuş alacaklar
2. Takası tahsil (mümkün) olmayan alacaklar (nafaka alacaklar)
3. Emre amade tutulmak üzere teslim alınan para ve mallardan doğan, belli bir yere sarf edilecek olan alacaklar cari hesaba geçirilemezler.
Vade




Muacceliyet

Müeccel Borç
(süreye bağlı)

Muaccel Borç







· Bir alacağın cari hesaba kaydedilmesiyle, bu alacağa bağlı olan rehin ve kefalet gibi teminatlar ile bu alacağa ait dava haklan sona ermez, devam eder.
· Cari hesap, hesap kesilmeden taraflar arasında alacaklılık ve borçluluk sıfatlarını doğurmaz yani cari hesap bölünemez.
· Cari hesaba geçirilen kalemlere faiz yürütülebilir.
· Cari hesapta zaman aşımı süresi 5 yıl'dır.
· Taraflar arasında cari hesap sözleşmesinin geçerli olarak uygulandığı süreye Anlaşma süresi denir.
· Alacak ve borç arasındaki farkın saptanıp yeni devreye tek parça olarak geçirildiği an'a kadar ki zamana Hesap Devresi denir.
Hesap Devresi, taraflarca tespit edilmemişse her takvim yılının son günü hesap devresinin kapatılması tarihidir.
· Ortaya çıkan bakiye'ye l ay içinde itiraz etmeyen taraf bakiyeyi kabul etmiş sayılır.

Cari Hesap Sözleşmesinin Sona Ermesi:
1. Cari hesap anlaşması belirli süreli ise sürenin dolmasıyla
2. Belirsiz süreli ise;
a) Taraflardan birinin fesih ihbarında bulunması
b) Taraflardan birinin iflas etmesi
c) Sözleşmede öngörülmüşse taraflardan birinin ölümü yada mahkeme tarafından hacir (kısıtlama) altına alınması

ÜNİTE 9

ORTAKLIK KAVRAMI VE KOLLEKTİF ORTAKLIKLAR

Borçlar Kanunu:
- Adi ortaklık
- Tüzel kişiliği yok

Türk Ticaret Kanunu:
- Ticaret Ortaklığı
- Tüzel kişiliği vardır

ORTAKLIK SÖZLEŞMESİNİN UNSURLARI
l-) Sözleşme Unsuru:
İki veya daha çok kimseler arasında yapılır.

2-) Kişi Unsuru:
Ortaklık sözleşmesinin iki veya daha fazla kişinin taraf olması şarttır.

3-) Ortak Amaç Unsuru:
Ortak amaç kazanç sağlamak ve ortaklar arasında paylaştırmaktır.

4-) Sermaye Unsuru:
Ortak amaca ulaşmak için, ortakların iktisadi ve mali yarar sağlayan varlıklarını birleştirmeleridir.

Ortaklık ve Ödünç Sözleşmesi Arasındaki Farklar
· Ödünç verilen para "Cederdi Causa" sermaye olarak konulan para "Solverdi Causa" adını alır.
· Ödünç verilen paranın mülkiyeti ödünç alana geçer. Ortaklık sözleşmesinde mülkiyet ortaklığın olur.
· Ödünç veren faiz, sermaye koyan ise kar payı alır.
· Ödünç sözleşmesinde menfaatler farklı, ortaklık sözleşmesinde müşterektir.

TÜZEL KİŞİLİK
Ticaret ortaklıkları tüzel kişiliklerini ve buna bağlı olarak hak ehliyetlerini ticaret siciline tescille kazanırlar.

Ortaklıklar şirket sözleşmesinde gösterilen ortaklık konusu dışında faaliyet gösteremezler. Bu durum ortaklığın Sınırlı Ehliyetli olduğunun göstergesidir.

KOLLEKTİF ORTAKLIKLAR
Ticari bir işletmeyi bir ticaret unvanı altında işletmek maksadıyla hakiki şahıslar arasında kurulan ve ortaklardan hiçbirisinin sorumluluğu şirket alacaklarına karşı sınırlanmamış bulunan ortaklık türüdür.


Kollektif Ortaklık Sözleşmesi
1. Sözleşmenin hazırlanması
2. Sözleşmenin ortaklarca imzalanması
3. İmzaların noterce onanması
4. Sözleşmenin tescil ve ilanı

Ortaklık Sözleşmesinde Bulunması Zorunlu Hususlar
1. Ortakların ad, soyadları, ikametgahları ve uyrukları
2. Ortaklığın kollektif olduğu; (Bu hükmün konulmasının amacı, sınırsız sorumluluğun teyit edilmesidir.)
3. 0rtaklığın Ticaret unvanı ve merkezi
4. Ortaklığın konusu (sınırlıdır)
5. Her ortağın sermaye olarak koymayı taahüt ettiği para miktarı, para mahiyetinde olmayan sermayesinin değeri ve bu değerin ne şekilde biçilmiş olduğu, eğer kişisel emek sözkonusu ise bu emeğin niteliği ve kapsamı (Kollektif ortaklığa ekonomik değer arzeden herşey sermaye olarak konulabilir, emek ve ticari itibarda buna dahildir.)
6. Ortaklığı temsile yetkili kimselerin ad ve soyadları, bunların yalnız başına mı yoksa birlikte mi imza koymaya yetkili oldukları
Ortaklık sözleşmesinin oluşumunda eksikliğin bulunması halinde ortaklığa "Adi Ortaklık" hükümleri uygulanır. Ancak ortaklar bu durumda bile borçlarından dolayı dışarıya karşı doğrudan doğruya ve müteselsilen sorumlu olurlar.

ÜNİTE 10

KOLLEKTİF ORTAKLIKLARDA ORTAKLAR ARASINDAKİ İLİŞKİLER
ORTAĞIN KİŞİSEL NİTELİKTEKİ HAK VE BORÇLARI
1-YÖNETİM (İDARE) HAKKI:
3.kişilerle işlemlere girişmeden önce ortaklığın iradesini hazırlama tabiri caizse düşünme ve karar almasına denir

Kural olarak bütün ortaklar yönetim hakkına sahiptir. Ancak ortaklık sözleşmesi ile yönetim hakkı ortaklardan birine yada birkaçına verilebilir. Bu durumda diğer, ortakların yönetim hakkı yoktur.

Yönetim hakkı ortak olmayan bir 3. kişiye de verilebilir.

Yönetim hakkının bölünmesi halinde her ortak kendi alanı içerisinde söz hakkına sahiptir.

Yönetim Hakkının Sınırı
Yönetim hakkına sahip ortakların MUTAD (olağan) işlerde tek başlarına karar alma yetkisi bulunmaktadır. Ancak FEVKALADE işlemlerde kararlar "oybirliği" ile alınır.

Ortaklık Sözleşmesi ile hangi işlemlerin mutad, hangilerinin fevkalade olduğu belirlenebilir.

2-İTİRAZ HAKKI (OLUMSUZ YÖNETİM HAKKI):
Yönetim hakkı olmayanın itiraz hakkı da yoktur.

Ortağın yönetim hakkına sahip olmadığı alanda itiraz hakkı da yoktur.

İtiraz hakkından söz edebilmek için aynı konuda yönetim hakkına sahip en az 2 ortağın varlığı şarttır.
· İtiraz hakkı 3.kişiyle işlem yapılana kadar kullanılmak zorundadır.
· Yönetim hakkına sahip ortağın işlemi hile içermekte ise yönetim hakkına sahip olsun yada olmasın bütün ortaklar mahkeme aracılığı ile işleme itiraz edebilirler. Yapılan bu itiraza FEVKALEDE İTİRAZ HAKKI denir.

3-REY VE KARAR HAKKI:
Kural olarak her ortağın bir oy hakkı vardır. Ancak sözleşme ile ortaklara birden fazla oy hakkı verilebilir.

Ortaklık sözleşmesinin değiştirilmesi için ortakların oybirliği, diğer işlemler için oy çokluğu geçerlidir.

Alınan kararlar karar defterine geçirilir. Kanun ve sözleşmeye aykırı kararlar iptal ettirilebilir.

4-DENETLEME HAKKI:
Sınırsız sorumluluk gereği her ortak şirketin işlem ve belgelerini her an inceleme yetkisine sahiptir.

Denetleme hakkının genişletilmesi mümkündür ancak ortaklık sözleşmesi ile bile daraltılamaz.
Aşağıdaki hususlar denetleme kapsamının içine girer.
· Ortaklık işlerinin gidişi hakkında bilgi edinmek
· Ortaklığın evrak ve işlerini incelemek
· Ortaklığın mali durumunu gösterir vesika düzenlenmesini talep etmek
Denetleme hakkı bizzat ve iyiniyet kuralları çerçevesinde kullanılır.Ortak küçük veya kısıtlı ise denetleme hakkını kanuni temsilcileri kullanır.

5-REKABET YASAĞI:
Bir kollektif ortak, ortağı bulunduğu kollektif ortağın yaptığı işler türünden bir işi; kendi namına yapamayacağı gibi başkası hesabına da ifa edemez, ve aynı tür ticari işlerle uğraşan bir ortaklığa sınırsız sorumlu ortak olarak ta giremez.

Rekabet Yasağının Müeyyidesi
a) Ortaklığa tanınmış olanaklar:
· Ortaklık, rekabet yasağına aykırı hareket eden ortaktan tazminatisteyebilir.
· Ortaklık, tazminat istemekten vazgeçip, ortağın kendi namınayaptığı işleri ortaklık adına yapılmış saymakta serbesttir.
· İş 3. kişilerin hesabına yapılmış ise ortağın bundan elde edilen çıkarlarının ortaklığa bırakılması da istenebilir.
· Rekabet yasağına aykırı hareket eden ortağı ortaklıktan çıkarma.
b) Diğer Ortaklara Bireysel Olarak Tanınan Haklar:
- Ortaklardan her biri ortaklığın feshini isteyebilir
- Ortağın ortaklıktan ihracı
· Rekabet yasağında zamanaşımı, öğrenilme tarihinden itibaren 3 ay, olayın gerçekleşmesi açısından l yıl'dır.
· Ortağın ortak sıfatının son bulması ve ortaklığın tamamen tasfiye edilmesiyle rekabet yasağı son bulur.

6-SADAKAT BORCU:
Ortak ortaklığa ait sırları açıklayamaz ve ortaklığın itibarını sarsacak dedikodular yayamaz.

7-ÖZEN GÖSTERME BORCU:
Ortaklar, ortaklık işlerinde birbirlerinden ancak kendi işlerinde kendi şahsi kabiliyetlerine göre gösterdikleri özeni bekleyebilirler. Bu nedenle bu ölçü sübjektiftir.

MALİ NİTELİKTEKİ HAK VE BORÇLAR
1-SERMAYE BORCU:
Kollektif ortaklıklarda ekonomik değer arzeden her şey sermaye olarak konulabilir. Buna emek ve ticari itibar da dahildir.
· Sermaye borcu, ortaklık tüzel kişilik kazandığında muaccel olur ve ortaklığın ortaktan bu borcu talep hakkı doğar. (Tescil ve ilandan sonra).Ortak sermaye borcunu ifa etmekle taahhüdünü yerine getirmiş sayılır ve artık oybirliği ile karar alınmadan bir daha sermaye koymaya zorlanamaz.
· Ortaklık sözleşmesinde, aksi kararlaştırılmış olmadıkça sermaye olarak konan malların mülkiyeti şirkete aittir ve haklar şirkete devredilmiş olur.
· Sermaye olarak konulan diğer hakların devri kanunen hususi şekillere tabi olsa dahi şirket alakalı mercilerden bu hakların devrini istemek yetkisine sahiptir. Örneğin gayrimenkul üzerindeki taahhütler resmi şekil olmadan geçerli olduklarından bir gayrimenkulu ortak sermaye olarak taahhüt etmişse ortaklık bunun tescilini talep ve dava edebilir.
Sermaye Borcunun ifa edilmemesi
a) Sermaye borcunun süresinde ve gereği gibi ifa edilmemesi.
- Paradan ibaret sermaye borçlarında kanuni faiz oranında"GECİKME FAİZİ" talep edilebilir.
- Ortaklık yerine getirilmeyen her türlü sermaye için ortaktan ifatalebi ile birlikte "GECİKME TAZMİNATI" talep edebilir. (Tazminatisteyebilmek için ortaklığın ortağa ihtar çekmesi şarttır.)

b) Sermaye Borcunun Hiçİfa Edilmemesi:
- Mahkemeye başvurmak suretiyle ortaklığın feshi
- Sermaye borcunu yerine getirmeyen ortağı ortaklıktan çıkarma.
- Sermaye borcunun yerine getirilmemesi ortaklığın, amaç vekonusunda olanaksızlık yaratıyorsa şirket infisah eder.(Kendiliğinden sona ermesi, Tüzel kişiliğin bitmesi)

2-İŞTİRAK PAYI:
Ortağın ortaklığa katılması karşısında ortaklık mal ve gelirlerindeki pay'a denir. (Kar, Ücret, Sermaye faizi, tasfiye payı)


a)Kar ve Zarar:
Ortaklar kar ve zararı ortaklık sözleşmesi ile aralarında alacakları kararla diledikleri gibi belirleyebilirler.
· Ortaya çıkan kar ve zarar hesabına ortaklar 3 ay içerisinde itiraz edebilirler.
Ortaklığa emeğini sermaye olarak koyan ortak zarardan muaf tutulabilir. Diğer ortaklar için zarardan muaf tutulma söz konusu değildir.
· Sermaye daha önceki yıllar zararı ile azalmışsa, kar doğrudan doğruya çekilemez. Zararın kapatılmasına tahsis olunur. Aksi kararlaştırılabilir.
· Ortaklık zarar etmiş olsa dahi oybirliği ile karar alınmadan ortaklardan bunu karşılamaları istenemez.
· Ortağa ait kar payı, ortak tarafından çekilmezse sermayeye çevrilmez, ortağın bir alacağı olarak kalır.
· Ortaklar koymuş oldukları sermaye için sermaye faizi talep edebilirler. Ortaklık sözleşmesinde yer alması gerekir.) Ortaklar kişisel emekleri için ücret talep edemezler.Bunun aksi kararlaştırılabilir.

b)Tasfiye (Arıtım) Payı:
Ortaklığın sona ermesi ve alacaklarının alınarak, borçların ödenmesi işlemine tasfiye denir. Ortağın kalan miktar üzerindeki payına tasfiye payı denir.

TASFİYE PAYI=SERMAYE PAYI+KAR-ZARAR