Fenikeliler

Bazi kaynaklarda en eski Fenike kolonisi olarak Gades'in (Bugünkü Cadiz) MÖ 1110'da, Utica'nin MÖ 1101'de, Kartaca'nin MÖ 814'te kuruldugunu söyleyen tarihçiler vardir. Buna karsin bazi tarihçilere göre de. Fenikeliler MÖ 8. yüzyildan önce batiya yönelmemislerdi. Yunan kolonilerinin tersine Fenike kolonileri uzun süre Fenike'ye bagli kaldilar. Içlerinde yalnizca Kartaca, cografi art alaninin uygun olmasi nedeniyle bagimsiz bir güç haline dönüsmüs ve ileri çikmisti. Bazi Yunan yerlesmecilerin Sicilya'ya yerlesmesi ve burada güçlenmeye baslamasi. Kartacalilari endiselendiriyordu. Adanin batisinda kurulan Motya ve Panormus (Bugünkü Palermo) kentleri Yunan kolonileriydi. Fenikeliler Sicilya'nin bir süre sonra tümüyle ellerinden çikmasindan korktular. Böyle bir durumda Sardunya Adasi da kaybedilebilir ve Kartaca kenti Afrika'ya sikisip kalirdi. Kartaca, Yunan tehdidinden kurtulmak için Etrüsk kentleriyle anlasarak onlarin yardimiyla Ispanya'yla Yunanistan'in bagini kesti. Ispanya büyük olanaklar sunuyordu Fenike'nin önünde. Degerli madenler açisindan çok zengin olan bu koloniden gelen gümüslerle Fenikeliler. Asur kralina vergilerini verebilmislerdi. MÖ 700'lü yillarda Ispanya'dan Fenike kentlerine o kadar çok gümüs akisi olmustu ki, Ortadogu'da gümüsün degeri düsmüstü. Fenike ticareti, büyük ölçüde Tire ve Biblos gibi kentlerdeki aile sirketlerinin, gemi sahiplerinin ve onlarin diger ülkelerdeki temsilcileri üzerinden yürütülürdü. Yapilan kazilarda ele geçirilen mezar buluntularindan ticaretin boyutlari anlasilabiliyor. Sarap küpleri, altin esyalar buralarda bulunan esyalar arasinda. Ayrica Balear adalarindan Cadiz'e kadar olan bölgede yer alan deniz üsleri, tuzlanmis balik, boya ve tekstil ürünlerinin ticaretinin yürütüldügü önemli merkezlerdi. Bu bölgedeki birçok koloni yerleskesi günümüze dek varligini sürdürdü. Abdera (Adra), Baria (Villaricos). Carmona (Carmo). Gades (Cadiz), Malaca (Malaga) Kartacalilarin kurdugu en önemli koloni kentleriydi. Eivessa (Ibiza), tuz, yün, boya ve balik üretimiyle dikkatleri üzerine çekiyordu. Bir baska Kartaca kolonisi olan Carthago Nova (Cartagena). Romalilarla yapilan Pön Savaslari sirasinda kurulmustu. Cenova, Marsilya gibi kentler de baslangiçta Fenikelilerin ticaret amaciyla kurdugu ileri karakollardan baska bir sey degildi. Fenikelilerin varligi yalnizca kuzey Afrika ve Bati Akdeniz'le sinirli degildi. Fenikelilerin, ticaret kolonilerini Küçük Asya'ya da yaydigi biliniyor. Dogu Kilikya bölgesindeki Samal (Zincirli Höyük). Toros Daglan'ndaki Kara-tepe, Anadolu'daki baslica Fenike yerlesimleri. Fenikelilerin kuzeye dogru, yayilmayi sürdürdügü ve Karadeniz kiyilarinda da yerlestigi biliniyor. M.Ö. 521 yillarinda Fenikeliler Karadeniz'e geçtikten sonra. Kizilirmak agzina gelerek Bafra ve çevresine yerlesmislerdi. Irmagin denize açildigi yer genis oldugundan gemiciler buraya rahatlikla girebilmis. Fenikeliler irmagin agzina ticaret evleri kurmuslardi. Eskiden bu civarda iki büyük koy varmis; bunlardan birine Kumcagiz, digerine de Kumbogaz denirmis. Fenikeliler bu koylara "farya", kurduklari ticaret evlerine de "bafra" ismini vermisler. Bafra isminin bu kelimeden gelmis oldugu saniliyor. Bir baska koloni olan Kibris Adasi'na MÖ 9. yüzyilda yerlesir Fenikeliler. Adanin zengin bakir yataklaridir ilgilerini çeken. Malta. Sicilya gibi adalarsa dogal zenginliklerinden çok. Ispanya üzerinde bir ugrak noktasi olmalarindan önem kazanmislardir. Ticaretle ugrasan Fenikeliler. Kartaca kolonisi disinda önemli bir askeri güç olmadilar hiç bir zaman. Bölgelerindeki büyük güçlere vergi ödeyerek bagimsizliklarini sürdürmeye çalistilar. Hitit, Misir, Asur gibi büyük kralliklarin denetimi altinda uzun yillar geçirdiler. MÖ 538'de Fenike, Pers egemenligine girdi. Bir kara imparatorlugu olan Persler Fenike gemilerinden askeri amaçlarla yararlandilar. Pers hakimiyetiyse Büyük Iskender'in gelisiyle son buldu. MÖ 65 yilindan sonra Roma Imparatorlugu Fenike'yi Suriye vilayetinin bir parçasi ilan etti. Aradus, Sidon, Sur gibi kentler özerkliklerini bir süre daha sürdürdülerse de Roma isgali Fenikelilerin tarih sayfasindan çekilmesi demek oldu.