Çimento

ÇİMENTO’NUN TARİHÇESİ

Çimento Latincede’ki “COEMETUM”dan, Fransızca’ya “CIMENT” Almanca’ya “ZEMENT”,Türkçe’yede “ÇİMENTO” olarak girmiştir.Çimentonun,daha doğrusu su kiracinin ilk defa nerede ve nasıl bulunduğu ve üretildiği hakkında kesin bilgiler bulunmamakla birlikte kullanımının M.Ö. 2000’li yıllara kadar uzandığı tahmin edlmektedir.Anadolu’daki hitit kentlerinde,magneziyen kireç ile karıştırılmış puzolanik aktif doğal malzemelerin harç yapımında kullanıldığı görülür.Dünya tarihinin en eski yapılarından olan piramitlerde veEski romalılar tarafından inşa edilip günümüze kadar ayakta kalabilmiş eserlerin yapımında bir çeşit bağlayıcı özelliği olan harcın kullanıldığı tespit edilmiştir.Romalılar devrinde yapılan eselerin dayanıklılığı, Romalıların harcın karışımına gerekli özeni göstermelerine,kireç taşını iyi yakıp,tüf kullanarak en iyi harcı elde etmelerine bağlanmıştır.Ülkemizde Güneydoğu Anadolu’da Asurlular’dan kalma tarihi kalıntılarda normal kireç ile bazaltik puzolanik maddenin kullanılmış olması vb. örnekler,Anadolu’da Romalılar ve Yunanlılar’dan önce çimento kullanıldığını göstermektedir.Teos-İzmir ,Efes-izmir ,Afrodisias-Aydın, Kinidas-Muğla antik kentlerinde çimento ve harcın, eski Anadolu uygarlıkları ile geniş temas kurduktan sonra kalsine edilmiş kireçtaşlarını puzolan adı verilen volkanik külle öğüterek puzolanik çimentoyu üretmişlerdir.Puzolanik çimento Vezüv Yanardağı’nda sağlanan volkanik ül ve kireçten oluşturulmuş olup,Avrupa’da ilk defa İtalya’da kullanılmıştır.İtalya’nın Anadolu uygarlıkları ile olan yakın teması gözden kaçırılmamalıdır.Julius Sezar’ın imparatorluk döneminde,Caligula Wharf’ın yapımında puzalonik çimento kullanılmış olup,bu inşaat Pozzuli Limanın da su seviyesinden 4-4,5m
Derinlikte-su altında yaklaşık 2000 yıldan beri durmaktadır.Harçların hazırlanmasında yeni bir döneme 18.yüzyılda girmiştir.O tarihlerde Orta ve Küçük Asya’da Türk’ler ve Persler tarafından “Horasan Hancı” denilen ve Avrupalılarca bilinmeyen çok sağlam bir bağlayıcı kullanılıyordu.Tuğle ve Kiremit tozu ile kireç ve su karışımından oluşan bu harcın sua dayanıklı yapılarda,ve aynı zamanda kubbe yapılarında kullanılması ve yapıların bugüne kadar,ayakta kullanılması,bu harcın dayanımı konusunda da fikir vermektedir.Bu harç 11.yy’dan, 19.yy’a kadar Anadolu’da Türkler tarafından kullanılmıştır.1756 yılında ingiliz mühendisi,John Smeaton’a , Manş Denizi’ndeki seferler için çok önemli olan, fırtınada yıkılmış Eddystone Feneri’nin yeniden inşaası verilmiştir.Devamlı olarak dalgalar tarafından dövülen bu fenerin asırlarca dayanabilmesi için kullanılacak harcın çok iyi olması gerektiğini düşünen Smeaton,yaptığı denemeler sonucunda çok iyi kirecin yumuşak ve saf olmayan kalkerden elde edildiğini tespit etti.Bu arada hidrolik(suda sertleşen) kirecin yalnız killi kalkerlerden elde edilebileceğini buldu ve feneri bu malzeme ile inşaa etti.Bu yıllarda Bryan Higgins,kirecin çok yüksek sıcaklıkta ısıtıldığı zaman camlaştığı ve bu camlaşmanın kireç içine konan alçıtaşı ve killi maddeler ölçüsünde kolay olduğunu ve camlaşan kirecin sönmez hale geldiğini tespit etti.1796 yılında J. Parken,kentin sahillerinde bulunan 3.zamana ait kalkerlerden pişirme suretiyle mükemmel bir hidrolik kireç elde etmiş ve buna “Roma çimentosu” adını vermiştir.Bu çimento 1830 yılına kadar önemini kaybetmemiştir.1830 yılında Almanya’da J.M:Von Fuch “Harlem ilim birliği” tarafından ödüllendirilen “Kireç ve harç”etüdü ile su altında yavaş sertleşen su kireçlerinin üretiminde büyük başarı sağlanmış ve sertleşmenin esasen silis ve kireçten oluşan kimyasal bir bileşikten ileri geldiğini ispat etmiştir.Çimento tiplerinin en sonuncusu ve gelişmişi Portland Çimentosu’dur.Bu çimentonun bulucusu sayılan Joseph Aspdin 1824 yılında ilk defa “Portland Çimentosu” adını verdiği ürünün patentini almış,ancak yaptığı çimentodaki kalker ve kil oranlarını bildirmediği gibi