AB KOBİ Destek Politikası “ ekonomik büyümenin motoru”

AB KOBİ Destek Politikası “ ekonomik büyümenin motoru” GİRİŞ
Günümüzde işletmelerin büyük çoğunluğunu küçük ve orta boy firmalar (KOBİ) oluşturmaktadır. Büyük firmalara göre daha dinamik bir yapıya ve esnek karar alma mekanizmasına sahip olan KOBİ'ler, bu özellikleriyle istihdam yaratma potansiyelini en iyi değerlendirebilecek işletmeler olarak tanımlanmaktadır.
Özellikle küreselleşme süreci ile giderek yoğunlaşan ve bilgi ekonomisine dayalı bir kavram haline gelen rekabet, ekonomide ağırlıklı bir yere sahip olan KOBİ'lerin yapısal özelliklerinin daha iyi algılanmasını sağlayarak, KOBİ'lerin rekabet güçlerinin artırılmasına yönelik politikaların izlenmesi gereğini ortaya koymuştur.
KOBİ'lerin yapısal özelliklerini ekonomiye azami fayda sağlayacak şekilde kullanmaları, idari, yasal ve mali düzenlemeler açısından iş ortamını basitleştirici çeşitli önlemlerin uygulamaya koyulmasını gerektirirken, aynı zamanda işletmelerin rekabet gücünün artırılması kapsamında araştırmageliştirme, mesleki eğitim ve diğer alanlarda da destek sağlayıcı önlemleri gerekli kılmaktadır.
KOBİ'lerin faaliyette bulunan işletmelerin yaklaşık %99'unu oluşturduğu AB'de, ekonomik büyüme, rekabet edebilirlik ve istihdam yaratılmasının teşvik edilmesinde KOBİ'lerin temel unsuru oluşturduğu tüm üye devletlerce kabul edilmekte; işletme politikası KOBİ'lerin ihtiyaçlarını ve karşılaştıkları sorunları dikkate alarak rekabet edebilirliklerini güçlendirecek şekilde yapılandırılmakta ve bu doğrultuda çeşitli mekanizmalar uygulamaya koyulmaktadır.
Türkiye, AB ile Gümrük Birliği'ni tamamlayarak ekonomik açıdan sanayi mallarında Tek Pazar'ın bir parçası haline gelmiş; 1011 Aralık 1999 tarihlerinde gerçekleştirilen Helsinki Zirvesi ile aday ülkeler kapsamına alınmıştır. TürkiyeAB ilişkilerinde varılan bu aşama ile taraflar arasındaki çok yönlü entegrasyon giderek yoğunlaşacaktır. Yapıları itibariyle ekonomik dalgalanmalardan daha az etkilenen, yeniliklere daha kolay uyum sağlayabilen ve bireysel girişimciliği yönlendiren KOBİ'ler ise, bu özellikleriyle söz konusu entegrasyon hareketi çerçevesinde önemli bir rol üstlenmektedir.
Bu bağlamda Türk KOBİ'lerinin rekabet güçlerinin geliştirilmesi ve AB'deki potansiyel ortaklarıyla ülke ekonomisine çok daha fazla katkı sağlayacak girişimleri değerlendirme olanağının sağlanması büyük önem kazanmaktadır.
AB'de izlenilen KOBİ politikası ve uygulanan mekanizmaların ana hatlarıyla ele alındığı çalışmamız bu düşünceden hareketle hazırlanmış ve Türk KOBİ'lerinin rekabet edebilirliklerinin artırılmasına yönelik politikaların değerlendirilmesinde bir zemin oluşturması hedeflenmiştir.

AVRUPA BİRLİĞİ'NİN KOBİ'LERE YÖNELİK İŞLETME POLİTİKASI
Çok Yıllı Program ve Bütünleştirilmiş Program çerçevesinde uygulanan AB'nin KOBİ'lere yönelik işletme politikası, 1980'li yıllarda şekillenmeye başlamış; 1989 yılında Komisyon bünyesinde işletme politikasından sorumlu yeni bir Genel Müdürlüğün oluşturulmasıyla kurumsal bir nitelik kazanmıştır.
Bütünleºtirilmiº Program, AB'de KOBİ'lere yönelik tüm faaliyetlerin eşgüdümlü ve uyumlu olmasını kolaylaştırmak amacıyla genel bir çerçeve oluşturmakta; Birlik düzeyinde veya ulusal ya da bölgesel düzeyde KOBİ'lerin gelişimiyle ilgili tüm taraflarca yürütülecek, iyi uygulamaların karşılıklı değişimi (üye devletler ile uyumlu hareketler), Çok Yıllı Program ve diğer Birlik politikaları kapsamında girişilen faaliyetler olmak üzere üç eylem grubunu içermektedir.
Bütünleştirilmiş Program'ın bir parçasını oluşturan Çok Yıllı Program, AB'nin, diğer Birlik politikalarının kapsamadığı KOBİ'lere özgü eylemleri için yasal ve mali çerçeveyi oluşturmaktadır. Diğer Birlik politikaları kapsamında girişilen faaliyetler ise, İç Pazar'ın basitleştirilmesi (SLIM) ve Euro'ya ilişkin faaliyetlerin yanı sıra yapısal fonlardan sağlanan destek, Avrupa Yatırım Bankası kredileri, Avrupa Yatırım Fonu kredi garantileri; Topluluk Araştırma ve Teknolojik Gelişme Programları, bilgi toplumu ve eğitime erişim gibi alanları kapsamaktadır.
Bu çalışmada KOBİ'lere yönelik girişimler ve mekanizmalar halen geçerli olan Üçüncü Çok Yıllı Program kapsamında ele alınmaktadır.

KOBİ'LERE YÖNELİK ÜÇÜNCÜ ÇOK YILLI PROGRAM (1 OCAK 199731 ARALIK 2000)
Bu program çerçevesinde idari ve yasal düzenlemeler açısından iş ortamının basitleştirilmesi ve iyileştirilmesi; işletmeler açısından mali ortamın iyileştirilmesi; KOBİ'lerin Avrupalılaşmalarına ve stratejilerini uluslararasılaştırmalarına yardımcı olunması; KOBİ'lerin rekabet edebilirliğinin güçlendirilmesi ve araştırma, eğitim ve yenilikçi faaliyetlere erişiminin iyileştirilmesi; girişimciliğin teşvik edilmesi ve hedef grupların desteklenmesi ile KOBİ'leri desteklemeye yönelik politika araçlarının iyileştirilmesi hedeflenmiºtir.
20012005 yıllarını kapsayacak 4. Çok Yıllı Program önerisi ise, Komisyon tarafından hazırlanarak 11 Mayıs 2000 tarihinde yayınlanmış (COM(2000) 256 final/2); öneride bu programın Türkiye'nin katılımına da açık olacağı belirtilmiştir.
20012005 dönemi itibariyle AB'nin işletme politikası, yeni ekonomi anlayışında anahtar unsur olan girişimciliğin geliştirilmesi, yenilikçi bir iş ortamının teşvik edilmesi, eekonomide yeni iş modellerinin teşvik edilmesi, Tek Pazar'dan daha fazla yarar sağlanması, bürokrasinin azaltılması; kıyaslama (benchmarking), izleme ve uyumlu eylemler olmak üzere yeni eşgüdüm yöntemlerinin oluşturulmasını kapsamaktadır.
İdari ve Yasal Düzenlemeler Açısından İş Ortamının Basitleştirilmesi ve İyileştirilmesi
İdari ve yasal düzenlemeler açısından KOBİ'ler için iş ortamının basitleştirilmesi ve iyileştirilmesine yönelik çalışmalar, yasal önerilerin değerlendirilmesinde ve özellikle rekabet, Tek Pazar, vergi, sosyal politika ve çevre politikası gibi KOBİ'leri etkileyebilecek politika alanlarında KOBİ'lerin ihtiyaçları ve karşılaştıkları zorluklar üzerinde yoğunlaşmaktadır.
BEST (Business Environment Simplification Task Forceİş Ortamının Basitleºtirilmesine Yönelik Faaliyet Grubu)
BEST faaliyet grubu, AB işletmelerinin özellikle KOBİ'lerin gelişimini engelleyen sorunların ortadan kaldırılması ve mevzuat kalitesinin iyileştirilmesini teminen Komisyon ve üye devletlerce alınacak somut önlemler konusunda öneriler geliştirilmesi amacıyla oluşturulmuştur.
Bünyesinde üye devletlerin iş adamlarının, kamu görevlilerinin ve akademisyenlerinin yer aldığı BEST, AB KOBİ'lerinin rekabet gücünün iyileştirilmesi ve sürdürülebilir istihdam imkanlarının yaratılması ihtiyacı üzerinde yoğunlaşan bir rapor hazırlamış ve bu raporda kamu idaresi; eğitim ve öğrenimde yeni yaklaşımlar; istihdam ve çalışma koşulları; finansman ve yeni teknolojilere erişim ile yenilikçi faaliyetlerin teşviki alanlarında 19 temel öneri sunmuştur. Komisyon BEST faaliyet grubunun raporu çerçevesinde bir Eylem Planı hazırlamış; bu planda yer alan önlemlerin takibi konusunda ise, Komisyon'un Konsey'e rapor hazırlaması öngörülmüştür.
Mali Ortamın İyileştirilmesi
KOBİ'lerin mali kaynaklara erişimlerinin kolaylaştırılması amacıyla AB'de mevcut finansman mekanizmaları çerçevesinde çeşitli girişimler uygulamaya koyulmaktadır.
Finansman Mekanizmaları
Avrupa Yatırım Bankası, Avrupa Yatırım Fonu ve Yapısal Fonlar, AB'deki temel finansman mekanizmalarını oluşturmaktadır.
U Avrupa Yatırım Bankası
Avrupa Birliği'nde dengeli kalkınmayı ve Avrupa entegrasyonunu teşvik edici yatırımlara fon sağlamayı kolaylaştırmak amacıyla 1958 yılında kurulan Avrupa Yatırım Bankası (AYB), ulusal, bölgesel veya yerel mali aracı kurumlar aracılığıyla finansman sağlamaktadır. Bu çerçevede AYB'nin 1990'dan bu yana sanayi ve hizmet sektörlerine sağladığı kredilerin yaklaşık %45'inden KOBİ'ler yararlanmıştır. AB'nin istihdam yaratmaya ve yenilikçi faaliyetlere verdiği özel önem karşısında AYB, KOBİ'lere sağladığı yatırım finansmanını artırmış; 1999 yılında 11.500 KOBİ için verilen kredi 2.8 milyar Euro'ya yükselmiştir. AYB ayrıca Amsterdam Zirvesi'nde alınan büyüme ve istihdama ilişkin tavsiye kararının desteklenmesi çerçevesinde "Amsterdam Özel Eylem Programı" nı oluşturarak, KOBİ risk sermayesi girişimini başlatmış; 2000'li yıllarda KOBİ'lerin ve girişimciliğin geliştirilmesi amacıyla "Yenilikçi Faaliyetler 2000 Girişimi" çerçevesinde finansman sağlamayı öngörmüştür.

U Avrupa Yatırım Fonu
Avrupa Yatırım Fonu, Avrupa ekonomisinin kalkınmasında iki temel alan olarak kabul edilen transAvrupa ağları (TENs) ve KOBİ'lerle ilgili olarak, orta ve uzun vadeli yatırımların teşvik edilmesi yoluyla AB düzeyindeki entegrasyonun desteklenmesini hedeflemektedir. Bu çerçevede Avrupa Yatırım Fonu, KOBİ'lere finansman sağlayan bankalar, leasing şirketleri, garanti kurumları, karşılıklı garanti fonları ve diğer mali kurumlar için portföy garantisi sağlamakta; yenilikçi ve gelişiminin henüz ilk aşamalarında bulunan küçük işletmelerin desteklenmesinde büyük önem taşıyan risk sermayesi fonlarına yatırım yapmaktadır.
U Yapısal Fonlar
Yapısal fonlar AB'de bölgeler veya sosyal gruplar arasındaki eşitsizliklerin azaltılmasına yönelik faaliyetlere mali destek sağlayarak, ekonomik ve sosyal uyumun teşvik edilmesini hedeflemektedir. Yapısal Fonlar, Avrupa Bölgesel Kalkınma Fonu, Avrupa Sosyal Fonu, Avrupa Tarımsal Yönlendirme ve Garanti Fonu ile Balıkçılık için mali aracı içermektedir. Yapılan çalışmanın KOBİ'leri kapsaması sebebiyle sektörel düzeydeki fonlar ele alınmayarak Avrupa Bölgesel Kalkınma Fonu ve Avrupa Sosyal Fonu hakkında bilgi verilmiştir.
Avrupa Bölgesel Kalkınma Fonu
Avrupa Bölgesel Kalkınma Fonu, bölgesel sosyoekonomik dengesizliklerin azaltılması hedefi çerçevesinde KOBİ'lerin desteklenmesi, verimli yatırımların teşvik edilmesi, altyapının iyileştirilmesi ve yerel kalkınmanın geliştirilmesine mali destek sağlamaktadır.
Avrupa Sosyal Fonu
Avrupa Sosyal Fonu, AB'nin istihdam politikası uygulamasında temel mali aracı oluşturmakta; Fon özellikle geri kalmış bölgelerde işgücü niteliklerinin iyileştirilmesi ve girişimciliğin güçlendirilmesi için uzun vadeli stratejik programlara destek sağlamaktadır.
Giriºimler
AB'de KOBİ'lerin mali kaynaklara erişiminin kolaylaştırılması amacıyla Komisyon düzeyinde çeşitli girişimler başlatılmıştır. Bu çerçevede KOBİ'lerin karşılaştıkları sorunlar belirlenerek uygun çözümlerin üretilmesi, ortak yatırımların teşvik edilmesi ve özellikle risk sermayesi alanında kaynak yaratılması ve bu kaynakların etkin bir şekilde kullanılması hedeflenmiştir.
U CREA (Çekirdek Sermaye)
Üçüncü Çok Yıllı Program kapsamında oluşturulan CREA, büyüme ve istihdam yaratma potansiyeline sahip yenilikçi küçük işletmelerin (50'den az çalışanı olan) çekirdek sermaye fonlarına erişimlerini kolaylaştırarak özsermaye finansmanı sağlamalarına yardımcı olmayı hedeflemektedir. 1 Ekim 1997'den sonra kurulan çekirdek sermaye fonlarının yararlandığı bu girişim kapsamında Komisyon başlangıç dönemlerindeki işletme giderlerini karşılayarak destek sağlamakta, bunun yanı sıra üç yıllık bir süre için işletme giderlerinin en çok 500.000 Euro olmak üzere, %50'sini karşılayabilmektedir. 19982000 dönemini kapsayan bu girişime ayırılan bütçe 8 milyon Euro'dur.
U Avrupa Teknoloji Sermayesi Eurotech Capital
Yüksek teknoloji projelerine yatırım yapmak isteyen risk sermayesi fonlarına destek sağlanarak, bu tip projelerin karşılaştığı finansman sorununun çözümlenmesini hedefleyen bu girişim, en az 50 milyon Euro sermayeye sahip büyük risk sermayesi fonlarına yönelmektedir. Bu çerçevede yaklaşık 1 milyar Euro tutarında toplam yatırım kapasitesine sahip 14 fon seçilerek, sınırötesi yüksek teknoloji projeleri için mevcut yatırım kapasitesi tutarından yaklaşık 200 milyon Euro ayırılmıştır. Katılımcı fonlara %4 oranında sermaye katkısının yanı sıra teknoloji ve teknoloji pazarları hakkında bilgi hizmeti veren Eurotech Data Avrupa Teknoloji Veri Bankası'nı ücretsiz olarak kullanma imkanı sağlanmaktadır.

U Karşılıklı Garanti Şirketleri
KOBİ'lerin bankalar tarafından istenen garantileri sağlayamamaları sebebiyle uygun maliyetli bir finansman kaynağına erişimde karşılaştıkları sorunlar, karşılıklı garanti şirketleri yoluyla çözümlenmeye çalışılmaktadır. Komisyon, karşılıklı garanti şirketlerini ve bu şirketlerin gelişimini aktif bir şekilde teşvik etmekte; bu şirketlerin kuruluşuna ilişkin fizibilite çalışmalarının en çok 1 yıllık bir süre için %50'sini, karşılıklı garanti şirketlerinin kurulmasına ilişkin işletme giderlerinin ise en çok 3 yıllık bir süre için %50'sini karşılamaktadır. Söz konusu girişim 19982000 dönemini kapsamaktadır.
U Bankacılar ve KOBİ'ler Yuvarlak Masası
Bankacılar ve KOBİ'ler Yuvarlak Masası, KOBİ'leri temsil eden kuruluşlar ile mali kurumların üst düzey temsilcilerinin biraraya getirilerek KOBİ'lere özgü mali sorunların ele alındığı ve her iki taraf için uygun çözüm önerilerinin geliştirildiği bir forum niteliğini taşımaktadır.
U Deneyim Paylaşmaya Yönelik Ağlar Business Angels Network
Deneyim paylaşmaya yönelik ağlar, şirketlerini satmış ancak yeni şirketlere yatırım yapmak ve onlara deneyimleriyle yardımcı olmak isteyen girişimciler ile KOBİ'lerin birbirleriyle temas kurabildiği bir forum niteliğini taşımakta; bu çerçevede banka finansmanı ve resmi risk sermayesi dışındaki yeni finans kaynaklarına ilişkin bilgiye erişim imkanı da sağlanmaktadır.
Komisyon, 19982000 dönemini kapsayan bu girişim çerçevesinde Avrupa'da söz konusu ağları ve bu ağların oluşturulmasına ilişkin fizibilite çalışmalarını finanse etmektedir. Komisyon fizibilite çalışmalarına ilişkin maliyetin %50'sini sağlamakta, bölgesel veya ulusal bir ağın kurulmasını hedefleyen pilot eylemlerle ilgili maliyetin de en fazla %50'sini karşılamaktadır.
U Büyüme ve Çevre Programı
Bu program KOBİ'lerin yeni çevresel yatırımlar için banka kredilerine erişimini kolaylaştırmakta; bu çerçevede Komisyon küçük işletmeler için yeni çevresel yatırımlara ilişkin banka kredilerini karşılayan garantileri sağlamaktadır. Öncelik en fazla 50 çalışanı olan küçük işletmelere verilmekte ve küçük işletmelerin mali aracı niteliğindeki bir bankaya başvurmaları gerekmektedir. Program kapsamında çevresel yatırım olarak nitelendirilen yatırımlar, çevresel ekipman üretimi, çevresel etki yaratmaya yönelik yatırımlar ve belirgin çevresel etkiye sahip diğer yatırımları kapsamaktadır. Program kapsamında Avrupa Yatırım Fonu kıstaslarını karşılayan krediler (asgari 3 yıl vadeli, ulusal para birimi cinsinden 1 milyon Euro eşdeğerindeki bir tutarı geçmeyen ve sadece yatırımlar için kullanılan) için bankalara ilgili kredinin %50'si oranında garanti sağlanmaktadır.
U Büyüme ve İstihdam Girişimi
Bu girişim, işletmelerin gelişimlerinin ilk dönemlerinde desteklenmelerine yönelik risk sermayesi programı (ETF Startup), AB'de KOBİ'ler arasında ortak yatırımların teşvik edilmesini hedefleyen Avrupa Ortak Yatırımları (JEV) ve küçük ya da yeni kurulmuş KOBİ'ler için kredi imkanlarının iyileştirilmesine yönelik KOBİ Garanti Kolaylığı programlarını içermektedir.
ETF StartUp (Risk Sermayesi)
ETFStartup programı ile Komisyon, uzmanlaşmış risk sermayesi fonları aracığıyla yeni kurulmuş KOBİ'lere risk sermayesi sağlamaktadır. Komisyon tarafından desteklenen fonlar, yeni kurulmuş, kuruluşunun ilk aşamasında ya da yenilikçi olan ve büyüme potansiyeline sahip KOBİ'lere yatırım yapmak üzere tasarlanmış fonlardır. Fonlarda yatırıma yönelik en az 10 milyon Euro kullanılabilir kaynak olması ve fon sermayesinin %50'sinin özel kaynaklı olması gerekmektedir. İlke olarak Komisyon en fazla 10 milyon Euro tutarında olmak üzere risk sermayesi fonunun toplam sermayesinin %25'ini sağlamaktadır. Program kapsamında öncelik 100 kişi istihdam eden KOBİ'lere verilmektedir. 19982000 dönemini kapsayan programın bütçesi 170190 milyon Euro olarak öngörülmüºtür.
Avrupa Ortak Yatırımı Joint European Venture (JEV)
JEV, yatırım ve istihdam yaratılması dahil olmak üzere yeni ekonomik faaliyetlerin oluşturulmasına yönelik ortak yatırımları teşvik ederek, KOBİ'lerin Tek Pazar'ın avantajlarından faydalanmasını hedeflemektedir. İki farklı üye devletten en az iki KOBİ tarafından oluşturulması gereken ortak yatırımda ortaklar eşit derecede sorumluluk üstlenmektedir. 19972000 dönemini kapsayan programın bütçesi 105 milyon Euro olarak öngörülmüştür. Bu çerçevede ortak bir şirket oluşturulmasına yönelik harcamaların bir kısmı karşılanmakta olup, proje başına katkı en fazla 100.000 Euro'dur.
KOBİ Garanti Kolaylığı
Bu girişim üye devletlerdeki küçük işletmelere (en fazla 100 çalışanı olan) kredi sağlayan kamu ve/veya özel sektörde faaliyet gösteren mevcut Avrupa garanti sistemlerini desteklemekte; garanti sistemlerinin mevcut olmadığı ülkeler için Avrupa Yatırım Fonu mali aracılar seçebilmektedir. 19972000 dönemini kapsayan bu girişime yönelik bütçe 150190 milyon Euro olarak öngörülmüºtür.

İşletmelerin Avrupalılaştırılması ve Stratejilerin Uluslararasılaştırılması
AB KOBİ'lerinin ticari, teknik, mali ve arge alanlarında uluslararası düzeyde işbirlikleri yoluyla rekabet güçlerini artırmaları ve dış pazarlardaki potansiyeli değerlendirmeleri amacıyla çeşitli programlar uygulanmaktadır.
Euro Info Centres (Avrupa Bilgi Merkezleri)
KOBİ'lerle doğrudan bağlantı içinde olan kamu, özel veya karma yapıya sahip ticaret odaları, kalkınma ajansları vb. kurumlardan oluşan bir ağ çerçevesinde yapılanan EIC'ler, işletmeleri Birlik programları ve politikalarına ilişkin alanlarda bilgilendirme, yönlendirme, danışmanlık sağlama ve destek verme işlevlerini yürütmektedir. Bu bağlamda broşür, bilgi bültenleri gibi çeşitli dokümanlar işletmelerin kullanımına sunulmakta; ayrıca seminer ve konferanslar düzenlenmektedir. Ortak arayışında işletmelere yardımcı olunması da EIC'lerin faaliyet alanı içine girmektedir.
BC NET (İşletmelerarası İşbirliği Ağı)
BCNET bünyesinde yer alan sanayi ve ticaret odaları, meslek kuruluşları, bölgesel kalkınma ajansları, Avrupa İş Merkezleri, danışmanlık firmaları, bankalar vb. kurumlar mali, ticari veya teknik iş ortağı arayışı içinde olan işletmeler için kapsamlı bir işbirliği profili hazırlayarak ağ üyelerince iletilen tüm bilgilerin toplandığı merkezi bilgi bankasına göndermektedir. BCNet üyeleri gönderilen işbirliği profillerine ilişkin olarak kendi aralarında bilgi talebinde bulunmakta; ilgili işbirliğinin iki firma arasında uygun olabileceğini öngörmeleri halinde firmalar arasında temas sağlanmaktadır. Firmaların bu konuyla ilgili olarak kendi ülkelerindeki BCNET üyesi kuruluşa başvurmaları gerekmektedir.
BRE (İşletmeleri Yakınlaştırma Bürosu)
İş ortağı arayan firmalar BRE ağı içinde yer alan sanayi ve ticaret odaları, meslek kuruluşları, bölgesel kalkınma ajansları gibi özel ve kamu kuruluşu niteliğine sahip kurumlara başvurarak faaliyet alanları ve istedikleri işbirliğine dair bilgi vermekte; söz konusu talepler bu aracı kurumlar vasıtası ile merkezi bilgi bankasına gönderilmektedir. Merkeze iletilen işbirliği profilleri BRE kapsamında yer alan kurumlar aracılığıyla yayınlanarak (dergi, bilgi mektubu, web sayfası vb.) ilgili firmalara ulaştırılmaktadır.
Türkiye'de BCNET ve BRE programlarının Türkiye'deki temas noktaları KOSGEB ve TOBB'dur. KOSGEB ayrıca Avrupa Bilgi Merkezi işlevini de yürütmektedir.

Europartenariat Firmalararası İşbirliği Programı
1988 yılında uygulamaya koyulan ve yılda iki kez, iki farklı AB üyesi ülkede düzenlenen Europartenariat programları, firmalar arasında ticari, teknik, mali ve araştırma geliştirme alanlarında çeşitli işbirliği imkanlarının oluşturulmasını amaçlamaktadır.
Programda ev sahibi firma statüsüyle yer alacak KOBİ'ler nitelikleri, faaliyet alanları ve yabancı firmalarla oluşturmak istedikleri işbirliği projeleri esas alınarak seçime tabi tutulmakta; seçilen firmalar faaliyet alanları ve işbirliği önerileri çerçevesinde bir katalogda tanıtılmaktadır. Yaklaşık 7080 ülkeden 6000 civarında KOBİ'nin katıldığı bu programlar, ilgili ülkelerde ulusal danışman (national counsellor) kurumlar aracılığıyla duyurulmakta; katalogların bu ülkelerdeki dağıtımı ve program kataloglarını inceleyerek ev sahibi firmalarla görüşme talebinde bulunan firmaların belirlenmesi yine bu kurumlarca gerçekleştirilmektedir.
Katılımcı ülke firmaları, talepleri doğrultusunda hazırlanan randevu programları aracılığı ile programın düzenlendiği iki gün boyunca ev sahibi firmalarla görüşmekte; tüm katılımcı ülkelerin firmaları program süresince kendi aralarında görüşme imkanını da değerlendirmektedir.
Türkiye'nin AB'nin KOBİ'lere yönelik işbirliği programlarına dahil edildiği 1992 yılından beri bu programların daimi ve resmi temsilciliği İktisadi Kalkınma Vakfı tarafından yürütülmekte; program duyuruları sanayi ve ticaret odaları, sektörel birlikler, meslek kuruluşları vb. kurumlar, basın yayın organları ile dolaylı, İKV'nin kendi oluşturduğu veri bankasında yer alan firmalar için ise doğrudan olmak üzere Türkiye genelinde kapsamlı bir şekilde gerçekleştirilmektedir.
Medpartenariat Firmalararası İşbirliği Programı
Medpartenariat programları 1994 yılında, AB içerisinde KOBİ'lere yönelik mevcut mekanizma ve programların, AB üyesi olmayan Akdeniz ülkelerine genişletilmesi hedefi çerçevesinde Europartenariat örneğinden yola çıkılarak oluşturulan, ancak katılımcı ülke sayısı açısından daha küçük ölçekli olan işbirliği programlarıdır. AB'ye üye olmayan Akdeniz ülkelerindeki KOBİ'lerin gelişimi ve rekabet kapasitelerinin artırılması için elverişli ortam sağlanmasını ve AB'deki KOBİ'lerle aralarındaki işbirliği olanaklarının desteklenmesini amaçlayan Medpartenariat programlarının Türkiye'deki organizasyonu İKV tarafından gerçekleştirilmektedir.
KOBİ'lerin Rekabet Gücünün Artırılması ve Araştırma, Eğitim ve Yenilikçi Faaliyetlere Erişimin İyileştirilmesi
KOBİ'lerin rekabet gücünün artırılması araştırma ve teknolojik gelişme alanında da bazı düzenlemeleri gerekli kılmakta; ancak KOBİ'lerin araştırma ve yeni teknolojiler konusundaki gelişmelerden haberdar olmalarını, teknik kapasitelerini güçlendirmelerini ve yenilikçi faaliyetlere yönelmelerini sağlayacak bir ortamın oluşturulması tek başına yeterli olmamaktadır. Bu gelişmelerden somut sonuç alınabilmesi ancak gerekli bilgi, beceri ve deneyime sahip yetişmiş insan gücü ile mümkün olabilmektedir. Bu çerçevede AB'de mesleki eğitim konusuna da ayrı bir önem verilmekte ve bu bağlamda Birlik çeşitli program ve faaliyetler ile mesleki eğitim konusuna destek sağlamaktadır.

StandardizasyonNormapme
Normapme KOBİ'lerin standardizasyon alanında karşılaştıkları sorunlara yardımcı olmak üzere kurulmuştur. Bu kurum Avrupa standardizasyon sürecinde KOBİ'leri, uygun çözümler arayarak ve standartların değerlendirilmesine ilişkin program planlamasına katılarak desteklemektedir.
Araştırma ve Teknolojik Gelişme Beşinci Çerçeve Programı
19982002 dönemini kapsayan 5. Çerçeve Program, Avrupa'nın sanayi alanındaki rekabet gücünün artırılması, istihdam yaratılması ve Avrupa vatandaşlarının yaşam kalitesinin iyileştirilmesine yardımcı olacak şekilde tasarlanmış; AB'de araştırma sonuçlarının somut faydaya dönüşmesini sağlamak amacıyla yenilikçi faaliyetler üzerinde yoğunlaşmıştır.
Bu program çerçevesinde KOBİ'lere ilişkin düzenlemeler "Yenilikçi faaliyetlerin ve KOBİ'lerin katılımının teşvik edilmesi" adı altındaki yatay programda yer almakta; KOBİ'lerin bilgi ve danışmanlık sağlanarak yenilikçi faaliyetleri destekleyen kaynak, sistem vb. enstrümanlara erişiminin kolaylaştırılması, araştırma programlarına etkili bir şekilde katılımının teşvik edilmesi, teknolojik kapasitelerinin geliştirilmesine yardımcı olunması, yeni teknolojilerin yerleştirilmesi ve yaygınlaştırılması için sınırötesi ağlar ve işbirliklerinin oluşturulmasında destek sağlanması; KOBİ'ler, büyük şirketler, araştırma merkezleri ve üniversiteler arasındaki sınırötesi bağların geliştirilmesinin teşvik edilmesi hedeflenmektedir.
Yenilikçi Faaliyetler ve KOBİ Programı
Söz konusu program firmaların yenilikçi faaliyetlerde bulunmalarını; yeni teknoloji geliştirmelerini, pazarlamalarını ve değişikliklere daha iyi bir şekilde uyum sağlamalarını; Avrupa KOBİ'lerinin 5. Çerçeve Programa tam olarak katılımları ve bu katılımdan sağlanacak avantajları optimize etmelerini desteklemektedir. Program ayrıca Avrupa'da yenilikçi hareketlerin gelişmesine daha uygun bir ortamın oluşturulmasına, yeni firmaların kuruluş ve gelişme koşullarının iyileştirilmesine, yeni teknolojilerin yayılmasına, yeni ekonomik faaliyetlerin oluşturulmasına ve yenilikçilik kültürünün güçlendirilmesine katkıda bulunmayı hedeflemektedir.
EUREKA Endüstriyel AraştırmaGeliştirme için Avrupa Ağı
1985 yılında kurulan ve AB üye devletleri, Rusya, İsviçre ve Türkiye dahil olmak üzere 26 ülkenin katılımıyla oluşan EUREKA, Avrupa'daki rekabet gücünün artırılmasını hedefleyen hükümetlerarası bir organizasyondur. Bu çerçevede, sanayi ve araştırma kurumlarının da içinde yer aldığı pazar güdümlü ortak araştırma ve teknolojik gelişmenin teşvik edilmesi öngörülmekte; maliyet avantajlı ürün, süreç ve hizmete dönüşecek yüksek teknolojilerin kullanılması üzerinde yoğunlaşılmaktadır.
Proje harcamaları için gerekli finansmanın sağlanması katılımcılardan beklenmekle birlikte, üye devletlerin hükümetleri, düzeyini ve yeterlilik koşullarını belirleyerek mali destek sağlayabilmektedirler. Proje önerilerinin Eureka kapsamında değerlendirilmesi için en az iki farklı Eureka üyesi bağımsız ortağının olması, kendi sektörü içinde yenilikçi bir faaliyet yaratması, pazarlanabilir bir ürün, süreç veya hizmete dönüşmesi ve sivil sektöre yönelik olması gerekmektedir.
Eureka'nın Türkiye'deki ulusal koordinatörlük görevi TÜBİTAK'a verilmiştir. Eureka kapsamında destek sağlayan kuruluşlar sırasıyla, Türkiye Teknoloji Geliştirme Vakfı, TÜBİTAKTİDEB (Teknoloji İzleme Değerlendirme Başkanlığı) ve TÜBİTAK'dır.

Mesleki Eğitim
Yeni teknolojilerin üretilmesi ve bu teknolojilerin izlenerek üretim sistemlerine uyarlanması sadece mali değil, vasıflı insan kaynaklarını da gerekli kılmaktadır. AB'de uygulamaya koyulan programlarla sadece eğitimin yenilikçi faaliyetlere katkı sağlaması değil, aynı zamanda mesleki alanda entegrasyonu kolaylaştırması ve her türlü ayırımcılığı ortadan kaldırması da amaçlanmaktadır.
Leonardo da Vinci
Üye devletlerde mesleki eğitim politikalarının desteklenmesi ve eksikliklerinin giderilmesini teminen uygulamaya koyulan Leonardo da Vinci programının ilk aşaması 19951999 yılları arasında gerçekleştirilmiş; 1 Ocak 2000 tarihinde yürürlüğe giren 26 Nisan 1999 tarihli Konsey Kararı (1999/382/EC) ile 20002006 yıllarını içeren ikinci aşamanın başlatılması kabul edilmiştir. Aynı Konsey kararı ile program Helsinki Zirvesi ile aday ülkeler kapsamına alınan Türkiye'nin de katılımına açılmıştır.
Leonardo da Vinci II çerçevesinde mesleki alanda bütünleşmenin kolaylaştırılması; eğitim kalitesinin ve eğitime erişimin iyileştirilmesi ve eğitimin yenilikçi faaliyetlere olan katkısının geliştirilmesi hedeflenmektedir. Program kapsamında sınırötesi hareketlilik projeleri; mesleki eğitim kalitesinin geliştirilmesi ve yenilikçi faaliyetlerin mesleki eğitime aktarılmasına yönelik sınırötesi pilot projeler; mesleki eğitimde dil ve kültürel becerilerin teşvik edilmesine yönelik projeler; veriler, araştırma, analizler, iyi uygulamaların izlenmesi ve yayılmasına yönelik faaliyetler desteklenmektedir.
20002006 dönemi için toplam bütçe 1.15 milyar Euro olup, her bir desteklenecek faaliyet için ayrı mali düzenleme getirilmiºtir.
EQUAL
Equal, uluslararası işbirlikleri yolu ile işgücü pazarı ile bağlantılı her türlü ayırımcılık ve eşitsizlik ile mücadeleyi amaçlayan bir Birlik girişimidir. Equal aynı zamanda sığınma talebinde bulunan kişilerin sosyal ve mesleki eğitim alanlarında AB ile bütünleşmelerine yönelik çalışmaları da yürütmektedir.
Stratejik işbirliklerinin oluşturulması çerçevesindeki faaliyetlere fon sağlanmakta; kalkınma işbirlikleri adını taşıyan bu faaliyetlere iş ve işçi bulma kurumları, sivil toplum örgütleri gibi kurumların yanı sıra iş çevrelerinin, özellikle KOBİ'lerin katılımının sağlanması amaçlanmaktadır.
Bu girişim çerçevesinde finansman üye devletler ve AB tarafından ortaklaşa sağlanmakta olup, Avrupa Sosyal Fonu'ndan 20002006 dönemi için sağlanacak toplam katkı 2.847 milyon Euro'dur.
Yönetici Eğitimi
3. Çok Yıllı Program (19972000) çerçevesinde küçük ve orta ölçekli firma yöneticileri için eğitime erişimin artırılması ve iyileştirilmesine yönelik önlemler de yer almaktadır. Bu önlemler küçük işletme yöneticileri için yönetim alanında; el sanatları konusunda faaliyet gösteren firmalar için ise yeni teknolojiler ve finansman alanlarında eğitimi içermektedir.
Girişimciliğin Teşvik Edilmesi ve Özel Hedef Gruplarının Desteklenmesi
REGIE: Avrupa Ekonomik Çıkar Grupları (EEIG) Ağı
REGIE, AB'deki mevcut ekonomik çıkar grupları arasındaki bağların güçlendirilmesi amacıyla başlatılmış olan bir girişimdir. Bu girişim özellikle, EEIG'lerin kuruluşu ve gelişimiyle ilgili pratik soruların cevaplandırılmasını, söz konusu sistemde yer alan firmaların tecrübeleri ve farklı uygulamalarının paylaşılabilmesi amacıyla düzenli olarak EEIG konferanslarının organize edilmesini, EEIG'ler hakkında mevcut bilgi kalitesinin iyileştirilmesini ve EEIG enstrümanının iyileştirilmesine yönelik çalışmaların yapılmasını sağlamaktadır.

EURO’NUN ve EKONOMİK VE PARASAL BİRLİĞİN KOBİLER ÜZERİNDE ETKİLERİ
KOBİ'lerin euro'ya geçiş için hazırlıkları
Euro'ya geçiş çerçevesinde, küçük ve orta boy işletmeler (KOBİ'ler), muhasebe, fiyatlama ve pazarlama yapılarını euro'ya uyarlamak zorunda olacaklardır.
Büyük firmaların gerekli hazırlıkları çok daha önce yapmalarının beklendiği bir süreçte KOBİ’ler bu firmaların şimdiden geliştirmiş olduğu standart “euro geçiş” paketlerini kullanabilirler.
Bu çerçevede KOBİ’lere Avrupa Komisyonu tarafından da destek sağlanacak, gerekli tavsiyeler, ilgili belgeler, örnek olay incelemeleri, bilgilendirme broşürleri, kontrol listeleri vb. bilgi ve dokümanlar ulaştırılacaktır.
KOBİ'lerin çoğunluğunun, esas olarak yurt içi piyasalarda çalışmaları sebebiyle, euro'ya geçişlerini geçiş döneminin sonuna kadar (2002 başları) erteleyecekleri beklenmektedir. Gerek müşterilerle olan işlemler gerek sözleşmelerde, ulusal para birimlerinin kullanılmasına devam edilecektir. Fakat tüm KOBİ'lerin bu tarihten önce geçiş için hazırlanmaları gerekecektir.
KOBİ'ler üzerinde Ekonomik ve Parasal Birliğin etkisi
Ekonomik ve Parasal Birlik (EPB), küçük ve orta boy işletmelere (KOBİ'ler) hem ticari hem de mali anlamda daha çok esneklik getirecek, onları daha güçlü ve daha rekabetçi yapacaktır. Spesifik olarak, KOBİ'ler çeºitli alanlarda avantajlardan istifade edecektir:
Küçük ve orta boy işletmeler, para hareketlerine karşı kendilerini korumak için mali araçlara büyük şirketler kadar erişim imkanına sahip olmadıkları için, döviz kuru riskinin azalması önemli bir iyileşme sağlayacaktır.
Bankacılık sektöründe artan rekabet ve genelde azalan faiz oranları sayesinde, KOBİ'ler, faaliyetlerini çok daha düşük bir maliyetle finanse edebilecektir.
Avrupa Birliği düzeyinde maliyet şeffaflığı, küçük şirketlerin tek bir pazar olarak euro bölgesinde çalışabilmelerini sağlayacaktır. Böylece, bu şirketler, çok daha geniş bir alanda ürün ve hizmet satışlarını kolayca arttırma (ölçek ekonomileri) ve makul bir maliyet ile çok daha geniş bir potansiyel müşteri tabanına erişme imkanına kavuşacaklardır.
Bir başka ifadeyle, geçmişteki çeşitli güçlüklerin yaşandığı ihracat, sorunların çok daha aza indirgendiği yurtiçi ticarete dönüşecektir. Bu durum, tüm Avrupa ekonomisinin yararına bir gelişme olarak, KOBİ'leri yenilikçi faaliyetler ve yeni teknik çözümleri iş stratejilerine dahil etmeye teşvik ederek, AB düzeyinde daha yoğun rekabet yaratacaktır.