Misakımillî

[Constantin]

Misak-ı Millî, (Türkiye Türkçesi: Millî yemin ya da Ulusal ant) Türk Kurtuluş Savaşı'nın siyasî manifestosu olan altı maddelik bildirinin adıdır. İstanbul'da toplanan son Osmanlı Mebusan Meclisi tarafından 28 Ocak 1920'de oybirliği ile kabul edilmiş ve 17 Şubat'ta kamuoyuna açıklanmıştır. Bildiri, I. Dünya Savaşı'nı sona erdirecek olan barış antlaşmasında Türkiye'nin kabul ettiği asgari barış şartlarını içerir.

Bildiri mecliste "Ahd-ı Millî Beyannamesi" adıyla kabul edilmiş, ancak daha sonra "Misakımillî" olarak anılmıştır. Her iki deyim Ulusal Yemin anlamına gelir.

Türkiye Cumhuriyeti'nin sınırları, bazı ayrıntılar hariç, Misak-ı millî ilkeleri doğrultusunda oluşmuştur.

Misakımillî'nin ana hatları Erzurum Kongresi (23 Temmuz - 7 Ağustos 1919) ve Sivas Kongresi'nde (4-11 Eylül 1919) biçimlendi.

Sivas Kongresi'nin talepleri doğrultusunda Osmanlı hükümeti 30 Eylül'de genel seçim kararı aldı. Kasım ayında yapılan seçimlerde, Anadolu'nun her ilinde Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti'nin gösterdiği adaylar kazandı. Seçilen adaylar Aralık ayı ve 1920 Ocak ayının ilk günleri boyunca ikişer üçer kişilik gruplar halinde Ankara'ya gelerek Mustafa Kemal Paşa ve Heyet-i Temsiliye üyeleriyle görüştüler. Bildiri metni bu görüşmelerde son halini aldı. Heyet-i Temsiliye üyelerince imzalanan metin, Trabzon mebusu Hüsrev Sami Bey[kaynak belirtilmeli] (Gerede) aracılığıyla İstanbul’a gönderildi. [1]

12 Ocak 1920’de İstanbul’da çalışmalarına başlayan Meclis, yönetim organlarını seçtikten hemen sonra bildiri konusunu ele aldı. 28 Ocak'ta yapılan bir kapalı oturumda “Ahd-ı Millî Beyannamesi” kabul edildi. 12 Şubat'ta Edirne mebusu Şeref Bey’in önerisi üzerine, beyannamenin bütün dünya parlamentolarına ve basına açıklanmasını kararlaştırıldı.

Beyannamenin kabulü ve yayımlanma biçimiyle ilgili henüz açıklığa kavuşturulmamış bazı noktalar mevcuttur. Her şeyden önce beyannameye ilişkin görüşmeler ve özgün metin Meclis-i Mebusan zabıtlarında yoktur. Bu durumda beyannamenin resmi bir oturumda değil, (Meclis üyelerinin tümüne yakınını kapsayan) Felah-ı Vatan grubunda kabul edilmiş olduğu ihtimali dile getirilmiştir. İngiliz büyükelçisi Sir Horace Rumbold, “yayınlanmış hiçbir imza listesi yoktur” diyerek, izlenen prosedürün “misakın geçerliliğini kuşkulu kıldığını” iddia eder.

Bunun yanısıra Ankara'da hazırlanan 8 maddelik metinle İstanbul'da kabul edilen 6 maddelik metin arasında da farklar vardır. Ankara metninde bulunan, savaş suçlularının cezalandırılmasına ilişkin madde son metinden çıkarılmıştır. Ankara metninde iki ayrı maddede yazılan “mütareke sınırı” ve “Müslüman halkın bölünmezliği” konuları İstanbul’da birleştirilmiştir. Son maddede Milletler Cemiyeti’ni savunan bir ibare İstanbul’da ilan edilen metinden çıkarılmıştır.

En önemli belirsizlik birinci maddededir. Ankara’da düzenlenen metinde, Mondros Mütarekesi’yle belirlenen sınırların “içinde” yaşayan Osmanlı İslam çoğunluğunun “bölünmez bir bütün” olduğu vurgulanırken, İstanbul’da bu ifade -- bazı kaynaklara göre -- “mütareke çizgisinin içinde ve dışında” yaşayan Osmanlı İslam çoğunluğu olarak değiştirilmiştir. Yayımlanmış olan Misakımillî metinlerinin bir bölümünde "ve dışında" deyimi vardır, bir kısmında ise yoktur. Misakımillî'nin can damarını oluşturan sınırlar meselesindeki bu belirsizlik dikkat çekicidir.

Halihazırdaki harita da yanlış ve yanıltıcıdır. Misak-ı Milli, sınırlar konusunda iki temelden oluşur: 1- Mondros Mütarekesi imzalandığı sırada Türk ordularının kontrolünde olan eski vatan topraklarının Türkiye'den koparılması mümkün değildir. 2- İşgal edilen topraklarda ise halkoylamasına (plebisit) başvurulması ve statülerinin bu şekilde belirlenmesi teklif edilir (Birinci Dünya Savaşı sonrasında birçok tartışmalı bölgenin kaderi bu şekilde belirlenmiştir).

Dolayısıyla; 30 Ekim 1918 tarihinde hala Türk ordularının kontrolünde olan Suriye'de Azez, Cerablus, Rakka ve Deyrizor (Fırat Vadisi); Irak'ta Sincar, Musul, Altınköprü, Erbil ve Süleymaniye Misak-ı Milli sınırları içindedir. Doğuda ise "Vilayet-i Selase (Kars, Artvin ve Batum)" ve 30 Ekim 1918'de Türk ordularının kontrolündeki (Türklerle meskûn) Ahıska aynı şekilde Misak-ı Milli'ye dahildir.

[Constantin]

Bir gece ansızın..!!