Şirketler Hukuku

1.ŞİRKET KAVRAMI

1.GENEL AÇIKLAMA
A) GENİS ANLAMDA ŞİRKET: bir girişimde,bir faaliyette,hukuki veya fiili bir durumda herhangi bir tarafta birden fazla kişinin bir araya gelmesidir.
B) DAR ANLAMDA ŞİRKET:kazanç sağlamayı hedef edinen kişi ve mal topluluğudur.

2.ŞİRKET AKTİNİN UNSURLARI:
Şirket bir akittir ki; onunla iki veya ziyade kimseler emeklerini ve/veya mallarını müşterek bir gayeye erişmek için birleştirmeyi iltizam ederler. BK 520
A)ŞAHIS UNSURU:
- en az 2 kişi
-kural olarak gercek yada tüzel kişi farketmez(istisnası var or.kollektif şrkt
B)AKİT UNSURU :
- İradelerin şirket kurma noktasında birleşmesi lazım
-açık veya zimnı irade olabilir
-şirket aktinde karşılıklı ve birbirine zıt menfaat yoktur ; ortak menfaat vardır
-kural olarak şekil şartı yoktur

*Bir şirket ,TK da tarif edilen şirketlerin mümeyyiz vasıflarına haiz degilse adi şirket olarak nitelendirilir.
C)SERMAYE UNSURU:
- şirketin kuruluşu ve işleyişi için gerekli olan ve ortaklar tarafından taahhüt edilen ve parayla ölçülebilen değerdir.
-her ortak belli bir miktarda sermaye getirmek zorundadır.
-zorunludur
-şirketin amacına göre sermaye türü de değişebilir.
-mamelek kavramından farklıdır.
D)MÜŞTEREK AMAÇ UNSURU:
-her ortak aynı amacı gütmelidir.
-derneklerden farkı şirketin amacının iktisadi olmasıdır
- kural olarak kazancada zararada beraber katılacaklardır istisna:şirkete sadece meğini getiren taraf akitte hüküm bulunmak şartıyla zarara katılmaz.
E)AFFECTİO SOCİETATİS UNSURU:
-müşterek amaca ulşabilmek için gayret ,özen ve çaba harcama anlamına gelmektedir.
-tüm şirketlerde vardır ama oranları farklıdır.
-hiçbir zaman tamamen ortadan kalkmaz
3)ŞİRKETLERİN TASNİFİ
A) TÜZEL KİŞİLİĞİ BULUNUP BULUNMAMASINA GÖRE

Tüzel kişiliği olanlar Tüzel kişiliği olmayanlar
Adi şirket donatma iştirakı
Ticaret şirketleri kooperatifler
*Tüzel kişilik şirketi kurucularından bağımsız hale getirir;alacaklıya karşı birinci derecede sorumlu olan şirket tüzel kişiliğidir.
B)ŞAHIS VEYA SERMAYE ŞİRKETİ OLMALARINA GÖRE
1.ŞAHIS ŞİRKETLERİNİN ÖZELLİKLERİ
- Bu tip şirketlerde şahısların kimlikleri önem taşır.
- Şirket akdi oybirliğiyle değiştirilir.
- Ortaklardan birinin ölümü, iflası kısıtlanması şirketi sona erdirir.
- Aksi kararlaştırılması mümkün olmakla beraber;ortakların gerek sermaye koyma gerek kar ve zarara katılma borçları eşittir.
- Rekabet yasağı tüm ortaklar için geçerlidir.
- Yönetim/denetim/temsil tüm ortaklar tarafından aynı ölçüde gerçekleştirilir.yani tüm ortaklar ayrı ayrı ve tek başlarına yapabilirler .
2.SERMAYE ŞİRKETLERİNİN ÖZELLİKLERİ
- Bu tür şirketlerde önemli olan ortakların kimlikleri yetenekleri değil, şirkete getirdikleri sermayedir.
- Her ortağın kar ve zarara katılma hak ve yükümlülükleri sermaye paylarıyla orantılıdır.
- Ortaklar şirkete getirdikleri sermaye pay ile söz sahibi olurlar.
- Yönetim/denetim/ temsil kişiler tarafından degil organlar tarafından kullanılır.
C)SERMAYE YAPILARINA GÖRE
1SABİT SERMAYELİ ŞİRKETLER
- Ortak taahhüt ettiği sermaye oranıyla sorumludur; yani 2ci dereceden sınırlı sorumludur
- Şirketin sermayesi esas akitte belirtilmek zorundadır.
- Sermayede yapılacak değişiklik esas akdi değiştirme zorunluluğunu doğurur.
2DEĞİŞİR SERMAYLİ ŞİRKETLER
- Ortak sınırsız sorumludur.
- Şirket alacaklılarına karşı ortaklar sınırsız sorumludur.
- Sermaye miktarı belirli olmayabilir.
- Sermayenin önemi iç ilişkide kendini gösterir.
3KAYITLI SERMAYELİ ŞİRKETLER
- Halka açık AŞ. lerde vardır.
- Esas sermayenin değiştirilebilmesi için GK ait olan bazı yetkilerin YK ya devri suretiyle bazı kolaylıklar getirilmiştir.
D)ŞİRKETİN BORCU SEBEBİYLE ORTAKLARIN SORUMLULUĞUNA GÖRE
1.DOĞRUDAN DOĞRUYA-DOLAYLI SORUMLULUK
- Muhim olan tüzel kişiktir. Or: adi şrt. Tüzel kişiliği yoktur dolayısıyla ortaklar direk olarak sorumludurlar
2SINIRLI- SINIRSIZ SORUMLULUK
- Şahıs şirketlerinde ortaklar şirket alacaklılarına karşı bütün malvarlıklarıyla yani sınırsız sorumludur
- Sermaye şirketlerinde ortaklar ,alacaklılara karşı şirkete getirmeyi taahhüt ettikleri sermaye kadarıyla sorumludurlar.
3ADİ- MÜTESELSİL SORUMLULUK
- Sermaye şirketlerinde adi şahıs şirketlerinde ise müteselsil sorumluluk esastır.
ADİ ŞİRKET:
- Tüzel kişiliği yoktur
- Şahıs şirketidir.
- Değişir sermayeli şirkettir.
- Ortaklar şirket borçlarından dolayı birinci dereceden,sınırsız ve müteselsilin sorumludur
ANONİM ŞİRKET
- Ticaret şirketidir.
- Tüzel kişiliği vardır.
- Sermaye şirketidir
- Sabit sermaye şirketidir
- Ortaklar şirket borçlarından dolayı 2 derece sınırlı adi şekilde sorumludur.
I.GENEL OLARAK
1.GİRİŞ
* AO, özel borç ilişkilerindendir. BK 520 541
* AO, hükümleri uygun düştüğü ölçüde ticaret ortaklıkları ve henüz tüzel kişilik kazanamamış dernekler hakkında da uygulanır.
2.TANIM
* 2 veya daha fazla kişinin emek ve/veya sermayelerini birleştirmek suretiyle , iktisadi bir amacı gerçekleştirmek üzere kurulan ortaklıktır.
* Tüzel kişiliği yoktur.
3.UNSURLARI
* Akit unsuru: birbirine uygun irade beyanları şart / açık ve zimni irade olabilir /akdin asli unsurları hakkında açık yada kapalı olarak ortak amaç ve bu amacın gerçekleştirilmesi ereği az-çok belirgin olmalıdır
* Şahıs unsuru: 2 den fazla olmalı ayrıca kural olarak gerçek yada tüzel kişi olması fark etmez.
* Katılma payları: kişisel emek ,ticari itibar,para, sinai haklar,taşınmaz hakları vs.
* Müşterek gaye:erişilmesinde ortakların ortak yararları bulunan son hedeftir.
* Affecti societatis: ortak amacın kar veya zararını paylaşmak ereğine yönelmesi gerekir.yani gayeye ulaşabilmek için çaba sarfedilir.
II.TÜZEL KİŞİLİK
* AO,da tüzel kişilik yoktur.
* Dolayısıyla sorumluluk doğrudan doğruya ortaklara aittir.
* tüzel kişiliği bulunmamasına rağmen ticaret unvanı kullanabilirler.
III.GİZLİ ŞİRKET
* burda mevcut bir ticari işletmeyi işleten ile maddi açıdan gerekli katkıyı sağlayan kişiler mevcuttur.fakat dış ilişkilerde sermayeyi getirenin herhangi bir özelliği yoktur.
* Yani gizli ortak şirket ilişkisinde görülmemektedir.
* Dış ilişkide gizli ortak sorumlu yada temsilci olamayacağına rağmen,iç ilişkide bunlar gizli ortak tarafından paylaşılabilinecektir.
* Herhangi bir şirketin ortağı kendi payını şirket ortakları dışında başkasıyla paylaştığı zamanda gizli şirketten bahsedilir.
IV.UYGULANACAK HÜKÜMLER
* Gizli şirket hakkında BK520-541 hükümleri uygulanır
* Ayrıca TK136-152 maddeleride AO için kullanılabilir.
ADİ ŞİRKETİN KURULUŞU
1GENELAÇIKLAMA:
* Kuruluşu oldukça kolaydır.
2.ŞEKLİ
* Şekle tabi tutulmamıştır. BK11 aktin sıhhati ,kanunda sarahat olmadıkça hiçbir kele tabi değidir.
* Dolayısıyla tescil ve ilanada gerek yoktur .
* Fakat ortaklar kendi aralarında şekil şartı koyabilirler;bu halde şirketin kurulabilebilmesi için öngörülen şekil şartı gerçekleştirilmelidir. Aksi halde kurulmamış sayılır.
* Ortakların şirket kurma noktasında irade beyanları uyuşuyorsa şirket kurulmuş sayılır.

3.SERMAYESİ.
* Müşterek amacın gerçekleştirilmesine elverişli olmak şartıyla kanuna kamu düzenine ahlaka adaba aykırı olmayan her türlü şey adi şirkete sermaye olarak getirilebilir.
* Sermaye unsurunda dikkat edilecek husus: sermayenın fiilen getirilmesi degil onun taahhüt edilmesidir.
4.KONUSU
* Herhangi bir açık hüküm yoktur. O yüzden genel hükümlere bağlıdır.
* Yani kanuna ahlaka adaba kamu düzenine ve şahsi haklara aykırı olmamak şartıyla istenilen her şey olabilir
* Bunlara aykırı ise BK20 uyarınca butlan hükümleri uygulanır.

ADİ ŞİRKETİN İŞLEYİŞİ
1GENEL AÇIKLAMA:
* Bu konuda kanun genellikle tarafların iradelerine üstünlük tanımaktadır, dolayısıyla işleyişle ilgili olan hükümler düzenleyici niteliktedir.
2ADİ ŞİRKETTE İÇ İLİŞKİ.
* Ortakların,kanunun kendilerine tanıdığı serbestiden yararlanarak,kendi aralarında geçerli olacak hükümleri belirlemeleri ifade edilir.
A)sermaye taahhüt etme borcu
* Sermaye: şirketin kuruluşu ve işleyişi için gerekli olan ve ortaklar tarafından taahhüt edilen ve parayla ölçülebilen değerdir.
* Müşterek amacın gerçekleşmesi için gerekli olan vasıtalar sağlanmalıdır.
* Sermaye payı aynı olmak zorunda değildir.
* Hangi ortağın hangi oranda sermaye taahhüt ettiği şirket akdinde belirtilmelidir.
* Eger belirtilmemişse bütün ortaklar eşit miktarda sermaye taahhüt ettiği kabul edilir.BK 521/1
* Mal hak emek sermaye olarak taahhüt edilebilir mülkiyet yada kullanma hakkıda olabilir.
* Mal:menkul ,taşınmaz olabilir. Bu malların kullanım hakkıdahi olabilir.
* Mal dışında bazı hakalr:alacak , sinai haklar olabilir.
* Emek:sermaye şirketlerinden farklı olarak emek de sermaye olarka getirilebilir...........* sadece emeğini sermaye olarak getiren ortak akte konulacak bir hükümle zarardan muaf tutulabilir.
* Dış ilişki açısında sermaye türü öenmli değildir lakin; tüm ortaklar sınırsız sorumludurlar.
* * Adi şirkette kural olarak elbirliği mülkiyeti hükümleri geçerlidir. Böylece ortakların şahsi alacaklıları, alacaklarını ortağın şirketteki tasfiye payından alabileceklerdir. Çünkü elbirliği mülkiyetinde ortakların payları birbirinden ayrılmış değildir.
B)Kara katılma ve zararı paylaşma: 3 yöntemle belirlenir.
* Öncelikle adi şirket esas aktinde bu konuda hüküm olup olmadğığna bakılır
* *sadece zarara yada sadece kara ilişkin bir hüküm mevcut ise bu hüküm diğeri içinde geçerli olur
* akitte belirtilmişse sadece emeğini sermaye olarak getiren kimse zarara katılmayabilir.
* Akitte bu konuyla ilgili herhangi bir hüküm yoksa sermaye payları ne olursa olsun ortak kara ve zarar eşit olarak katlanacaktır.

C)Şirketin yönetimi
1. genel açıklama:İç ilişkide yönetim = dış ilişkide temsil
2. yöneticilerle şirket arasındaki ilişkinin hukuki niteliği: kural olarak vekalet hükümleri geçerlidir. Yani yetkisi olmadan yöneticilik yaparsa vekaletsiz iş görme hükümleri uygulanır
3. yönetim yetkisinin kapsamı
* Olağan işler:kural her ortak kendi başına şirketi yönetebilir bunun aksi akitle yada ortaklar kurulu ile yapılabilir.
* Olağan işler her işe göre değişebilir.liste verilmesi zordur.
* * şirkette yönetim yetkisi,genel kuruldan ayrılarak ortaklardan bir yada birkaçına verilmişse; olağan işler bakımından yönetici olmayan ortaklar yapılan bu işe karşı itiraz dahi edemezler.
* Olağanüstü işler: de şirketi bağlayacak bir karar alınabilmesi için yönetici olsun olmasın tüm ortakların oybirliği gerekir. Ancak işin geçikmesi dolayısıyla şirket önemli ölçüde zarar ve tehlike ile karşılaşacaksa oybirliği şartı uygulanmaz.
4. Yöneticinin hak ve yükümlülükleri
a)hakları:
* Şirketi yönetmek
* Üçret talep etmek
* Masraflarını talep etmek
b)yükümlülükleri
* Özen ve ihtimama borcu
* vekil gibi sorumluluk
* verdikleri zararların tazmin ile giderilmesi
* hesap vermek ve kar paylarını ortaklara dağıtmak
* şirketin işlerin incelenmesine izin vermek
D)Şirketin denetimi
* bütün ortaklara emredici olarak inceleme hak ve görevi tanınmıştır.
* Bu hakkın ortadan kaldırılmasını düzenleyen bir hüküm belirtilmesi mümkün değildir.yapılırsa geçersiz sayılır.
* Affectio societatisin uzantısıdır.
E)Rekabet yasağı
* Bütün ortakların, şirketin amacına aykırı veya şirkete zarar verebilecek işleri gerek kendi gerek başkaları hesabına yapmaması demektir.
* İhlali halinde;diğer ortaklar şu hakları talep edebilirler.
* Uğranılan zarar ve ziyanın karşılanması
* İşin adi şirket hesabına yapılmış sayılması
* Yasağa uyulmaması halinde haklı sebep sayılırsa şirketin feshi gerekebilir.
F)Ortaklar arasında değişiklik
1. yeni ortağın girmesi:bütün ortakların rızasına bağlı.payın devri halindede bütün ortakların rızasına bağlı
2. ortaklardan birinin şirketten çıkması:diğerlerin izni şart.(fesih hakkı verilebilir)
3. ihraç:kural olarak mümkün değildir. Haklı sebep gösterilerek çıkarılabilir.
3.ADİ ŞİRKETTE DIŞ İLİŞKİ
A.Şirketin temsili:3. kişilerle bir takım hukuki ilişkilere girmektir ve yöneticilik görevinin bir uzantısıdır.
* Bütün ortak ayrı ayrı yönetim ve temsil yetkisine sahiptir.
* Yapılan işlemin şirket adına yapıldığının bildirilmesi.
B Ortakların sorumluluğu:kural olarak müteselsil birinci dereceden sınırsız sorumludur.
Haksız fiilden kaynaklanan borçlarda ise , haksız fiili gerçekleştiren ortak veya yönetici sorumludur.haksız fiil; şirket adına yapılmışsa bu halde ortakların müteselsil sorumluluğu geçerlidir.
ADİ ŞİRKETİN SONA ERMESİ

Amaç birliğinin ortadan kalkması(kendiliğinden)
I.GENEL ACIKLAMA
İradi olarak
* Sona erme ile şirketin mameleki tasfiye edilir.
* Şirketin işleyişi sırasında 3.kişilere karşı üstlenmiş olan taahhütlerin bulunması ve bu durumdayken şirketin sona ermesi halinde ortakların taahhütleri devam edecektir. BK 541
II.SONA ERME SEBEBLERİ
A)Kendiliğinden sona erme sebepleri
1. müşterek amacın elde edilmesi, veya elde edilmesinin imkansız hale gelmesi
2. ortaklardan birinin ölümü
3. ortağın tasfiye payının haczi,ortağın iflası veya kısıtlanması
4. akitte belirtilen sürenin dolması; süre dolamsına rağmen şirket devam ediyorsa şirket artık süresiz hale gelmiş sayılır.
B)İradi olarak sona erme sebepleri
1. ortaklar iradesiyle:kural olarak ortak iradesiyle sona ermez.istisnaları:
* Akitte tek taraflı fesih hakkının tanınmış olması
* Şirketin belirsiz süreli olarak kurulmuş olması
* Şirketin herhangi bir ortağın yaşamı boyunca geçerli olacağı hususu belirtilmişse
* Son iki fıkrada belirtilen fesih taleplerinin iyiniyet ölçüleri içerisinde ve en az 6 ay önceden yapılması gerekir.
* Ortakların istemeleri halinde her zaman şirketin feshine karar verilebilir
2. Hakim iradesiyle:haklı sebep olarak belirtilen hallerde mahkeme tarafından gerçekten haklı bulunursa şirketin sona ermesi söz konusu olacaktır.