Kuşlar

BALIKÇILLAR

(Özel Bilgi)

BALIKÇILAR VE AKRABALARI (Leyleksiler)

Bu takım 7 familya halinde toplanmış olan 114 cinsi kapsar. Bunların hepsi de bataklıklar ve sığ sulardaki yaşamla uyum sağlamış, uzun bacaklı kuşlardır. Ama içlerinden bir kaçı kuru yüksek topraklarda yaşamaya da alışmıştır. Boyları 25 santimetreden 150 metreye hatta daha fazlasına kadar değişir. Bu kuşların hepside uzun bacaklı, uzun gagalı ve boyunludur. Hepsinin de dört uzun ayak parmağı vardır. Bazı familyalarda önceki üç parmağın dibi hafifçe perdelidir. Kaval kemiğinin alt kısmı tüysüzdür. Damak kemiği, kafatası ve diğer anatomik özellikler bakımından birbirlerine benzerler. Tüyleri farklıdır. Ama genellikle şekiller ve renkler basittir. Erkekle dişi ya eşittir ya da birbirlerine çok benzerler.

Bu kuşlar bütün dünyada yaygın haldedir. Birkaç okyanus adası dışında yeryüzünün buzlu olmayan bütün topraklarında bulunurlar. Hayvansal besin alırlar. Daha çok suda yaşayan hayvanlarla beslenirler: Balıklar, kabuklular, iki yaşamlılar ve ayrıca böceklerle sürüngenler. Birkaçı leş yemeye alışmıştır. Bütün takımın üyeleri usta uçucudur. Ilıman bölgelerde yaşayan cinslerin çoğu göçebedir.

BALIKÇILLAR

Yaklaşık 62 cinsi içeren bu familya takımdakilerin en kalabalığı ve en yaygın olanıdır. Balıkçıllar, diğer altı familyayla aynı özellikleri paylaşırlar. Bunlardan başka gaga dibiyle göz arasındaki kısım dışında başlarının tamamı ile tüylü olması ve boyun omurlarının aynı uzunlukta olmaması gibi belirgin özellikleri de vardır. Kuşlar bu yüzden uçarken boyunlarını bükerek bir “S” biçimine sokmak zorunda kalır. Çoğunlukla dinlenirken de aynı şeyi yaparlar. Gagalarının ucu genellikle düzdür, bazen hafifçe kıvrık da olabilir. Orta ayak parmağında, tırnağın yanında bir tarağın dişlerine benzeyen çentikler vardır. Arka parmak, öndeki üç parmakla aynı hizadadır. Böylece kuş dört parmağının üzerine birden basar.

Kuş uzmanları Balıkçılgiller familyası üyelerinin aralarındaki akrabalık konusunda aynı fikirde değillerdir. Ancak hepsi de genellikle bu kuşları beş oldukça belirgin gruba ayırırlar. Balıkçılların sınıflandırılmasında en çok yararlanılan özellik bu kuşların “toz” tüyleridir. Bunlar acayip tipte tüylerdir ve hiçbir zaman dökülmezler. Kuşun yaşamı boyunca dipten uzamayı sürdürürler. Bu tüyler uçlarından devamlı surette aşınarak toz halini alırlar. Bu toz diğer tüylerin temizlenmesinde kullanılır. “Toz” tüyleri birkaç kuş grubunda çok görülür. Bunlar gelişmelerinin en yüksek noktasına balıkçıllarda erişirler. Kuşların çıplak olan göğüs, but ve yanlarında belirgin, çift bölümler halinde büyürler.

Balıkçıllar bu ince tüylerin tozlarını, teleklerinden ötürü türlü yağları ve çamuru temizlemek için kullanırlar. Bazı Balıkçıllar bu tozları gagalarıyla uygularlar. Pek çok yılan balığı yiyen balaban kuşları ise besin aldıktan sonra başlarını göğüslerindeki “toz” tüyü kısmına sürerler. Sonunda baş tüyleri iyice toza bulanır. Bu tozu çamur ve kiri emmesi için bir süre bırakırlar. Sonra şiddetli bir kaşımayla tüylerini tararlar. Bu iş için daha çok orta parmağın dişli tırnağından yararlanırlar. Tüyler tekrar temizlendiği zaman kuşlar bunlara bir bezden salgıladıkları yağı sürdürürler ve böylece tüylerini su geçirmez hale sokarlar.

Balıkçılların en ilkelleri ve özel şekilde en az gelişmiş olanları dört türde toplanan altı cinsin oluşturduğu küçük kalıntı gruptur. Bunlar kaplan balıkçıl ya da kaplan balaban grubunu oluştururlar. Bunlar birçok bakımlardan balabanlara benzerler. Kuşların gizlenmesini sağlayan kamuflaj renkleri vardır. Yalnız yaşarlar. Tehlikeyle karşılaştıkları zaman çevrelerindeki sazları taklit ederler. Çiftleşme çağrıları yüksek ve yankılıdır. Ama hepsinin de üç çift “toz” tüyü kısmı vardır. İkisinde böyle dördüncü kısmın izleri de görülür. Bu yüzden bunların “balıkçıl” diye adlandırmak daha uygun olur. Kaplan balıkçıl geniş bir alana yayılmıştır. Bir cins yeni Gine’de bir cins orta Afrika’da, dört cins de orta ve güney Amerika’da yaşar. Bu kuşların oradaki kesimlerden artık kaybolmuş olan daha yaygın ataların torunları oldukları ihtimalinin ortaya çıkarır. Bu grubun, tipik bir üyesi çizgili kaplan balıkçıldır. Bu kuş orta ve güney Amerika’da, akarsuların geçtiği korularda ve bataklıklarda yaygın haldedir.

Üçüncü gruba “Gece Balıkçılı” adı verilmiştir. Bu isim çok uygundur. Çünkü bu kuşlar geceleri çok faaldir. Daha çok geceleri beslenir. Ama gündüzleri görüldükleri de olur. Gece balıkçılları birbirleriyle uzaktan akraba iki gruba ayrılır. Daha eski ve ilkel olan grupta doğu türü dört gece balıkçılı vardır. Bu cinslerden üçü Doğu Asya’da, Japonya’dan başlayan, güneye doğru inerek Malaya ve Filipinlerden geçen ve Endonezya adalarına kadar erişen bölgede yaşar. Dördüncü grup Afrika’da bulunur. Grubun temsilcisi olan Japon gece balıkçılı boy ve görünüş bakımından balabana benzer. Genellikle kahverengidir. Üzerinde koyu kahve ve siyah güzel çizgiler ve kurt yeniği gibi benekler vardır. Hafifçe uzun bir sornucu olur. Ormanda yaşayan ürkek ve çekingen bir kuştur. Vıraklamayı andıran hafif ve basit ötüşü bütün gece tekdüze bir şekilde etrafa yankılanır.

[AyTeK54]

paylaşım için tşkler