Esat Paşanın Çanakkale Savaşlarındaki Yeri ve Önemi

ESAT PAŞA'NIN ÇANAKKALE SAVAŞLARINDA YERİ VE ÖNEMİ

25 Nisan 1915'de İngiliz ve Fransız birliklerinin Seddülbahir ve Arıburun bölgelerinde karaya çıkarma yapmasıyla Çanakkale kara savaşları başlamış oldu. Haziran ayına kadar süren saldırılar Türk kuvvetleri tarafından karşılandı ve düşmanın geri çekilmesi sağlandı. Bunun üzerine tekrar saldırı kararı alan İtilaf Kuvvetleri haziran ve Temmuz ayı boyunca Türk mevkilerini sürekli ateş ve bombardıman altında tuttular.
Bu sırada Gelibolu'daki savunma hattı iki kısma ayrılmıştı. Esat Paşa Arı burun Kuzey Grubu komutanı olarak kardeşi Vehip Paşa'da Güney Grubu Komutanı sıfatıyla düşmanın kuvvetli saldırılarına karşı direniş göstermekte idi. Kuzey Grubu komutanı Esat Paşa Haziran ve Temmuz aylarında İngiliz ve Fransız birliklerinin Arıburnu'na yaptıkları taarruzlar karşısında zor şartlar altında düşmanı karşılamış ve geri püskürtmüştür.
Bundan sonra Ağustos ayında düşman kuvvetleri Conkbayırı denen mevkii üzerine harekete geçmiş ve burayı ele geçirmek için hazırlıklara başlamıştır .6 Ağustosta başlayan düşman taarruzu Conkbayırını korumakla görevli Esat Paşa emrindeki Türk kuvvetleri tarafından karşılanmış ve düşman yenilgiye uğratılmıştır .
Ağustos sonuna kadar devam eden savaşlar sonunda İtilaf Kuvvetleri mevki yönünden çok önemli olan Conkbayırını ele geçirememiş ve Çanakkale'den geçerek İstanbul'u işgal etme emelleri suya düşmüştür. Özellikle Conkbayırı savaşlarında büyük kahramanlık gösteren Esat Paşa Mustafa Kemal'inde bu bölgede Anafartalar Savaşlarında zafer kazanmasında büyük paya sahiptir. Çünkü Mustafa Kemal'in Anafartalar Kumandanlığına atanmasını sağlamış ve onun burada yeteneğinin görülmesi ve dünyaca tanınan bir asker olması bu sayede mümkün olmuştur. Esat Paşa İtilaf Kuvvetlerinin Çanakkale Boğazını geçerek
İstanbul'a gelmesini önleyen üç önemli kumandandan biri olarak ortaya çıkmaktadır .Diğer iki kişi Çanakkale Müstahkem Mevki komutanı Cevat Paşa ve Anafartalar kahramanı Mustafa Kemal Paşa'dır.
Esat Paşa'nın Çanakkale Hatıraları (4 cilt) ve 1912-1913 Balkan Harbi adlı iki önemli eseri vardır.