Mersinin Tarihçesi

3.1.3.2. Manzum Tekerlemeler
Tuz taşı tuz taşı
Altın bilezik kaşı
Senin baban değilse
Benim babam da su başı


Su başının kulusun
Altının çulusun
Ağanın atı kişniyor
Arpa için kişniyor

Arpayı nereden bulayım
Satıcısını alayım
Satıcısında yok derler
Akarcada çok çerler

Akarcanın kinidi
Ebize suyunu kinidi
Geceki gelen kim idi
Emmioğlu Musacık
Elleri kolları kısacık

Çık çıkalım çardağa
Ok atalım ördeğe
Ördek başını kaldırmış
Ak yelesini aldırmış

Ak yelesi başında
İki bülbül bir torbada beslenir
Birin kessen boğazlasan
Elim kana bulaşır

Elimi nerede yuyayım
Akarcada yuyayım
Akarcanın kinidi
Ebize suyunu kinidi
Geceki gelen kim idi
Emmioğlu Musacık
Elleri kolları kısacık

Dinleyin tilkinin hikâyatını
Tilkiden hocanın şikâyatını
Dinleyin tilkinin destanını
Tilki girdiği hocanın bostanını

Hoca tutdu kuşağı ile bağladı
Çakal gördü zari zari ağladı
Arkadaş nedir senin bu işlerin
Yarın ölüm sırtaracak dişlerin

Ben ölürsem pekmez ile yusunlar
Baklavayı sabun diye sürsünler
Hemencecik mezarımı kazsınlar
Kuru üzüm toprak diye atsınlar
Bandırmayı hece taşı diye diksinler
Tavuk bacım gelip baş ucumda ağlasın
Hindi kardeş gelip telkin verip bağlasın

4. BÖLÜM

4.1. FOLKLOR
4.1.1. Geçiş Dönemi Folkloru

4.1.1. Ad Verme
Bebeğe isim ailenin en yaşlı erkek üyesi tarafından konur. Ama böyle biri yoksa bebeğe isim oğlanın babası tarafından konur.
Bebeğe isim koyacak olan kişi önce abdest alır. Bebeği kucağa alırken besmele çeker. Bebeğin önce sağ daha sonra da sol kulağı üçer defa ismini söyler. Böylece bebeğin adı konmuş olur. Bebeğe kim isim veriyorsa âdet olarak o kişiye bir çorap ve bir mendi hediye edilir.

4.1.2. Sünnet
Sünnetten bir gün önce sünnet kınası yapılır. Kına kadınlar arasında olur. Sünnet olacak çocuğun kına eline yakılır. Çocuğun mutlaka bir kirvesinin olması şarttır. Bu kirve yakın bir aile dostu olabileceği gibi herhangi biri de olabilir. Ancak akraba olmaz.
Sünnet günü çocuğun kıyafetlerini kirvesi giydirir. Babasının yaptığı katkı kadar kirve de sünnete katkıda bulunur. Sünnetten önce yemek yenir. Mevlid okutulur. Mevlidde kirvenin hanımına iğne oyalı örtülüdür. Kirveye ailenin maddi gücü ölçüsünde hanımıyla birlikte bohça hazırlanıp hediye edilir.
Kirve çocukla ilgilenir. Çocuğa sünnet yatağı hazırlanır. Bu yatağa yeni dantelli çarşaf, karyola takımı serilir. Yatağın etrafı süslenir. Sünnet saati geldiği zaman kadınlar odadan ayrılırlar. Odada sadece erkekler kalır. Kirvesi çocuğu kucağına alır. Sünnet sırasında çocuk bağırmasın diye ağzına sürekli lokum verilir.
Sünnet bittikten sonra çocuk yatağa yatırılır ve kirvesi çocuğu hiç yalnız bırakmaz. Âdet olarak kirve çocuğa bir saat alır.
Sünnetten bir gün sonra kirve yemeğe çağırılır. Böylece kirve akraba derecesine yükselmiş olur. Kirvenin çocukları aileye kardeş sayılacağı için kız alınmaz veya kız verilmez. Bunun sebebi sünnet olan çocuğun kanının kirvenin herhangi bir yerine değmiş olmasındandır.
Çocuk büyüdükten sonra bile kirve çocuğun her şeyiyle ilgilenmek zorundadır.
Çocuk sünnet olduktan sonra davul, zurna çalınır. Kadınlar erkekler kendi aralarında eğlenirler.

4.1.3. Askere Yolcu Etme
Gençleri askere uğurlamak önemli bir olaydır. Askere gidecek olan genç, askere gitmeden önce bütün akrabalarını ve yakın dostlarını ziyarete gider. Ziyarete çıkmasa bile akraba ve yakın dostlar, genci yemeğe davet ederler. Bu yemeği veda yemeği şeklinde düzenlerler. Ziyaret ettiği akrabalar askere, uğurlama sırasında belli bir miktar para verirler. Bu paranın miktarı hiç önemli değildir. Önemli olan verilmesidir. Bu bir gelenektir. Askerin gideceği yeri öğrenmesi için gittiği jandarma komutanlığına bile köydeki bütün gençler, toplanıp giderler, askere gidecek genci yalnız bırakmazlar.
Askere gidecek olan gencin ailesinin durumu uygunsa mevlid okutulur. Mevlid gencin askerliğini kazasız, belasız bitirmesi içindir. Âdete göre bir tane kurban kesilir. Kesilen kurbandan yemekler yapılır ve gelen misafirlere ikram edilir. Misafirlerle en fazla askere gidecek olan genç ilgilenir.
Askerin bir de kınası vardır. Askere gitmesine bir gün kala kına yakılır kınada davulla, zurnayla köy ve akraba yakın dostlar eğlenirler. Kınaya gelenler asker gence hediyeler getirirler.
Kınadan sonra askere gidecek genç ve arkadaşları köyde erkeklerin toplu olarak bulunduğu yerlere gider ve herkesle tek tek vedalaşıp helâllik ister.
Askere genci genellikle akşam gönderirler. Otogarda herkes toplanır. Gencin akrabaları, yakın arkadaşları, yakın dostları ve ailesi vardır. Asker davullar, zurnalar eşliğinde uğurlanır. Genç, davul, zurnayla gönlünce oynar. Toplu halde erkekler halay çeker.

Askerin uzun süre ait olduğu yerden ve ailesinden ayrı kalacağı düşünüldüğü için asker gencin o gün için dediği yapılır.
Otobüse binmeden önce herkesle vedalaşır. Annesiyle vedalaşırken annesi oğluna simitten bir parça ısırtır. Gerisini saklar. Simidin gerisi bir odaya asılır. Geri dönene kadar bu simit saklanır.
Asker genç, eğer sözlüyse, sözlüsü ona bir mendi hediye eder. Bu dantelli mendili genç kız eliyle işler. Bu mendili askerde kesinlikle kullanmaz. Askerden döndükten sonra ve hatta evlendikten sonra saklar. Bu bir gelenektir.

4.1.4. Düğün

4.1.4.1. Kız İsteme
Evvelâ oğlan tarafının kendi arasında konuşmalar olur. Anne baba oğluna kimi istediğini; kimi arzu ettiğini sorar. Bu konuşmalar olduktan sonra kız isteme işlemine geçilir. Oğlanın karar kıldığı kızı istemek için köyün ileri gelen yaşlılarından, hacısından, hocasından iki, üç kişi kız evine yatsı namazından sonra, geç vakit gönderilir. Geç vakit gönderilmesinin nedeni hiç kimsenin görmemesi içindir.
Giden kişiler, selâm, hoş beşten sonra niçin geldiklerini ev sahibine sezdirmeye çalışırlar. Daha sonra:

“Ahmet Ağanın oğlu Mustafa’ya kızınız Emine Hatunu, Allah’ın emri peygamberin kavli üzere istemeye geldik. Allah yazdıysa siz de münasip görürseniz vereceğiniz kararı, diyeceğiniz sözlü bekliyoruz” denilerek kız istenir. Kız taraf, “Biraz düşünelim, kendi aramızda konuşalım. Başka bir gün tekrar buyurun gelin” der.
Kızı istemeye giden kişiler gelip durumu oğlan tarafına anlatırlar. Kendi aramızda konuşalım, düşünelim sözü bir yumuşatma işareti olarak kabul edilir. Oğlan tarafı, bu işte bir yumuşaklık var herhalde diyerek sevinir. İkinci defa gidiş yani tekrar istemek için gidişte kız tarafı: “Allah yazdıysa ne diyelim.” diyerek önceden hazırladıkları bir listeyi dünürcülere sunar. Liste yazılmıştır. Bir beşi birlik, on sarı lira ve belli bir miktar başlık parası, iki top bez, şu kadar yorgan yüzü, bu kadar döşek yüzü gibi istekler listeye yazılmıştır. Liste istekçilere yani dünürcülere sunulur. Dünürcüler bu listeyi oğlan evine ulaştırır. Oğlan tarafı da bu listeyi makul görüp kabul ederse dünürcülere bildirir. Dünürcüler kız tarafına “Bu iş kabul olundu. Bundan sonra yapılacak işleri konuşalım” derler.

4.1.4.2. Nişan
Bir gün alınır. Eski zamanlarda nişan takma işi gündüz değil, mutlaka gece olur. Nişan, çok kalabalık olmaz. Oğlan tarafından üç, beş kişiyle birlikte dünürcüler kız evine hazırlanmış tahin helvası götürürler. Bu işler yatsı namazından sonra yani geç vakit olur. Getirilen helva yenir. Nişana gelen kişiler arasında Kur’an okumayı ve dua etmeyi bilen varsa, Kur’an okunur ve dua edilir. Kızın parmağına yüzük takılır ama oğlan ortada yoktur. Oğlan kendi evindedir. Dünürcüler, kız evinin takacağı yüzüğü alır oğlan evine gelir. Oğlana yüzük kendi evinde takılır. Daha sonra ne zaman düğün yapılacak karara bağlanır.


4.1.4.3. Düğün Hazırlıkları
Yöremizde gelirimiz ağustos, eylül, ekim bu üç aylar arasında olduğu için, üzümden sonra, pamuktan sonra denilerek eylül, ekim ve kasım aylarına düğün günü ayarlanır. Gün yaklaştığı zaman listedeki istekler, pamuklar bezler, astarlar oğlan evinden kız evine gönderilir. Kız evine oğlan tarafından giden bayanlardan, kız evinin yakını olan bayanlar bir araya toplanıp getirilen pamuktan belli bir miktar ister derler. Gelen pamuktan, pamuğa göre, iki, üç tane döşek, yastık, dört beş tane yorgan yapılarak yatak hazırlanır. Oğlan tarafında da köy davet edilerek düğün ekmeği yani yufka ekmek yapımı başlar. Oğlan evinde yapılmış yufka ekmeklerden beş altı kilosu ufalanır içine leblebi, kuru üzüm konulmuş şekilde becerikli bir kişi tarafından köye dağıtılır. Bu yapılan işleme okuntu, davetiye adı verilir. Bizim düğümüz var anlamına gelir.

Oğlan evinde tekrardan düğün ekmeği yani yufka ekmek yapımı başlar. Köyden isteyenler, oğlan tarafını seven kişiler bir tabak içerisine un, buğday doldurur. Bulabildiği çiçeklerden unun içerisine koyar. Oğlan evine yani ekmek yapılan yere gelir. İçerisine çiçek koyduğu un tabağını da getirir. Ekmek yapımına yardım eder. Düğün ekmeği yani yufka ekmek yapımı iki, üç gün devam eder.

4.1.4.4. Bayrak Dikimi
Düğün, gelenek gereği cuma günü olur. Gelin perşembe günü gelir. Gerdek perşembeyi cumaya bağlayan gece olur. Onun için gelinin geleceği haftanın başında yani pazartesi günü bayrak dikimi olur. Oğlan evinde davar kesilir, kavurmalar, çorbalar, yemekler yapılır. Köylüye ‘yarın bayrak dikimi var.’ diye ilân edilir. Köy halkı oğlan evine toplanır. Yemek yenilir, Kur’an okunur, dua edilir. Silahlar sıkılır ve oğlan evinin damına küçük bir Türk bayrağı dikilir. Bayrağın değneğinin başına ayna bağlanır, turunç veya portakal takılır. Bu, düğün olacak evin işaretidir. Dışarıdan gelen davetliler bu bayrak sayesinde evi sormadan bulabilirler.

4.1.4.5. Düğün Alayı
Düğün alayı, yani yengeler, gençler, yakınlar, davetliler atlarla çalgı eşliğinde kız evine varırlar. Kız evi bunları karşılar. Kız evine salı günü varılır. Perşembeye hazırlık olsun diye çarşamba gününden yemekler yapılır. Kazanlarla pilav pişer, topalak çorbası, mantı yapılır. Hazırlanan yemekler perşembe günü, davetlilere yedirilir.

4.1.4.6. Kına Gecesi
Çarşambayı perşembeye bağlayan gece kız evinde kına gecesi yapılır. Kız evinde davul, saz çalmaz. Davul, çalgı ne ise kahvelerde köy meydanında çalar. Kız evinde ise kadınlar toplanarak kendi getirdikleri dümbelek ya da deblek denilen çalgı aletini çalarak kendi aralarında eğlenirler. O akşam gelin kızın eline kına yakalar.

4.1.4.7. Gelinin Oğlan Evine Gönderilmesi
Perşembe sabahı gideceği yerin uzaklığına göre gelinin bindirilmesi ayarlanır. Gelinin bineceği atın üzerine süslü, nakışlı terki atılır. Atın gemine ve başındaki yularına ise mendiller, gelinlik kız tarafından işlenmiş süslü çevreler bağlanır. Kız, evinin önündeki merdivenin dibine getirilir. Kız, yukarıda annesi, babası ve kardeşlerinin yanında, giyinmiş, kuşanmış bir vaziyettedir. Gelin kuşağı denilen kırmızı bir kuşak kızın kardeşi tarafından dua ile beline bağlanır. Yüzünü görülmemesi için de başına kırmızı bir örtü örtülür. Bir koluna erkek kardeşi, bir koluna da babası girerek, gelin kızı merdivenden indirir ve ata bindirirler. Atın başını bir kişi çeker. Gençler yol boyunca oynarlar, haya çekerler ve oğlan evine varılır. Oğlan evinin önünde pişmiş yemeklerin bulunduğu kazanlar vardır. Gelin at üzerinde, kazanın etrafında üç defa kıvrandırılır. Daha sonra merdiven dibine getirilir. Gelin burada bekler. Kaynanası ve kayınbabası tarafından geline hediyeler verilir. Kayınbabası der ki: “Ben falan bağı verdim.” Kaynanası: “Ben aşağıdaki ineği deveyi verdim.” Bu bağışlar da yapıldıktan sonra gelin attan indirilir. Sonraları güvey gelin kızın koluna girerek yukarı çıkar. Gelini odasına yerleştirir. Üç, beş dakikadan fazla olmamak şartıyla ufak bir konuşma yaparlar.