Beton

Malzeme otoklavlardan çıktıktan sonra TSE normlarına uygun mukavemet ve hacim sertliğine ulaşmış olur. Bundan sonra otomatik boşaltma makinalarında boşaltılır ve stok sahasına alınır, bir gün bekletildikten sonra sevk edilir.

Sınıflandırma :
Gazbetonun karakteristik dayanımına,basınç mukavemeti ve kuru birim hacim ağırlıklarına göre sınıflandırabiliriz.
Gazbeton ülkemizde G1, G2, G3, G4, G6 olarak isimlendirilir. Bu isimler malzemenin basınç mukavemet değerlerine bağlıdır. Sınıf işareti ise birim hacim ağırlığa göre belirlenir.

---Karakteristik dayanımına göre---

Özellik

Düşük

Orta

Yüksek

Basınç dayanımı(Mpa)

<1,8

1,8 – 4,0

>4

Elastisite modülü(Mpa)

<900

900-2500

>2500

Kuru birim ağırlık(kg/m3)

200-400

300-600

500-1000

Isıl iletkenlik(kuru) (w/mk)

>0,10

0,06 – 0,14

>0,12

---Basınç mukavemetleri ve kuru birim hacim ağırlıklarına göre---

Sınıf

Basınç mukavemeti ortalama asgari değer (kgf/cm2)

Basınç mukavemeti en küçük değer (kgf/cm2)

Birim hacim ağırlık

Ortalama birim hacim ağırlık

Sınıf işareti

G1

15

10

0,4 – 0,5

0,31 – 0,40

0,41 – 0,50

G 1/0,4

G 1/0,5

G2

25

20

0,4 – 0,5

0,31 – 0,40

0,41 – 0,50

G 2/0,4

G 2/0,5

G3

35

30

0,5 – 0,6

0,41 – 0,50

0,51 – 0,60

G 3/0,5

G 3/0,6

G4

50

40

0,6 – 0,7

0,51 – 0,60

0,61 – 0,70

G 4/0,6

G 4/0,7

G6

75

60

0,7 - 0,8

0,61 – 0,70

0,71 – 0,80

G 6/0,7

G 6/0,8

Özellikler :

-- Betondan 13, delikli tuğladan 2-4 kez daha fazla ısı yalıtımı özelliğine sahiptir. Bu nedenle kalorifer ilk tesis masraflarından ve yapı ömrünce yakıttan önemli tasarruf sağlar. Gazbeton ile yapı yazın serin, kışın sıcak olur.
Gazbeton’un ısı yalıtımını sağlayan unsuru, küçük gözenekler arasında sıkıştırılmış kuru havadır. Hacminin % 84'ü kuru havadan oluşan ve kuru birim hacim ağırlığı 400 kg/m³ olan gazbeton, doğal olarak başka hiçbir yalıtım malzemesine gerek duymadan ısı yalıtımı sağlayan bir yapı malzeme ve elemanıdır.

Yapılarda gazbeton kullanımı ek hiçbir zahmet getirmediği gibi pek çok konuda kolaylıklar sağlamaktadır. Örneğin; milimetrik ölçülere sahip olduğundan sıva kalınlıkları azaltılabilmekte, işlenmesi kolay olduğu için muhtelif tesisat işleri kolaylaşmakta, kesilebildiği için malzeme kaybı en aza inmekte, hafif olduğu için binaya fazla yük binmesi önlenerek dolayısıyla diğer malzemelerden de tasarruf sağlanmaktadır.

-- Gazbeton betondan 6, tuğladan 3 kez daha hafif olması nedeniyle; nakliyeden, demir ve çimentodan önemli tasarruf sağlar. Yapı hafiflediği için deprem emniyeti artar, her türlü zemin şartlarında güvenlikle inşa edilebilir.

Yapı malzemeleri birim ağırlıklarına bağlı olarak farklı özellikler gösterirler. 100 kg/m³ birim ağırlığa kadar olan malzemeler yüksek ısı yalıtım özelliğine sahip olmalarına karşı taşıma güçleri yoktur. Buna karşın 800-2000 kg/m³ birim ağırlıktaki yapı malzemeleri ise yüksek taşıma gücüne karşı kötü ısı tutucu malzemelerdir.

Bu özellikleri dolayısı ile bu iki grup malzemenin yapıda ancak birlikte ve çok katmanlı veya sandviç tabir edilen boşluklu duvar tipinde kullanılması zorunlu olmaktadır. Nitekim bu gruba giren delikli blok tuğla ısı yalıtımı şartlarını yerine getirebilmek için yalıtım takviyesi ile çok tabakalı olarak kullanılabilmektedir. Çok tabakalı duvar ise işleme güçlüğü, maliyet, detay sorunları, deprem güvenliği, buhar kondenizasyonu gibi sorunları da beraberinde getirmektedir.

Deprem kuşağı üzerinde bulunan ve yangına karşı alınan tedbirlerin de yeterli olmadığı ülkemizde, bu sistemle inşa edilen yapılarda, deprem yönetmeliğinin istediği şartlar ve yangına karşı emniyet tedbirleri, yeterli denetim ve yaptırımlar etkili olmadığı için hiçbir şekilde uygulanmamakta, muhtelif facialar gözardı edilmektedir. Nitekim, benzer facialar çok yakın geçmişte çevremizdeki ülkelerde yüzbinlerce kişinin ölümüne, milyarlarca dolarlık maddi kayba neden olmuştur.

Deprem Araştırma Enstitüsü, yaptığı araştırma ve çalışmalarda, aşağıdaki noktalara dikkat çekmektedir.

Tuğla yığma yapıların genellikle deprem açısından zayıf yapılar olduğu bilinmektedir. Bunların duvarlarının arasında hava boşluğu bırakılarak çift katlı yapılması ile birbirinden bağımsız iki duvar ortaya çıkmaktadır. Bu iki duvarın birtakım usullerle birbirine bağlanması mutlaka gereklidir. Bu duvarların deprem açısından durumu konusunda en son Amerikan ATC Taslak Yönetmeliği, bu tip yapıların özellikle duvar düzlemine dik deprem kuvvetleri karşısında çok zayıf olduklarını ileri sürmekte ve sadece önemsiz ve az katlı yapılarda kullanılması önerilmektedir. Isı tecridi için daha modern ve daha başka ekonomik yöntemlerin kullanılması önerilmektedir

Gazbeton ise 400-600 kg/m³ birim ağırlıkta malzemeler grubuna girmekte, her iki grubun da özelliklerine sahip bulunmaktadır. Nitekim bugün gazbeton Türkiye'de ve Dünyada hem ısı yalıtım yönetmeliklerinin öngördüğü yalıtım şartlarını karşılayabilmekte hem taşıyıcı görevini yerine getirmekte hem de yapılarda deprem güvencesi sağlamaktadır.

-- Gazbeton, beton sınıfına girmesine karşın ahşap gibi kolayca işlenebilir. Testere ile kesilebilir, matkap ile delinebilir, rendelenebilir, çivi çakılıp vidalanabilir, tesisat için kolaylıkla kanallar açılabilir. Kesilebildiği için malzeme kaybı en aza inmektedir.

-- Gazbeton fabrikada özel makinelerle milimetrik hassasiyetle boyutlandırılır. Böylece malzemenin düzgün olması nedeniyle yalnız perdah sıva ile yetinilmesini sağlar. Sıva kalınlıklarının azaltılmasıyla işçilik ve zamandan tasarruf sağlamaktadır.
b) Kaplama Betonları :

Şantiyede, yerinde dökme betonu ile, düzeltme harcı üzerine 2,5-5,0 cm kalınlıkta, en uzun kenarı 1,5 m ve alanı 2m2’den fazla olmayacak şekilde derzli olarak dökülen, döküldükten 3-5 gün sonra bünyesindeki agrega (mermer pirinci veya aynı sertlikte renkli doğal taş pirinci) yüzeyleri ortaya çıkacak şekilde karborondum disklerle silmeye tabi tutulan Dökme Mozaik ve üst katı oluşturan beton içine doğal taş veya mermer parçalarının elle yerleştirilip aralarının harçla doldurulması sonucu elde edilen Palladiyen Döşemeyi bu grup içinde saymak mümkündür.

Mozaik Betonu :

Bu yoğun bir beton olup özellikle döşeme yüzeylerinde sürtünme ve aşınmaya karşı dirençlilik için yapılır. Düşük su içerikli zengin karışımlar gerekir. İri agrega özellikle tane şekli iyi (pul pul veya uzun değil), sert ve dayanıklı olmalıdır ve silt ve çok ince taneler içermemelidir. Uygun tipte olanlar bazalt, gabro, hornfel, bazı kireç taşları, porfir (somaki taşı) ve kuvarsit içerir. İnce agrega doğal kum kırma çakıl veya iri agregaya uygun taşlardan birinin kırması olabilir. Mozaik betonunun dökülmesi ve yüzey bitimi için kalın döşeme dolgusundaki adımlar takip edilir.

c) Dekoratif Yüzeyli Betonlar (Brüt Beton) :

Brüt beton, bilinçli olarak önceden tasarlanmış, üst yüzeyi görülecek şekilde doğal görünümü ile bırakılan veya çeşitli dokusal etkilerin arandığı, yüksek kaliteli ve kalıp sisteminde aşırı özen gösterilen beton yüzeylerdir.

Brüt beton yüzeyler, taşıyıcı beton sisteminin bir yüzeyi şeklinde düşünülmekte veya taşıyıcı sisteme bir kaplama elemanı olarak uygulanmaktadır. Brüt beton yüzeylerin oluşmasında önemli rol oynayan kalıp yapımında metal, plastik, suni ahşap ve geçmeli doğal ahşap gibi malzemeler kullanılır. Ayrıca çeşitli dokusal yüzeylerin meydana getirilmesi için bu kalıp sistemi içinde alçı, kanaviçe, plastik, ahşap veya metal kalıp astarları da yer almaktadır. Kalıp sistemleri yatay ve düşey hareketli veya aşırı özen gösterilmiş klasik sistemle olabilir. Ancak klasik sistemde geçmelere, takviyelere ve genellikle bulonlu birleşimlere önem verilmelidir. Elde edilen brüt beton yüzeyler üzerinde üretimden sonra gerektiğinde yıkama, fırçalama, kırma veya asitle silme gibi işlemler yapılabilir. Brüt beton uygulamasında meydana gelecek herhangi bir hatanın giderilmesi çok zor ve hatta imkansızdır.

d) Çeşitli Amaçlarla Kullanılan Hazır Beton Elemanlar :

Bu grupta karomozaik, karosiman, suni mermer kaplamalar ve bunların dışında yapıya çeşitli amaçlarla (güneş kırıcı, çiçeklik, merdiven basamağı, harapet, pano, beton kiremit vs.) giren prekast beton elemanlar, yüksek mukavemet gösteren (B60) öngerilmeli kirişler, kolonlar ve beton elektrik direkleri sayılabilir.

Karomozaik 2,5 cm kalınlığında, genellikle 20x20 boyutunda dozajı ve agrega dokusu farklı iki tabaka halinde dökülen, atölyede ve yapıda yerinde yapılan, cilalama işleminden sonra kullanılan, çeşitli renk ve desenlerde bulunabilen döşeme kaplamalarıdır. Karosiman, karomozaiğin 2mm boyutunda agrega ile dökülmüş çeşididir.

Suni mermer ise mermer görünümünde bir karışımın bloklar halinde dökülüp kesilmesi ile elde edilen, 150-20 x 20-40 x 1,5-30 cm boyutlarında mukavemeti 74 N/mm2 ve Sa = %7 değerlerinde özelliklere sahip bir kaplama malzemesidir.

Bu malzemeler döşemeye ve duvara çimento harcı ve demir kenetlerle uygulanır. Çeşitli amaçlarla kullanılan prekast beton elemanlar, yapı dışındaki üretimin getirdiği ekonomiklik, işçilik kalitesi ve hız gibi özellikler nedeniyle günümüzde kendine geniş bir uygulama alanı bulmaktadır. Kullanılacağı yere göre, hazırlanmış bir seri kalıp sistemi ile dökülmekte ve sonradan taşıyıcı sistemdeki yerine çeşitli ek elemanları yardımıyla konulmaktadır.

Günümüzdeki ileri betonarme yapı tekniğinde yer alan, kalıp içine yerleştirilmiş elastiklik özelliği yüksek çeliklerin önceden çekilerek gerilmesi ve beton dökülüp bir miktar mukavemet kazandıktan sonra serbest bırakılması sonucu beraberinde sürüklediği betonu sıkıştırması ile yüksek mukavemete erişmiş Öngerilimli Betonlar ise yapıda genellikle kiriş ve kolon olarak yer almaktadır. Beton elektrik direkleri ise yatay bir eksen etrafında dönen kalıp sistemi (santrifüj metodu) ile üretilen, su geçirimsiz, mukavemetli ve içi boş hazır beton elemanlarıdır.

Ayrıca özel betonlar için günümüzde sürekli araştırmalar yapılmakta, bazı yeni çeşitler ileri sürülmektedir. Örnek olarak, atom radyasyonlarına karşı geçirimsiz, bünyesinde ağır agrega (barit, limonit, magnetit, hematit, metal kırpıntılar) kullanılmak suretiyle üretilen Ağır Betonlar söylenebilir.

Beton, ülkemizde, kısmen şantiyelerde üretilmekte, kısmen de işçilik ve kalite kontrolünü sağlamak amacıyla beton santrallerinde çeşitli kalitelerde hazırlanmakta ve yapı yerine özel araçlarla taşınmaktadır. Büyük şantiyelerde betonu merkezi bir yerde üretip pompalarla yapıdaki yerine sevk etmek mümkündür.

Beton ve özel betonlardan strüktür ve dolgu betonları m3, kaplama betonları ise m2 ölçümü ile değerlendirilir.

Öndökümlü Beton :

Yapıdaki son konumundan önce kalıplanan her türlü beton imalat, öndökümlü olarak adlandırılır.

Büyük öndökümlü elemanların çoğu donatılı olmalıdır. Bunlar sadece yapıda taşımaları gereken yüklere maruz kalmayacaklar, aynı zamanda taşıma ve kullanım sırasında ortaya çıkacak ekstra gerilmelere karşı da direneceklerdir. Bazı durumlarda normal yapısal donatı, taşıma ve kullanım için özel önlemlere gerek kalmadan yeterli olmaktadır. Fakat bunu her zaman kesin olarak kabul etmemek gerekir.

Uzun elemanlara vinç ile kaldırılmada kolaylık için çoğunlukla çelik çengeller monte edilir. Bunların yerleştirilmesi tasarımcı tarafından kaldırma sırasında riski en aza indirecek şekilde yapılır. Bundan dolayı elamanların kaldırılma işlemi her zaman bu kaldırma noktalarından yapılmalıdır. Kaldırılma sırasında gerilmeler daha büyük olur. Öndökümlü elemanların yapıdaki rollerini tam olarak yerine getirebilmeleri için, yerlerine doğru olarak monte edilmelidirler. Örneğin öndökümlü bir lento doğru olarak yerleştirilmelidir. Esas donatı eğilme tesirine karşı genellikle alt kısma yakın olarak yerleştirilmelidir. Bunu sağlamak için lentonun üst tarafı işaretlenir.

Alternatif olarak hem alt ve hem de üst kısma konulabilir. Böylece lento herhangi bir tarafa göre yerleştirilebilir ve ayrıca taşıma ve kullanma sırasında zarar riski de azaltılmış olur.

Ağır Beton :

Birim ağırlıkları 2,8 kg/lt ‘ nin üstündedir. Radyografi tesislerinde, atom reaktörlerinde öldürücü ışıklardan korunmak için bu betonların üretimi yoluna gidilir. Koruyucu bir betonun etkisi gamma ve nötron ışınlarına karşı sağladığı fayda ile ölçülür. Aynı zamanda alfa ve beta ışınlarına karşı da yeterlidir.

Ağır agrega ile üretilen bu betonların özgül ağırlıkları da çok yüksektir. Bu betonlarda ağır olmasının dışında aranan diğer şart çatlama yapmamasıdır. Yeter derecede kalınlıkta yapılan bu beton yük taşıma bakımında gerekli mukavemette olacağından orta sınıfta bir beton sınıfında üretilir.

Hidratasyon ısısı yüksek olmayan çimento ve ağır agrega olarak da barit, demir cevheri, demir kırpıntıları, magnetit, limonit, hematit, kurşun veya krom cürufu, çelik kırpıntıları, serpantin ve asbest lifleri kullanılmaktadır. Bunlar kırılıp parçalanarak ufalanır ve elenerek dane gruplarına ayrılır. Sonra da ideal granülometriyi verecek şekilde uygun oranlarda birbirlerine karıştırılarak ağır beton üretilir.

Hesap kuralları normal betonların aynısı olup, nemli toprak kıvamında üretilir. Vibrasyonla işlenerek kür süresi uzun tutulur.

[AyTeK54]

paylaşım için tşklerrr