Seddülbahir ve Arıburnu bölgelerine çıkarma yapan İngiliz ve Fransız birlikleri, Türklerin azimli savunmaları karşısında çıkarma bölgesinde çakılıp kalmışlardı.Düşmanın son durumunu öğrenmek maksadıyla keşif görevine çıkan Türk uçuş ekibi, 18 Temmuz'da Kefalo koyunda rastladığı Müttefik Kuvvetleri Komutanı Ian Hamilton'un yatına taarruz etti. Atılan bombalar yatın yakınında bulunan diğer gemilere isabet etmişti. 28 Temmuz 1915'de Limni adasındaki düşmanın son durumunu keşfetmek üzere sabaha karşı havalanan Türk uçağı ay ışığında uçuşuna devam etmiş ve gün ağarırken Mondros'a varmıştı. Bu keşifte 13 harp, diğerleri nakliye olmak üzere 87 gemi tespit edilmiş, bazı hedefleri bombalayan uçak üsse geri dönmüştü.3 Ağustos 1915'de, Bozcaada'daki Fransız hava alanına hücum edilerek bomba ve uçak çivileri atılmış, üsse dönüşte düşman uçaklarının hücumuna uğrayan uçaklar, deniz seviyesine kadar alçalarak, zorlukla üslerine varmışlardı. 4 Ağustos gecesi de Kefalo limanına taarruz edilmiş, düşman av uçaklarının hücumuna uğrayan uçaklar bir çok isabet almalarına rağmen üsse geri dönebilmişlerdi. Düşman hava kuvvetlerinin üstünlüğü Türk hava harekatının faaliyetlerini belirli oranda azaltmıştı. Bu nedenle düşmanın Gelibolu yarımadasına yapmakta olduğu takviye ve hazırlıklar yeteri kadar takip edilememişti. Buna rağmen yapılan hava keşiflerinde düşman harp ve nakliye gemilerinin Limni adasında toplanmakta olduğu ve adada kara birliklerine ait çok sayıda çadır kurulduğu ve bir kısım kuvvetlerin de Gökçeada'da toplandığı tespit edilerek 5. Ordu Komutanlığı'na bildirilmişti. Hava keşif ekibinin elde ettiği bilgilerin değerlendirilmesinden sonra düşmanın, birliklerini takviye ettiği sonucuna varılmıştı. •
• 7) 7 Ağustos-Kasım 1915 Hava Harekatı:
İlk İngiliz takviye çıkarması 6-7 Ağustos' da Suvla' ya yapıldı. Bu çıkarma esnasında Türk uçakları keşif yapamamış, düşman Suvla' ya çıktıktan sonra haber alınmıştı.

Düşman, harekat alanında hava üstünlüğünü devam ettirmek amacıyla Çanakkale'deki Türk hava alanına hücum ederek uçakları yerde tahrip etmeye büyük çaba harcıyordu. Düşmanın artan bu hava faaliyeti karşısında Türk uçakları alanda dağılma, gizlenme ve aldatma önlemleri alınarak korunmaya çalışılıyordu. Aldatma önlemlerinden biri de, işe yaramayan uçakların açıkta bırakılmasıydı. Uçuşa hazır uçaklar çok iyi gizlendiğinden fazla bir zarar görmemişti. Çanakkale Savaşı sırasında Türk birliklerinin birlik, silah, cephane ve diğer ihtiyaçları deniz yoluyla yapılıyordu. Savaşın ilerleyen aylarında çok çetin geçen muharebeler nedeniyle Marmara'daki deniz trafiği gittikçe yoğunlaşmıştı. Bu nakliyatın güvenle yapılabilmesi için Marmara'ya giren düşman denizaltılarını tespit etmek amacıyla Müstahkem Mevki Komutanlığı elde kalan tek uçağı keşif ve bombalama amacıyla görevlendirdi. 9 Ağustos öğleden sonra Marmara adaları yakınlarında tespit edilen düşman denizaltısına taarruz eden deniz uçağının yaptığı bombardımanın sonucu anlaşılamamıştı. Türk hava harekat ve faaliyetlerini devam ettirmek için Almanya'dan makineli tüfekle donatılmış, av ve bombardıman görevi yapabilen o günün en üstün uçaklarından olan beş Albatros-C ve beş Gotha tipi deniz uçağı getirilmişti. Albatros-C'lerle 1. Tayyare Bölüğü takviye edilmiş, üç deniz uçağı Müstahkem Mevki Komutanlığı emrine, ikisi de İstanbul'daki hava istasyonuna verilmişti. Uçak ve personelle takviye edilen 1. Tayyare Bölüğü, düşmanın hava üstünlüğüne rağmen, fırsatlardan faydalanarak düşman topçu mevzilerini, depolarını fotoğraflarla tespit ederek bu hedeflere bomba ve uçak oklarıyla hücum ediyordu. Düşman topçusuna ateş düzenlemesi yaptıran sabit balon gemisine, 18 Eylül'de iki deniz uçağı ile hücum edilmiş, bombalar balon gemisinin yanında bulunan bir kruvazör üzerinde patlayarak yangın çıkarmıştı. 20 Eylül'de Limni, Bozcaada, Midilli, Gökçeada, Saros körfezi ve muharebe sahasında yapılan hava keşfinde, adalarda fazla deniz trafiği görülmediği, Gelibolu bölgesinde düşman birliklerinin eskiye göre bir miktar azaldığı tespit edilmişti. 27 Eylül'de balon gemisine taarruz edilmiş, isabet eden bir bombanın yarattığı hasar derecesi tespit edilememişti. 28 Eylül'de havanın sisli olmasına rağmen aynı hedefe tekrar taarruz edilmiş, 300-400 metre yükseklikte görev yapan uçaklar balon gemisini görememişlerdi. Uçaklardan biri o bölgede gördüğü bir torpitobota iki bomba atmış, diğeri de Kabatepe kıyısında bulunan bir düşman gemisine hücum ederek geminin kıç tarafında tam bir isabet sağlamıştı. Keşifler ve diğer kaynaklardan alınan haberler, düşmanın Çanakkale bölgesinden çekilmekte olduğunu, harekatın büyük kısmının sona erdiğini ve deniz kuvvetlerinin faaliyetlerini azalttığını gösteriyordu. 1915 Sonbaharı'nda İtilaf Devletleri, kuvvetlerini Çanakkale'de tutmasında bir fayda görmeyeceğini değerlendirerek bu bölgenin boşaltılmasına karar vermişti. Kasım sonlarında hazırlanan tahliye planına göre Anafarta ve Arıburnu'nu 19/20 Aralık 1915'de, Seddülbahir'i 8/9 Ocak 1916'da tahliye ederek Çanakkale'den yenilmiş olarak çekildi.
HAVA HAREKATININ ÖNEMİ
Çanakkale Muharebeleri genellikle önce deniz, daha sonra da kara savaşı olarak bilinir. Hava harekatına ise gerektiği kadar önem verilmemiştir. Ama Çanakkale'de deniz,kara ve hava kuvvetlerimiz gözardı edilemeyecek bir başarı kazanmıştır. Düşmanlarımız diğer alanlarda olduğu gibi hava gücünde de bizden kat kat üstündü. Çanakkale'de ufak bir iki çarpışmanın dışında hava da önemli bir çarpışma olmadı denebilir. Hava mücadelesi özellikle bilgi toplama ve strateji belirleme açısından önemliydi. Düşman kuvvetleri bizden daha iyi olanaklara sahip olmasına rağmen havacılarımızın gösterdiği başarıyı gösterememişlerdir. Hava kuvvetlerimiz keşif uçuşlarında düşmanın elindeki silahların sayısını,çeşidini ve asker miktarını birliklerimize ileterek önemli bir görev başarmışlardır. Birliklerimiz bu bilgiler sayesinde düşmanı çok iyi tanımış ve bu yönde strateji belirlemişlerdir.Düşman kuvvetlerinin hangi bölgeleri kullandığı ve nereden saldıracağı tahminleri de hava kuvvetlerimizin raporları göz önüne alınarak yapılmıştır. Uçaklarımız 18 Mart da dahil olmak üzere geceli gündüzlü çalışmışlar ve eldeki kısıtlı imkanlara rağmen başarı elde etmişlerdir. Düşman uçakları ise tam tersine aynı derecede başarısız olmuşlardır. Boğaza mayın döşeyen ve deniz savaşına yön veren Nusrat Mayın gemisini gözden kaçırmışlar, bu da onların büyük kayıp vererek bozguna uğramasına neden olmuştur. Oysaki İngiliz uçakları kendi birliklerine verdikleri raporda "boğaza mayın döşenmemiştir" diye eklemişlerdir. Gözlerinden kaçan bu ayrıntıyla boğaza daha rahat girmişler, ama ateş hattından kendilerini dışarıya zor atmışlardır. Bu olay hem savaşın kaderini belirlemiş, hem de iki kuvvetten hangisinin daha özverili çalıştığını gözler önüne sermiştir. Türk tarafı kısıtlı imkanlarla birliklerin gerekli bütün bilgileri toplamaya çalışırken, karşı taraf daha iyi imkanlarına rağmen her bakımdan bizden geride kalmıştır. Böyle başarılı çalışmaya vatan sevgisi ve halkımızın ülkesini ve bağımsızlığını koruma azmi de eklenince, hem savaş meydanında hem de dünyanın gözünde büyük başarılarımız kaçınılmaz olmuştur.

1916 YILI HAVA HAREKATINDAN NOTLAR
1. 4 Ocak'ta Bozcaada açıklarında Teğmen Schubert'in silahlı deniz uçağı bir Fransız uçağını düşürdü.
2. 6 Ocak'ta Karaca viran'a Buddecke Fokker tayyaresiyle, bir Fransız Farman uçağı düşürüldü, pilot öldü.
3. 6 Ocak'ta öğleden sonra Pazarlıköy civarına Buddecke bir düşman uçağını düşürdü.
4. 6 Ocak'ta topçumuz Arıburnu açıklarına bir uçak düşürdü.

5. 7 Ocak'ta Croneiss Fokker'iyle Seddülbahir'e bir İngiliz Farman'ı düşürdü.
6. 11 Ocak'ta Schüz ve Buddecke Çanakkale'de bir İngiliz uçağını denize düşürdüler.
7. 12 Ocak'ta Schüz, Seddülbahir Kerte'de bir Farman indirdi.
8. 12 Ocak'ta Buddecke, Galata'da bir Fransız Farmanı indirdi.
9. 4 Şubat'ta Croneiss, Kabatepe'de bir Fransız uçağını indirdi.
10. 30 Mart'ta Buddecke, Kumdere üzerinde bir düşman uçağını denize düşürdü.
11. 8 Haziran'da topçumuz Seddülbahir, Kumkale arasında bir düşman uçağı düşürdü.
12. 2 Temmuz'da Akbaş üzerinde bir İngiliz uçağı düşürüldü.
13. 10 Temmuz'da Tekeburnu ile İmroz arasında bir İngiliz deniz uçağı düşürüldü.
14. 3 Ağustos'ta Mecidiye üzerinde uçaklarımız bir İngiliz Bristol uçağını indirdi.

BİRİNCİ DÜNYA SAVAŞI TÜRK HAVA HAREKATI
18 Haziran 1914 Birinci Dünya Savaşı başlayınca tayyare tanıma işaretimiz iç içe üç daire oldu. Kırmızı-beyaz-kırmızı
28 Haziran 1914 Birinci Dünya Savaşı boyunca dünyada toplam 51.040 uçak ve 92.594 motor inşa edildi.
28 Haziran 1914 Birinci Dünya Savaşı boyunca Türk Hava Kuvveti 7 uçak ve 10 pilottan 100 uçak ve 100 pilota ulaştı. Savaş boyunca Türk Hava Kuvvetinde 450 uçak görev aldı.
11 Kasım 1914 Osmanlı Birinci Dünya Savaşı'na girdiğinde Hava Kuvveti.
1 Adet Rumpler ( FETHİ ) pilot : Ütğm. Şakir
2 Adet Bleriot (Edremit, Tarık Bin Ziyad) Pilotlar : (Ütğm. Salim, Yzb. Fesa )

1 adet Deperdessin (Osmanlı) Pilot : Ütğm. M.Ali
2 Adet Nieuport Deniz (Mahmut Şevket Paşa) pilotlar : ( Fazıl Bey ve Bir bahriyeli )
1 Ponnier ve 1 Bleriot (Ertuğrul) tamirde
Mektep Tayyareleri
3 Bleriot Pingouin 1 Deperdessin
6 Kasım 1914 Pilot Fesa (Evrensev) ve Salim (İlkuçan) İstanbul'dan Trabzon'a gemi ile tayyare götürürken, Ruslara esir düştüler. Savaşın sonuna kadar Sibirya'da esir kaldılar.
• 1915 YILINDA TÜRK SEMALARINDA DÜŞÜRÜLEN VEYA ESİR EDİLEN UÇAKLAR
20 Nisan 1915 Yzb Fevzi ve Ütğm Sami Karadeniz Boğaz girişine yaptıkları keşif görevinden dönüşte topçumuzun ateşi sonucu İstanbul Uskumru Köyü ( Belgrad ormanı ) na düşerek şehit oldular.

5 Eylül 1915 Çanakkale Savaşı'nda ilk keşif yapıldı. Uçağın pilotu Fazıl Bey idi.
1915 Osmanlı'da havacılık örgütleniyor. 1 Çanakkale, 2 Irak, 3 zunköprü, 4 Adana, 5 Kafkas, 6 Şam, 7 Keşan Tayyare Bölüğü teşkilatın adı.
1915 Çanakkale Hava Harekatı
30 Kasım 1915 Pilot Ali Rıza ve Rasıdı (Gözleyici) Orhan Albatros C1 uçağı ile Kabatepe üzerinde bir Fransız uçağını düşürdü.
1916 YILINDA TÜRK SEMALARINDA DÜŞÜRÜLEN VEYA ESİR EDİLEN UÇAKLAR
20 Nisan 1916 Ütğm Mehmet Ali Rıza görev uçuşunda, motorda oluşan yangın sonucunda düşerek şehit oldu.
11 Eylül 1916 Almanya'ya uçuş eğitimine gönderilen Ütğm Mehmet Ali Wilhelmshaffen de görev uçuşunda düşerek şehit oldu.
9 Kasım 1916 Ütğm Süleyman Hayrettin görev uçuşunda Yeşilköy Meydanı'na düşerek şehit oldu.

13 Kasım 1916 Ütğm Saim görev dönüşü Medine de Abbasiye (Bigri Abbas) meydanına inişte şehit oldu.
1916 Rasat İstasyonları kuruldu
1916 Daha önce Macaristan'dan uçarak uçak getirmek ve Çanakkale Kabatepe üzerinde ilk düşman uçağını düşürmekten taltif edilen Tayyareci Yzb. Ali Rıza ve Tahsin keşif raporu ihtilafından dolayı asli sınıflarına iade edildiler.
1916 İlk Türk pilot brövesi belirlendi. Gümüş defne dalı çelenk üzerinde altın kanat, rasıtlar için gümüş kanat
3 Nisan 1916 IRAK CEPHESİ :
İngilizler Kütülemare kalesinin kuşatmaya dayanabilmesi için 26 gün boyunca havadan 3 adet Short 184 tipi 225 beygirlik deniz uçakları ile ikmal yaptılar . Bilinen ilk hava ikmal köprüsüdür. Dicledeki ORA Üs'sünden...

Sonuçta Kütülemare kalesi ve içindeki İngilizler ( 5 general, 76 subay, 12828 Er ) Türk ler tarafından teslim alındı.
1917 YILINDA ÇANAKKALE SEMALARINDA TÜRK UÇAKLARIN FAALİYETİ
2 ve 3 Eylül 1917 6 tayyaremiz Limni adasındaki Mondros limanına gece hava taarruzu yaptılar.
I.DÜNYA SAVAŞINA GİRERKEN ÜLKELERİN NÜFUSLARI (SÖMÜRGELER DAHİL)

İTTİFAK DEVLETLERİ 1915'TEKİ NÜFUSLARI:

• 1) Almanya : 79.000.000
• 2) Avusturya - Macaristan: 55.000.000
• 3) Türkiye : 29.000.000
• 4) Bulgaristan : 5.300.000

Toplam : 168.300.000