2. Selim

2. SELİM

(1566-1574)

2. Selim 1566-1574 yılları arasında Osmanlı padişahlığı yapmıştır. Osmanlı padişahlarının 11.si, İslam halifelerinin 76.sıdır. babası Kanuni annesi ise Hürrem Sultan’dır. 18 yaşına gelince 1542’de Konya’ya 1544’de Saruhan sancakbeyliğine atandı. Kardeşi Bayezid’le taht kavgasına girişmesi ihtimali üzerine kardeşi Amasya’ya Selim ise Konya sancakbeyliğine atandı. Fakat zamanla babasının selim’i tutması üzerine Bayezid harekete geçti. Yapılan savaş sonunda Bayezid yenilerek İran’a kaçtı. Böylece tahtın tek varisi olan 2. Selim Kütahya’ya nakledildi. Zigetvar’da babasının ölümü üzerine 24 Eylül 1566’da tahta geçti. Hazinenin büyük bir bölümünü yeniçerilere ve kapıkullarına “Cülus Bahşişi” olarak dağıtan 2. Selim devlet yönetimini bütünüyle Sadrazam Sokulu Mehmet Paşa’ya bırakarak saraya çekildi ve kendini eğlenceye ve şiir yazmaya verdi. 2. Selim zamanındaki en önemli gelişmeler Yemen ve Kıbrıs’ın fetihleridir. Kıbrıs’ın alınması üzerine Paplik Venedik ve İspanya aralarında ittifak yaparak donanma hazırladılar ve Osmanlı’ya karşı harekete geçtiler. İnebahtı deniz savaşında Osmanlı donanması büyük bir bozguna uğradı. 20.000 asker şehit oldu fakat ertesi yıl donanma eski gücüne kavuşturuldu. 1574’de ise donanmanın ve kara ordusunun ortak hareketiyle Tunus ele geçirildi. 8 yıl saltanat süren 2. Selim haremdeki hamamda ayağı takılıp düşünce öldü(13 Aralık 1574). Ayasofya camiinin avlusundaki türbede gömülüdür.
2. Selim’in Döneminin Siyasi Olayları:
Sokulu Mehmet Paşa: Kanuni’nin son iki yılında sadrazam olan Sokulu Mehmet Paşa, bu görevine 2. Selim ve 3. Murat zamanlarında da devam ettiğinden, 1564-1579 yılları arasındaki döneme “Sokulu Mehmet Paşa devri ” denir. Sokullu’nun 1579’da ölümüyle Osmanlı Devleti’nin yükselme devri sona ermiş sayılır.
Sakız Adası’nın Fethi(1568):
Denizlerde büyük bir güç olan Osmanlılar Akdeniz adalarının önemli kısmını almışlardı. Cenevizlilerin elinde olan Sakız Adası ise alınmamış, bir miktar vergi ile yapılan ticari antlaşma ile kontrol altında tutulmuştu. Sakız Adası Ege Denizi’nde önemli ticari depo vazifesi görüyordu. Kapitülasyonu olamayan devletler de mallarını Sakız’ getiriyor ve buradan Venedik, Ceneviz, Dubrovnik tüccarları vasıtasıyla Osmanlı limanlarına taşıyorlardı. Adadaki Cenevizliler vergilerini düzenli ödemiyorlar fırsat buldukça Osmanlı kuvvetlerine saldırıyorlardı. Bu durum karşısında Piyale Paşa komutasında gönderilen bir donanma burayı fethetti. Sonucunda Piyale Paşa vezirliğe atandı

Endonezya ve Yemen Seferleri(1569-1570):
Deniz seferleri 2. Selim döneminde de devam ediyordu. Endonezya ve Yemen’e düzenlenen seferler bunlardan başlıcalarıydı. Endonezya’daki Müslüman Açe Devleti’ne yardım etmek için Hızır Hayrettin komutasında 15-20 parçalık bir kuvvet gönderildi. Böylece Osmanlı hakimiyet ve gücü Uzakdoğu’ya kadar uzanmış oluyordu(1569).
Kanuni zamanında başlayan Hint Okyanusu’ndaki mücadeleler Sultan 2. Selim zamanında da devam etti. Yemen’de çıkan ayaklanma üzerine sefer düzenlendi ve ayaklanma bastırıldı(1570).
Kıbrıs’ın Fethi(1571):
Kıbrıs Venediklilerin elinde bulunmaktaydı. Mısır’ın alınmasından sonra Memlüklülere vergi veren Kıbrıs, Osmanlılara vermeye başlamıştı. Ekonomik, stratejik, coğrafi yönden çok önemli olan Kıbrıs, seferinin kolay olacağı düşüncesiyle Lala Mustafa Paşa Kıbrıs Seferi’ne taraftar olurken Sokulu Mehmet Paşa ise yeni bir Haçlı Seferi’ne yol açacağı endişesiyle Kıbrıs’ın fethine karşı çıkmıştı.
1570 yılının Ekim ayında Kıbrıs’taki tüm şehirler alınmış, Kıbrıs’ın başkenti durumundaki Lefkoşe Osmanlıların eline geçmişti. Ancak Kıbrıs’ın en önemli kentlerinden olan Magosa henüz alınamamıştı. Lala Mustafa Paşa komutasındaki Osmanlı birlikleri yardımcı birliklerin de gelmesiyle, Magosa Kalesi’ni karadan ve denizden kuşatmaya başladı. Yaklaşık bir yıl süren kuşatmadan sonra Magosa teslim olmak zorunda kaldı(4 Ağustos 1571). Adaya Türkler yerleştirildi.
İnebahtı Deniz Savaşı(1571):
Kıbrıs’ın alınması Avrupa’da bir Haçlı donanmasının hazırlanmasına neden oldu. Don Juan komutasındaki Haçlı donanmasında Venedik, İspanya, Malta, Papalık ve diğer İtalya hükümetlerine ait gemiler bulunuyordu. Osmanlı donanmasının komutanları Pertev Paşa ve Uluç Ali Paşa bu karşılaşma sırasında savunma yapılmasını istedilerse de Kaptan-ı Derya Ali Paşa saldırıda bulunulmasını istedi. İki donanma Mora’nın kuzey, Orta Yunanistan ile Karlıeli’nin güney kapılarında bulunan İnebahtı Körfezi’nde karşılaştı(7 Ekim 1751). Şiddetli çarpışmalardan sonra Kaptan-ı Derya Ali Paşa ve beraberindekiler şehit düştü. Osmanlı donanması beklemediği bir darbe aldı ve çok sayıda gemisi batırıldı. Savaşta büyük başarılar göstererek gemilerini kurtarmayı başaran Uluç Ali Paşa Sokulu Mehmet Paşa tarafından, Kaptan-ı Deryalığa getirildi.
Sokulu Mehmet Paşa yeni bir donanma hazırlamasını istedi. Bunun için çok sayıda malzemeye ihtiyaç olduğunu, kısa süre içinde böyle bir donanmanın hazırlanmasının zor olduğunu söyleyen Uluç Ali Paşa’ya Sokulu:”Bütün donanmanın demirlerini gümüşten, halatlarını ibrişimden, yelkenlerini atlastan yapabiliriz. Hangi geminin malzemesi yetişmezse gel benden al.” demesi Osmanlı Devleti’nin o dönemdeki gücünü göstermesi açısından önemlidir.
Sokulu Mehmet Paşa gönderilen Venedik elçisine İnebahtı deniz savaşıyla ilgili olarak “Biz Kıbrıs’ı almakla kolunuzu kestik, siz İnebahtı’da bizi yenmekle, sakalımızı kestiniz. Kesilen kolun yerine yenisi gelmez, fakat kesilen sakalın yerine daha gür çıkar.” bununla beraber İnebahtı faciasından sonra kaybedilen binlerce denizciyi yerine getirmek kolay olmamış ve tecrübesiz askerlerden oluşturulan yeni donanma Osmanlı’ya Akdeniz’de eski gücünü kazandıramamıştır. Artık Avrupa siyasetini yönlendirecek ve ticaret yollarını hakimiyet altına alacak Hint Seferleri gibi büyük projelere de devam edilmemiştir.

Kanal Projeleri:
Astrahan’ı Türklerden alan Rusların amacı güneye doğru inmekti. Osmanlı Devleti 13 yıl sonra Astrahan’a sefer düzenlemeye karar verdi. Bu seferle beraber Don ve Volga nehirlerinin birleştirilmesi de düşünüldü. Bu sayede Karadeniz ve hazar birbirine bağlanacak, Osmanlılar Asya içlerine hakim olabileceklerdi. İran tehlikesi ortadan kalkacak Rusların güneye inme istekleri ortadan kalkacaktı.
Kanal açılma işi Defterdar Hasım Bey’e verilmişti. Kanalın üçte biri tamamlanmış olmasına rağmen, Kırım Hanı’nın kışın çok uzun ve soğuk olacağı yönündeki olumsuz propagandaları asker ve işçiler üzerinde olumsuz etkiler bıraktı. Kışın gelmesiyle proje yarım kaldı ve bir daha devam edilmedi.
Süveyş Kanalı’nın açılması düşüncesi de yine Sultan 2. Selim döneminde gündeme geldi. Mısır Beylerbeyi’nin konuyla ilgili sunduğu proje Sokulu Mehmet Paşa’nın bu konuya yeterince önem vermemesi üzerine ortadan kalktı.
Sultan 2. Selim, babası Kanuni Sultan Süleyman’dan 14.892.000 km2 olarak devraldığı imparatorluk topraklarını, oğlu Sultan 3. Murad’a 15.162.000 km2 olarak bırakmıştır.

2.SELİM DÖNEMİ KRONOLOJİSİ

1566: KanunuSultan Süleyman’ın vefatı, 2. Selim’in culüsü
1566: Selim Han’ın Belgrat’a hareketi.
1566: Belgrat’ta Kanuni Sultan Süleyman Han’ıncenaze namazının kılınmas
1567: Avusturya ile sekiz yıllık barış antlaşmasının imzalanması ve Edirne Selimiye Camii’nin inşaatına başlanması.
1567: Özdemiroğlu Osman Paşa’nın San’a beylerbeyliğine tayini.
1569: Zeydilerin eline geçen Aden’in geri alınması.
1569: Sana’a ‘nın da alınmasıyla Yemen harekatının sona ermesi
1569: Astrahan Seferi
1570: Osmanlı donanmasının Kıbrıs’ın fethi için İstanbul’dan ayrılması
1570: Kıbrıs’ta Limasol koyna asker çıkarılması üzerine Leftari Kalesi’nin teslim alınması
1570: Girne’nin teslim olması
1570: Lefkoşa’nın fethi
1571: Magosa’nın alınmasıyla Kıbrıs fethinin tamamlaması
1571: İnebahtı Savaşı
1572: Uluç Ali Paşa’nın Akdeniz Seferi
1573: Venedik ile barış antlaşmasının imzalanması
1574: Osmanlı donanmasının Tunus Seferine çıkması
1574: Boğdan zaferi
1574: 2. Selim Han’ın vefatı, 3. Murad ‘ın culüsü