Cepheler ve Siyasi Olaylar

[Meric]

Cepheler ve Siyasi Olaylar
1. Sevr Antlaşması
2. Doğu Cephesi ve Ermenilerle Savaş
3. Güney Cephesi, Halk Direnişleri ve Batı Cephesi
4. Batı Cephesi, Kars ve Ankara Antlaşmaları
5. Büyük Taarruz ve Mudanya Ateşkes Antlaşması
6. Lozan Barış Konferansı

Sevr Antlaşması

Sevr'i Hazırlayan Nedenler

I. Dünya Savaşı'ndan galip çıkan devletler savaşın ardından Paris'te bir konferans topladı.
İtilaf Devletleri bu konferansta, toprak paylaşımı yüzünden anlaşamadılar.
18 Nisan 1920'de San Remo'da İngiltere, İtalya ve Fransa biraraya geldi.
Bu devletler San Remo kentinde Osmanlı Devleti ile yapılacak antlaşmanın şartlarını belirlediler.
Bu arada Yunan ordusu Bursa ve Batı Trakya'yı işgal etti.
İstanbul'da toplanan "Saltanat Şurası" San Remo'da kabul edilen antlaşmayı kabul etti.



Sevr Antlaşması'nın Hükümleri

İtalya'nın San Remo kentinde kabul edilen ve İstanbul'da "Saltanat Şurası" tarafından kabul edilip 10 Ağustos 1920'de imzalanan Sevr Antlaşması'nın maddeleri şunlardır :

Askeri Hükümler

Osmanlı Hükümeti 35.000'i Jandarma, 15.000'i özel birlik, 700' padişahın yanındaki güvenlik birliği olmak üzere ancak 50.700 kişilik bir asker bulundurabilecekti. Ordunun ağır silahları, zırhları, uçakları ve donanması bulunmayacaktı.

Azınlıkların Statüsü

Azınlıkların hakları yasalarla korunacak, göç eden azınlıkların eski yurtlarına dönmeleri sağlanacak, bunların uğradıkları zararlar ödenecek.

Boğazların Durumu

Boğazlar; savaş ve barış zamanında tüm devletlerin gemilerine açık olacak bir uluslar arası komisyon tarafından yönetilecek, bu komisyonun ayrı bir bayrağı ve ayrı bir bütçesi olacak. Merkezi İstanbul'da bulunan bu komisyonun bir de ordusu olacak.

Kapitülasyonlar Sorunu

Kapitülasyonlar tüm devletlere tanınacak ayrıca Yunanistan ve yeni kurulacak olan Ermenistan da kapitülasyonlardan yararlanacak.

Mali-Ekonomik Konular

Mali-Ekonomik konularda İstanbul Hükümeti'nin yetkileri sınırlandırılıyordu. İngiltere, Fransa ve İtalya devletlerinin temsilcilerinden oluşan bir komisyon devletin gelir ve giderini kontrol edecekti.

İngiltere

İngiltere'ye Musul dahil bütün Orta Doğu veriliyordu.

Kürdistan

Doğu Anadolu'da bir kısım iller özerk bir Kürt Bölgesi (Kürdistan) oluşturulmak üzere Kürtlere bırakılıyordu.

Fransa

Fransa'ya Suriye, Adana, Malatya ve Sivas dolaylarını birleştiren bölgeler veriliyordu.

Ermenistan

Doğu illerinin bir kısmında Ermenistan adında bir Ermeni Devleti kurulacak, bu devletin sınırlarını ABD başkanı Wilson belirleyecek.

İtalya

İtalya'ya Antalya ve Konya Bölgesi veriliyor ve böylece İtalyanlar İç-Batı Anadolu'nun derinliklerine kadar uzanıyordu.

Yunanistan

Yunanistan'a İstanbul il sınırına kadar Trakya toprakları ile İmroz ve Bozcaada dahil Ege Adaları verilecek, Ege Bölgesi'nin büyük bir kısmı da İzmir başta olmak üzere Yunanistan'a verilecek.

İstanbul

İstanbul; Türklerde kalacak ancak azınlık hakları korunmadığı taktirde Türkler'in elinden geri alınacak ve uluslararası bir şehir haline getirilecektir.



Sevr Antlaşması'nın Sonuçları

1. Osmanlı devleti tamamen parçalandı.
2. Osmanlı Devleti Avrupa'nın kontrolü altına girdi.
3. Avrupa Devletlerince "Doğu Sorunu" çözüldü.
4. Mebuslar Meclisi onaylanmadığı için Sevr Antlaşması hukuken geçersiz kaldı.
5. Padişah Sevr'i imzalamakla Misak-ı Milli'ye ters düştü.
6. Halk, yurdu kurtarmak için savaşa karar verdi.



Doğu Sorunu

Doğu Sorunu, Avrupalı devletlerin 19. yüzyılda Osmanlı Devleti'nin parçalanması ve paylaşılması ile ilgili olan soruna verdikleri isimdir. "Hasta Adam Sorunu" olarak da tanımlanan Doğu Sorunu; yakın zamanda sömürge yollarının paylaşımı sorunu olarak da ortaya çıkmıştır.

Sevr Antlaşmasının Hukuken Geçersiz Olması

Kanuni Esas'de (Osmanlı Anayasası) 1908'de yapılan bir değişiklik ile; "Osmanlı Devleti'nin yaptığı bir antlaşmanın geçerli olabilmesi için Mebslar Meclisi'nin onayından geçmesi gerekir." kuralı getirildi. Bu nedenle Sevr Antlaşması Mebuslar Meclisi'nce onaylanması gerekiyordu. Ancak bu tarihte böyle bir meclis yoktu. Zaten TBMM'de Sevr Antlaşması'nı reddetmişti. Bundan dolayı Sevr Antlaşması hukuken; yani yasalara göre geçersiz bir antlaşmaydı.


Doğu Cephesi ve Ermenilerle Savaş

Doğu Cephesi

Mondros Mütarekesi ile Kafkasya'dan çekildik.
Rusya ve Osmanlı Devleti I. Dünya Savaşı'ndan yenik çıkınca Kafkaslar'da Ermenistan ve Gürcistan kuruldu.
Wilson İlkeleri'nden güç alan Ermeniler Doğu Anadolu'da işgale başladı.
İşgallere karşı "Doğu Anadolu Müdafa-i Hukuk Cemiyeti" kuruldu.
TBMM Doğu Cephesi komutanlığına Kazım Karabekir'i atadı.
Yeni Türk Devleti'nin ilk askeri cephesi açılmış oldu.
Kazım Karabekir Ermeniler'i bozguna uğrattı.
Ermeniler barış isteğinde bulundular.



Gümrü Antlaşması

Ermeniler yenilgi üzerine barış isteğinde bulundu.
3 Aralık 1920'de Gümrü Antlaşması imzalandı.

Bu antlaşma ile :

1. Bugünkü Doğu Anadolu sınırımız belirlendi.
2. Gümrü Ermeniler'e verildi.
3. Kars ve dolayları Türkiye'de kaldı.
4. Ermeniler Sevr Antlaşması'nın geçersizliğini kabul etti.
5. Türkiye'deki ve Ermenistan'daki Ermeniler'e karşılıklı göç serbestisi getirildi.



Gümrü Antlaşmasının Önemi

TBMM'nin ilk askeri zaferi sonunda imzaladığı ilk siyasal başarıdır.
1878 Berlin Antlaşması ile kaybedilen Kars ve dolayları yeniden kazanıldı.
Doğu Anadolu'daki Ermeni hayalleri son erdi.
Ermeniler'in çekilmesi ile Gürcistan ile komşu olundu.
Mart 1921'de Gürcistan ile yapılan antlaşma ile Ardahan, Artvin ve Batum, Türkiye'ye bırakıldı.

Güney Cephesi, Halk Direnişleri ve Batı Cephesi Savaşları

Güney Cephesi ve Halk Direnişleri

Mondros Mütarekesi'nden sonra, Adana, Antep, Maraş ve Urfa Fransızlar'ca işgal edilir.
Fransızlar bölge halkına Ermenilerle birlikte saldırılarda bulunur.
Halk topluca direnişe geçer.
Kuva-yı Milliye ve bölge halkının mücadelesi sonunda;
11 Şubat 1920'de Maraş 10 Nisan 1920'de Urfa düşman işgalinden kurtulur.