Ticaret Hukuku 2003/2004 Ders Notları

ÜNİTE 4

TİCARET SİCİLİ

Ticaret ve sanayi odası veya Ticaret odalarının olduğu .yerlerde bir ticaret sicil memurluğu kurulur. Yönetimi sanayi ve ticaret bakanlığının uygun görüşü alınarak ilgili oda meclisi tarafından atanan bir sicil memuruna aittir.

Herkes ticaret sicilinin içeriğini inceleyebilir. Buna ticaret sicilinin "Açıklığı İlkesi"denir.

T.T.K hangi hususların tescil ve ilan edileceğini düzenlemiş olup bu hususlar dışında herhangi 5ir konunun tescil ve ilanı gerekmemektedir.

TESCİL PROSEDÜRÜ:
Talep-Sicil Memurunun İnceleme Yetkisi-Sicil Mem. Kararı-Tescil-İlan

Talep:İşlemin oluşumundan itibaren 15 gün içinde ilgililerin yazılı talebi ile yapılır.

Sicil Memurunun İnceleme Yetkisi:Memur, talepte bulunanın kimliğini, ehliyetini, yetkili olup olmadığını v.b.hususları incelemekle yükümlüdür.

Sicil Memurunun Kararı:3 şekilde karar verebilir.
a. Kabul: Bu durumda tescil yapılır.
b. Red: Sicilin bağlı bulunduğu mahkemeye 8 gün içinde itiraz edilebilir. Mahkeme kabul yada red ederse her iki tarafta temyiz yoluna gidebilir.
c. Geçici Tescil: Halli mahkeme hükmüne bağlı olan veya sicil memuru tarafından tescilinde duraksanan konular ilgililerin talebi üzerine geçici tescil edilirler.3 ay içinde taraflar mahkemeye başvurduklarını veya aralarında anlaştıklarını kanıtlamazlarsa geçici kayıt silinir.

Tescil:Kanunda emredilen hususların tescili zorunludur.

İlan:Ankara da çıkan Türk Ticaret Sicil gazetesi ile yapılır.

TESCİLİN SONUÇLARI:
A) Tescilin Açıklayıcı (İzhari) Niteliği:
Bir husus tescilden önce doğmuş ve hüküm ifade etmekte ise, bu hususun tescilinde sicil, açıklayıcı niteliğe sahiptir. (Ticaret unvanın tescili)

B) Tescilin Yaratıcı (İhdasi) Niteliği:
Tescil işlemi yapılmadan o hukuki işlemin varlığından söz edilemiyorsa yapılan tescilde sicil yaratıcı niteliğe sahiptir. (Ticaret ortaklıklarının tescille tüzel kişilik kazanması.)

TİCARET SİCİLİNİN OLUMLU VE OLUMSUZ ETKİSİ
Ticaret Sicilinin Olumlu Etkisi:Kanunca gerekli hususların tescil yada ilanı yapıldığında 3.kişiler bu hususları bilmediklerini ileri süremezler. Bu durumda tescil S.kişilerin sübjektif iyi niyetlerini ortadan kaldırır. Tescil edilen hususların sicilin bulunduğu yerde ticari davalara bakmakla görevli Asliye Hukuk Mahkemesi kaza çevresinde herkes tarafından bilindiği farz olunur.İlan da yapılmış ise tüm Türkiye'de herkesin bu hususu bildiği kabul edilir.

Ticaret Sicilinin Olumsuz Etkisi:Tescili yada ilanı kanunca emredilmeyen bir husus her nasılsa tescil yada ilan edilmişse S.kişiler bu hususu bilmediklerim ileri-sürebilirler. Bu durumda tescil 3. kişilerin iyi niyetini ortadan kaldırmaz. «Ticaret sicili sadece 3. kişilerin iradi işlemleri üzerinde etkilidir.İrade dışı davranışlar özellikle haksız fiiller üzerinde kayıtların bir etkisi yoktur.

ÜNİTE 5

HAKSIZ REKABET

Unsurları;
1) İktisadi Rekabet
2) Aldatıcı hareket ve iyiniyet kurallarına aykırı davranış.
3) Rekabet hakkının başkaca suretle her türlü kötüye kullanılması; haksız rekabettir.

ÖZEL HAKSIZ REKABET HALLERİ:
· Başkalarının ve onların iş mahsûllerini yanıltıcı ve gereksiz yere kötülemek,
· Başkasının ahlaki veya mali iktidarı hakkında gerçeğe aykırı bilgi vermek,
· Kendi kişisel durumu, emtiası, ticari işleri hakkında yanıltıcı bilgi vermek suretiyle kendini üstün duruma getirmek,
· Paye, şahadetname veya mükafat almadığı halde bunları almış gibi davranmak,
· Başkasının kullandığı ad, unvan, marka, işaret gibi tanıtma araçları ile iltibasa meydan veren mallan durumu bilerek veya bilmeyerek satışa arz etmek veya şahsi ihtiyaçtan başka her ne sebeple olursa olsun elinde bulundurmak,
· 3. şahısların yardımcılarına haketmedikleri çıkarlar sağlamak suretiyle onları kandırmak,
· 3. şahısların yardımcılarını iğfal suretiyle onların ticari sırlarını öğrenmek,
· Bu sırları kullanmak veya yaymak,
· Gerçeğe aykırı iyi hal ve iktidar şahadetnameleri vermek,
· Rakipleri hakkında uygulanan kanun, tüzük, sözleşme yahut mesleki kurallara ve iş şartlarına uymamak.

HAKSIZ REKABETİN SONUÇLARI:
- Hukuki Müeyyideler: Açılabilecek hukuk davaları şunlardır,
1) Tesbit Davası:Ortada haksız rekabetin olup olmadığının belirlemesi için açılan davadır.
2) Men Davası:Haksız fiilin durdurulması, tekrarının önlenmesi için açılan davadır.
3) Eski Hale İade Davası:Bu dava haksız rekabet sonucu doğan maddi durumun ortadan kalkması haksız rekabet yanlış ve yalan beyanlarla yapılmışsa bunların düzenlenmişi hallerini içerir.
4) Manevi Tazminat Davası:Parasal olmayan bir zararın varlığı halinde açılır.
5) Maddi Tazminat Davası:Parasal bir zararın varlığı halinde açılır.

DAVACI VE DAVALI OLMA EHLİYETİ:
Aktif Dava Ehliyeti (Davacı olma):
1) Haksız rekabete uğrayan rakip tüm davaları açabilir.
2) Haksız rekabete mağruz kalanın müşterileri (fiilen zarara uğramış olması gerekir.)
3) Haksız rekabete uğrayanın dahil olduğu mesleki birlikler (Barolar, Ticaret ve sanayi odaları gibi)
Pasif Dava Ehliyeti (Davalı olma):
1) Haksız rekabette bulunan rakip
2) Davalı rakibe yardımcı olan 3. Şahıslar
· Haksız rekabet, basın yoluyla işlenmişse öncelikli yazı sahibi ve ilan veren davalıdır. Bu şahıslar belli değilse yazı işleri müdürü veya ilan servisi şefi bunlar yoksa, yayıncı, bu da yoksa matbaacı aleyhinde dava açılır.
· Haksız rekabette zamanaşımı l ile 3 yıldır.

ÜNİTE 6

TİCARİ DEFTERLER

A-) Gerçek Kişi Tacirlerin Defter Tutma Zorunu:
Tutulması zorunlu defterler

Onamaya tabi defterler(kanunda ismen sayılan defterler):
yevmiye defteri (günlük defter)
defteri kebir (büyük defter)
envanter ve bilanço defteri

Beyana tabi Defterler:Yukarıdaki 3 defterden başka hangi defterin tutulacağını tacir kendisi işletmesinin mahiyet ve önemine göre kendisi takdir eder ve her yılbaşında ticaret siciline beyan eder.
· Özel hükümlere göre tutulması zorunlu defterler:
ÖRN:Tellalın tuttuğu tellal günlük defteri.
· Saklanması gerekli evrak:Ticari işletmeye ilişkin mektup, yazı, telgraf, fatura, cetvel, senet, mukavele, vb. belgeler tacir tarafından saklanması zorunludur.

İhtiyari defterler(isteğe bağlı tutulur)
Bu defterlerin kanıt niteliği kazanması tutulması zorunlu tüm defterlerin tutulmuş olmasına bağlıdır.

B-) Tüzel Kişi Tacirlerde Defter Tutma Zorunu:
Tüzel kişi tacirlerle, gerçek kişi tacirlerin tuttukları defterler arasında fark yoktur. Ancak tüzel kişi tacirler diğer defterlere ek olarak "KARAR DEFTERİ" tutarlar.
· Defteri Kebir, Yevmiye ve Envanter - Bilanço defteri noterce açılış onaması, Defteri Kebir dışında birde Kapanış onaması yapılmalıdır.
· Yevmiye defteri Ocak ayı sonuna kadar. Envanter-Bilanço defteri iş yılını izleyen 3.ay sonuna kadar kapanış onamasının yaptırılması gerekir.
· Günlük defter yıl içinde dolarsa dolduğu tarihten itibaren en geç 10 gün içinde kapanış onaması yapılmalıdır.

DEFTERLERİN İÇERİKLERİ
Yevmiye (Günlük) Defteri:
Yapılan günlük işlemler oluştuklarından itibaren en geç 10 günlük süre içinde bu deftere geçirilirler.

Büyük Defter (Defteri Kebir):
Yevmiye defterine geçirilmiş olan muameleleri buradan alarak usulüne göre hesaplara dağıtır ve tasdikli olarak bu hesaplarda toplar.
· Bir tacir defterine her nasılsa aleyhinde bir kayıt düşmüş ise bu kayıt tacir aleyhine kanıt kuvvetini kazanır. Defterler usulüne uygun tutulmuşsa kayıtlarla birlikte lehteki kayıtlarda esas alınır.(kanıt olur) Uygun tutulmamışsa lehteki kayıtlar kanıt kabul edilmez.
Ticari Defterlerdeki Kayıtların Sahibi Lehine Kanıt Olması:Bunun için iki koşul gereklidir.
1)Anlaşmazlık tacirler arasında olmalı ve her iki taraf içinde ticari iş sözkonusu olmalı.
2)Defterlerin usulüne uygun tutulmuş olması gerekir.

TİCARİ DEFTERLERİN TESLİM VE İBRAZI:
TESLİM:Ticari defterlerin ve ilgili belgelerin tamamının mahkemenin emrine verilmesine denir.
Şu 3 halde teslim yoluna gidilebilir.
· Miras
· İflas
· Ortaklık anlaşmazlıkları
İBRAZ:Sadece anlaşmazlık konusu kayıtların suretinin çıkartılarak yada sadece ilgili sayfalar üzerinde inceleme yapılmak üzere defterlerin mahkemeye sunulmasına denir. Tacir ibraza zorlanamaz.

TİCARİ DEEFTERLERDE YEMİN
Tamamlayıcı Yemin:
Defterler Tacir lehine kanıt olacaksa tek başlarına karara esas olamazlar. Ayrıca bir yeminle kuvvetlendirilmeleri gerekir, buna denir.

Kati Yemin:
Taraflardan birisi diğer taraf defterlerinin içeriğini kabul edeceğini mahkeme huzurunda beyan etmiş ise karşı taraf defterlerini ibraz etmelidir. Defter ibraz edilirse içeriği kesin kanıt olur. İbraz edilmezse mahkeme, hasmının defterlerinin içeriğini kabul edeceğini beyan eden tarafa bir yemin verir. Bu yemin eda edilmekle kişi davayı kazanır.
· Tacir defterlerini son kayıt tarihinden itibaren daha 10 yıl saklamakla yükümlüdür.
· Defterler 10 yıllık saklama süresi içerisinde yitirilirse (su baskını, yangın, deprem) 15 gün içinde işletmenin bulunduğu yer Ticaret mahkemesinden bir vesika alınır. Böyle bir vesika almamış olan tacir defterlerini ibraz'dan kaçınmış sayılır.