İhracatta KDV İstisnası ve Muhasebeleştirilmesi

[Gokhan]

İHRACATTA KDV İSTİSNASI

VE

MUHASEBELEŞTİRİLMESİ

IHRACAT

İhracat yönetmeliğinin 4. maddesinin (e) bendinde ihracatın tanımı yapılmıştır. Sözü edilen maddeye göre ihracat, bir malın veya değerin yürürlükteki ihracat mevzuatı ile Gümrük Mevzuatına uygun şekilde fiili ihracatının yapılması ve kambiyo mevzuatına göre bedelinin (bedelsiz ihracat hariç) yurda getirilmesi veyahut Müsteşarlıkça ihracat olarak kabul edilecek sair çıkışları ifade etmektedir.

İhracat yönetmeliğinde ihracat çeşitlerine ilişkin bazı düzenlemeler yapılmıştır. Bunlar ;

-Özellik arz etmeyen (serbest) ihracat
-Kayda bağlı ihracat
-Bağlı muamele veya takas yoluyla ihracat,
-Ticari kiralama yoluyla ihracat
-Transit ticaret,
-Bedelsiz ticaret
-Yurt dıışı müteahhitlik kapsamında yapılacak ihracat,
-Kredili ihracat,
-Konsinye ihracat,
-Sınır ticareti yoluyla ihracat,
-Serbest bölgelere yapılan ihracat,
-İthal edilmiş malların ihracatı.

İHRACATÇI


İhracat Yönetmeliğinin 4.maddesinin (d) bendinde, ihracatçının tanımı yapılmıştır. Buna göre ihracatçı; ihraç edeceği mala göre ilgili ihracat birliğine üye olan, gerçek usülde vergiye tabi gerçek ve tüzel kişi tacirler, Esnaf ve Sanatkarlar ile Joint-venture ve konsorsiyumlardır.


GÜMRÜK BEYANNAMESİ


İhracat Yönetmeliğinin 4/cmaddesine göre gümrük beyannamesi, ihracatta gümrük Mevzuatı uyarınca doldurularak ilgili ihracatçı birliği tarafından onaylanmasını müteakip gümrük idaresine tevdi edilen belgeyi ifade etmektedir. İhracat konu olan malların yurt dışı edildiğini gösteren belge esas belge, gümrük beyannamesidir.


İHRACAT YÖNETMELİĞİNE GÖRE FİİLİ İHRACAT

İhracat Yönetmeliğinin 4/f maddesinde, ihracat mevzuatı yönünden fiili ihracatın tanımı yapılmıştır. Buna göre fiili ihracat, ihraç konusu malın Gümrük Mevzuatı hükümleri çerçevesinde muayenesinin yapılıp taşıta yüklenmesini, bir yerden veya muhtelif yerlerden bir defada veya kısım kısım gelmekte olan dökme ve diğer eşyada yüklemenin tamamlanmasını veyahut Gümrük Mevzuatınca fiili ihracat olarak kabul edilecek sair çıkışları ifade etmektedir.



A- Özellik Arz Etmeyen İhracat
İhracatçılar, özellik arz etmeyen ihracatta, ihracatçı birliklerine onaylattıkları gümrük beyannamesi ile birlikte, ihracatın yapılacağı gümrük idaresine müracaat ederler.
B- Kayda Bağlı İhracat
Kayda Bağlı İhracat listesi (Ek 1) kapsamında yeralan malların ihracatında ihracatçılar, gümrük beyannamesi ile birlikte kayıt için ilgili ihracatçı birliklerine müracaat ederler. Birlikler onayladıkları gümrük beyannamelerine kayıt meşruhatı düşerek, gümrük idarelerine tevdi edilmek üzere ihracatçıya verirler. İhracatçılar, birliklerce kayıt meşruhatı düşülerek onaylanmış gümrük beyannamesi ile birlikte ihracatın yapılacağı gümrük idaresine müracaat ederler.

C- Kredili İhracat
Kredili ihracat talepleri ile ilgili müracaatlar mal cinsi, ödeme planı ve ödeme süresini içeren satış sözleşmesinin aslı ve Türkçe tercümesi ile birlikte ihracatçı birliklerine yapılır.
Madde ve/veya ulcer politikası açısından Müsteşarlıkça getirilebilecek düzenlemeler kapsamındaki mallarla ilgili kredili ihracat talepleri Müsteşarlığın görüşü alındıktan sonra, bunun dışında kalan mallara ilişkin talepler ise satış sözleşmesinde belirtilen esaslar dahilinde doğrudan ihracatçı birliklerince sonuçlandırılır.
Kredili ihracat taleplerinin uygun görülmesi halinde ihracatçı birliklerince gümrük beyannamesi üzerine kredili ihracat meşruhatı düşülerek onaylanır.
Fiili ihraç tarihinde başlayan kredili ihraç süresi dayanıksız tüketim mallarında iki (2) yılı, diğer mallarda beş (5) yılı geçemez.
Kredili ihracatta telgraf, teleks veya telefaksla sözleşme yapılamaz.
D- Konsinye İhracat
Konsinye ihracat talepleri ilgili ihracatçı birliklerine yapılır. Madde ve/veya ülke politikası açısından Müsteşarlıkça getirilebilecek düzenlemeler kapsamındaki mallarla ilgili konsinye ihraç talepleri Müsteşarlığın görüşü alındıktan sonra, bunun dışında kalan mallara ilişkin talepler ise doğrudan ihracatçı birliklerince sonuçlandırılır.
Konsinye ihracata izin verilmesi halinde ihracatçı birliklerince gümrük beyannamesi üzerine konsinye ihracat meşruhatı düşülerek onaylanır.
Konsinye ihracat meşruhatı düşülerek onaylanan gümrük beyannamelerinin 90 (doksan) gün içinde gümrük idarelerine tevdii gerekmektedir.

İhracatçılar, konsinye olarak gönderilen malların kesin satışının yapılmasını müteakip 30 (otuz) gün içinde durumu, kendileri tarafından düzenlenmiş kesin satış faturası veya örneği ve gerekli diğer belgeler ile birlikte izni veren ihracatçı birliklerine ve aracı bankaya bildirirler.
Konsinye olarak gönderilen malların fiili ihraç tarihinden itibaren bir yıl içinde kesin satışının yapılması gerekir. Bu süre, bitiminden önce başvurulmak kaydıyla haklı ve zorunlu nedenlerle izni veren merci tarafından toplam bir yıla kadar uzatılabilir.
Süresi içinde satışı yapılan malların Kambiyo Mevzuatı'na göre bedellerinin, satılamaması halinde ise malların Gümrük Mevzuatı çerçevesinde yurda getirilmesi gerekir.
E- İthal Edilmiş Malların İhracı
İthalat Rejimi çerçevesinde ithal edilmiş ve vergileri ödenmiş bulunan yabancı menşeli yeni veya kullanılmış malların ihracı özellik arz etmeyen ihracat kapsamında yapılır. Ancak, ihracatın desteklenmesine yönelik mevzuat, yatırım mevzuatı ile Gümrük Mevzuatı'nın mahrecine iade hükümleri saklıdır.
F- Serbest Bölgelere Yapılacak İhracat
Serbest bölgelere yapılacak ihracat, İhracat Mevzuatı hükümlerine tabidir.
G- Bağlı Muamele Yoluyla Yapılacak İhracat
Bağlı muamele veya takas talepleri, yabancı firma veya firmalar ile yapılan bağlı muamele veya takas anlaşması ve Bağlı Muamele Veya Takas Başvuru Formundan altı nüsha eklenmek suretiyle bir müracaat yazısı ile birlikte üye olunan veya bulunulan bölgedeki ihracatçı birliklerine yapılır.
Bağlı muamele veya takas anlaşmasının; ithal ve ihraç edilecek malların cinsi, standardı, kalitesi, teslim şekli, teslim yeri, birim ithal ve ihraç fiyatları, değer tutarları ve anlaşmanın geçerlilik süresini içermesi gereklidir.
Bağlı muamele veya takas konusu karşılıklı ödemelerin mal veya kısmen nakit ve/veya ölçülebilir olması kaydıyla hizmet ile ödenmesi mümkün bulunmaktadır. Bağlı muamele veya takas izinlerinin süresi, 6 ayı aşmamak kaydıyla firmanın yaptığı anlaşmada yer alan süre kadardır. Bu süre, bitiminden önce başvurmak kaydıyla izni veren merci tarafından iki yıla kadar uzatılabilir.
H- Ticari Kiralama Yoluyla Yapılacak İhracat
Ticari kiralama yoluyla yapılacak ihracata ilişkin talepler, yurt dışındaki firma veya kuruluşla yapılan; kiralanacak malın cinsi, teknik özellikleri, G.T.İ.P.'u, miktarı, birim fiyatı, değer tutarı, kira süresi, kira bedeli ve bu bedelin ödenme şekil ve zamanı, teslim yeri gibi bilgileri içeren kira sözleşmesi ile birlikte Ticari Kiralama Yoluyla Yapılacak İhracata İlişkin Başvuru Formundan 5 nüsha doldurulmak suretiyle Dış Ticaret Müsteşarlığı'na (İhracat Genel Müdürlüğü) yapılır.
Ticari kiralama yoluyla yapılacak ihracatta süre bir yıldır. Bu süre, bitiminden önce başvurulmak kaydıyla haklı ve zorunlu nedenlerle izni veren merci tarafından toplam bir yıla kadar uzatılabilir.
Ticari kiralamaya konu malın yurt dışında kesin satışına ilişkin talepler, ticari kiralama yoluyla yapılacak ihracat izninin bitiş tarihinden önce başvurulmak kaydıyla, satış sözleşmesine istinaden Dış Ticaret Müsteşarlığı (İhracat Genel Müdürlüğü) tarafından sonuçlandırılır.
Ticari kiralama yoluyla yurt dışına gönderilen malın ve kira bedelinin izin süresinin bitiminden,
Ticari kiralamaya konu malın bu Tebliğ'in 5 inci maddesi çerçevesinde kesin satışı halinde satış bedelinin kesin satış faturası tarihinden
itibaren 30 gün içerisinde yurda getirilmesi zorunludur.
I- Transit Ticaret

Transit ticaret talepleri, bu Tebliğ'in ekinde yer alan "Transit Ticaret Formu" düzenlenmek suretiyle bankalara yapılır.
Transit ticarete konu olan mallarla ilgili olarak, ithalata ve ihracata ilişkin vergi, resim, harç ve fon tahsil edilmez,
Gümrük idarelerince verilebilecek izne istinaden malların Türk gümrük hattını aşarak işçilik görmek üzere fiktif depo veya antrepolara alınması "fiili ithal" hükmünde değildir.
Uluslararası anlaşmalarla ticareti yasaklanmış mallar ile Müsteşarlığın madde politikası itibariyle transit ticaretinin yapılmasını uygun görmediği mallar transit ticarete konu olamaz.
İthalat ve ihracat yapılması yasaklanmış ülkelerle transit ticaret yapılamaz.
J- Bedelsiz İhracat
Bedeli yürürlükteki Kambiyo Mevzuatı çerçevesinde yurda getirilmesi gerekli olmaksızın yurt dışına kesin olarak mal çıkışı.
a) Gerçek veya tüzel kişiler tarafından götürülen veya gönderilen hediyeler, miktarı ticari teamüllere uygun numuneler ile reklam ve tanıtım eşyaları,
b) Daha önce usulüne uygun olarak ihraç edilmiş malların bedelsiz gönderilmesinin ticari örf ve adetlere uygun parçaları, fireleri ile garantili olarak ihraç edilen malların garanti süresi içinde yenilenmesi gereken parçaları,
c) Yabancı misyon mensuplarının, Türkiye'de çalışan yabancıların, yurt dışına hane nakli suretiyle gidecek Türk vatandaşlarının, daimi veya geçici görevle yurt dışına giden kamu görevlilerinin, bu durumlarının ilgili mercilerce belgelenmesi şartıyla beraberlerinde götürecekleri, gönderecekleri veya adlarına gönderilecek eşya ve taşıtlar,
d) Yurt dışında yerleşik tüzel kişiler, yabancı turistler ve yurt dışında ikamet eden Türk vatandaşlarının beraberlerinde götürecekleri, gönderecekleri veya adlarına gönderilecek eşya ve taşıtlar.
(a) ve (b) bendlerinde yer alan mallardan değeri l0.000 ABD dolarını aşmayanların bedelsiz ihraç talepleri, Bedelsiz İhracat Formu doldurulmak suretiyle doğrudan gümrüklere yapılır.
Değeri l0.000 ABD dolarından fazla olanların bedelsiz ihraç talepleri, Bedelsiz İhracat Formundan 3 nüsha doldurulmak suretiyle ilgili ihracatçı birliğine yapılır. İhracatçı birliği değeri 25.000 ABD Dolarına kadar olan bedelsiz ihraç taleplerini kendileri sonuçlandırır. 25.000 ABD Dolarının üzerindeki talepleri görüşleriyle birlikte Dış Ticaret Müsteşarlığı'na intikal ettirirler.
(c) ve (d) bendleri çerçevesinde yapılacak bedelsiz ihracata, doğrudan gümrüklerce müsaade edilir.
Bedelsiz ihraç izinlerinin geçerlilik süresi 1 yıldır.
Kanun, Kararname ve uluslararası anlaşmalarla ihracı yasaklanmış malların bedelsiz olarak ihracına izin verilmez. İhracı kendi mevzuatı uyarınca belli bir merciin ön iznine bağlı malların bedelsiz olarak ihracı, ilgili merciin ön iznine istinaden mümkündür.
Bedelsiz ihracat yoluyla yurt dışına gönderilen mal ve eşyalar, ihracatta uygulanan desteklerden yararlandırılmaz.
Bedelsiz ihracat, Türk Standartlarının Uygulanması Hakkındaki Tüzük hükümlerine tabi değildir.
(a), (c) ve (d) bendleri kapsamında yapılacak bedelsiz ihracatta ihracatçı birliğine üye olma şartı aranmaz.


DIŞ TİCARETTE TESLİM ŞEKİLLERİ (Incoterms)

Uluslararası ticarete taraf olan firmalar farklı ülkelerde bazen ayrı kıtalarda yerleşik bulunmakta olup, çoğunlukla birbirlerini tanımamaktadırlar. Mallar, ülkeler ve kıtalar arası taşımalara konu olmakta, bu taşımalar sırasında mallarla ilgili olarak ceşitli risk ve maliyetler ortaya çıkmaktadır. Bu maliyet ve risklerin ihractçıya mı yoksa ithalatçıya mı ait olacağının taraflar arasındaki görüşmeler sırasında tesbit edilmesi ve ticari sözleşmelerin buna göre yapılması gerekmektedir.Örneğin, taşıma işleminin kimim tarafından organize edileceği, taşıma bedelinin kim tarafından ödeneceği, taşıma sırasında malların hasara uğraması, kaybolması, çalınması gibi risklere karşı hangi tarfın tedbir alacağı, alıcının ödediği mal bedelinin neleri içerip neleri içermediği hususlarının baştan karara bağlanması gerekmektedir
Uluslararası Ticaret Odası, çağımızın ticari teamüllerini göz önünde bulundurarak, alıcı ve satıcın yükümlülük, maliyet ve risklerinin sınırlarını belirleyen çeşitli kavramlar tanımlamıştır. Incoterms denilen bu kavramlar, Uluslararası Ticaret Odasının 500 Sayılı Broşürü olarak yayımlanmıştır.
İhracatçı ve ithalatçı firmalar, aralarındaki pazarlık görüşmeleri esnasında yukardaki hususlarla ilgili bütün detayları ayrı pazarlık konusu etme gereği bulunmamaktadır; bunun yerine, incoterms konusunda bilg sahibi olmaları ve pazarlıklarını kendilerine uygun gelen teslim şeklini ifade edecek kavram üzerinden yapmaları yararlı olacaktır.

Dış ticarette kullanılan teslim şekilleri (incoterms), Uluslararası Ticaret Odası'nın tanımalamarı ışığıda aşağıda şekilde açıklanmıştır.

1. 1. EXW (Ex Works): Ticari İşletmede Teslim
   2. FCA (Free CARRIER): Taşıcıya Teslim
   3. FAS (Free Alongside): Gemi Doğrultusunda Teslim
   4. FOB (Free on Board): Gemi Bordasında Teslim
   5. CFR (Cost and Freight): Mal Bedeli veya Navlun
   6. CIF (Cost, Insurance and Freight): Mal Bedeli, Sigorta ve Navlun
   7. CPT (Carriage Paid To): Taşıma Ücreti Ödenmiş Olarak Teslim
   8. CIP (Carriage and Insurance Paid To): Taşıma Ücreti ve Sigorta Ödenmiş Olarak Teslim
   9. DAF (Delivered At Frontier): Sınırda Teslim
   10. DES (Delivered Ex Ship): Gemide Teslim
   11. DEQ (Delivered Ex Quay): Rıhtımda Teslim
   12. DDU (Delivered Duty Unpaid): Gümrük Resmi Ödenmemiş Olarak Teslim
   13. DDP (Delivered Duty Paid): Gümrük Resmi Ödenmiş Olalrak Teslim

A) TİCARİ İŞLETMEDE TESLİM / EX WORKS (EXW)
"Ex works" satıcının malları işletmesinde (fabrika,depo v.s.) alıcı emrine hazır tutmakla teslim yükümlülüğünü yerine getirdiği anlamındadır. Satıcı, aksi kararlaştırılmadıkça malın alıcı tarafından sağlanan bir araca yüklenmesinden yada malların ihraç gümrüğünden geçirilmesinden sorumlu değildir. Alıcı bu noktadan itibaren varış yerine değin , malın taşınması ile ilgili tüm gider ve risklerin yükümlülüğünü taşır. Bu terim tüm satış şekilleri içinde satıcı için en az yükümlülüğü ihtiva eden bir satış şeklidir.
Bu teslim şeklinde sözleşmede belirtilen satış bedeline yalnızca ambalajlanmış mal bedeli dahildir. Yani teslim tarihinden itibaren her türlü nakliye, yükleme, boşaltma ve sigorta masrafları alıcı tarafından ödenmektedir.
B) TAŞIYICIYA TESLİM / FREE CARRIER (FCA)
Bu terim ile satıcının teslim yükümlülüğü, malların ihraç gümrüğünden geçirilip, alıcı tarafından belirlenen taşıyıcıya, belirlenen yer yada noktada teslimi ile son bulur.
Eğer alıcı tarafından kesin bir teslim yeri belirtilmemişse, satıcı taşıyanın malları teslim alacağı yer civarında bir yer belirleyebilir. Ticari uygulamalar taşıyıcı ile sözleşme yapılabilmesi için satısının yardımını gerektirirse (Örneğin demir ve hava yolu taşımacılığında) satıcı riziko ve masraflar alıcıya ait olmak üzere hareket edebilir.
C) GEMİ DOĞURULTUSUNDA TESLİM / FREE ALONGSIDE SHIP (FAS)
Bu terim ile satıcının teslim yükümlülüğü, belirlenen limanda malların gemi doğrultusunda rıhtım veya mavnaya konmasıyla sona erer. Bu da, bu andan itibaren, malla ilgili tüm gider, yitik veya hasar rizikolarının alıcı tarafından üstlenilmesi anlamındadır. Malın yükleme, boşaltma , nakliye ve sigorta masrafları alıcı tarafından ödenir. FAS'da sözleşmede belirtilen satış bedeline hem mal bedeli, hem de rıhtıma kadar yapılan nakliye ücreti dahildir.
Bu terim, alıcının ihraç için malları gümrükten çekmesi gerektiğini belirtir. Alıcı doğrudan yada dolaylı olarakj ihraç işlemlerini yerine getirmeyecekse kullanılmamalıdır.
Bu terim yalnızca deniz veya içsu taşımacılığında kullanılır.
D) GEMİ BORDASINDA TESLİM / FREE ON BOARD (FOB)
Bu terim ile satıcının teslim yükümlülüğü belirlenen yükleme limanında mallar gemi küpeştesini açtığı andan itibaren yerine getirilmiş olur. Mallarla ilgili tüm gider yitik veya hasar rizikoları bu noktadan itibaren alıcı tarafından üstlenilir. Eğer gemi küpeştesi pratikte birşey ifade etmiyorsa (örneğin roll-on/roll-off veya konteyner taşımacılığında olduğu gibi) FCA teriminin kulanılması daha doğru olur.


E) MAL BEDELİ veya NAVLUN / COST AND FREIGHT( CFR)
Bu terim ile satıcı belirlenen varış limanına malı gönderebilmek için gerekli tüm giderleri ve navlunu ödemek zorundadır. Ancak malla ilgili yitik bir hasar rizikoları ile giderlerde görülebilecek artış, yükleme limanında malların gemi küpeştesini geçmesi anından itibaren satıcıdan alıcıya devredilmiş olur.
CFR terimi satıcının ihraç için malları gümrükten geçirmesi gerektiğini belirtir.
F) MAL BEDELİ, SİGORTA ve NAVLUN / COST, INSURANCE AND FREIGHT (CIF)
Bu terim ile satıcı CFR'deki yükümlülüklerine aynen sahiptir. Ancak ek olarak, malların taşınması sırasında yitik veya hasar rizikosuna karşı deniz sigortası temin etmek durumundadır. Satıcı sigorta sözleşmesini yapar ve sigorta primini öder. Alıcı bu terim ile satıcının sigortada sadece minimum kuvertür temin etme yükümlülüğü bulunduğunu bilmelidir.
Bu terim satıcının ihraç için malları gümrükten geçirmesi gerektiğini belirtir. Bu terim sadece deniz ve iç su taşımacılığında kullanılır. Eğer gemi küpeştesi pratikte birşey ifade etmiyorsa CIP terimini kullanmak daha uygun olur.
G) TAŞIMA ÜCRETİ ÖDENMİŞ OLARAK TESLİM / CARRIAGE PAID TO (CPT)
Bu terim satıcının, malın kararlaştırılan varış yerine kadar taşınması için gerekli navlunu çdediği anlamına gelir. Malın yitik ve hasarına ait rizikolarla birlikte taşıyıcıya teslimden itibaren doğabilecek ek masraflar, malların taşıyıcının nezaretine verilmesinden itibaren satıcıdan alıcıya geçer.
Taşıyıcı bir taşıma sözleşmesinde demir, kara, deniz, hava, içsu taşımacılığı yada bunların birleşmesi sonucu ortaya çıkan taşımacılık işlemini üstlenen kimsedir.
H) TAŞIMA ÜCRETİ ve SİGORTA ÖDENMİŞ OLARAK TESLİM / CARRIAGE AND INSURANCE PAID TO (CIP)
Bu terim ile satıcı CPT'deki yükümlülüklerine aynen sahiptir. Ancak ek olarak malların taşınması sırasında yitik veya hasar rizikosuna arşı kargo sigortası temin etmek durumundadır.
Satıcı sigorta sözleşmesini yapar ve sigorta primini öder .
I) SINIRDA TESLİM / DELIVERED AT FRONTIER (DAF)
Bu terim satıcının teslim yükümlülüğünün, malların ihraç için gümrükten geçirilip, sınırda belirlenen yer yada noktada ancak bitişik ülkenin gümrük sınırndan önce emre hazır tutulmasıyla sona ermesini ifade eder.
Sınır terimi , ihraç ülkesinin sınırı da dahil olmak üzere herhangi bir sınır için kullanılabilir. Dolayısıyla, terimin içinde sözkonusu sınırın her zaman nokta ya da yer belirtilerek kesin şekilde tanımlanmış olması hayati olarak önem taşımaktadır.
J) GEMİDE TESLİM / DELIVERED EX SHIP (DES)
Bu terim ile satıcının teslim yükümlülüğü, malı belirlenen varış limanında, gemi bordasında, ithal gümrüğünden geçirmeden alıcının emrine hazır tutmakla sona erer. Satıcı, malların belirlenen varış limanına getirilmesi için gereken tüm gider ve rizikoları üstlenir. Bu terim sadece deniz veya içsu taşımacılığı için kullanılabilir.
K) RIHTIMDA TESLİM ( GÜMRÜK VERGİ ve HARÇLARI ÖDENMİŞ OLARAK) / DELIVERED EX QUAY(Duty Paid) (DEQ)
Rıhtımda Teslim (Gümrük Vergi ve Harçları Ödenmiş Olarak)
Bu terim ile satıcının teslim yükümlülüğü, malları belirlenen varış limanında ithal gümrüğünden geçirilmiş olarak, rıhtım üzerinde alıcı emrine hazır tutmakla sona erer.
Satıcı, malların o noktaya kadar taşınmasıyla ilgili vergi, resim ve diğer harçlarda dahil olmak üzere tüm riziko ve giderleri üstlenir.
Bu terim satıcı dolaylı yada dolaysız yoldan ithal lisansi sağlayamayacaksa kullanılmamalıdır. Eğer taraflar malların alıcı tararfından gümrükten geçirilmesi ve gümrük vergilerinin ödenmesini istiyorlarsa "dutiy paid" yerine "duty unpaid" terimini kullanmalıdır. Eğer taraflar satıcının yükümlülükleri arasından malların ithali için ödenecek bir takım giderleri çıkarmak istiyorlarsa (KDV gibi) bunu, bu etkiyi yaratacak sözcükler ekleyerek kesinleştirmelidirler.
L) GÜMRÜK RESMİ ÖDENMEMEİŞ OLARAK TESLİM / DELIVERED DUTY UNPAID (DDU)
Bu terim ile satıcının teslim yükümlülüğü, malların ithal ülkesinde, belirlenen yerde emre hazır tutulması ile sona erer. Satıcı, malların o noktaya kadar taşınması ve gümrük formalitelerinin yerine getirilmesi ile ilgili riziko ve giderleri üstlenmek durumundadır (İthalat için ödenmesi gereken vergi resim ve harçlar hariç).
Alıcı malların zamanında ithal için gümrükten çekilmemesinden kaynaklanan ek gider ve rizikoları üstlenmek durumundadır.
Eğer taraflar satıcının gümrük formalitelerini yerine getirip bundan doğabilecek gider ve rizikoları üstlenmesini istiyorlarsa bunu, bu etkiyi yaratacak sözcükler ekleyerek kesinleştirmelidirler.
Eğer taraflar satıcının yükümlülüklerine malların ithali için gerekli bazı giderleri eklemek istiyorlarsa (KDV gibi) bunu, bu etkiyi yaratacak sözcükler ekliyerek kesinleştirmelidirler. Bu terim taşıma şeklinden bağımsız olarak kullanılabilir.
M) GÜMRÜK RESMİ ÖDENMİŞ OLARAK TESLİM / DELIVERED DUTY PAID (DDP)
Bu terim ile satıcının teslim yükümlülüğü, malların ithal ülkesinde belirlenen yerde emre hazır tutulması ile sona erer. Satıcı, malların o noktaya kadar taşınması, ithal gümrüğünden geçirilmesi için gerekli vergi, resim ve diğer harçlar dahil olmak üzere riziko ve giderleri üstlenmek durumundadır. EXW terimi satıcı için ne kadar az yükümlülük ifade ediyorsa, DDP terimi de o kadar çok yükümlülük ifade etmektedir.

İHRACATTA KATMA DEGER VERGISI IADESI

Ülkemiz vergi kanunlarına göre bilindiği gibi yurt içindeki mal ve hizmet alım ve satım işlemlerinde 01.01.1985 tarihinden itibaren Katma Değer Vergisi uygulaması başlatılmıştır. Bu uygulamanın hukuki dayanağı, 02.11.1984 tarihli Resmi Gazete’de yayınlanan 3065 saylı Katma Değer Vergisi Kanunu ‘dur. Bu tarihten itibaren vergi sistemimize katma değer vergisi de dahil edilmiştir. Bu çerçeve de, Türkiye ‘deki ticari, sınai, zirai faaliyet ve serbest meslek faaliyeti çerçevesinde yapılan teslim ve hizmetler, 3065 saylı Katma Değer Vergisi Kanunu’na gore vergiye tabidir.

Katma değer vergisindeki temel mantık, vergilendirilen dönem içinde mükellefin yapmış olduğu mal ve hizmet satışlarından aldığı katma değer vergisi ile yeni mal ve hizmet satın alırken ödemiş olduğu katma değer vergisi arasındaki olumlu farkı izleyen vergilendirme döneminin 25. günü akşamına kadar ilgili vergi dairesine ödemesi prensibi üzerine kurulmuştur. Şayet aradakifark, aleyhte ise o taktirde, mükellefin alacağı bir sonraki vergilendirme dönemine devredilmekte ve yapmış olduğu satışlardan aldığı katma değer vergisinden düşüm yapılmaktadır.

3065 saylı Katma Değer Vergisi Kanunu çerçevesinde KDV uygulamasına tabi olan işlemler incelendiğinde, ihracat kapsamında yapılan mal ve hizmet satışlarının sökonusu vergiden istisna tutulduğu dikkati çeker. Nitekim katma değer vergisi kanunu’nun 11. maddesinde kanun yapıcı açık bir ifade ile yurtdışındaki müşterilere yapılacak mal ve hizmet ihracatının KDV’den müstesna tutulduğunu belirtmiştir.zaten katma değer vergisi kanunu’nun 1. maddesinde de hangi işlemlerin vergiye tabi tutulacağı ayrıntılı olarak zikredilmiştir.bu kanun hükmüne gore ihracatçı firmaların yurtdışına kesecekleri ihracat faturalarında katma değer vergisi hesaplamalrına ve bunu fatura üzerinde göstermelerine gerek yoktur.
Katma değer vergisi kanunu, müstesna tutulan ihracat işlemlerinin kapsamına hangi satışların ve teslimlerin girdiği sorununa da büyük bir açıklık getirmiş ve ilgili kanunun 11.maddesinde bu hususu düzenlemiştir.

3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu’nun 11.maddesi uyarınca ihracat istisnası 4 bölüme ayrılmıştır.
-Mal ihracatı
-Hizmet ihracatı
-Türkiye’de ikamet etmeyen yolculara yapılan teslimler
-Imaltçı firmaların ihracatçı firmalara ihraç kaydıyla yaptığı mal teslimleri


1)MAL İHRACATINDA KDV İSTİNASI

3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu’nun 11. maddesine gore yurtdışına yapılan mal teslimleri KDV uygulamasından müstesna tutulmuştur. Ancak hangi teslimlerin ihrcat sayılacağı bir sorun olarak karşımıza çıkar ki buna cevap olarak da ilgili kanunun 12.maddesi bir hokum beyan etmektedir.bu hükme gore bir teslimin ihracat sayılabilmesi için aşağıdaki özellikleri taşıması gerekir.
a-Mal tesliminin yurtdışındaki bir müşteriye yapılması gerekir.
b-Mal teslimine konu olan eşyanın T.C. gümrük hattının dişina çikarak yabancı bir ülkeye ulaşmış olması şarttır.
c-Mal teslimini belgeleyen evrakların yabancı bir alıcı adına düzenlenmiş olması gerekmektedir.

2) HİZMET İHRACATINDA KDV İSTİNASI

3065 SAYILI Katma Değer Vergisi uyarınca mal teslimleri yanında hizmet ihracatı kapsamında kesilecek faturalarda da KDV istisnası uygulanacağı hükme bağlanmıştır.ancak herhangi bir hizmetin KDV kanunu çerçevesinde müstesna tutulabilmesi için şu özellikleri taşıması gerekir;
a-istisnaya konu olan hizmetin Türkiye’de, yurtdışındaki bir müşteri için yapılmış olması gerekir.
b-Hizmet bedelinin döviz cinsinden bir para ile Türkiye’ye getirilmesi şarttır.
c-Hizmetten mutlaka yurtdışında yararlanılması lazımdır.
d-Hizmet faturasının yabancı müşteri adına düzenlenmiş olası gerekmektedir.


3) TÜRKİYE’DE İKAMET ETMEYEN YOLCULARA YAPILAN SATIŞLARDA KDV İSTİSNASI

Turizmi desteklemek ve yurtdışından gelen turistlere daha fazla satış yapmayı teşvik etmek maksadıyla, Türkiye’de ikamet etmeyen yolculara yapılan satışların da KDV uygulamasından müstesna olacağına dair kanunda açık bir hüküm bulunmaktadır.cünkü Katma Değer Vergisi Kanunu , bu türden satışları ve mal teslimlerini de bir tür perakende ihracat olarak tanımlamakta ve bu kapsama giren satışların da tıpkı mal ihracında olduğu gibi KDV’den müstesna olamsı gerektiğini belirtmektedir. Ancak bu tür bir uygulamanın zihinlerde yaratcağı bazı sorunlar ve belirsizlikler gündeme geleceği gözönünde bulundurularak, sözkonusu uygulamanın usul ve esasları 43 ve 51 nolu Katma Değer Vergisi Genel Tebliğleri ile açıklanmaya çalışılmıştır. Bu tebliğlerdeki açıklamalar çerçevesinde meseleyi incelediğimizde herhangi bir satışın bu kapsama girebilmesi için şu özellikleri taşıması gerekir.
a-bu kapsamda mal alacak olan yolcuların yabancı uyruklu olamalrı halinde, kesinlikle Türkiye’de ikamet etme izinlerinin olması gerekir.şayet bu yolcular Türkiye Cumhuriyeti tabiyetinde olan kişiler ise onların da mutlaka yurtdışında ikamet ettiklerini belgelemeleri gerekir.
b- Bu kapsamda mal satışı yapacak kişilerin de mutlaka bağlı bulundukları vergi dairesinden izin belgesi almalrı ve bunu ticarethane içinde görünür bir yere asmaları gereki
c-
4) İMALATÇI FİRMALARIN İHRACATÇI FİRMALARA İHRAÇ KAYDIYLA YAPTIKLARI MAL TESLİMLERİNDE KDV İSTİSNASI

İhracatçı firmaların imalatçılardan alacakları ihraç kayıtlı mallara ilişkin olarak kendilerine KDV ödemeyecekleri yönünde 3065 saylı Katma Değer Vergisi Kanunu’nda oldukça açık bir hokum yeralmaktadır. Bu çerçevede zihinlere takılan bu kapsamdaki imalatçılar kimlerdir? Türünden bir soruya da kanun yapıcı, Sanayi ve Ticaret Bakanlığı’nca yapılan imalatçı tanımı esas alınmak suretiyle cevap vermiştir. Bu tanım uyarınca bir ticari işletmenin ve üretici firmanın imalatçı sıfatını kazanabilmesi için şu şartlara uymalıdır;
a-sanayi siciline kayıtlı ve sanayi sicil belgesine haiz olması gerekir.
b-Bağlı olduğu bölgedeki Sanayi Odası, Ticaret Odası vela Esnaf ve Sanatkarler Derneği’ne kayıtlı olması gerekir.
c-Yaptığı üretim işinde en az 5 işçi çalıştırması gerekir.
d-Ana iştigal konusuyla ilgili gerekli üretimi yapabilecek makina ve aksama sahip olmalrı gerekir.
e-Bu şartları toplu olarak taşıyan imalatçıların kendi üretimlerine ilave olarak aynı zamanda fason imalat da yaptırmaları halinde;
-fason imalatı sadece sanayi sicil belgesinde yazılı üretim dallarında yaptırmaları,
-fason olarak yaptırılan imalatta işin riskini ve organizasyonunu üstlenmeleri
-fason olarak imal ettirilen mallarla ilgili hammadde ve yardımcı maddeleri temin
etmeleri gerekmektedir.

Ihraç kaydıyla mal tesliminde bulunan imalatçıların katma değer vergisinden doğan alacaklarına ilişkin uygulamanın işleyişi ise şu şekilde gerçekleşir; ihracatçılara ihraç kaydıyla mal teslimi esnansında kesilen satış faturasında KDV hesaplanıp normal faturalardaki işlemin yapılmasının yanısıra, faturaya mutlaka “ 3065 sayılı KDV Kanunu gereğinde KDV tahsili yapılmamıştır ” şeklinde bir ibare yazılmalıdır. Faturanın ait olduğu vergi dönemi içinde sözkonusu vergi tecil edilmekte 3 ay içinde sözkonusu ihraç kayıtlı malın kesin ihracının yaopıldığını belgeleyen Gümrük Çıkış Beyannamesi ile de durum ilgili vergi dairesine müracaatlar bildirilerek terkin işlmei yapılmaktadır.

KATMA DEĞER VERGİSİNDE İHRACAT İSTİSNASININ MUHASEBELEŞTİRİLMESİ

İhracat İstisnasının özelliği nedeniyle muhasebeleştirlmesi de özel önem arz etmektedir. Maliye Bakanlığı’nca yayımlanan 1 Seri no’lu Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliği ile muhasebe uygulamalarına belirli bir standart getirilmiştir. 01/01/1994 tarihinden itibaren işletmelerin muhasebe sistemlerini tekdüzen hesap çerçevesi ve hesap planı doğrultusunda kurmaları zorunludur.
Böyle bir uygulamaya gidilmesinin esas nedeni muhasebe ilkelerine uygun olarak tam açıklama kavramına uygun mali tablolara ulaşılmasıdır.
Hesap dönemi sonunda düzenlenen mali tablolar işletmeyi olduğu kadar, işletmenin ilişkide bulunduğu çeşitli mali kurum ve kuruluşları da yakından ilgilendirmektedir. Şeffaf mali tablolara ulaşılabilmesi de ancak bütün işletmelerin aynı esaslara ve standartlara gore muhasebelerini oluşturmasıyla mümkündür.
Burada ihracatta KDV istisnası, iade, tecil-terkin ve mahsup işlemlerinin muhasebeleştirilmesi örnekler yardımıyla açıklanacaktır.
İhracat İstisnasının muhasebeleştirilmesinde kullanılan hesapların tanımı ve işleyişi 1 Seri no’lu Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliğindeki esaslara bağlı kalınarak şöyle açıklanmıştır.
1) Kasa Hesabı (100) :
Bu hesap, işletmenin elinde bulunan ulusal ve yabancı paraların TL. Karşılığının izlenmesi için kullanılır.
Tahsil olunan para tutarları borç, ödemeler ve bankaya yatırılan para tutarları alacak kaydedilir. Hesap daima borç bakiyesi verir vela sıfır olur. Hiçbir şekilde alacak bakiyesi vermez.
Kasa hesabı 10 no’lu hesap grubunda 100 hesap koduyla tanımlanmıştır. Defter-I Kebir düzeyinde tutabileceği gibi işletmenin durumuna gore alt hesaplara bölümlenerek de kullanılabilir. Alt hesapların kullanımında işletmeler tamamen serbesttir.
Kasa Hesabını merkez, şube, irtibat, şantiye, kasaları olarak alt hesaplara buradan da milli ve yabancı paralara gore ayrıca bölümlemek mümkündür. Bölümlemeden amaç da nakit değerlerin yerine, cinsine ve tutarına gore ayrı ayrı izlenmesidir.

100 KASA
00 Merkez Kasa
00 TL Kasası
50 Döviz Kasası
00USD Dolar Kasası
01 DM Kasası
02 Frank Kasası


01 … Şube Kasası
00 TL Kasası
50Döviz Kasası
00 USD Dolar Kasası
01 DM Kasası
02 Frank Kasası
02 … Şantiye Kasası
00 TL Kasası
50 Döviz Kasası
00 USD Kasası
01DM Kasası
02Frank Kasası


Türk Lirası cinsinden olan nakit varlıklar Vergi Usul Kanunu’nun 284. maddesine gore itibari değer üzerinden değerlemeye tabi tutulur. İtibari değerden maksat banknotun üüzerine yazılı olan değerdir.
Yabancı para cinsinden olan nakit varlıklar (efektif) Vergi Usul Kanunu’nun 280. maddesine gore değerlemeye tabi tutulur. V.U.K.’nun 280. maddesinde “ Yabancı paralar borsa rayici ile değerlenir. Borsa rayicinin takarrüründe muvaaza olduğu anlaşılırsa, bu rayiç yerine alış bedeli esas alınır. Yabancı paranın borsada rayici yoksa değerelemeye uygulanacak kur Maliye Bakanlığı’nca tespit olunur. Bu madde hükmü senetli ve senetsiz alacaklar ve borçlar hakkında da caridir.”
Hesap dönemi içersinde kasaya yabancı para girişleri alış bedeli ile kasatya borç kaydededilir. Yine hesap hesap dönemi içerisinde kasadan efektif döviz çıkışları herhangi bir bozdurma söz konusu ise bozdurulan bedelle, bozdurma söz konusu değil ise Merkez Bankası efektif alış kuru ile değerlenir ve kasadan çıkışı sağlanır.
Hesap dönemi sonunda envanter işlemleri sırasında sayılan yabancı paralar Maliye Bakanlığı’nca tebliğ ile belirlenen efektif kurlarla değerlemeye tabi tutulur. Alış satış oranındaki olumlu ve olumsuz farklar hesap dönemi içerisinde kambiyo geliri vela gideri olarak muhasebeleştirilebileceği gibi hesap dönemi sonunda da olumlu ve olumsuz farklar gelir tablosu hesaplarına yansıtılabilir.
KDV ihracat istisnasının beyanı yönünden vergiye doğuran olay malların fiilen T.C. gümrük hattını geçtiği fiili tarhinde meydana gelmektedir.
KDV Kanununun 26. maddesine gore de ihracat bedeli dövizlerin istsnanın beyanı açısından vergiyi doğuran olayın meydana geldiği fiili ihraç tarihindeki T.C. Merkez Bankası cari alış kuru üzerinden TL.’ye çevrilmesi gerekmektedir.
İhracatta gümrük işlemlerinin uzun sürmesi nedeniyle, ihracat faturasının düzenlendiği tarih ile ihracatın fiilen gerçekleştirildiği tarih arasında belirli bir sure geçmektedir. Örneğin ihracat faturasının 17 Şubat’ta düzenlenmesi ancak fiili ihracatın 21 Mart’ta yapılması gibi. Bu durumda ihracat faturası düzenlenmekle birlikte henüz satış işlemi kesinlik kazanmadığından ve düzenlenen faturanın VUK’nun 219. maddesinde belirtilen 10 günlük sure içerisinde kayıtlara intikal ettirilmesi bakımından fatura bedeli dövizin fatura tarihindeki cari alış kuru ile TL’ye çevrilmek suretiyle muhasebeleştirlmesi gerekmektedir. Ancak satış işlemi henüz gerçekleşmediğinden fatura bedelinin hasılat yerine “ 380 GELECEK AYLARA AİT GELİRLER “ hesabına intikali gerekir.
İhracatın fiilen gerçekleştirildiği tarihte ise, fatura bedeli dövizin fiili ihraç tarihindeki T.C. Merkez Bankası Cari alış kuru üzerinden TL.’ye çevrilerek hasılat hesabı olan “ 601 YURTDIŞI SATIŞLAR” hesabına kaydedilerek faturanın düzenlendiği tarihte yapılan kaydın düzeltilmesi yoluna gidilmelidir.



2 ) Alınan Çekler (101) :

Bu hesap, gerçek ve tüzel kişiler tarafından işletmeye verilmiş olup, henüz tahsil için bankaya verilmemiş ve ciro edilmemiş olan çeklerin izlenmesini sağlar. Yabancı para cinsinden düzenlenen çeklerde, Türk lirsaı tutarları üzerinden bu hesapta izlenir.
Alınan çekler yazılı değerleri ile borç, bankadan tahsil veya ciro edildiğinde alacak kaydedilir.
Alınan çeklerin kebir hesabı veya alt hesaplar düzeyinde bölümlenerek izlenmesi mümkündür. Yabancı para ve Türk Lirası cinsinden düzenlenen çekleri aşağıdaki şekilde bölümlemek mümkündür.

101 ALINAN ÇEKLER
01 TL Üzerinden Düzenlenen Çekler
00 Cüzdandaki Çekler
01 Tahsildeki Çekler
09 Diğer Çekler

50 Yabancı Para Üzerinden Düzenlenen Çekler
00 USD Doları üzerinden Düzenlenen Çekler
00 Cüzdandaki Çekler


TL üzerinden düzenlenen çekler mukayyet değeri üzerinden düzenlenir. Yabancı paralı çekler ise gerek hesap dönemi içerisinde gerekse hesap dönemi sonunda (envanter zamanı) TC Merkez Bankası döviz alış kuru üzerinden değerlenir. Yurtdışı satışlarla ilgili alınan çekler nedeniyle lehe oluşan farklar “ 601 YURTDIŞI SATIŞLAR “ hesabına , yurtiçi satışlar nedeniyle lehe oluşan farklar ise “ 600 YURTİÇİ SATIŞLAR “ hesabının alacağına hasılat olarak kaydedilir.
Aleyhe oluşan farklar ise “ 611 SATIŞ İSKONTOLARI” hesabının borcuna kaydedilir.



3) Bankalar (102) :


Bu hesap , işletmece yurtiçi ve yurtdışı banka ve benzeri finans kurumlarına yatırılan ve çekilen paraların izlenmesini kapsar.
Bankalara para olarak veya hesaben yatırılan değerler borç çekilen tutarlar ile üçüncü kişilerce tahsil edildiği anlaşılan çek ve ödeme emirleri alacak kaydedilir.
Döviz tevdiat hesaplarının işleyişine ilişkin özellikli durumlar aşağıdaki gibidir.
-Bankalara açtırılan döviz tevdiat hesapları da TL hesaplarında olduğu gibi 102 Banlkalar hesabının alt hesaplarında izlenir.
-Bankaya açtırılan vadeli, vadesiz döviz tevdiat hesabında kasadan para yatırıldığı zaman, yatırılan döviz o günkü Merkez Bankası alış kuru ile çarpılarak bu hesaba borç kaydedilir.
-Bankalarda bulunan vadesiz döviz TL.’sına çevrilerek bankadaki ticari mevduat hesabına aktarıldığı zaman, Bankalar hesabı borçlanırken DTH alacaklandırılır. Bu kayıt sırasında dövizin bulunduğu ve bozdurulduğu bankasının döviz alış kuru esas alınır.
-Bozdurma nedeniyle ortaya çıkan fark, kambiyo karı veya zararı hesabına kaydedilir.
-Döviz, bankada bulunan döviz vela direkt herhangi bir bankadan satın alındığında alış kuru esas alınarak muhasebeleştirilir.bu kural vadeli döviz hesapları için de aynıdır.
-Vadeli hesapta bulunan döviz vade bitiminde veya vadesinden once vadesiz döviz mevduat hesabına aktarıldığında herhangi bir bozdurma olmadığından, vadeli hesapta muhasebeleştirilen TL tutarı esas alınır.

Bankalar hesabını Kebir düzeyinde tutmak mümkündür. Ancak hesapların ayrıntılı izlenebilmesi için TL ve Döviz hesaplarına gore gruplar halinde alt hesaplar kullanılması uygun olacaktır.



102 BANKALAR
00 Vadesiz Hesaplar
00 Vadesiz TL Hesaplar
00…….Bankası ………Şubesi TL Hesabı
01…….Bankası ……….Şubesi TL Hesabı
02 Vadesiz Döviz Tevdiat Hesapları
00…….Bankası ………..Şubesi USD Hesabı
01…….Bankası ………..Şubesi DM Hesabı


50 Vadeli Hesaplar
00 Vadeli TL Hesaplar

00............Bankası .............Şubesi vadeli TL Hesabı
01............Bankası .............Şubesi vadeli TL Hesabı

02 Vadeli Döviz Tevdiat Hesapları

00............Bankası ..............Şubesi vadeli USD Hesabı
01............Bankası ..............Şubesi vadeli DM Hesabı

Banka hesaplarının gerek hesap dönemi içerisinde gerekse envanter dönemi olan hesap dönemi sonundaki değerleme işlemleri kasa hesabı değerlemesinde olduğu gibidir.

Farkı ise kasadaki efektif döviz varlıkları efektif kur üzerinden değerlenirken, bankadaki yabancı para cinsinden olan varlıklar efektif kur yerine döviz kuru ile değerlenir.


4) Alıcılar ( 120 ) :


Bu hesap işletmenin faaliyet konusu olan mal ve hizmet satışlarından kaynaklanan senetsiz alacaklarının izlenmesi için kullanılır.

Senetsiz alacağın doğması ile bu hesaba borç, tahsil edilmesi halinde alacak kaydedilir. Özellik arz etmesi nedeniyle yurtdışı alıcılara ilişkin hususlar şöyle belirtilmiştir;

-Yurtdışı alıcılar 120 Alıcılar ana Hesabının altında tali hesaplarda izlenir.
-Mal ihraç eden firmalarda fiili ihraç tarihindeki ; hizmet ihraç eden firmalarda fatura tarihindeki TC Merkez Bankası döviz alış kuru ile değerlendirilmiş bedel yurtdışı alıcılar hesabının borcuna, 601 Yurtdışı satışlar hesabının alcağına kaydedilir.
-İhraç nedeniyle yurtdışı alıcılardan akreditif veya diğer yollarla gelen döviz, hesaplara alındığı günkü TC Merkez Bankası alış kuru ile çarpılarak değerlenir. Ortaya çıkan fark satış hasılatı olarak 601 hesabın alacağına kaydedilir.
-Hesap dönemi sonunda yurtdışından alcaklar Maliye Bakanlığı’nca belirlenen döviz kurları ile çarpılarak değerlenir. Değerleme nedeniyle oratay çıkan pozitif fark 601 hesabın alacağına, negatif fark ise 611 hesabın borcuna yazılır.
-Yurtdışından gelen dövizde, geldiği günden sonra meydana gelen kur farkları kambiyo karı veya zararıdır.


Alıcılar hesabı Kebir düzeyinde izlenebileceği gibi, alt hesaplar açılarak da bölümlenebilir, yurtiçi ve yurtdışı alıcıları alt hesaplarda aşağıdaki gibi bölümlemek mümkündür.



120 ALICILAR

00 Yurtiçi Alıcılar

001...............Ltd Şti.
002...............A.Ş.
003...............

50 Yurtdışı Alıcılar

001................( Almanya )
002................( USD )
003................( Rusya )



5) Alacak Senetleri (121)

Bu hesap işletmenin faaliyet konusunu oluşturan mal ve hizmet satışlarından kaynaklanan senede bağlanmış alcaklarını kapsar.

Alınan senet tutarları bu hesaba borç, tahsilinde ise alacak kaydedilir.

Alacak senetleri Kebir düzeyinde izlenebileceği gibi alt hesaplara bölümlenerek de izlenebilir. Milli ve yabancı para cinsinden alacak senetlerini aşağıdaki şekilde bölümlemek mümkündür.



121 ALACAK SENETLERİ

00 TL Alacak Senetleri

00 ...........Ltd Şti.
01 ...........A.Ş.

50 Yabancı Paralı Alacak Senetleri

00 ...........( Almanya )
01............( USD )
02............( Rusya )




TL cinsinden alacak senetleri Vergi Usul Kanununun 281. maddesine göre mukayyet değeri ile değerlenir. Yabancı para cinsinden olan alacak senetleri ise V.U.K.’nun 280. maddesine göre 43069 sayılı kanunu 7. maddesiyle eklenen ve 29/07/1998 tarihinden itibaren yürülüğe giren fıkra hükmüne göre borsa rayici ile değerlenecektir. Borsa rayicinin takarrüründee muvaaza olduğu anlaşılırsa bu rayiç yerine alış bedeli esas alınır.

Vadesi gelmemiş senede bağlı alacak senetlerinin reeskonta tabi tutulmasının yanında hesap dönemi içinde veya sonunda TC Merkez Bankası alış kuru üzerinden değerlemeye tabi tutulması gerekmektedir.

Değerlemeden doğan olumlu farklar kambiyo karları hesabına, olumsuz farklar ise kambiyo zararları hesabına kaydedilir.

6) Diğer Çeşitli Alacaklar (136)

Ticari olmayıp yukarıda sayılan hesaplardan herhangi birine dahil edilemeyen alacakların izlendiği hesaptır.

İşletme lehine doğan alacaklar bu hesaba borç, tahsilatlar alacak kaydedilir.


7) İndirilecek KDV ( 191 )

Her türlü mal ve hizmetin satın alınması sırasında satıcılara ödenen katma değer vergisinin kaydedildiği ve izlendiği hesaptır.

Mal ve hizmet alımlarında indirilecek KDV bu hesaba borç , mevzuat gereği yapılabilecek indirimler ve hesapta yapılan düzeltmeler alacak kaydedilir.

8) Diğer KDV (192)

Teşvikli yatırım malların ithalinde ödenmesi gerektiği halde ödenmeyip, fiilen indirilmesinin mümkün olacağı tarihe kadar ertelenen KDV’nin , ertelemenin 1 yıl içerisinde olması halinde kaydedildiği ve izlendiği hesaptır. İhraç kaydıyla tecil terkin kapsamında yapılan teslimleri nedeniyle tecil edilen KDV de bu hesapta izlenir.

Teşvikli yatırım mallarının ithalinde, gümrük idareleri tarafından tarh ve tahakkuk ettirilerek ertelenen KDV pasifteki ilgili hesabın alacağına mukabil bu hesaba borç kaydedilir. KDV Kanununun 11/1-c maddesi kapsamında yapılan ihraç kayıtlı teslimlerde de tecil edilen KDV aynı esaslara tabi tutulur.

Diğer KDV hesabını aşağıdaki şekilde bölümlemek mümkündür.




192 DİĞER KDV

00 Eretelenen KDV
10 Terkin Edilecek KDV
20 Tecil Edilecek KDV
30 İhraç Nedeniyle İade Edilecek KDV


9) Hesaplanan KDV (391)

Bu hesap teslim edilen mal veya ifa edilen hizmetler üzerinden hesaplanan KDV ile işlemi gerçekleşmeyen ya da işlemden vazgeçilen mal ve hizmetlere ilişkin KDV sinin izlendiği hesaptır.

Hesaplanan KDV hesaba alacak kaydedilir. Düzeltmeler bu hesaba borç kaydedilir. Vergilendirme dönemi itibariyle bu hesabın bakiyesi 191- İndirilecek KDV Hesabı ile karşılaştırılır. Yapılan karşılaştırmada bu hesabın bakiyesi 191-no’lu hesabın bakiyesinden fazla olduğu taktirde vadesinde ödenmek üzere 360 - Ödenecek Vergi ve Fonlar Hesabına aktarılarak kapatılır.


10) Diğer KDV (392)


Bu hesap; teşvikli yatırım mallarının ithalinden doğan ve ertelenen KDV ve ihraç kaydıyla satış nedeniyle ertelenen ve terkin edilecek KDV gibi ihtiyaca göre bölümlenir.

Vergi dairesince tecil olunan katma değer vergisi 391- Hesaplanan Katma Değer Vergisi Hesabının borcu mukabili bu hesapta alacak, mevzuat gereği yapılacak terkin sonucunda borçlusunun alacağı mukabili bu hesaba borç kaydedilir.

İhracatın gerçekleşmemesi halinde ise, tecil olunan katma değer vergisi 391- Hesaplanan Katma Değer Vergisi hesabının alacağı mukabili bu hesaba borç kaydedilir.


11) Yurtdışı Satışlar (601)

Yurtdışına satılan mal ve hizmetler karşılığnda alınan ya da alınacak olan toplam değerlerin izlendiği hesaptır. Doğrudan mal ve hizmet ihracı ihraç kayıtlı teslimler ile Türkiye’de ikamet etmeyenlere yapılan teslimler bu hesapta izlenir.

Satış gerçekleştiğinde hasılat tutarı bu hesaba alacak kaydedilir.

Yurtdışı satışlar hesabını satış konularına göre aşağıdaki şekilde bölümlemek mümkündür.



601 YURTDIŞI SATIŞLAR

00 Ticari Mal Satışları
01İmalattan Satışlar
02Hizmet Satışları
50 İhracattan doğan kur farkları