Gastrit

[NuraN]

Yemekten sonra başlayan dolgunluk hissi, şişkinlik, yanma, ağza acı su gelmesi çoğumuzun zaman zaman yaşadığı sorunlardan. Yediğimiz besinler ve gündelik stresimizle artan bu rahatsızlıkların önemsenmesi gerekiyor. Özellikle yapılan tedaviye yanıt vermeyen, düzelmeyen vakalarda hastalık ciddi olabilir. Araştırmalar her iki kişiden birinin hayatının bir döneminde mide rahatsızlıklarından şikâyetçi olduğunu gösteriyor. Son yıllarda mide hastalıklarında artış olması ise dile getirilen bir diğer çarpıcı nokta. Bunda insanların beslenme alışkanlıkları kadar, sigara ve alkol tüketiminin de etkisi var. Kanser ise mideyi hedef alan en yaygın ikinci kanser türü. Peki kimler kanser riski altında? Ülser, gastrit, reflü ve dispepsi gibi mide hastalığı olanlar nelere dikkat etmeli? Mide hastaları için en uygun beslenme tipi nedir ve hangi besinlerden uzak durulmalı? Bu yazı dizisinde tüm bu soruların yanıtlarının yanı sıra mide hastalıklarının belirtilerini, tanı yöntemlerini, tedavilerini ve uzman önerilerini bulacaksınız.

Dilinizde 'beyaz pas', midenizde şişkinlik ve ağrı mı hissediyorsunuz? Üstelik buna yorgunluk mu eşlik ediyor? Yoksa geceleri birdenbire feci bir mide ağrısıyla kalkıyor, ancak bir şeyler atıştırdıktan sonra ağrınız geçiyor mu? Eğer bu sorulara yanıtınız evet ise sorununuz gastrit olabilir. Tedavisi yapılmayan gastritin kansere dönüşme riski bulunduğunu anlatan Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi Gastroentroloji Bilim Dalı Öğretim Üyesi ve Gastroentroloji Enstitüsü Müdürü Prof. Dr. Nurdan Tözün, alkol, sigara ve beslenmenin yanı sıra bazı ilaçların ve helikobakter pilori adlı mikrobun da gastrite yol açabileceğini söylüyor. Tözün, gastritle ilgili sorularımızı yanıtladı.

Gastrit nedir? Nasıl bir hastalıktır?

Midede ekşime, bulantı, kusma, şişkinlik, hazımsızlık, yanma ve ağrı hissi şikâyetleriyle ortaya çıkan, mide iltihabı ile eşanlamlı kullanılan bir terimdir. Gastrit, midenin en iç tabakasında yiyeceklerle temas eden kısmının, yani midenin iç zarının (mukozasının) iltihabi bir reaksiyonudur. Latincede 'gaster' mide anlamına gelir. Gastrit ise midenin iltihabı demektir. Başka bir deyişle ise herhangi bir hasara karşı mide mukozasının yanıtıdır denebilir. Normalde mide hücreleri besinlerin sindirilmesi için asit üretir. Bu., sindirimin doğal yapısında olan bir şeydir. Bu asitin mideye zarar vermemesi için, mide mukozası kendini çeşitli savunma mekanizmalarıyla korur. Bazı nedenlerden dolayı mide mukozasının asitli ortama karşı direnci kırıldığında mukoza hasarı meydana gelir.

Gastrit hangi hallerde ortaya çıkar?

Çok çeşitli nedenler sonucu ortaya çıkan gastritte, beslenme alışkanlıkları da dahil olmak üzere alkol, sigara, çeşitli ilaçlar vb. etkili olabilir. Ancak 'helikobakter pilori' adı verilen bakteri sonucu da gastrit meydana gelebilir. Alkol ve kötü beslenme alışkanlıkları direkt olarak mide mukozasını tahriş ederek gastrite neden olabilir. Stres ve nikotin de, mide siniri olan 'Nervus Vagus'un uyarılması sonucu fazla asit salgılanmasıyla gastrite yol açabilir.

Kadın ve erkekte görülme sıklığı ne?

Gastrit çok sık rastlanılan bir hastalık, ancak kadın ve erkek diye bir ayrım yok. Her iki cinste de eşit derecede görülüyor.

Gastrit belirtileri nelerdir?

Gastrit hastalarında, mide bölgesinde ağrı, şişkinlik, gaz, dilde beyaz pas, yorgunluk görülür. Ayrıca açlık hissi ve sık yeme isteği, gece aç karnına uyandıran ve bir şeyler yenince veya antiasit denen çiğneme haplarıyla geçen ağrı gibi şikâyetler olabilir. Aç kalmanın sonuçları gastritin türüne göre değişir. Bazılarında aç karına şikâyetler daha yoğunken, diğer türlerinde ise yemek sonrası özellikle şişkinlik, gerginlik, gaz ve geğirti gibi yakınmalardan hasta mustariptir.

Gastrit hastalarında mide kanserine yakalanma riski var mı?

Gastrit, tedavisiz bırakıldığında ülser oluşumu ve mide kanserine doğru bir gidişe yol açabilir. Bu nedenle gastriti olanlar hastalıklarını ihmal etmememeli ve mutlaka tedavilerini yaptırmalı.

'Helikobakter'in özelliği nedir?

Bu mikrop, midenin iç tabakası yani mukozası üzerine yerleşerek bir enfeksiyon oluşturur. Yaklaşık olarak 100 kişiden 80'inde bu bakteri vardır. Yurtdışında bu oran özellikle Avrupa'da yüzde 50'ler civarındadır. Mide derisinde şişme, kızarıklık ve hücrelerde harabiyete neden olur. Gastriti eğer süregenliğine göre yani akut ve kronik diye değil de, nedenlerine göre sınıflayacak olursak şunları söyleyebiliriz. Birincisi ilaçlar, kimyasal maddeler, alkol, radyasyon gibi sebeplere bağlı oluşanlar. İkincisi mikrobik nedene bağlı gastrit (helikobakter pilori gastriti), üçüncüsü esi otoimmün gastrit (Tip A gastrit) olarak ayrılabilir. Otoimmün gastrit bağışıklık, sistemimizin kendi dokularımıza karşı antikor üretmesi ve dokuların tahrip olması sonucu oluşur. Bu hasta grubuna çok seyrek rastlanır. Ayrıca doktora çok geç başvururlar. Büyük cerrahi girişimler, travmatik hasar, yanıklar ve enfeksiyonlar sonucu oluşan ciddi stres de gastrit, ülser ya da mide kanamasına yol açabilir.

Hastalığın nedeni bulaşıcı bir mikrop

Gastritin türleri var mı?

Gastritler nedenlerine göre akut, kronik ve spesifik gastritler olarak üç gruba ayrılır. Başka sınıflandırmalar da endoskopik ve histolojik inceleme sonucuna göre daha ayrıntılı olarak yapılabilir. Kesin olarak gastrit teşhisi konulabilmesi için, mideden alınan doku parçalarının (biyopsi) patolog tarafından incelenmesi ve bu bölgede iltihap hücrelerinin bulunması gerekir. Gastritler aslında üst sindirim sisteminin en sık görülen hastalıklarındandır. Yine de her midesi ağrıyana ve endoskopi yapılan her hastaya 'gastrit' teşhisi konması birtakım yanlışlıklar içerir.

Akut gastrit kısa zamanda gelişir. Genellikle alkol, safranın geri kaçması, romatizma veya ağrı kesici ilaçlar, geniş vücut yanığı ve travma sonrası ya da helikobakter pilori isimli bakteriye bağlı oluşabilir. Sıkça kullanılan aspirin, naproksen, diklofenak, ibuprofen, gibi ilaçlar, ağrı kesici ve romatizma ilaçları akut gastritin en sık nedenlerinden. Kronik gastrit ise uzun sürelidir. Bu durum akut gastrit yapan nedenlerin uzun süreyle varlığı veya otoimmun olarak adlandırılan, vücudun kendi mide hücrelerine karşı yanıt oluşturması sonucunda meydana gelebilir. Kronik gastritte helikobakter pilori bakterisinin rolü vardır. İnsandan insana bulaşan bu mikrop vücuda girdiğinde özellikle mideye yerleşir.

teşekkürler Nuran....