|
2.3.2. Islak Kazı Tekniklerinin Uygulanması “Madeni levha üzerindeki çeşitli verniklerin kazınıp yırtılmasıyla yapılan çizgi ve dokuların asitler tarafından kemirilerek oyulması işlemine ıslak kazı denir. Bu işlemde madeni levha aside dayanıklı bir vernik veya asfaltla kaplanır. Kuruduktan sonra çeşitli sivri aletlerle desen levha üzerine işlenerek verniğin altından çıkan madeni kısım asit banyosunda kemirtilir. İndirgeme işlemi tamamlandıktan sonra levha yüzeyi asfalt ve vernikten temizlenir sonra boya verme işlemine geçilir. Islak kazı tekniğinde kullanılan malzemeler kuru kazıma tekniğinde kullanılan malzemelerin aynısıdır. 2.3.2.1. Çizgisel Dağlama Kuru kazıma tekniklerinde direk müdahale ile yapılan çizgiler nadiren değiştirilebilir. Ancak dağlama yönteminde oluşan desenin çizgisini tamamlamak için çalışma sırasında çizgi aniden bükülür ya da yön değiştirirse sanatçı değişik uç kullanarak levha yüzeyinde daha geniş çizgi efekti elde edebilir. Çizginin verimini artırmak ve resme tonal bölgeler veya şekiller eklemek için baskı kalıbı yüzeyi değişik yoğunlukta tozlama (Aquatint) veya yumuşak zemin (Soft graunt) tekniklerle kolayca elde edebiliriz. Asitle yedirme yöntemiyle elde edilen bir çizgi belli belirsiz çizgilerden 1/8 genişliğinde derin siyah çizgilere kadar çeşitlilik gösterir. Hatta katmerli kalem darbeleri kullanılarak daha geniş çizgiler elde edilebilir. Çelik kalemle oluşturulan çizgiler gibi koyu (yoğun) siyah baskı elde edilebilir.[1] Sanatçının plaka üzerinde yapmak istediği düzeltmeleri resmin diğer alanlarını bozmadan yeniden çizimi gerektiğinde plakanın üzeri yeniden kapatılır. Gerekli düzeltmeler istenen yerlerde yapılarak düzeltme sağlanabilir. Tek bir dağlama kalıbını bir çok renkle boyayarak renkli bir baskı elde etmek mümkündür. Dağlama yöntemiyle hazırlanan çukur baskı (intaglio) kalıpların, renk verme, silme (temizleme) ve baskıya hazır hale getirme işlemi hayli emekli ve oldukça zaman alıcı bir çalışmayı gerektirir. |
2.3.2.2. Leke Baskı Leke baskı tekniği aside karşı dirençli malzemenin oldukça ince bir toz bulutu halinde çinko ya da bakır baskı kalıbı üzerine püskürtülmesi ile açıklanabilir. Çalışmada tonaliteye ihtiyaç duyan sanatçılar en açık renk tonundan koyu siyaha varan geniş bir renk geçişi elde etmeyi bu teknikle sağlarlar. En uygun madde reçine tozudur. Uygun bir teknikle yüzeye püskürtülmüş reçine tozları ısıtılarak kalıbın yüzeyinde eriyerek yapışan toz bulutu halinde tonlar verir. Kalıp asit çözeltisinde bekletilerek açıkta kalan yerler çökeceği için bu çökeltilerin tutacağı mürekkep yüzeyde güzel bir doku oluşturur. Tonlama sanatçının isteğine göre asit çözeltisinde bekleme süresine göre çözünme derinliği kontrol edilerek açılıp koyulaştırılabilir. Toz haline getirilmiş reçine, kalıbın üzerine kısa bir mesafeden esintisiz bir ortamda bir torbadan silkeleme ya da pot pot vurularak serpilir. Leke baskı tekniğinde plaka yüzeyini reçine tozuyla kaplamakta yarar vardır. Bu tekniği en iyi ve başarılı bir şekilde uygulamak için toz kutularını kullanmakta yarar vardır. Kutunun özelliği baskı kalıbının üzerine düz bir şekilde eşit oranda çökecek olan bir reçine tozu bulutu içermesidir.[1] |
2.4. Metal Gravür Kalıplarında Kullanılan Zeminler Kalıbı koruyan aside dirençli kaplamalar zemin diye adlandırılır. Geçmiş dönemlerde kullanılan zeminler elde etme ve formüllerini bilme yönünden çok önemli değildir. En çok kullanılanlar yumuşak bir fırça ile kalıp üzerine sürülerek uygulanan likit zeminlerdir. En kolay elde edilebilen zemin malzemesi şunlardır: İki kısım asfalt, iki kısım balmumu, bir kısım toz reçine. Asfalt genelde likit halde bulunur. Balmumu ve reçine karışımı en son eklenir. Reçine zor ve yavaş çözündüğü için önce benzin ya da mazot ile çözünmesi sağlanır, balmumu eklenir. Karışım beraberce ısıtılıp kaynatılarak soğumadan zemin üzerine sürülür. Kısa bir süre sonra zemin kurur ve sertleşir. Diğer işlemlere kolayca geçilebilir. Çözücü olarak eter ya da kolorofol kullanıldığında zemin çok daha hızlı kurur fakat yüzeye fırça ile sürülemez. Bu zeminler kuruduğunda çok sert ve kaygan bir özellik gösterir, bu sebeple koruyucu cila olarak da kullanılabilir. 2.4.1. Sert Zeminler Sert zemin elde etmek için bileşenler aynı olmakla beraber eritici kullanılmaz. Yalnızca kalıp ısıtılarak karışım yeteri miktarda kalıp üzerine konulur ve gaz ya da elektrikle çalışan bir ocak üzerinde ısıtılarak serbest halde yayılması sağlanır. Madeni levha fazla ısıtılınca mum erir, duman çıkarır ve yanar. Bu tehlikeyi önlemek için kalıp fazla ısıtılmamalıdır. Sadece zeminin erimesini sağlayacak kadar ısıtılmalı, seri ve kısa vuruşlarla top halindeki zemin bir merdane veya elle de sürülmelidir. Bu yöntemde sürülen zemin karışımdaki mumu yüzey üzerine çıkararak dağıtmasını sağlayacaktır.[1] Diğer bir sert zemin olan (Staging) marka mürekkebi kullanarak hazırlanan zemindir. Ticari olarak hazırlanmış bir bileşik olan bu mürekkep kullanılarak sert, dayanıklı bir zemin elde edilebilir. |
2.4.1.1. Zemini Tütseleme Çoğu zaman zeminin rengi bakır rengine yakındır. Bakır kalıp kullanılırsa çizileni görmek mümkün olmaz. Bunun için kalıp geleneksel yöntemle mum ya da taperin karbon çözeltisi ile tütsülenir. Karbon zeminle silinmeyecek katı siyah bir tabaka oluşturur. Böylelikle çizilen desenin tüm hatları kolaylıkla görülebilir. 2.4.1.2. Stop-Out Cila (selülozik Vernik) Asit çözeltisindeki belli bölgeleri aşınmaya karşı korumak için tuzlu mineralleri ihtiva eden bileşik, aside karşı dayanıklı olarak (couting) kaplama kullanılır. Sert zeminlerde her zaman kullanılabilir. Hızlı kuruya eter ya da klorofor da bu tür zeminlerde kullanılabilir. Koruma görevini gören en iyi bileşik asfalttır. İçinde reçine ve erimiş renklendirici bulunan alkol esaslı koruyucu cilalar da vardır. Kalıbı çok aşındırmak gerektiğinde, çizilmemiş bölgeleri kontak kağıdıyla aside karşı korumak mümkündür. Bu, arkası yapışkan kendisi bir plastik tabakadır. Plastik aside karşı dayanıklıdır.[1] 2.4.2. Yumuşak Zeminler Yumuşak bir zemin kuruduğu zaman bile yumuşak ve basınca karşı duyarlı kalır. Kalıp üzerine sürüldüğünde istenilen ve farklı dokuları çizmek kolaydır ve bu dokular kağıda baskı kalıbını aşındırarak aktarılabilir. |
2.4.2.1. Yumuşak Zemin Teknikleri Yumuşak zeminde çalışmanın klasik yöntemi, zeminde kaplanmış kalıbın üzerine suluboya kağıt ya da pastel kağıdı gibi ince şekil verilmiş bir kağıt yardımıyla çizmektir. Çalışma sırasında elle dokunmamaya dikkat edilmelidir. Aksi halde elin dokunduğu yerler dahi aşınarak istenmeyen çizik ve açıklıklar oluşabilir. Değişik malzemelerin dokusunun, yumuşak zemine geçirmek imkanı vardır. Farklı dokuda kumaşlar ve benzer malzemeler yumuşak zemin üzerinde arzu edilen pozisyonda kalıp üzerine konularak kullanılır. İstenilen dokular plakaya geçirilip bazı bölgeler aşındırılmak istenmezse aside yatırmadan önce asfalt ya da vernikle kapatılır.[1] 2.5. Gravür Kalıplarının boyanması Baskıya karakterini veren unsurlar kazı işlemleri olduğu kadar boyama yöntemleri ve bu yöntemlerin değişik uygulamaları ile baskı kalıbının boyadan temizleme işlemidir. Metal gravürde baskı kalıbı olarak kullanılacak madeni levha üzerine yapılan oyma işleminde hem çukur(intaglio), hem de yüksek (rölyef) kısımları oluşur. Eğer sadece çukurlar boya ile doldurularak yüksekte kalan yerler boyadan temizlenerek baskı alınıyorsa bu baskıya çukur baskı adı verilir. Tahta ve muşamba baskılarında olduğu gibi levhanın yüksekte kalan kısımları boyanıp baskı alınıyorsa buna da tümsek baskı adı verilir. |
2.5.1. Gravür kalıplarının Tek Renk İle Boyanması Yüzeye konulmuş boya, mukavva, deri parçaları veya kalın elyaflı dayanıklı bez parçalarından yapılan “tarlatan” adı verilen küçük yumaklarla levha yüzeyine sürülür. İster tek renk ister çok renkle boyanan levha baskıya sokulmadan önce yüzeyde kalan boyalar iyice temizlenmelidir. Temizleme levha yüzeyindeki desen net olarak görününceye kadar devam etmelidir. Bunun için de el ayası ile tarlatan ya da pelur kağıdı kullanılarak dairesel hareketlerle yeterli basınç verilerek yapılması gerekir. Temizleme işleminin bitirilmesinden sonra hemen baskı yapılmalıdır. Aksi halde boya kuruyarak uygun baskı vermez. Her kalıp hazırlamada baskı öncesi daha net sonuçlar alınana kadar baskının %10’u kadarı “sanatçı provası” alınarak gerçekleştirilmelidir. Ancak en iyi sonuç veren provadan sonra belirlenen değerlerden sonra gerçek baskıya geçilir.[ |
2.5.1.1. Tek kalıp Yöntemiyle Renkli Gravür Baskı Tek kalıp yöntemiyle bir veya birkaç renk tampon veya mukavva kullanılarak belli bölgeler değişik renklerde olmak üzere boyanır. Ancak renkli baskılarda ilk temizleme evresinde, boya birbirine karışmazsa son temizlemede renklerin birbirine karışması kaçınılmazdır. Bunun için de önce açık renkler temizlenir. Her renk temizliği için ayrı tarlatan ve benzeri temizleyiciler kullanılır. Bu işlemlerden sonra birbirinin tıpatıp benzeri baskılar olmasa da birkaç kopya alınabilir. Her parça istenilen renkleri en net basacak şekilde tek tek temizlenerek bir araya getirilip aynı kağıt üzerinde çok renkli baskı elde etmek mümkündür. 2.5.1.2. Birkaç Kalıp İle Renkli Gravür Baskı İki veya daha fazla plaka ile yapılan gravür baskı yöntemidir. Bu yöntemde levhalar ayrı ayrı hazırlanacağı için ilk baskı için hazırlanan levha ikinci baskı için levhanın hazırlanmasına kadar boyanın kuruma tehlikesi ya da ilk baskı yapıldıktan sonra kağıdın kuruması, pembeleşmesi tehlikeleri vardır. İlk baskıdan sonra ikinci kalıbın hazırlığı sırasında kağıdın kuruması bu yöntemin en büyük riskidir. Seri çalışılmalıdır. Tek plaka ile yapılan çok renkli baskılarda üzerindeki birkaç renk birkaç baskıdan sonra karışabilir. Eğer plaka yüzü iyi temizlenmiş ve renkler iyi tutturulmuşsa verimlilik artar.[1] 2.5.1.3. Birkaç Seviyeli Renkli Gravür Baskı Stanley William Hayter adlı sanatçı değişik derinlikli plaka ile baskı met****u bulup geliştirmiştir. Yumuşak merdaneler en dipteki oyukları boyama sert merdaneler ise sadece yüksek oyukları boyamada kullanılır. Bu yöntemde ilk olarak plaka yapışkanlığı yoğunluğu fazla olan boya ile boyandıktan sonra plaka yüzeyi temizlenir. |
Daha sonra geniş yumuşak bir merdane ile boya plaka yüzeyine aktarılır. Bu merdane plaka yüzeyine geçince mürekkep diplere doğru iner. Çukur olan yerleri mürekkeplendirir. Elde edilen çift renkle boyanmış plaka ile normal bir pres aracılığıyla bir defada baskı gerçekleştirilir. 2.6. Collagraphi (Kolaj Baskı) Bu teknik geniş parçaların metal ve tahta baskı plakası üzerine yapıştırılarak ayrı ayrı parça etkisi bırakacak şekilde baskının gerçekleştirilmesidir. Baskı plakasının üzerine yapıştırılan materyaller deforme olmayan dayanıklı malzemelerdir. Kolaj baskı tekniği tasvir yönü ağır bastığı ve zengin anlatım sağladığı için tercih edilir. Colotype adı verilen makine ile yapılır. 2.6.1. Chine Colle (Çin Kolaj) Çin kolaj tekniği renklendirilmiş kağıt parçalarının doğrudan renkli baskı elde etmede kullanıldığı bir tekniktir. Bu teknikte farklı biçimlerde kesilmiş kağıt ve benzeri malzemeler iki baskı plakası olmaksızın yüzey rengi verilmeden kullanılmasıdır. Renklendirilmiş kağıt şekiller dahilinde kesilip yırtılarak görüntünün daimi parçasını oluşturur. Baskı merdanesi baskı kağıdına ve sulandırılmış tutkallı veya patates kolalı, renklendirilmiş parça kağıtların ikisine birden varak gibi baskı yapar. Baskı plakası gravür metotla basılacağı zaman plakadaki tonlamalar ve çizgiler yapıştırılmış parça formların üzerine basılarak baskı elde etme imkanı vardır. Çin kolaj tekniği için daha çok kösele, beyaz olmayan gri tonlardan, solmayan ince keten yaprağı en uygundur.[1] |
2.6.2. Bir Plakada Şablonlu Renkli Baskı Şablon yönteminde renkler baskıdan önce parça kağıt veya parça metallerin şablon olarak kullanılması ve plaka üzerine yerleştirilmesiyle baskı elde etmektir. Plaka olarak renk vermeyen kağıt, mukavva veya asetat gibi malzemeler kullanılır. Renklendirilmiş şekiller bu malzemelerin üzerine konarak tıpkı madeni levhaları parça halinde yan yana getirerek baskı elde etme yöntemine benzer bir yol izler. Kağıt kenarlarının plakaya yakın olan kısımları silindir ile temas etmemesi için şekil asıl istenilenden biraz geniş kesilmelidir. Plakaya renk vermek için yumuşak lastik veya plastik silindir kullanılmalıdır. Boyama işleminden sonra şablonların açık alanları, uygun kesici aletlerle kesilir. Eğer renklerin birbiri üzerine binmesi isteniyorsa her renk için ayrı şablonlara ihtiyaç vardır. Ancak bu işlem renklerin iyi seçilmemesi halinde üst üste gelen renklerde bozulma çamurlaşma riskini getirir. 2.6.2.1. Plaka Üzerine Boya Verilmesi Boyama işleminde kullanılan plastik merdanelerin boyutu plaka yüzeyinde çizgi oluşturmayacak şekilde biraz büyük tutulmalıdır. Şablonların merdane üzerindeki mürekkebe yapışmasını önlemek ve merdane üzerindeki düzgün yayılmış boya tabasının kalıba geçmesini sağlamak demektir. Yüzey üzerine düz transparan bir yüzey elde etme imkanı sağlanabilir. Bu amaçla fon boyası film gibi ince ve düzgün olmalı, yeterli genişlikte yüzeyde herhangi bir iz bırakmayacak şekilde atılmalıdır.[1] |
II. BÖLÜM 3. SERİGRAFİ BASKI İngilizce: Silk Screen-Silk Sicreen process, Fransızca: Serigraphie (Serigrafi), Almanca: Siebdruck'tur. Serigrafi ise uluslar arası baskı ortamında bu yöntemin genel adıdır. Bizim dilimizde ise ticari ad olarak "Serigrafi", Sanatsal ad olarak "İpek baskı"dır. Serigrafi (Şablon-İpek-Elek Baskı) Nedir? "Özel dokulu ipekli bir kumaş kullanarak Özgün baskılar yapma işlemi ve tekniği."[1] "Stentil veya elek baskı da denir. İpek elek üzerine baskı şablonu hazırlanır. Eleğin kapatılmamış kısımlarından geçen mürekkep, baskı altı malzemesi üzerine transfer olur."[2] . |
"Kalıpta baskı yapma metodu: Serigrafi, ıstampa ile benzerliği vardır. Kare gözenekli bir kumaş üzerine (ipek, naylon kumaş veya madeni örgü) basılacak resme karşılık düşen gözenekler açık bırakılır. Geri kalan kısım yapışkan bir madde ile kapatılır. Bu şekilde hazırlanan kalıp süslenecek nesneye uygulanır. Kalıp içine konan boya kauçuk bir tarakla yayılarak, nesne üzerine geçirilir. Kullanılan en uygun metot budur. Kalıbın hazırlanması son derece çeşitlidir. Kaş yapıştırma, fırça ile kapatma, jelatin uygulama yolları kullanılır. Baskı tekniği çok basittir, herhangi bir destek üzerine (kağıt, maden, plastik, fayans, cam, kumaş) mürekkep veya özel boyalarla tek ve çok renkli baskı uygulanabilir, mürekkepleme ve baskıyı otomatik olarak yapan makineler vardır. Serigrafi metodu kumaş üzerine yapılan baskılardan çok kullanılır. Önce bir el işi olan serigrafi, yarı sanayii bir baskı usulü haline gelerek büyük baskı metotları arasına girmiş önemli bir yer tutmayı başarmıştır."[1] |
Serigrafi baskıda kullanılan ipekler çerçeveye gerilen ve üzerinde görüntüyü taşıyan dokumalardır. Eskiden saf ipek kullanılırdı. Günümüz serigrafisinde ise, organze, polyester, naylon ve metal dokumalarda yapılmaktadır. İpek bez 1 cm2'ye düşen iplik sayısına göre adlandırılır. Küçük numaralı ipeklerde delikler büyük, büyük numaralı ipeklerde ise küçük olur. Serigrafi tekniğinde kalın ve örtücü mürekkepler kullanıldığı için metal, cam, seramik, tahta, plastik kumaş mukavva ve kağıt gibi değişik yüzeyler üzerine yapılabilir ve oldukça net sonuçlar alınır. Bu özelliğinden dolayı afişlerin ve duvar kağıtlarının üretiminde yaygın olarak kullanılmaktadır. Ayrıca "çok yönlü kullanımı nedeniyle baskı endüstrisinde önemli yer edinmiştir. Özellikle geniş ve parlak, renk yüzeylerine sahip afişlerin basımında serigrafi en iyi seçenektir." |
3.1. Serigrafi Baskının Tarihsel Gelişimi 3.1.1. 1960 Öncesi Serigrafi baskının ilk kez nerede ve nasıl uygulandığını tam olarak bilmek olanaksızdır. Çünkü; diğer baskı çeşitleri gibi insanlığın ilk çağlarına kadar uzanır. "Hawai ve Fuji adalarının ilk sakinlerinin bitki liflerinden yaptıkları örmelerin süslemeleri gibi tarihi buluntuları örnek olarak gösterilir. Arzu duyulan baskı desenleri muz yapraklarından kesilerek elde edilmiş şablona toprak boya maddesi dökülerek baskıların yapıldığı ortaya çıkmıştır.[1] "Kağıt, karton, deri, plastik metal levha vb. yüzeyleri keserek, oyarak yapılan şekillendirmelere şablon ve bu şablonların üzerinden boya geçirmek suretiyle yapılan baskılara da şablon baskı denir.[2] Yüzyıllar önce Çin'de ve Japonya'da kumaşlara baskı yapmakta şablon tekniği kullanılmıştır. Şablon tekniğiyle yine Japonlarda, Çinlilerde, Eski Mısırlılar ve Romalılarda bin yıl kadar öncesine dayanan duvar, yer, tavan süslemeleri ile çömlekçilikte ve dokuma bezlerinde yapılan baskı tekniğini gösteren kanıtların varlığından bahsedilebilir. Orta çağda oyun kartları basımında kullanıldı. 16. asırda dini resimleri çoğaltmada ve el yazması kitapları süslemede, 17. asırda yaygın olarak duvar kağıdı basımında kullanıldı. 1914'de ise Amerika'da John Pilsward çok renkli ipek baskıyı gerçekleştirmiştir. Bu yöntem yaygın şekilde sergi salonları ve dükkan tabelalarında uygulanmaya başlanmıştır. Şablon baskı tekniği ile detaya inmeden yapılan çalışmalarda sonuç alınabilirken detaylı çalışmalarda bu çok zordur. Şablonun başarısı, tasarlanıp kesilen ve oyulan işin üzerinden boya geçtikten sonra istenen yüzeyde bıraktığı görüntüdeki başarıya bağlıdır. |
Bu alanda yazılmış en eski kitaplardan biri olan 1936(ABD) basımlı Silk Screen Process Production'da "Çin Seddi Devrinin Çinlileri ve Pramitler Devrinin Mısırlıları baskı kalıplarını; eşyalar, kumaşlar üzerine baskıda ve binalarının iç ve dış yüzeylerini süslemede kullandılar" denmektedir.[1] Şablon baskı yapılırken boya geçecek alanların kesimi sırasında parçaların kopmasını, dökülmesini önleyecek köprülerin bırakılmasına gerek vardır. Bu köprücükler karmaşık şekillerde, şeklin özelliğinin bozulmasına neden olabilir. İşte "bu soruna Japonlar (yüzyıllar önce) iyi bir çözüm bularak" bir bakıma bugünkü (bir çerçeveye gerilen ipek-naylon-polyester) eleklerle yapılan baskının ilk örneklerini oluşturdular.[2] Japonya'da önceleri insan saçından yararlanarak yapılan şablon baskı yerini daha sonra saf ipek dokumalı eleklerin alması ile teknik kolaylaşmıştır. İpek baskı da adını ipek dokumalardan almıştır.Teknikteki bu tür değişmeler ve gelişmeler serigrafinin değişik adlarla anılmasına neden olmuştur. "Sergrafi baskının endüstrileşmesinde ilk bulguları 17.'nci yüzyılda görüyoruz. Öncü çalışmalar İngiltere'de ve sonunda Amerika ve nihayet Avrupa'da görülür.İlk serigrafi şablon İngiltere'de 1907'de "Samuel Simon" tarafından alınmış sanayii serigrafi makine patentinin ise Amerikalı "Johl Pılsworth" tarafından alındığını görmekteyiz. |
Amerikalılar saatte 1500 adet baskı yapabilen serigrafi baskı makinesi geliştirdiler, fakat enteresan tarafı, bu tip makineler çok lüks diye satış pazarı bulamadılar ve deney yapılmak üzere serigrafçılara kiralamak zorunda kaldılar. İleriki yıllarda ilk serigraf baskı şirketi 1918 yılında "Edvard A. Owens" tarafından Londra'da kuruldu. Serigrafi baskı sistemi ile ilk tekstil makinesi 1924 yılında "Joseph J. Adajian" tarafından imal edildi. Şablon ipeğine ilk fosfor bronz metali ile örtülmüş baskı ipeğinin patenti 1920 yılında "Dr. Engelmann Sidney" tarafından Amerika'dan alınmıştır.[1] İpek baskı Amerika'da ve Avrupa'nın çeşitli ülkelerinde 1930'lara kadar sınırlı olarak ticari ve tekstil bezeme amaçlı çalışmalar için kullanıldı. Geniş kesimlerce çok amaçlı olarak kullanılmaya başlanması 1930'lardan sonra görüldü. "1930 Dünya ekonomik krizi sırasında durgun haldeki Amerikan Piyasasını harekete geçirmek için yaygın ve etkin bir reklam, tanıtım ve propağanda hareketine gerek duyuldu. Bu amaçla içinde ipek baskı üniteleri bulunan WPA baskı Sanatları Projesi oluşturuldu. Bu proje çalışmaları ile iki yıl içinde kendini kabul ettirdi. New York şehri WPA içindeki ipek baskı bölümü ayrıldı. Bölüm Antony Welonis başkanlığında ve onun önayak olması ile teknik ve estetik başarılar kazandı.[2] Serigrafi-ipek baskı ile ilk bilimsel eser yine Antony Welonis tarafından 1930'larda yazıldı.[3] |
"WPA (Works Progress Administration) İş Geliştirme Dairesinin baskı işlerine ve tasarımlarına gösterdiği ilgi baskıya ve baskı atölyelerine olan yönelimi artırdı. Ayrıca savaş yıllarında sığınmış göçmen sanatçıların bir arada bulunduğu New York'ta başlayan kaynaşma Amerikan sanatının her boyutuna taştı. İngiliz Hayter, Arjantinli Lasansky, Macar Peterdi atölyeler açtılar. Öğretmenlik yaptılar, bu konuda yazdılar ve işi kolaylaştırdılar."[1] Baskı çeşitleri ve baskının ürünleri ucuz olmasından dolayı resim ve heykelden daha geniş bir izleyici kitlesine sesleniyordu. Baskıların taşınması ve sergilenmesi de çok kolaydı. Philadelphia Sanat Müzesi baskılarından sorumlu baskı bölümü müdürü Carl Zigrosser tarafından serigrafi adı verilen ipek baskının Birleşik Devletlerinin her yanına yayılması ve gelişmesi için pek çok insan bireysel ve örgütler halinde çalışmalar yaptılar. Antony Welonis, Guy Maccoy, Elisabeth Olds ve daha pek çok sanatçı bu alanın önderleri oldular."[2] Böylece sadece tüketim reklamlarının gereksinimi olarak başlayan bu hareket, sanat ortamının da bir yöntemi olmaya başladı.[3] Yine bu yöntem Amerika'da günümüze kadar bir sanat hareketi olarak Roy Linchtenstein, Andy Warhol, Robert Rouschenberg, Tom Wesselman vb. dünyaca ünlü sanatçılarca resim üretiminde kullanıldı. İpek baskı ile ürün veren sanatçılar arasında Leper, Hans Arp, Mortenscu Wasarely sayılabilir. 1950 yıllarında baskı alanındaki büyük gelişmeleri, baskı alanında uzman olan sanatçılar yürüttüler. Bu kişiler sadece sanatçı değil, bu mesleğin yayılmasını sağlayan öğretmen ve örgütleyicilerdi. |
"İpek baskı-serigrafi Amerika'da bu gelişmeleri yaşarken Avrupa'nın çeşitli ülkelerinde de paralel bir gelişme ile hem işlevsel amaçlı üretimlerde hem de sanatçılarca sanatsal çalışmalarda kullanılmaya başlanmıştı. Örneğin I. Dünya Savaşından hemen sonra İngiltere'de Francis Carr tekniğine yeni katkılar getirdi. Alman sanatçı Fritz Winter'in de içinde bulunduğu sanatçılarca bu yenilikler paralelinde baskılar üretildi. "Fransa'da 1947'de Matisse'nin Jazz adlı kitabında renkli ipek baskılar kullanıldı."[1] Geniş ve cesur renk alanları ile Hans Arp, Mortenscu, Wasarely" ve leper ipek baskı yöntemi ile ürünler veren sanatçılardan bazılarıdır.[2] Fernand Leper (1881-1955) Argenton, Normandy'de doğmuştur. 1909'da kübistlerle birleşmiştir. 1955'te Sao Paulo bienalinde büyük ödülü kazanmıştır. |
1951'de yapmış olduğu bu çalışmasında Leper, hacimli figürler kullanmıştır. Anıtsal boyutlu tablolar yapmıştır. Geniş ve cesur renk anlayışını çalışmalarında ustaca kullanmıştır ve izleyiciye yine çalışmalarını kübik bir şekilde sunmuştur. Bu sanatçılar arasından (1869, Le Cateau-Cambresis doğumlu) Henry Matisse'de vardır. 1954 yılında Vence'ta öldü. Hukuk öğrenimi görmüştür. 1905 ve 1906'da Salon d'Automne'da kendilerine Fovlar adını veren diğer sanatçılarla birlikte yapıtlarını sergilemiştir. Matisse'nin yukarıda gösterilmiş olan çalışmasında bir takım süssel basitleştirme yollarına gitmiştir. Doğu halıların renksel kalıplarını inceleyerek modern çizimi etkileyecek bir üslup geliştirmiştir. Onun vazgeçilmez yanı olarak çalışmalarında çocuk resimlerinin süssel etkisinden hiç kurtulamadığı görülür. Küçük fırça darbeleriyle, geniş ve tek defada oluşmuş renk lekeleri oluşturma çabası gütmüştür. 3.1.2. 1960 Sonrası 1960 sonrasında Serigrafinin sanatsal amaçla yaygınlaşmasında sanatçıların 60 öncesindeki yaptıkları girişimler hızla devam etmiştir. İngiltere'de ipek baskı ile ilgili olarak bilinen ilk kitap (ilk baskısı 1936 yılında Amerika'da yapılan) Silk Screen Proces Production adlı eserin 1946'daki basımıdır. Bu kitap 4. basımını 1960 yılında yaptı. Yine 1960'larda İngiltere'nin uluslararası üne sahip ipek baskı sanatçısı Christ Prater eşinin de yardımı ile KELPRA Stüdyo'yu açtı. 1965'e kadar bu stüdyodaki çalışmalar ipek baskı ile ilgilenenlere yol gösterici olmuş ve Londra sanat dünyasında uzun süre söz edilmiştir.[1] |
"1960'larda başkanlığını ünlü sanat adamı Herbert READ'ın yaptığı "ICA (The Institute of Contemporary Arts) bu alana ilgi duydu ve Kelpra Studya -Christopher Prater- ile işbirliği yaparak 20 ünlü ressamı ipek baskı çalışmaya davet etti. Eduardo Paolozzi, Richard Smith, Joe Tilson, David Hokney, R.B. Kitaj, Richard Hamilton gibi sanatçıların çalışmaları ile 1964 sonlarında sergiler düzenlendi.[1] Roy Lichtenstein'de çalışmalarıyla bu dönemde yerini alıyordu. 1923 New York doğumlu Roy Lichtenstein çalışmalarında çizgi romanlardan bir kesit alarak onu büyütmüştür. Güncel ve popüler konu, olay ve kahramanları yalınlık içinde sunmuştur. Çalışmalarında kesin, kalın çizgi ve genk renk alanlarına yer vermiştir. 1967 yılında yaptığı Brushstroken adlı çalışmasında da görüyoruz. Serigrafının günümüze kadar bir sanat hareketi olarak gelişmesinde katkısı büyük olan sanatçı Andy Warhol'dur. Marilyn Monroe serileriyle tanınmıştır. 1959 ve 1960'ta reklamcılıktan sanata geçmiştir. Yapıtlarında endüstriyel serigrafi tekniğini kullanmıştır. Varhol, sanatsal yaratı ile maddesel üretimi birbirinden ayırmıştır Warhol, serigrafiyi değişik malzemeler üzerine de denemiştir. Gündelik yaşamı ve tüketim toplumunu yansıtan konulara yöneldiği ve bunları seriler halinde yaptığı görülür. |
Roschenber'in çalışmaları gündelik yaşamın gerçekliğinden arınmış nesnelerin ve resimsel olarak işlenmiş yüzeylerin bir karışımıdır Yine Rouschenberg'in yapıtların içine kent yaşantısından giren imgelerin kurgulanmış olduğu da görülmektedir. "İpek baskı alman grafik ve baskı resim sanatında öteki Avrupa ülkelerine göre daha büyük bir gelişme gösterir. Alman grafik sanatlarını temsilen yurt dışında açılan sergilerde eserlerin çoğunluğunun ipek baskı resimlerin oluşturduğu görülür. 1974 yılında "Almanya Federal Cumhuriyetindeki çağdaş grafik sanatını düzenli bir sergi dizisi biçiminde kuşbakışı yansıtmayı amaçlayan bir serginin katalogundaki tanıtım yazısında ipek baskının Alman baskı sanatı içindeki yerini ve önemini somut olarak görmek mümkündür."[1] "Günümüzde sanatsal baskı (grafik) pazarının yüzde yetmişi elek baskılardan oluştuğuna göre sergimizde ağırlığın bu tekniğe kaymış olması Alman grafik pazarının gerçeklerini yansıtmaktadır. Böylesine geniş ve yoğun bir yayılımı olmasına karşın ipek baskı birçok tutucu grafik severin gözünde ... katıksız bir çoğalma tekniği sayılmakta, ağaç baskı, gravür, bakır baskı ya da taş baskı gibi klasik grafik teknikleri ile bir düzeyde sayılmaya değer görülmemektedir. Ama grafik teknikleri tarihinde her tekniğin önce sanatsal iddiası olmayan bir ikiletme (röprodüksiyon tekniği olarak başlaması ve var olan resimler ile siyasal, dinsel, genel ahlaksal görüşleri yaymada kullanılması bir yasa görünümündedir. Çünkü başlangıçta yayıncılar için sanatsal kullanımdan çok resmin çoğaltılması ve yayılması önem taşımaktadır. |
Almanya'da ilk önce Will Baumeister yeni renk ve biçim etkileri sağlamak amacıyla 1950'lerde Stuttgart'ta elek baskıcı Leolpold Domberger ile çalışmaya başladı. Daha önceki bütün tekniklerden başlıca ayrılığı boyaların doğrudan kağıda serilmesi, sürülmesi, böylece koyultularda incelikli ayrımlara olanak kalmasa da büyük bir renk yoğunluğu sağlanabilmesidir."[1] İpek baskının Will Baumeister'i etkileyen renk ve biçim etkileri yanında Fotogerçekçilik, Op Art, Pop Art, Kavramsal sanat vb. gibi türlü anlayış ve eğilimlerin uygulanmasında sanatçılara sağladığı geniş olanaklar nedeniyle de ilgi çekmiştir. Bundan dolayı da bir çok gravürcü ve ağaç baskı sanatçılarının ipek baskıya ilgi duyduğu görülür. Yine 1921 yılında yapılan Alman grafik sergisinde sanatçıların bir çoğunun pentürcü sanatçı olduğu görülür. |
"Orta Avrupa'nın Grafik sanatlarda önde gelen ülkeleri olan Avusturya, Macaristan, Polonya ve Çekoslovakya'da ipek baskı oldukça önemsenen bir sanat yöntemidir. Frenc Czinke tüm baskı tekniklerini ipek baskı ile birleştirerek kullanan ünlü bir Macar sanatçısıdır. Yugoslav sanatçısı Boris Bucan'ın büyük boyutlu grafik tasarımları ipek baskı ile üretilmiş eserlerdir."[1] İpek baskı diğer baskı teknikleri gibi önceleri sanatsal amaçlı değil röprodüksiyon, çoğaltma gibi işlevler için kullanıyordu. Daha sonraları sanatçılarca, reklam, grafik tasarım ve farklı bir resim dili oluşturmada benimsenmesi ipek baskının bienal ve trienallerde layık olduğu yerini aldığı görülmektedir. Nitekim 4. bienalde yer alan ipek baskı çeşitlerini de buna örnek olarak gösterebiliriz. |
3.2. Serigrafide Baskı Hazırlığı Ve Baskı İşlemleri İpek baskı uygulamanın her aşamasında öyle ince ayrıntılar vardır ki yeterli ve gerekli titizlik gösterilmediğinde istenen sonucun alınması imkansızdır. Serigrafide birbirinden farklı işlemlerin ard arda sıralanması söz konusudur. Bu sıralamada meydana gelebilecek basit bir aksaklık, sonucu olumsuz hale getirilebilecektir. Bu nedenle gerekli işlem basamaklarının en ince detaylarına kadar sıralanmasında yarar vardır. Ø Amaca uygun bir elek - ipek seçimi, Ø Elek ölçülerine uygun, temiz, sağlam ve gönyeli bir çerçeve, Ø Eleğin – ipeğin bu çerçeveye gerektiği şekilde gerilmesi, Ø Germe sırasında meydana gelebilecek kirlenme ve yağlanmaya karşı deterjanlı su ile yıkanması, (Kirlenme ve el değmelerinden meydana gelebilecek yağlanma ve ıslaklık eleğe sürülecek emülsiyona benzer ) Ø Gerekli miktar kadar alınan emülsiyonun 1/10 oranında hassalaştırıcı ile iyice karıştırılması, bu karışımın en geç 3-4 saat içerisinde kullanılması, Ø Emülsiyonun az ışıklı bir ortamda çok ince bir film tabakası oluşturacak şekilde tüm elek yüzeyine düzgün bir gönye ya da cetvel yardımıyla sıyrılarak sürülmesi, akma ve yığılmalara fırsat verilmesi. Gerekirse 1. İşlem kuruduktan sonra 2.kez aynı işlemin tekrarlanması.[1] |
Ø Tercihen kırmızı ışıklı ve karanlık bir yerde toz almayacak ve elek kısmı herhangi bir yere deymeyecek şekilde kurutulması. Eğer kurutma işlemi fönle yapılacaksa fön uzaktan tutulmalı ve ısı 30 0C geçmemelidir . Aksi halde elek yanabilir veya emülsiyon özelliğini kaybedebilir . Ø Hem emülsiyon hem de emüsliyon sürülmüş elek 3-4 saat içinde kullanılmalı pozlandırılmalı ve yıkanmalıdır . Ø Resim, şekil, yazı ve motifin temiz ve istenen nitelikleri taşıyacak şekilde hazırlanması. Ø Pozitifin ışık masasına okuma yönünden, çalışıldığı yönden yerleştirilmesi. Eğer üsten pozlama yapılacaksa pozitifin eleğin içine yerleştirilmesi ve üzerine kalın bir cam konulması. Ø Pozlanmanın tercihen vakumlu poz makinelerinde yapılması, yoksa normal ışıklı poz masası kullanılırken masa camı –pozitif – elek sırasının izlenmesi. Eleğin içine sıkıştırmayı sağlamak için kalın bir keçe yerleştirilmesi. Keçenin üzerine de düzgün kenarlı ve eleğin iç ölçülerinden biraz daha küçük boyutlarda sunta konularak ağırlık oluşturulması. Ø Pozlama süresinin test edilerek önceden saptanması, poz saati ile ayarlanması, süre kaçırmalarını önlemek için mutlaka poz saati veya alarmlı saat kullanılması. |
Ø Pozlamadan hemen sonra basınçlı su ile eleğin içten ve dıştan her yanın yıkanması, açılması gereken Gözeneklerin tam olarak açılması sağlanıncaya kadar yıkamaya devam edilmesi, Ø Yıkama sırasında elek üzerine el sürülmemesi. Gerektiğinde basınçlı su verilerek zor açılan gözeneklerin açılması. Ø Yıkama tamamlandıktan sonra eleğin eğik veya yatay olarak temiz bir yerde kurumaya bırakılması, eğer iş ivedi olarak yapılacaksa, birkaç dakika bekledikten sonra fön ve benzeri kurutucularla kurutulması.[1] Ø Kuruyan şablonun kontrol edilerek gereken yerlerin rütuşlanması, Ø Serigrafi tezgahına eleğin bağlanması ve tezgahın basım için hazırlanması, Ø Eleğin baskı yüzeyine yapışmayacak ve sadece raglenin-sıyırgacın bastığı noktadan temas edecek şekilde yükseklik ayarının yapılması, Ø Üzerine baskı yapılacak maddenin kaymaması ve her baskıda aynı noktaya gelebilmesi için tespit noktalarının iyi ve sağlam ayarlanması, Ø Baskı tezgahının, üzerine baskı yapılacak maddelerin ve baskıların konulacağı kurutma raflarının veya kurutma masalarının birbirine yakın fakat baskı akışını engellemeyecek şekilde yerleştirilmesi, Ø Eleğin üzerindeki resim alanının tümünü bir harekette kavrayacak şekilde bir raglenin-sıyırgacın seçimi ve düzgünlüğünün kontrol edilmesi, Ø Basım sırasında eleğin kenarlarında boya sızmalarına fırsat vermemek için gerekli miktarın istenen kıvamda hazırlanması,[2] |
Baskı yüzeyinin veya üzerine baskı yapılacak maddenin baskı tezgahına – baskı düzeneklerine yerleştirilmesi. Çoğaltma, aynı resmin şeklin ya da yazının birden çok basılması ve her basımda aynı sonucun alınması serigrafinin – ipek baskının temel özelliğidir. Bu özelliğin sağlanması baskı eleğinin serigrafi tezgahına ya da serigrafi düzeneklerine tutturulması, baskı yüzeyinin baskı masasına yerleştirilmesi (tespiti) ve elek yüzeyi ile madde yüzeyinin yükseklik ayarı gibi işlemlerin gerçekleştirilmesine bağlıdır. Bir diğer önemli işlem de baskı maddesinin tezgah üzerine ve eleğin altına yerleştirilmesidir. Baskı maddesi kağıt, karton, mukavva vb. az yüksekliğe sahip ise tespit ona göre yapılmalıdır. Kitap, kutu, saat, kalem, sigaralık vb. gibi kübik ya da prizmatik hacimli maddeler ise yükseklik ayarı ile birlikte baskı sırasında maddenin alıp –yerleştirilmesi ile bozulmayacak dirençli bir sabitleme yapılmalıdır. Silindirik yüzeyli maddelere baskı yapılırken özel tezgahlarının ayarlarına dikkat edilmelidir. |
Çok renkli baskılarda esas alınan köşe ve kenarın karışmasını önlemek için her baskıda baskıyı yapan en yakın sol köşe ona bağlı sağ alt kenar esas alınmalıdır. Böylece bir uygulama ile baskı yüzeyi boyutlarında meydana gelebilecek değişmeler yanlış yönde basmalara neden olmayacaktır.[1] 3.2.1. Baskı İşlemi Ø Boyanın elek üzerine resim alanının dışına gelecek şekilde ragle boyu kadar dökülmesi (resim alanına kesinlikle boya dökülmemelidir. ) Ø Raglenin boyu ne olursa olsun iki elin bütün parmaklarınca kavranması, (çok küçük ragleler tek elle tutulabilir.) Ø İki elle iyice kavranan ve 70 ile 45 derece arasında bir eğimle tutulan raglenin uygun bir basınçla ve düzenli bir şekilde çekilmesi (boyanın gözeneklerden geçerek yüzey üzerinde görüntünün oluşması sağlanır. Görüntü gerektiği gibi oluşmamışsa ya boyanın az gelmesinden, ya basıncın yetersizliğinden ya da raglenin ağız yapısının düzgün olmayışından kaynaklanabilir. Ayrıca eleğin açılmaması ve yıkama yetersizliği nedeni ile artıkların eleğin gözeneklerini kapaması baskıda olumsuzluklar yaratır. Bir başka neden pozlama süresinin çok poz verilerek geçirilmesi ve az poz vererek tam oluşmamasıdır. Ø Raglenin çekilmesi ve istenen sonucun alınmasından sonra eleğin kaldırılması, baskının kuruma kabına yerleştirilmesi, |
Ø Yeni baskı yüzeyinin elek altındaki tespit yerine yerleştirilmesi ve baskının sonuca kadar sürdürülmesi, Ø Baskı bitiminde elek üzerindeki artık boyaların boya kabına alınması, tezgah üzerine bir temizlik muşambası serilerek temizleme işleminin yapılması.[1] 3.2.2. Baskı Sonrası Elek Temizliği Ø Temizlik muşambası üzerine serilen gazete kağıtları yardımı ile eleğin yüzeyindeki atık boyaların uygun temizleyicilerle temizliği, Ø Elek gözeneklerinde kalabilecek en küçük bir boya kalıntısının bile eleği kullanılmaz hale getirebileceği, bu nedenle temizliğe gereken önemin verilmesi, raglenin temizlenmesi, Ø Deterjanlı su ile eleğin yıkanması, emülsiyonun temizlenmesi için çamaşır suyu ya da serisil78’in eleğin iç ve dış yüzeyine fırça ile sürülmesi, 10-15 dakika bekletildikten sonra tazyikli su ile iyice yıkanması, Ø Emülsiyon temizliği yapılan eleğin kontrol edilmesi, kalmış olabilecek lekelerin selülozik tinerle ya da seripak 79 gölge silici ile çıkarılması ve eleğin yeni bir iş için hazır hale getirilmesi.[2] 3.2.3. Serigrafi Boyalarının Kuruma Süreleri "Serigrafide kullanılan boyalar farklı kuruma sürelerine sahiptir. Bu süreler boyaların yapılarına, baskı ortamının ısı durumuna ve basılan yüzeyin yapısına göre farklılıklar gösterir. Selülozik yapılı boyalar çift bileşikli –çift karışımlı boyalar ve tekstil boyaları çok çabuk kuruyan boyalardır. Çabuk kurumayı önlemek için bazı boyaların içine geciktiriciler katılır. Sentetik boyalar genellikle geç kuruyan boyalardır. Özellikle matbaa boyalarında kurumayı hızlandırmak için kurutucu solventlere (kurutucu eriyiklere )ihtiyaç duyulur. Sentetik boyaların mat yapıları da çabuk kuruyan boyalar grubuna alınabilir. Boyaların kuruma süreleri ne olursa olsun toz emen, toz kapan bir özelliğe sahiptirler. Bu nedenle baskı mekanlarının temizliği yönünden kurutma raflarına ve kurutma düzeneklerine hem temizlik hem de derli toplu olma açısından önem vermek gerekir. Kurutma düzenlerinin bir diğer görevi de boyaların baskı yüzeyinde kendi özelliklerine göre tam olarak kurumalarını sağlamak, birbirine yapışma, sürtünme, çizilme gibi olumsuzluklara uğramalarını önlemektir."[3] |
3.3. Ofset Baskı Tekniği Üç temel baskı tekniği arasında en yenisi, ofset baskı tekniğidir. Bu teknik, Bavyeralı Alois Senefelder’in 1799’da bulduğu litografik baskı (taşbaskı) tekniğinin rafine edilmiş biçimidir. Litografik baskı tekniğinin ticari biçimine “Ofset baskı” adı verilir. Litografi tekniğinde kalıp olarak kullanılan taş, ofset baskıda yerini baskı silindirini çevreleyecek biçimde üretilen ince ve esnek metal bir levhaya bırakılır. 3.3.1. Ofset Baskı Tekniğinin Özellikleri a) Çeşitli boyutlardaki siyah – beyaz ve renkli çalışmalar, ofset baskı tekniğiyle ekonomik olarak basılır. b) Ofset baskı tekniği standart bir baskı kalitesinin sağlanmasında tipografik baskı ya da tifdruk baskı tekniğine göre fazla daha dikkat ve özen gerektirir. c) Kalıp kopyalama işlemi diğer baskı tekniklerine göre daha ucuzdur. d) Montajının negatif ya da pozitif filmle yapılmasına bağlı olarak baskı kalıbı da pozitif ya da negatif olarak hazırlanabilir.[1] e) Ofset baskı tekniği ile parlak ve düzgün yüzeyli kağıtlarda en yüksek baskı kalitesine ulaşılır. Bunun yanında mat ve kaba grenli kağıtlarda da iyi sonuçlar alınabilmektedir. |
a) Baskı aşamasında yapılan her düzeltme, yeni bir kalıbın hazırlanmasını gerektirir. Ama ofset baskı kalıpları tipografi ya da tifdruk kalıpları kadar pahalı değildir. b) Prova baskılar özel prova preslerinde ya da standart ofset preslerinde yapılmalıdır. Seri üretime yönelik ofset preslerinde yapılan prova, baskının maliyetini yükseltir. c) Ofset baskı tekniği, yaratıcı düşüncelerin kağıda aktarılmasında grafik tasarımcıya geniş imkanlar sunar. d) Tipografik ve tifdruk baskı kalıplarına ters olarak aktarılan imge, ofset baskı kalıbına düz olarak aktarılır. 3.4. Tipografik Baskı Baskı tekniklerinin en eskisi ve aynı zamanda en kolay anlaşılır olanı; tipografik baskıdır. Çocukluğumuzda yaptığımız patates baskılar, lastik damga ve mühürler tipografik baskı tekniğinin en bilinen örnekleridir. |
Tipografik baskı tekniğinde; fotoğraf, illüstrasyon, yazı, sembol vb. görsel unsurlar için "klişe" adı verilen ve genellikle çinko, magnezyum ya da bakırdan üretilen kalıplar kullanılır. Çizgisel imgelerde ve düşük yoğunlukta tramlanacak ara tonlu çalışmalarda çinko kalıplar tercih edilir. Tram yoğunluğu yüksek olan çalışmalarda ise magnezyum kalıplarından yararlanılır. Bakır ise çok pahalı bir metal olduğundan sadece çok ayrıntılı ve yüksek kalitedeki çizgisel çalışmalarda kullanılır. 3.4.1. Tipografik Baskı Tekniğinin Özellikleri a. Değişik boyut ve renklerde, yüksek kalitede baskı yapmaya elverişlidir. b. Baskı sayısına bağlı olmadan standart bir baskı kalitesi elde edilir. c. Tipografik baskı kalıpları; ofset baskı kalıplarından pahalı, tifdruk baskı kalıplarından ise daha ucuzdur. d. Elle ya da makineyle yapılan dizgilerle ve orijinal ya da kopya edilerek çoğaltılan baskı kalıpları ile baskı yapmaya elverişlidir. e. Kalıbın kopyalanarak çoğaltılması pahalıya mal olduğundan, plastik ya da kauçuk kalıplardan ya da stereotipi tekniğinden yararlanılır. f. Genellikle kitap basımında kullanılan 2. ve 3. hamur kağıtlarda en iyi baskı sonucunu verir.Yazı ile birlikte yarım -tonlu görsel unsurlar da kullanılacaksa, o zaman kuşe ya da 1. hamur kağıtlar tercih edilmelidir. Tipografik baskı pelur kağıttan mukavvaya kadar değişik kalınlıklardaki her türlü kağıda uygulanabilir. Kağıt kalınlığını saptamadaki temel kriter; baskıda kullanılan presin teknik özellikleridir. |
a. Dizgi ve klişenin kullanıldığı kalıplarda, yeni bir kalıp hazırlanmasına gerek duyulmadan belirli değişiklikler yapılabilir. Ama tek parçadan oluşan kopyalanmış kalıpta ya da rotatif baskı preslerinde kullanılan eğimli kalıplarda bu tür değişiklikler yapılamaz. b. Numaralandırılması gereken bilet, fatura, kupon vb. basılı malzemelerde; kağıt ve karton üzerine basılan etiket ve ambalajların bıçakla kesiminde,perfore delikleri açılmasında, alçak ve yüksek kabartma (gofre) baskılarda tipografik baskı preslerinden yararlanılmaktadır. c. Tipografik baskı tekniğinde prova baskı oldukça ucuza mal olur.[1] 3.5. Tifdruk Baskı Tekniği Tifdruk baskı, özgün baskı resim tekniklerinden biri olan gravürün ticari biçimidir. Bu teknik, ilk kez 15. yüzyılda Almanya'da uygulanmaya başlamıştır. Tifdruk baskı tekniğinde genellikle silindirik kalıplar kullanılmaktadır. Tifdruk baskı tekniğini diğer baskı tekniklerinden ayıran diğer önemli özellik de; ister çizgisel, isterse ara tonlu olsun bütün görsel unsurların tramlanmasıdır. Tifdruk tekniğinde tramlama işlemi, tipografi ve ofset baskı tekniğine göre daha karmaşıktır. 3.5.1. Tifdruk Baskı Tekniğinin Özellikleri
|
|
III. BÖLÜM GRAVÜR VE BOYA İLE ENTERİYÖR DENEMELERİ Çalışmalarıma işlemiş olduğum gravür ve serigrafi tekniklerinin 42.000 yıl öncesine dayanan bir geçmişiyle günümüzde insanların iç yaşantılarını ve beklentilerini yansıtan enteriyörler olarak ele aldım. Bu enteriyörlerden aldığım ip uçları ile eski ve yeninin bir sentezini oluşturmaya çalıştım. İnsanların yaşadığı ortama önem vermesi, lükse ve konfora yönelmesine sebep olmuştur. Benim de enteriyör çalışmalarım banyo serileri, mutfak ve armatürün gravür, boya ve serigrafi ile yapılmış denemeleridir. KONU İLE İLGİLİ YAPILMIŞ ÇALIŞMALAR KONU : BANYO 1. TEKNİK : Gravür, Asitle yedirme. BOYUT : 17,5 X 25 cm. Y. TARİHİ : 08.12.1999 Baskı için seçilmiş madeni plaka olan çinko, selülozik tiner ile baskıdan önce temizlendi. Çinko için asit karşısında dayanıklı olan lâk hazırlandı. Lâk, zift ve selülozik tinerin inceltilmesini ile oluşturuldu. Plakanın parlak ve pürüzsüz kısmı tespit edildi ve her iki yüzeyi ince sürülmek üzere lâk ile kaplandı. Plaka yüzeyindeki lâk, kuruyunca hazırlanmış olan desen, sivri uçlu kazıyıcılarla plaka üzerine geçirildi. Asit karışımını hazırlamak için 1 bardak nitrik aside, 6 bardak su ilave edildi.Plaka çizilen yerlerin çökmesi için hazırlanmış olan aside bırakıldı. Plakanın asitte bekleme süresi 20-25 dakika oldu(Verilen bu süre asidin durumuna göre bazen değişebilir). Asit içindeki plaka ara ara kontrol edildi. İstenilen çukurluğun elde edildiğinden emin olununca, asitten çıkartılıp suya tutuldu. İşlem bitince plaka kurutuldu. Plaka yüzeyindeki lâk gazyağı ile temizlendi. |
Baskıya geçilmesi için matbaa mürekkebini pasta ile incelterek ragle ile plaka yüzeyine sürüldü. Plaka yüzeyindeki fazla boya gazete ile temizlendi. Baskı yapılacak olan kağıt yukarıdaki işlemler yapılırken 15 dakika suda bekletildi(Kağıdın suda bekleme süresi, kağıdın cinsine göre değişebilir). Plaka baskıya hazır olduğunda kağıt sudan çıkartılıp fazla suyu alındıktan sonra hemen sonra plaka üzerindeki mürekkep kurumadan baskı işlemine geçildi. Plakanın üzerine kağıt yerleştirilerek presten geçirildi. Yapılan ilk baskıdan sonra sonuç üzerinde gerekli yerlerde tonlamalara gidilmiştir. Kurşun kalemle üzerinde denemeler yapılmıştır. İkinci baskıda bunlar göz önünde bulundurularak reçine ile tonlamalar verilmiştir. Plaka yüzeyi, lâk ile en beyaz kalması istenilen yerden başlayarak aşama aşama kapatılmış ve reçine, yüzeyin her tarafına eşit miktarda dökülmüştür. Dökülen toz zerrecikleri elektrikli sobada eritilerek plaka yüzeyine yapışması sağlanmıştır. Daha sonra plakanın arkası da lâklanarak aside atılmıştır. Asitte bekleme süresi asidin durumuna göre bazen 3 bazen 5 dakikaya kadar çıkmıştır. Plaka yüzeyinde kalan reçine kalıntıları tiner ile temizlenmiştir. Baskı işlemi bitince plakanın kenarları açılı bir şekilde eğelenmiştir. Eğelendikten sonra kenardaki çapakların boya tutmaması için raspa ile düzeltilmiştir. En son olarak baskının sol alt köşesinden başlayarak toplam baskı sayısı ve yapılan baskının kaçıncı baskı olduğu rakamlarla gösterilmiştir. Yanında baskı çeşidi yazılmış, konusu ve baskının yapılış tarihi belirtilmiştir. |
Banyo serilerinin ilkini oluşturan bu gravürde banyodan bir kesit görülmektedir. Reçine ile geniş leke alanlarına yer verilmiştir. Tinere batırılmış fırça ile renk tonlamalarına gidilmiştir. Çizgi ve renkte perspektif oluşturulmuştur. ÇALIŞMA : II. KONU : BANYO 2. TEKNİK : Gravür, Asitle yedirme, reçine, soğuk kazıma. BOYUT : 17,5 X 25 cm. Y. TARİHİ : 06.01.2000 Banyo serilerinin ikincisini oluşturan baskı renkli baskıdır. 2 kalıp kullanılmıştır. 1. nci kalıp aynen siyah-beyaz kalıp hazırlanıyormuş gibi yapılmıştır. 2.nci kalıpta ise sadece renk girecek yerler işlenmiştir. Tonlama için reçine ve soğuk kazıma yapılmıştır. Soğuk kazıma plaka yüzeyinin sivri uçlu kazıyıcılarla oyulduktan sonra raspayla çapaklarının alınmasından oluşur. Soğuk kazımada direk boya verilip basılabilir. |
teşekkürler.. |
| Türkiye`de Saat: 15:31 . |
Powered by: vBulletin Version 3.8.1
Copyright ©2000 - 2025, Jelsoft Enterprises Ltd.
SEO by vBSEO 3.3.2