Dış Ticaret İşlemleri Kullanılan Belgeler

1.1.1. Finansman Belgeleri

Finansman belgeleri, ihracatçı, ithalatçıya mal mukabili yani serbest olarak mal göndermeyip, karşı tarafa kredi ile mal satmak istemekle beraber, kendini kambiyo senedi ile garanti altına istediğinde gündeme gelmektedir. Bu amaçla kambiyo senedi olarak, dış ticarette ağırlıklı olan poliçe ve daha az oranda bono kullanılmaktadır.


1.1.1.1. Poliçe (Bill of Exchange , Draft)
Poliçe en basit şekilde, belli miktarda bir paranın, belirli bir vadede, bir üçüncü şahsa ödemesi için alıcaklının borçluya verdiği kayıtsız ve şartsız yazılı bir ödeme emri olarak tanımlanır.

Poliçe, kıymetli evraktan sayılan hususi bir havaledir. Dış ticarette, ihracatçının ithalatçıya göndereceği mal karşılığında onun adına tanzim edip, kendine ya da bir başkasına mal bedelinin ödenmesi ile ilgili yazılı emir poliçedir. Böylece ihracatçıya keşide eden (drawer), ithalatçıya da keşideli (drawee) adı verilmektedir.

Poliçeler emre yazılı senetlerden olup, devri ciro ve teslim yoluyla olur. Ciro, poliçe ya da poliçedeki ekli alonj üzerine iki şekilde yapılabilir.

- Tam ciroda, poliçeyi ciro eden ciro edeceği kimsenin adını, soyadını ve ödeyiniz ibaresini yazarak altını imzalar.

Beyaz ciroda ise, ciro eden yalnızca ödeyiniz ibaresini yazarak ya da hiçbirşey yazmaksızın imzalar.
Poliçenin düzenlenmesi belirli kanuni şartlara göre belirtilmiştir. Bu kanuni şartlardan birinin bile eksik olması halinde belge, poliçe niteliğini kaybeder. Poliçedeki şekil şartları şu şekildedir :

- Düzenlendiği dilde poliçe kelimesini içermesi ,
- Şartsız ödeme ibaresi (pay) ,
- İhracatçıyı (keşideciyi) belirtmesi (adı, soyadı, ünvanı, imzası) ,
- Kime ödeneceğinin belirlenmesi ,
- İthalatçının (keşideli) belirlenmesi (adı, soyadı, ünvanı ve adresi) ,
- Keşide yeri ve tarihi ,
- Ödemenin yapılacağı tarih (vade : maturity) ,
- Döviz cinsi ve tutarı (currency and amount) ,
- Akreditif şartlarına göre konması gereken kayıtlar ,
- Ülke mevzuatına göre konması gerekli şartlar .

Bir poliçede diğer hususlar yanında önemli olan bir nokta, poliçenin ödeme zamanıdır. belli başlı ödeme zamanları şöyledir ;

- At sight : Görüldüğünde ödemeli .
- At.......................days sight : Görüldüğünden belli bir süre sonra ödemeli .
- At.......................days date : Tanzim tarihinden belli bir süre sonra ödemeli - At........days after B/L date : Konşimento tarihinden belirli bir süre sonra ödemeli - On 15.09.1996 : Belli bir tarihte ödemeli .

Akreditifli ya da vesaik mukabili ödeme şekline göre, ihraç edilen mala ait belgeler alıcı firmanın bankasına gönderilirken ayrıca bir poliçe eklenir. Bu poliçe kabul edildiğinde, kabul edilen poliçe ihracatçı bankasına ve oradan da ihracatçıya gönderilir. Ancak ihracatçı, elindeki poliçeye rağmen kredi verdiği süre içinde ithalatçının mali bakımdan zor duruma düşerek parayı ödememe rizikosuna karşı, alıcının bankasından kefil isteyebilir. "Aval" adı verilen bu kefil işleminde, alıcının bankası kefilliği kabul ederse poliçe üzerine "For aval for drawee " kaşesi vurur ve imzalar. Böylece poliçe güvenilir bir niteliğe kavuşarak, ihracatçı tarafından vadesi geleden ıskonto ettirilerek, finansman ihtiyacı karşılanabilir.
Poliçenin tek nüsha olarak tanzim edilmesi, kaybolma vb. riskler yüzünden risklidir. Bu sebeple bazı ülkelerde ve ülkemizde poliçeler birden fazla nüshalı olarak düzenlenebilir. (Akat, 2001)

1.1.1.1. Bono (Promissory Note)
Burada ihractçı tarafından ithalatçıya kredili bir mal satışı söz konusudur. Ancak poliçenin aksine, bonoda ithalatçı, ihracatçı lehine ödeme vaadinde bulunarak bu belgeyi imzalar ve alacaklısına gönderir. Ciro ile el değiştirir. Ödenmemesi halinde protesto edilerek icra takibatına uğrar.


1.1.1.2. Anlaşmaya Uygun Yükleme Yapıldığını Kanıtlayan Belgeler

1.1.1.2.1. Çeki Listesi (Weight List)
Çeki listesinde ithal olunan malların ağırlığı ayrıntılı bir şekilde gösterilir. Bu listedeki ağırlığın fatura ve konşimentoda gösterilen miktar ile aynı olması gereklidir.

1.1.1.2.2. Koli \ Ambalaj Listesi (Packing List)
Bu listede koli \ ambalaj adedi, her bir kolinin içinde hangi tür ve ne miktarda mal bulunduğu gösterilir. Ambalaj listesindeki sayıların yine fatura ve konşimentodaki mal adedi ile aynı olması gerekmektedir. Ayrıca bu listede ambalaj ölçüleride yer alır. Koli listesi, malın sayımı, teslimi ve koliyi açmadan içindeki malın bilinmesine olanak sağladığından gümrük kontrolünde önemli faydalar sağlar.

1.1.1.2.3. Kontrol Sertifikası (Inspection Certificate)

Malların ithalatçının siparişine uygun olup olmadığını gösteren gözetim belgesi bir gözetim şirketince düzenlenir. Bankalar aracılığıyla yapılan ödeme şekillerinde, bankalar yalnızca evrakın usulüne ya da istenilen koşullara göre uygunluğunu kontrol ederler, malın kalitesini kontrol etmeleri söz konusu değildir.

1.1.1.3. Yabancı Ülke Mevzuatının İstediği Belgeler
Dış ülkelere mal ihraç edilirken, o ülkelerin mevzuatına göre gümrüklerinin istediği belgeleri de tanzim edip, ithalatçıya göndermek gerekir. Bu belgeleri aşağıdaki gibi sıralayabiliriz.

1. Menşe Şahadetnamesi (Certificate of Origin)
Menşe şahadetnamesi, ihraç edilen malların üretildiği ülkeyi gösteren bir belgedir. Bu belge, malın o ülkede ekimi, üretimi yapıldığını ya da başka bir ülkede yapıldığını kanıtlayıcı niteliktedir.

Gümrük işlemleri, ülkelerarası mevcut ticaret anlaşmaları hükümlerine göre yürütüldüğünden, tercihli gümrük rejiminden yararlanılabilmesi için gümrüğe gelen malların menşelerinin bilinmesi gereklidir. Bu belge Ticaret Odaları tarafından verilir. Menşe Şahadetnamesinde bulunması gerekli bilgiler :
- İhracatçı isim ve adresi ,
- İthalatçı isim ve adresi ,
- Malın cinsi ve nitelikleri ,
- Koli adedi, ambalaj şekli, marka ve numarası ,
- Birim fiyat ,
- Net ve brüt ağırlık ,
- Malın değeri (FOB, CIF...) ,
- Ticaret Odasının malların menşeini gösteren tasdik şerhi .
İki tür menşe şahadetnamesi vardır :

1. Menşe Şahadetnamesi (ABC)
Özellikle Ortak Pazar ülkelerine yaılan ihracatta düzenlenir. A, B, C lmak üzere 3 nüshadan oluşan şehadetnamenin "C" nüshası Ticaret Odasında alıkonularak, "A" ve "B" nüshaları ihracatçıya verilir. Orta Doğu ülkeleri için düzenlenen menşe şehadetnameleri A ve B nüshaları alıcının talebine göre önce ilgili ilin valiliğine, ilgili Konsolosluğa onaylatılır.

2. Özel Menşe Şehadetnamesi (Form A)
Bazı ithalatçı ülkelerin (A.B.D, Kanada, Japonya, Bulgaristan, Avustralya, Polonya, Macaristan, Çekoslovakya ve Rusya) Türkiyeden ithal edilen ürünlere ithalatçısı tarafından daha düşük gümrük vergisi ödenmesini olanaklı kılan Genel Preferanslar sisteminden yararlanmaları için (Form A) denilen özel menşe şehadetnamesi düzenlenir.

1. Dolaşım Belgesi (Movement Certificate)
Ortak Pazar ülkelerine yapılacak ihracatta ve bu ülkelerden yapılan ithalatta, tercihli rejimden yararlanma imkanı sağlayan bu belge tanzim edilir. Bu belge fiili ihracat sırasında düzenlenir,Ticaret Odasınca tasdik, Gümrük İdaresince vize edilir.

ATR.1 ve ATR.3 olmak üzere iki çeşittir. Malların Türkiyeden Ortak Pazar üyesi bir ülkeye doğrudan nakledilmesinde ATR.1, Türkiyeden ihraç edilen bir malın önce başka bir ülkeye, daha sonra Ortak Pazar üyesi bir ülkeye ihraç edilmesi halinde ATR.3 belgesi düzenlenir.Söz konusu belgelerin belirli süreler içinde alıcı ülke gümrüklerine ibrazı için gereklidir, aksi takdirde belgeler işleme konulmamaktadır. (Akat, 2001)

2. İhracat Bilgi Belgesi / Kota Belgesi (Export Informatıon Document - EID)
Tekstil gibi bazı mallarımıza ithalatçı ülkelerin miktar kısıtlaması yani kota koymaları halinde, kota evrakının İhracatçı Birliklerinden alınarak ithalatçıya gönderilmesi gerekir. Kotaların ihracatçılara dağıtılması geçmişte gerçekleştirdikleri ihracat miktarına (Past Performance) ya da yılda 4 kez dağıtılan serbest kotalara göre yapılır.

3. Konsolosluk Faturası (Consular Invoıce)
Bazı ülkelerin ithalat mevzuatında, ihraç ülkelerindeki ithalatçı ülkenin konsolosluğundan sağlanacak boş faturanın doldurularak, anılan konsoloslukça tasdik edilmesi istenir. Böylece mal ithal gümrüğünde tam değeri üzerinden vergilendirilmiş olmaktadır.

4. Tasdikli Fatura (Legalized Invoice)
Özellikle Orta Doğu ülkeleri, ticari faturaların ihraç ülkesindeki kendi konsolosluklarınca tasdik edilmesini isterler. Burada amaç, yüksek fatura bedeli tanzim ederek ülke dışına döviz kaçışını önlemektir.

5.2. Uluslararası Kısaltmalar Ve Karşılıkları

Kısaltma İngilizce karşılığı Türkçe karşılığı
A.A. Always Afloat Daima yüzer halde
a.d. Ante diem/before date Gününden önce/vadesi gelmiş
A.F. Advance Freight Peşin avans navlun
A.H. After Hatch Kıç ambar ağzı
A.P. Additional Premium Ek prim
a/c Account Hesap, hesaba
A/C Account current Cari hesap
A/d After date Vadesinden sonra
a/s (ekonomi) At sight İstatistik pozisyonu / Madde
A/S (deniz taşıma.) Alongside Bordada
A/S (ticaret) Account Sale Satış hesabı
A/S (bankacılık) Account Sales/After sight Satış hesabı/Görüldükten sonra
A/V Ad valorem Kıymet üzerinden
Acc Accepted,Acceptance Kabul edilmiştir, kabul
ad/advt Advocate Avukat
Afft. Affidavit Yeminli yazılı ifade
aflt. Afloat Yüzer halde
AI First class 1. sınıf
Alt. Alternate Yedek/Vekil
amt. Amount Miktar
an. Anno Yılda
Anch. Anchorage Demir yeri
arbtn./ arbtror Arbitration/Arbitrator Tahkim (arbitraj)
art. Article İstatistik pozisyonu / Madde
assd. Assessed Tahakkuk etmiş
Assigt. Assignment Devir, temlik
Assn. Association Dernek, birlik
Att. Gen. Attorney General Başsavcı
att.At.,/ Atty. Attorney Vekil/Dava vekili
awb Airwaybill (Hava) konşimento
B.B. Bill Book Borç senedi defteri
B.B.B. Before Breaking Bulk Yükü (dökme) boşaltmaya başlamadan önce
b.d. (bankacılık) Bills discounted/Bank draft İskonto edilmiş senet/ Banka keşidesi
B.D. Bar Draught Sığlıkta gerekli minimum su çekimi
B.D.I. Both Dates Inclusive Her iki tarih dahil
B.E. Both ends, at both load/ discharge ports l. küpeşteler, 2. yükleme/boşaltma limanları

B.O.T. Board of Trade Ticaret Heyeti
b.p. By procuration (power of attorney) Vekaleten imzaya yetkili
B.U. Buyer's option Alıcı opsiyonu
B/C Bills for collection Tahsile verilen senetler
B/Ch. Bristol Channel Bristol kanalı
b/d Broughtdown Nakil yekün
B/E Bill of Exchange Poliçe, ciro ile devrolunan kıymetli evrak
B/G Bonded goods Gümrüğü ödenmemiş transit mal
B/H Bil1 of Health/Bulkhead Sağlık sertifikası/Dökme yük için gerekli düşey bölme
B/N Banknote Banknot
B/P (bankacılık) Bills payable Borç senedi
B/P (ticaret) Bill payable Ödenecek senetler
B/R Bills receivable Alacak senedi
B/S (deniz taşıma) Bill of Sale Gemi mülkiyetini devreden vesika
B/T Berth terms Yükleme ve boşaltma kuralları
B/S (b.s) Bill of Sale/Balance Sheet Satış faturası/Bilanço (bankacılık)
bal. Balance Denge
Bd. Bond Tahvil
Bds. Boards Tahta, mukavva
bkpt. Bankrupt Müflis
bre. Barrel Varil
Bs/c Bills of collection Tahsil senetleri
c Currency/Cents/Case/ Para/Sent/Durum
C and D Collection and Delivery Senet tahsili ve teslim
C. B. Cash Credit Para olarak verilen kredi
C. div. Cumulative dividend Birikmiş temettü
C.a.D. Cash against documents Vesaik mukabili ödeme
C.b.d. Cash before delivery Teslimden önce ödeme
c.d. Cash discount/Certificate of deposit Kasa iskontosu Teminat makbuzu
C.F. Cost and Freight Mal Bedeli ve Navlun
C.G. Coast Guard Sahil koruma
C.G.A. Cargo's proportion of General Average Büyük avaryadan yükün hissesine düşen
C.H. Custom House Gümrük Dairesi
C.i.a. Cash in advance Peşin para
C.I.F. Cost, Insurance, Freight Mal Bedeli, Sigorta ve Navlun
C.I.F.c.and I. Cost insurance, Freight, Commission and Interest Mal Bedeli, Sigorta, Navlun, Komisyon ve Faiz
C.L. Carload Lot Alıcının bulunduğu istasyona teslim

C.O.D. Cash on Delivery Teslimat anırıda öderne
C.O.P. Custom of the Port Liman teamülü, usulü
C.o.S. Cash on shipment Sevkiyat anında peşin
C.P.D. Charterers Pay Dues Vergi, rüsum gemi kiralayana ait
c.r. Current rate Cari kur
c.r.m. Cash by return mail/Cash on receipt of merchandise Dönüş postası geldiğinde ödenecek/emtia alındığında ödenecek
c.r.s. Cash by return steamer Geminin dönüşünde
c.w.o. Cash with order Sipariş verildiğinde ödeme
C/A Capital account Sermaye hesabı
c/f Carried forward Nakli yekün
C/H Clearing House Takas Dairesi
c/m Certificate of manufacture İmalat belgesi
C/n Certificate of Origin Menşe Şehadetnamesi
C/N (ticaret) Credit Note Alacak dekontu
C/N (bankacılık) Credit Note Kredi dekontu
c/o Care of/Cash order Aracılığı ile (eliyle) Peşin para ile sipariş
C/P Charter Party Gemi kira kontratı
Carr.pd. (cge.pd.) Carriage paid Taşıma ücreti ödenmiş
cash b/I Cash against bill of lading Konşimento karşılığı peşin ödeme
Cash. Cashier Kasiyer, veznedar
cd. Sl Conditional sale Şartlı satış
ch.ppd. Charges prepaid Önceden ödenen masraflar
chq. Cheque Çek
cl.b/l Clean bill of lading Temiz, eklentisiz konşimento
cld. Cleared İlişkisiz
Coll. Collect/collection Senet tahsili/tahsil etme
Conf. Confirm/confirmed Teyit/teyitli
Cons.cert. Consular certificate Konsolusluk sertifikası
ctf. Certified/certificate Tasdikli/sertifika
Ctge. Cartage Nakliye Ücreti
curr. Current/Currency Cari/Para
D / D Demand Draft Görüldüğünde ödenecek poliçe
D / N Debit Note Borç Dekontu
D.1/2 D. Despatch half Demurrage Surastarya yarısı kadar dispeç
D.a. (bankacılık) Documents against acceptance Vesaik mukabili kabul
D.a.d. Documents against discretion of collecting bank Tahsilatı yapan bankanın takdiri karşılığında vesaik
D.A. (ticaret) Deposit account Mevduat hesabı
D.A.F. Delivery at Frontier Hudutta teslim

d.b.k. Drawback Gümrük resmi iadesi, reddi rüsum.
d.d.o. Despatch Discharging only Yalnız boşaltmada dispeç
D.F. Dead Freight ÖIü navlun, Pişmanlık navlunu
D.L.O. Despatch Loading Only Yalnız yüklernede dispeç
D.P.B. Deposit pass-book Mevduat cüzdanı
d.s. Days after sight İbrazından sonraki günler
D.W. Dead Weight Geminin toplam ton ağırlığı
D.W.C.C.C. Dead Weight Cargo Carry Capacity Gemiyi ortalama çektiği su hattına kadar batırabilecek yük ve bu yükü taşıma kapasitesi
d/a Days after acceptance Kabulden sonraki günler
D/A (ticaret) Documents against Acceptance Kabul karşılığı vesaik
D/D Demand draft İbrazında ödenecek poliçe
D/N Debit note Borç dekontu
D/O Delivery Order Teslimat emri
D/P Documents against Payment Ödeme karşılığı vesaik
D/r Deposit receipt Teminat makbuzu
D/y Delivery Teslimat
deb. Debit Borç zimmet
Decl. Declaration/Declared Beyanname/deklare edilmiş
Deft. Defendant Müdafı, savunucu
Depr. Depreciation Amortisman
dft. Draft Poliçe/kambiyo senedi
dft/a. Draft attached Poliçe eklennıiş
dft/c Clean draft Belgesiz poliçe
Dis. Discount İskonto, indirim
Distr. Distribute/Distributor Dağıtma/Distribütör
Div. Dividend/Division Temettü/Taksim
do Ditto Aynı, aynen
Dr. Drawer Keşide eden
ds dft Sight draft/Date draft İbrazından ödenecek poliçe/vadeli poliçe
e.and o.e Errors and omissions excepted Hata ve noksanlar hariç

e.e. Errors excepted Hata1ar hariç
E.P.D. Excess Profit Duty Olağanüstü Kazanç Vergisi
E.T. A. Expected Time of Arrival Geminin tahmini varış tarihi
E.T.D. Expected Time of Departure Gemirıin tahmini ayrılış tarihi
ea Each Her; beher
encl. Enclosure Ekleri
end. Endorsed/endorsement Ciro edilmiş/ciro
ex. Exchange Kambiyo/Döviz kuru/ Borsa
Ex. int. Ex interest Faiz hariç
Ex.d.(
ex.div.) Ex dividend (um) Kar hissesi olmadan, temettüsüz
exl. Exclusive, excluding Hariç, rnüstesna
EXQ Ex Quay Rıhtımda teslim
Ex Works İşyerinde teslim
Ex factory Fabrikada teslim
Ex warehouse Depoda teslim
F.A.C. Fast As Can Mümkün olan süratle
F.a.q. Fair average quality Uygun ticari kalite
F.A.S. Free Alongside Ship Geminin yanında teslim
F.and.D. Freight and Demurrage Navlun ve sürastarya
f.b. Freight bill Navlurı senedi faturası
F.d. Free discharge Boşaltma masrafları gemiye ait olmaksızın
F.g. Fully good Tamamen iyi kalite
f.i.a. Full interest admitted Kabul edilmiş tam faiz
f.i.b. Free into bunkers Ambara teslim
F.I.O. Free In and Out Taşıyıcının yükleme ve boşaltma giderleriyle ilgisi yoktur.
F.I.O.S. Free In and Out, Stowed Bkz. F.I.O. ve istif giderleriyle ilgisi yoktur.
F.I.O.S.T. Free In and Out, Stowed and Trimmed Bkz. F.I.O.S. ve tanzim giderleriyle ilgisi yoktur.
f.o.c. Free of charge Ücretsiz
f.o.l. Free of interest Faizsiz