İş Değerlendirilmesi

1. İşletmedeki işler arasında adil bir ücret ayrımı yapılması,
2. Ücret adaletsizliklerini saptayarak, bunların ortadan kaldırılması ve tutarlı bir ücret politikası izlenmesi,
3. İşe alım süreçlerinde boş pozisyonlara yerleştirilecek kişiler için gerçekçi kriterler oluşturma ve gerekli yetkinlikler belirleme,
4. Her işin, karmaşıklığına, önemine ve şirkete kattığı objektif değere göre değerlendirildiği şirket çalışma planına yerleştirildiği rasyonel ve sürekli yapı,
5. Ücret belirlemede yöneticilerle sendika temsilcileri arasındaki görüşmelerde, sorunlar esnasında yapılmakta olan işlerle ilgili sınıflandırma meydana getirmek,
6. Maaş ve ücret kademeleri arasında karşılaştırma yapmak, huzursuzluk talep ve şikayetleri önlemek,
7. Yapılış yöntemi değişen ya da yeni ortaya çıkan işlet için ödenmesi gereken ücretlerin belirlenmesini sağlayan anlaşma esaslarını belirlemek
8. Performansa göre rasyonel esaslara dayanan ücretlendirme sistemi için temel oluşturma,
9. Yasal gerekliliklere uyum sağlamak için düzenlemeler yapmak.

İş değerlemesi sistemli ve rasyonel bir yöntemdir. Bu yöntemin temelinde iş analizi oluşturur. İşletmelerdeki iş sınıflandırması değerlemesi iş analizi temeline göre yapılır. Bütün işler incelenir ve karşılaştırılır. İş analizi yalnız iş değerlemesi için değil, ayrıca işçilerin seçilmesi, eğitimi, nakil ve yükselmeleri içinde baz oluşturur.

İş değerlemesinde bir çok yöntem vardır. Uygulanacak yöntem aşağıdaki kriterlere uymalıdır;

1. Seçilecek sistem kullanışlı olmalı ve işin yapısına uygun olmalı,
2. Seçilecek sistem yöneticiler ve işçiler tarafından benimsenmeli,
3. Seçilecek sistem teknik bakımdan yetkin olmalı.




1.1 İş değerlemesi planları

İş değerlemesi sistematik olduğundan belli planlara göre çalışma kapsamı hazırlanır, uygulanacak yöntemler belirlenir. İş analizleri ve iş tanımları yapılır. İş değerlemesinde amaç sadece ücretlendirmeye gitmek değil, ücretlerde adil dengeli ve objektif bir sistemin yaratılmasıdır.
İş değerlemesinin uygulanmasına geçmeden önce bilinçli bir ön hazırlık yapılmalıdır. Bu kapsamda, varılmak istenen amaçlar, kullanılacak yöntemler, izlenecek politika, uygulamada yer alacak kişiler, yapılacak işler ve değerleme çalışmasının süresi belirlenir. Bu plan tüm yöneticilere ve çalışanlara bildirilir. Planlama çalışmalarında yapılması gerek işleri söyle özetleyebiliriz :

§ İşlerin seçimi yapılır. Bütün işlerin değerleme alanına sokulması zor bile olsa, ideal olan uygulama alanını olanaklar elverdiği ölçüde genişletmektir,
§ İşlerin bağlı olduğu yönetsel basamakları açıklığa çıkaracak ve işin yerini belirleyecek örgütsel şemalar çıkarılır,
§ İş analizi ve iş tanımlarının esasları belirlenir,
§ Değerlemede yararlanılacak temel ve yardımcı faktörler belirlenir,
§ Değerlemede kullanılacak yöntem seçilir. İşletmenin büyüklüğü, işlerin sayısı, uygulamanın maliyeti seçimde etkili olur,
§ Ücret araştırmaları yapılır,
§ Planın uygulanması ve denetiminde izlenecek yol belirlenir.

Yapılan plan basit, açık ve anlaşılır olmalıdır. Ayrıca bu plan işletme içinde hazırlanacağı gibi işletme dışındaki elemanlara da hazırlatılabilir.

İş değerleme planlarının hazırlanma ve uygulamasında sendikaların tutumu çok önemlidir. İş değerlemesi sonucunda iş görene dönük kararlar alınmakta, ücret seviyeleri belirlenmektedir. Sendikaların bu kararlara nasıl bir etki ya da tepkide bulunacağı göz önüne alınmalıdır. Bu nedenle planlama çalışmalarına sendikalarda katılabilir. Bu katılım ya doğrudan ya da işletmeyle ortaklaşa yapılır. İşletme ve sendika ikilisinin ortaklaşa plan düzenlemesi, işbirliği ve güven içinde gerçekleştirilmesi en iyi yoldur. Sendikalar işçilerin temsilcisi sayıldığında onların görüş ve onayı alınmadan ve gerekli bilgiler verilmedikçe çalışmaların başarılı olmasını beklemek aşırı iyimserliktir.