Gümrük Rejimleri

GÜMRÜK REJİMLERİ

1615 Sayılı Gümrük Kanunu’nda olduğu gibi yeni uygulamada yer alan REJİMLER iki kısma ayrılmaktadır.
A. Gümrük Birliği Dışı Eşya,
1. Dış transit,
2. Gümrük antreposu,
3. Geçici muafiyet sistemi kapsamında dahilde işleme,
4. Gümrük kontrolü altında işleme,
5. Geçici ithalat (geçici muafiyet)
B. Ekonomik Etkili Gümrük Rejimleri
1. Gümrük antreposu,
2. Dahilde işleme (geçici muaflık)
3. Gümrük kontrolü altında işleme,
4. Geçici ithalat
5. Dışarıda işleme (geçici ihracat)
ANTREPOLAR

Antrepolar, Gümrük Kanunun 31.10.1995 tarihti Kanun Hükmünde Kararname ile değişik yeni şekline göre Genel ve Özel Antrepolar olarak ikiye ayrılmaktadır.
Genel Antrepo ve Özel Antrepo

Genel antrepo, eşyanın konulması için herkes tarafından kullanılabilen. Özel antrepolar ise yalnız antrepo işleticisine ait eşyasının konulması amacıyla kurulan gümrük antrepolarıdır. Serbest dolaşımda olmayan eşyanın sergilendiği fuar ve sergiler de özel antrepolardır. Parlayıcı ve patlayıcı veya bir arada bulundukları eşya için tehlikeli olan ve korunmaları özel tertip ve yapılara gerek gösteren Müsteşarlıkça belirlenmiş eşya, ancak bu niteliklerine uygun genel veya özel antrepolara konulabilir. Posta idarelerinin sorumluluğu ve gümrüğün denetlemesi altındaki yabancı kolilerin konulduğu kapalı yerler genel antrepo sayılır.

Genel antrepolar içinde özel kabinler açılmasına, yıkama, temizleme, elleçleme işlemleri yapılmasına Gümrük idarelerince izin verilir. Özel kabinler tesisi suretiyle işletilen genel antrepolarda kabinlerin kullanımından kaynaklanan sorumluluk kullanıcıya aittir.
İzin

Gümrük idareleri tarafından antrepo işletilmediği veya işletmenin yeterli olmadığı hallerde, antrepo açılması ve işletilmesi Müsteşarlığın iznine tabidir. Antrepo açılması ve işletilmesi izin yetkisinin gümrük idarelerine devri mümkündür, izin, Türkiye' de yerleşik kişilere verilir. Antrepo işleticilerinin hak ve yükümlülükleri, işleticinin talebi üzerine Müsteşarlığın vereceği izindeki şartlara uyulmak kaydıyla başka bir kişiye devredilebilir.
Özel Haller

Ekonomik yönden ihtiyaç bulunması ve gümrük denetiminin olumsuz etkilenmemesi şartıyla serbest dolaşımda olmayan eşyanın antrepolarda dahilde işleme veya gümrük kontrolü altında işleme rejimlerine ilişkin hükümler çerçevesinde ve gerektiğinde serbest dolaşımda bulunan eşya ile de karıştırılarak işçiliğe tabi tutulmasına Gümrük idarelerince izin verilebilir.
Genel ve özel antrepolarda eşyanın kalış süresi sınırsızdır. Gümrük idareleri istisnai hallerde, eşyaya gümrükçe onaylanmış yeni bir işlem veya kullanım tayin edilmesi için bir süre belirleyebilirler. Özel antrepolara konulan eşya ile ihracata bağlı önlemlerden yararlanabilecek tanın ürünleri için Müsteşarlıkça özel süreler tayin edilebilir.

Genel antrepo sayılan Posta bulunduğumuz milletlerarası antlaşmalar hükümlerine tabidir. Yolcu beraberinde gelen eşyanın antrepolarda ve gümrük de­netimi altındaki diğer yerlerde kalabileceği süre üç aydır. Süresi içinde ithal veya yurtdışı edilmeyen yolcu eşyası hakkında 140 ncı madde hükümleri uygulanır.


ANTREPO ÇEŞİTLERİ VE İZİN

Gümrük Antrepolar Rejimi ithalat, ihracat gibi çeşitli gümrük rejimleri ile ilgili olan ve topluluk eşyası yada topluluk dışı eşyanın konulduğu önemli bir rejimdir.
Antrepoya konulan eşyanın statüsü ile ilgili önemli bir konu şudur;
Antrepoya konan eşya için vergiler askıya almıyor, erteleniyor. Bu rejimde eşya ithalat ve ihracat gümrük rejimlerinde olduğu gibi gümrük vergisine tabi değildir.
Antrepo Çeşitleri

1- GENEL ANTREPO (KAMU ANTREPOSU)
2- ÖZEL ANTREPO
Genel Antrepo : Herkes tarafından kullanılabilen veya eşya konulabilen antrepolardır. Bu antrepoları Devlet değil, özel kişilerde işletebilir.
Özel Antrepo : Sadece antrepo işleticisi tarafından eşya konulabilmesi için tahsis edilen antrepodur.
Antrepo Tipleri:

Altı tip antrepo vardır. Bunlar A, B, C, D, E. F. Tipi antrepolardır.
A, B, F. Genel Antrepodur. (Kamu Antrepoları)
C, D, E. Özel Antrepodur.
A- TİPİ antrepo, depocunun sorumluluğunda olan antrepodur.
B- TİPİ antrepo, malı koyanın sorumlu olduğu antrepodur.
C- TİPİ antrepo, eşyanın sahibi' olması gerekmese dahi depocu ile eşya koyanın aynı kişi olması durumunda özel antrepodur.
F- TİPİ antrepo, bir gümrük antreposunun Kamu antreposu olarak uygulanan ve gümrük idarelerince işleten antrepodur.

Yukarıda belirtildiği gibi 6 çeşit ve tip olarak yeni düzenlemedeki Antrepolardaki bu FARKLILIKLAR şunlardır. Bunlar önce:
1- SORUMLULUK
2- GÜMRÜK KONTROL
3- Basitleştirilmiş işlemleri kullanma olanağına göre 3 farklılık göstermektedir.
AYRICA : Bu Antrepolardan,
A TİPİ : Malların depo işletenin sorumluluğu altında depolanması.
B TİPİ : Malların her bir emanetçinin sorumluluğu altında depolanması
C TİPİ : Gümrük idareleri tarafından işletilen antrepolar
D TİPİ : Depo işletenin veya emanetçinin olması gerekmiyor.
E TİPİ : Mallar gümrüğe ibraz edilmeden ve ilgili beyanname verilmeden SERBEST DOLAŞIMA bırakılması.
F TİPİ : Mallar yetki sahibi (antrepo sahibi) ait depolama tesislerinde de­polanabilir. Bu nedenle mallar bir gümrük antreposuna yerleştirilmeden, Gümrükte depolama rejimi allında yerleştirilecektir.
SERBEST BÖLGELER

Serbest Bölgeler, topluluk mallarının buraya konulmasıyla normal olarak eşyanın ihracatına bağlı önlemlerden yararlandığı yerlerdir.
Serbest bölge veya serbest antrepoya konulan eşyalarla ilgili olarak bir çok çeşitli işlemler yapılabilir ve buna ilişkin belirli kurallar bulunmaktadır.
Bu kurallardan biri SÜRE ile ilgilidir. Bu yerlere konulan eşyaların buralarda kalma süresi SINIRSIZDIR.

Serbest bölgeler ve serbest antrepolar, Gümrük Birliği gümrük bölgesinin veya bu bölge üzerinde kurulu tesislerin parçaları olup, bölgenin kalan kısmından ayrı olan;
a) Gümrük Birliği dışı eşyanın herhangi bir gümrük rejimine tabi tutulmamak, serbest dolaşıma girmek, gümrük mevzuatına Öngörülen haller dışında kullanılmamak ya da tüketilmemek kaydı ile konulduğu ve ithalat vergiler ile ticaret politikası ithalat önlemlerinin uygulanması bakımından Gümrük Birliği gümrük bölgesi dışında olduğu kabul edilen;
b) Gümrük Birliği eşyasının, bir serbest bölgeye veya serbest antrepoya konulması nedeniyle normal olarak eşyanın ihracatına bağlı olanaklardan yararlandığı; yerlerdir.



Türkiye Gümrük Bölgesinin bazı bölümlerinin serbest bölgeler şeklinde düzenlenmesine veya serbest antrepolar kurulmasına ve buraların kapsadığı alanın belirlenmesine Bakanlar Kurulu tarafından karar verilir.
Serbest bölgelerin etrafının çevrili olması gerekir. Her serbest bölge veya serbest antreponun giriş ve çıkış noktaları Müsteşarlıkça tespit edilir.
Bir serbest bölgede her türlü bina inşaatı. Müsteşarlığın on iznini gerektirir.
Serbest bölgeler ve serbest antrepoların sınırlan ile giriş ve çıkış noktaları gümrük idarelerinin denetimine tabidir. Bir serbest bölgeye veya serbest antrepoya giriş veya çıkış yapan kişiler ve nakil araçları gümrük muayenesine tabi tutulur. Bu Kanunla konulmuş kurallara uymak bakımından, gerekli her türlü teminatı sağlayan kişilerin bir serbest bölge veya serbest antrepoya girişme izin verilmez.

Gümrük idareleri, bir serbest bölgeye veya serbest antrepoya giren, burada kalan veya çıkan eşyayı muayene edebilirler. Muayenenin yapılmasını sağlamak üzere eşyaya giriş veya çıkışlarda eşlik etmesi gereken taşıma belgesinin bir nüshasının Müsteşarlıkça belirlenen kişilerce gümrük idaresine verilmesi veya tetkike hazır tutulması gerekir. Muayene gerektiği taktirde eşya gümrük idarelerine arz edilir.
SERBEST BÖLGE VEYA SERBEST ANTREPOLARA EŞYA KONULMASI

Gümrük Birliği eşyası ve Gümrük Birliği dışı eşya bir serbest bölgeye veya serbest antrepoya konulabilir. Parlayıcı ve patlayıcı veya bir arada bulundukları eşya için tehlikeli olan veya ko­runmaları öze! düzenek ve yapılara gerek gösteren eşya ancak bu niteliklerine uygun serbest bölge veya serbest antrepolardaki özel yerlere konulabilir. Bu tur eşya Müsteşarlıkça tespit edilir.
GEÇİCİ DEPOLAMA

1615 Sayılı Gümrük Kanunun 51.ci maddesinde yer alan SUNDURMA REJİMİ 1.10.1995 tarihinde yayımlanan 564 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile değiştirilerek yeni adı GEÇİCİ DEPOLAMA olmuştur.
Sözü edilen Kanun Hükmünde Kararname ile yapılan değişiklik sonucu olarak Sundurma yerine kaim olan GEÇİCİ DEPOLAMA esasları şunlardır,

GEÇİCİ DEPOLAMA :

Türkiye Gümrük Bölgesine getirilen serbest dolaşımda olmayan eşya ile talep ha­linde çıkış eşyası gümrük denetimi altında geçici depolama yerlerine veya gümrükçe uygun görülen yerlere konulur. Eşya, gümrüğe getirilmesinden sonra gümrükçe onaylanmış bir işlem veya kullanım tayin edilinceye kadar geçici depolanan eşya statüsünde bulunur. Geçici depolanan eşya sadece gümrük idarelerinin uygun gördüğü yerlerde ve bu idarelerin uygun gördüğü koşullarda depolanabilir. Geçici de­po işleticileri en çok 3 gün içinde geçici depoya alman eşyanın manifesto veya ma­nifesto yerine geçen belgelerdeki bilgilere uygun olarak düzenleyecekleri Geçici Depo Giriş Listesini ilgili gümrüğe vermek zorundadırlar. Yolcu beraberinde getirilen eşya ile gümrüğe sunulmaksızın bir gümrük rejimine tabi tutulacak eşya veya hacimleri, ağırlıkları ve cinsleri itibariyle geçici depolama yerlerine konulmaksızın geldiği taşıt üstünde işleme tabi tutulacak eşya hakkında düzenlemeler yapmaya Müsteşarlık yetkilidir. Geçici depolanan eşyanın, geçici depolama yerine konuluş tarihinden itibaren deniz yolu ile gelmiş ise 45 gün, diğer bir yolla gelmiş ise 20 gün içinde gümrükçe onay­lanmış bir işlem veya kullanıma tabi tutulması ve gümrük işlemlerinin tamamlanması gerekir. Yolcu beraberi getirilip gümrük ambarlan veya geçici depolama yerlerine ko­nulan eşya buralarda 3 ay süre ile muhafaza edilir. Bu maddede belirtilen süreler içinde kendilerine gümrükçe onaylanmış bir işlem veya kullanımı tayini için gerekli işlemlere başlanmamış eşya herhangi bir adli. veya idari takibata konu olmaması ha­linde tasfiye olunur. Ancak, bir defada getirilemeyen komple tesislerin sahipleri veya bunlar adına işi yürütecek temsilcileri veya taşıyıcıları ile bunların temsilcileri tarafından gümrüğe müracaatla getirilen eşyanın komple tesise ait olduğu kanıtlamak koşuluyla, bu sureler son partinin getiriliş tarihinden itibaren işlemeye başlar.
Geçici depolanan eşya asli nitelikleri değiştirilmemek kaydıyla buralarda elleçlemelere tabi tutulabilir. Geçici depolama yerlerinin şekil ve niteliklerim belirlemeye, geçici depolama yerleri açılması ve işletilmesi konusunda izin vermeye ve gerektiğinde bu­ralara konulacak eşya için teminat istemeye Müsteşarlık yetkilidir.
Eşya, gümrüğe sunulmasından sonra gümrükçe onaylanmış bir işlem veya kullanım tayin edilinceye kadar geçici olarak depolanan eşya statüsünde bulunur. 8u tür eşya bundan böyle, geçici depolanan eşya olarak adlandırılacaktır. Geçici depolanan eşya sadece gümrük idarelerinin uygun gördüğü yerlerde ve koşullar altında depolanabilir.

GEÇİCİ İTHALAT REJİMİ

31.10.1995 tarihinde yürürlüğe giren Kanun Hükmünde Kararname ile 1615
Sayılı Gümrük Kanununun 119.ncu maddesinde yer atan GEÇİCİ MUAFLIK REJİMİ, GEÇİCİ İTHALAT REJİMİ olarak değiştirilmiştir. Aşağıda ise Geçici ithalat Rejiminin işleyişine yer verilmiştir.
Geçici ithalat rejiminin işleyişi

Kullanılmaları nedeniyle olağan yıpranma dışında herhangi bir değişikliğe uğramaksızın tekrar ihraç edilecek serbest dolaşımda olmayan eşyanın gümrük vergilerinden tamamen veya kısmen muaf olarak ve ticaret politikası önlemlerine tabı tu­tulmaksızın Türkiye gümrük bölgesi içinde kullanılmaları mümkündür. Geçici ithal olunacak eşyanın 54ncü madde gereğince gümrüğe beyanı zorunludur. Eşyanın muayenesi 68nci madde hükmüne göre yapılır ve Müsteşarlıkça belirlenecek haller dışında vergileri teminata bağlanır.
Geçici ithal izni eşyayı kullanan veya kullandıran kişinin talebi üzerine gümrük idarelerince verilir. Eşyanın ayniyet tespitinin mümkün olmadığı hallerde bu izin verilmez.
İthal eşyasının tekrar ihracı veya gümrükçe onaylanmış başka bir işlem veya kul­lanıma tabi tutulması için gerekli süreler izin verilecek eşyanın kullanım amacına uy­gun olarak Müsteşarlıkça belirlenir.
Gümrük vergilerinden tam muafiyet suretiyle geçici ithalat rejiminin uygulanabileceği durumlar ve özel şartlar Bakanlar Kurulunca saptanır. Tam muafiyet suretiyle geçici ithale ilişkin durum ve özel şartlar saklı kalmak üzere, eşyanın Türkiye gümrük bölgesinde kalma süresi 24 aydır. Geçici ithalat re­jiminin gümrük vergilerinden kısmı muafiyet uygulaması, mülkiyet Türkiye gümrük bölgesi dışında yerleşik bir kişiye ait olan ve Bakanlar Kurulunca belirlenecek tam mu­afiyete tabi durum ve özel şartlarda olmayan veya sözkonusu durum ve özel şartlara ta­bi olmakla birlikte, tam muafiyet suretiyle geçici ithalat izni için öngörülen bütün şartlan yerine getirmeyen eşyaya tatbik olunur. Geçici ithalat rejiminde gümrük ver­gilerinden kısmi muafiyet uygulanmayacak eşya listesi Bakanlar Kurulunca belirlenir.

Gümrük vergilerinden kısmi muafiyet suretiyle geçici ithalat rejimine tabi tutulan eşyadan alınacak gümrük vergileri tutarı, sözkonusu eşyanın bu rejime tabi tutulduğu tarihte serbest dolaşıma girmiş olması halinde alınacak vergiler tutarının, kısmi mu­afiyet geçici ithalat rejimine tabı tutulduğu her ay için % 3 oranındadır. Bir aydan az sureler tam ay olarak kabul olunur. Alınacak gümrük vergileri tutarı, 6183 sayılı Am­me Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanunun 48 nci maddesine göre uygulanacak faizler hariç olmak üzere, sözkonusu eşyanın geçici ithalat rejimine tabi tutulduğu ta­rihte serbest dolaşıma girmiş olması, halinde alınacak gümrük vergileri miktarını aşamaz.
Geçici ithalat rejiminden yararlanan hak sahibinin hak ve mükellefiyeti bu rejimden yararlanmak üzere konulmuş şartlan yerine getiren diğer kişilere devredebilir. Yeni hak sahibi ancak, eşya ile ilgili kalan süreyi kullanır. Devir aynı ay içinde kısmi muafiyet suretiyle geçici ithal izni verilmiş iki kişi arasında gerçekleştirildiği takdirde, ayın tamamı için tahakkuk ettirilen gümrük vergileri ilk hak sahibi tarafından ödenir. Eşya için gümrük vergileri mükellefiyeti doğduğunda, 3 ncü madde hükmünce işlem yapılır. Kısmi muafiyet uygulaması dışında, eşya ile ilgili vergi mükellefiyeti doğduğunda, hesaplanan vergi tutarından, eşyanın kısmi muafiyete tabi tutulmasından dolayı ödenen vergiler düşülür.
DAHİLDE İŞLEME REJİMİ

1615 Sayılı Gümrük Kanunun 95nci maddesinde yer alan "Aktarma Rejimi" 31.10.1995 tarihinde yayımlanan Kanun Hükmünde Kararname ile DAHİLDE İŞLEME REJİMİ olarak değiştirilmiştir,
Dahilde İşleme Rejiminin İşleyişi

Serbest dolaşımda olmayan eşya Türkiye Gümrük Bölgesinden işlem görmüş ürünler şeklinde yeniden ihraç edilmeye yönelik olarak gümrük vergilerine ve ticaret po­litikası önlemlerine tabi tutulmaksızın, ancak vergileri teminata bağlanmak suretiyle geçici olarak ithal edilebilir Eşyanın işlem görmüş urun şeklinde ihracı halinde teminatı iade olunur. Serbest dolaşıma giren eşyada, işlem görmüş ürünler şeklinde Türkiye gümrük bölgesinden ihraç edildikleri takdirde 85 nci maddenin 2 numaralı fıkrası hükmüne istisna olmak üzere, kendilerine uygulanmış olan gümrük vergileri geri verilir.

Eşyanın montajı, kurulması, işlenmesi, yenilenmesi veya tamir edilmesiyle benzeri işlemler işleme fa­aliyetleridir, işleme faaliyetleri sonucunda elde edilen ürünler işlem görmüş ürün sayılır. Belirli bir miktardaki ithal eşyasının işlenmesi sonucu elde edilen işlem görmüş ürünlerin miktar ve yüzde oranı verimlilik oranıdır, işlem görmüş ürünlerin imali için ithal eşyasının yerine kullanılan serbest dolaşımda bulunan eşya eş değer eşyadır, işlem görmüş ürünlerin eş değer eşyadan elde edilmesine veya eş değer eşyadan elde edilen işlem görmüş ürünlerin İthal eşyasının serbest dolaşıma girmesinden önce Türkiye gümrük bölgesi dışına ihraç edilmesine izin verilebilir. Ancak, eş değer eşyanın, serbest dolaşıma girecek ithal mallarıyla aynı kalitede olmaları ve aynı nitelikleri taşımaları gerekir.
Be­lirlenecek özel hallerde, eş değer eşyanın ithal eşyasından daha ileri bir imalat aşamasında olmasına izin verilebilir, işlem görmüş ürünlerin eş değer eşyadan elde edildiği du­rumlarda, gümrük işlemlerinde ithal eşyası eş değer eşya ve eş değer eşya ise ithal eşyası olarak değerlendirilir, işlem görmüş ürünlerin çıkışta gümrük vergilerine tabi eş değer eşyadan elde edilmesi halinde, bu vergiler teminata bağlanır ve ithal eşyasının serbest do­laşıma girmesi ile bu teminat çözülür.
Şartlı muafiyet sisteminin uygulandığı dahilde işleme rejiminde, ihraç olunan işlem görmüş ürünlerin çıkışında gümrük vergilerine tabi eş değer eşyadan elde edilmesi du­rumunda, söz konusu eş değer eşya çıkıştaki gümrük vergilerinden MUAF tutulur.